Obradoiro igualdade oportunidades. Virxe da Cela. 2019

1. Durante a semana do 25 de novembro do 2019 o alumnado do CPI Virxe da Cela
(Monfero), a orientadora do centro Tamara, Yolanda e Verónica dos departamentos de
valores e relixión, así coma gran parte do profesorado i eu, Ana Loredo, tivemos a
oportunidade de analizar, compartir e reflexionar sobre a igualdade de oportunidades
entre nenas e nenos.
Este ano a escola solidarizouse coa situación do pobo Rohingya e traballamos de forma
conxunta os Dereitos da Infancia e o día Internacional de loita contra a violencia hacia
as mulleres.
Como exemplo das dúas conmemoracións comezamos os obradoiros de primaria falando
sobre a vida da nena paquistaní Malala, premio Nobel da Paz pola súa defensa da
educación das nenas nos países nos que todavía este dereito ou oportunidade tan
importante para o desenvolvemento humano, lles está sendo negado. É tamén un
exemplo de rapaza que afronta a violencia en distintas formas. Tedes un fermoso conto
sobre a súa vida na biblioteca Castelao de vosa escola.
Nos catro obradoiros falamos dalgunhas violencias que coñecemos e preguntámonos cal
é a base porque só coñecendo as súas causas podemos tomar decisións i evitalas.
Para profundizar na resposta utilizamos a explicación de Galtung sobre a violencia
porque é moi visual, un triángulo (nos obradoiros falamos da imaxe como un iceberg):
• na cúspide o iceberg representa a violencia directa, son exemplos máis visibles
ou que recoñecemos con máis facilidade (asasinatos, agresións físicas e incluso
agora recoñecemos tamén violencias psicolóxicas ou verbais, cando son dunha
intensidade elevada)
• na base da pirámide está a violencia estructural (represión, explotación,
marxinación) e a violencia cultural (sexismo, racismo, etc.). Estas experiencias
de violencia, discriminación e desigualdade poden estar normalizadas e pola súa
frecuencia as persoas chegamos a crer que son naturais ou biolóxicas. Pero
trátanse de normas sociais que varían co tempo i segundo a sociedade. Ex:
dereito ou oportunidades de educación das nosas avoas e na actualidade no noso
entorno...ou en Paquistán
A pregunta fundamental que nos fixemos en todos os obradoiros foi, quen fai que?
Analizamos as tarefas que realizan mulleres e homes en distintos exemplos da nosa
cultura para coñecer si manteñen crenzas sexistas que limitan os nosos modelos.
Quen fai que nos contos clásico? En 3º e 4º de Primaria.
Nos contos clásicos vimos as diferencias d@s
protagonistas respecto:
• As tarefas. Os protagonistas masculinos
experimentan e solucionan dificultades
(sálvanse, voan, xogan, reúnense...). As
protagonistas femininas non aparecen en
traballo remunerados, nin viven
aventuras...
• Os obxectos que usan os varóns son barcos,
espadas, máis tecnolóxicos. As mulleres
utilizan xoias ou utensilios domésticos.
• Os espazos nos que aparecen os
protagonistas masculinos son con moita
maior frecuencia os espazos públicos.
Os modelos clásicos reflicten os

2. estereotipos tradicionais.
Quen fai que nos xoguetes? En 5º e 6º de Primaria.
Analizando un catálogo de xoguetes deste ano 2019 vimos cantas imaxes de nenos e
nenas, que ocupacións desenvolven e diferenciando de varios tipos (remuneradas, de
coidado e de ocio) a quenes se dirixen e que cores utilizan na publicidade...
• Sobre os traballo remunerados. As
nenas aparecen coma veterinarias,
bailarinas, cociñeiras, en menor
cantidade como bombeira, policía,
caixeira, perruqueira, cantante... Os
nenos asócianse a ocupacións de
rescate, bombeiros e policías,
futbolistas, cociñeiros...
• En traballos de coidado os nenos
aparecen pola súa asociación ao
rescate, mentras que as rapazas
asócianse ao coidado de bebés e
animais, facer as compras.
• En tarefas de ocio asócianse máis ás
nenas, xogando no parque... e os
nenos asócianse aos xogos de mesa e
videoxogos.
En Educación Secundaria Obrigatoria (ESO), co obxectivo de traballar sobre as
capacidades e potencialidades individuais e as expectivas familiares reflexionamos sobre
dúas secuencias de películas. Tamén analizamos os datos das matrículas de rapaces e
rapazas nos ciclos de FP e observamos a especialización estereotipada nas ocupacións
(fenda ou brecha horizontal).
Os grupos de 1º e 2º da ESO desenvolveron en profundidade unha análise das
características diferenciais de rapaces e rapazas, por consenso definiron cada unha
coma biolóxica (características sexuais) ou convencional (características asociadas ao
xénero como normas sociais que se poden modificar i elixir). Os films non deu tempo a
visualizalos e reflexionar.
En 3º e 4º da ESO o alumnado xa tiña traballado sobre os films en anos anteriores.
Posteriormente analizaron e puxemos en común as diferencias ou brecha horizontal nas
mastrículas de formación profesional en Galicia.
Continuando coa explicación da pirámida da violencia de Galtung. No caso das violencias

3. que sufren nenas e mulleres as causas que as sustentan ou fan posible
socioculturalmente porque están consideradas "normais" son por ex.:
A nivel estructural:
Discriminacións nas oportunidades
de emprego remunerado, nas
pensións, titularidade das terras...
Desigualdades no reparto das
responsabilidades domésticas e de
coidado de persoas menores,
maiores, con diversidade funcional
(dobre xornada, sen vacacións...)
A nivel cultural:
Infravaloracións, desprezos,
aillamento ou comportamentos que
establecen distinto estatus=
Sexismo.
Ao observar as nenas e nenos
modelos con roles i estereotipos
contrapostos e xerarquizados.
Os estereotipos limitan a nenos e
nenas no desenvolvemento das súas
capacidades, e crean espazos
diferentes para cada grupo. Vemos o exemplo da socialización dos varóns na
agresividade limitando as potencialidades
relacionadas coas emocións.