4.1 pa dw_k_tresc

1
Kurs: Podstawy anatomiczno-dermatologiczne w kosmetyce
Źródło: http://i-czerniak.pl/znamiona-pod-kontrola/
KURS
Podstawy
anatomiczno-dermatologiczne
w kosmetyce
MODUŁ Diagnoza stanu skóry i przydatków

2
4 Diagnoza stanu skóry i przydatków
4.1 Badanie skóry i przydatków
4.1.1 Badanie dermatologiczne
Podstawą każdego badania lekarskiego zawsze powinien być wnikliwie
przeprowadzony wywiad z pacjentem. W trakcie wywiadu lekarz zadaje pytania, które
umożliwiają postawienie trafnej diagnozy. Dzięki uzyskanym informacjom może m.in.
dowiedzieć się:1
 kiedy wystąpiły pierwsze objawy;
 czy zmiany skórne od samego początku wyglądały tak samo, czy raczej uległy
ewolucji;
 czy zmianom towarzyszą dolegliwości subiektywne (np. świąd, ból);
 czy chory już wcześniej miał podobne objawy;
 jakie terapie były podejmowane i z jakim skutkiem;
 czy w rodzinie występowały podobne dolegliwości;
 czy chory cierpi na choroby wewnętrzne i czy zażywa jakieś leki;
 w jakich warunkach chory mieszka i pracuje;
 czy przebywał za granicą, czy mógł mieć styczność z zakażonymi zwierzętami bądź
ludźmi.
Każde pytanie w razie potrzeby jest uszczegółowione, a szczere odpowiedzi
pacjenta pozwolą szybko podjąć właściwe leczenie.
Wywiad stanowi pierwszy etap diagnozy. W kolejnym etapie lekarz powinien
przeprowadzić kompletne badanie skóry wraz z przyległymi błonami śluzowymi. Dzięki
badaniu palpacyjnemu jest w stanie określić głębokość i przesuwalność wykwitów.
Bardzo ważne jest przeprowadzanie tego badania zawsze przy oświetleniu zbliżonym
do dziennego. Nigdy nie wykonuje się badania przez ubranie. Na tym etapie badania
lekarzowi pomocne są różne urządzenia, o których można przeczytać w dalszej części
materiału.
Jeśli istnieje konieczność, u pacjenta przeprowadza się badania internistyczne
(np. ocena węzłów chłonnych, osłuchanie serca i płuc), a także badania dodatkowe, np.
neurologiczne. Należy pamiętać, że choroby skóry bardzo często towarzyszą chorobom
wewnętrznym, poprzedzają ich wystąpienie lub są kolejnym etapem.
1 Nowicka D., Dermatologia. Podręcznik dla studentów kosmetologii, Górnicki Wydawnictwo Medyczne,
Wrocław 2007.

3
4.1.2 Podstawowe narzędzia diagnostyczne2
Lupa
Pozwala na dokładne przyjrzenie się zmianie, ułatwia rozpoznanie wykwitów,
szczególnie tych, które występują w naskórku.
Szpatułka szklana (szkiełko podstawowe)
Służy do przeprowadzenia badania zwanego diaskopią. Badanie to pozwala na
różnicowanie przebarwień, a także ułatwia odróżnienie rozszerzenia naczyń
krwionośnych od wynaczynienia. Szkiełko przyciska się do skóry, dochodzi do
zmniejszenia przekrwienia tkanek, dzięki czemu możliwe jest zobaczenie
charakterystycznego zabarwienia ognisk chorobowych.
Lampa Wooda
Wykorzystuje zjawisko fluorescencji, wykorzystywana przede wszystkim do
diagnostyki grzybic. Zwykle jest to przenośne urządzenie emitujące promieniowanie UV
długofalowe. W lampie zastosowano specjalny filtr z krzemianu baru połączonego
z tlenkiem niklu. Badanie lampą przeprowadza się w zaciemnionym pomieszczeniu,
w odległości około 20 cm od skóry. Diagnozę stawia się na podstawie barwy
fluorescencji. W kosmetyce można wykorzystać lampę Wooda do określenia stanu
skóry, przede wszystkim stopnia jej nawilżenia.
Tabela 4.1 Odbicie w lampie Wooda
Źródło: Opracowanie własne
Dermatoskop
Dermatoskop to odbiciowy mikroskop optyczny, służący przede wszystkim do
rozpoznawania barwnikowych zmian skórnych. Badanie tym narzędziem pozwala
określić, czy dana zmiana jest niebezpieczna, bez konieczności pobierania wycinków.
Jest ono szczególnie istotne w diagnozowaniu czerniaka złośliwego. Dermatoskop łączy
właściwości lupy powiększającej 10–20x z wystandaryzowanym źródłem światła.
Badanie jest bezinwazyjne i tanie, możliwe do powtarzania wielokrotnie. Musi być ono
jednak wykonywane przez doświadczonego lekarza, a wszelkie wątpliwości powinny
być rozwiane za pomocą badania histopatologicznego.
2 Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner,
Warszawa 2011.

4
Rysunek 4.1 Badanie dermatoskopem
Źródło: http://www.biovigen.pl/index.php?page=8
Sonda kulkowa
Za pomocą sondy kulkowej bada się ogniska rozmiękania. Można dzięki niej
odróżniać ziarniniaki martwicze od niemartwiczych. Przy lekkim ucisku ziarniniaków
martwiczych sonda zapada się w głąb zmiany. Mówimy wtedy o dodatnim objawie
sondy. Może ona również służyć do badania kanałów przetok.
4.1.3 Urządzenia diagnozujące stan skóry3
Obok urządzeń podstawowych w dermatologii wykorzystuje się także urządzenia
bardziej zaawansowane, połączone często z zastosowaniem specjalistycznych
programów komputerowych.
Ewaporymetr (tewametr)
Aparat do pomiaru przeznaskórkowej utraty wody. Jest wyposażony w dwie
głowice mierzące objętość pary wodnej wydzielanej przez skórę.
Korneometr
Urządzenie do pomiaru stopnia nawilżenia warstwy rogowej naskórka. Podstawą
pomiaru jest różnica między pojemnością elektryczną skóry a stałą dielektryczną wody.
Wynik wyświetla się jako wartość liczbowa.
Kutometr
Służy do pomiaru elastyczności i sprężystości skóry, a także jej twardości
i odporności na ucisk. Sonda zasysa skórę. Im bardziej odporna skóra, tym mniej daje się
jej zassać.
3 http://cosmetic.pl/pro/wydruk.php?grupa=6&art=1142810437&dzi=1130183233&katg=

5
Sebumetr
Bada poziom natłuszczenia. Składa się z sondy wyposażonej w specjalną taśmę,
która podczas kontaktu ze skórą wchłania lipidy naskórkowe. Im ich więcej, tym
bardziej taśma staje się przezroczysta. Wynik pojawia się jako liczba – mg tłuszczu na
cm2 powierzchni skóry.
Pehametr
Aparat mierzący odczyn powierzchni naskórka. Pomiar dokonywany jest za
pomocą elektrod. Elektroda jest najpierw zanurzana w wodzie destylowanej,
a następnie przykładana do skóry.
Wiele firm produkuje własne urządzenia do diagnostyki skóry na użytek
gabinetów kosmetycznych. Urządzenia te wykorzystują rozwiązania opisane powyżej.
4.1.4 Metody wspomagające4
Oprócz podstawowych metod diagnostycznych w dermatologii stosuje się
również badania pomocnicze.
Kapilaroskopia
W dermatologii metoda ta jest wykorzystywana do badania naczyń włosowatych
wału paznokciowego. Jest to niezwykle istotne w diagnozowaniu chorób tkanki łącznej.
Dodatkowo kapilaroskopia pozwala wykryć zaburzenia mikrokrążenia obwodowego i
jest pomocna w diagnozie chorób nerek, układu krwionośnego, cukrzycy i innych.
Trichogram
Jest to metoda badawcza włosów, która pozwala określić mechanizm i przyczyny
łysienia, a także stan włosów. Z kilku okolic głowy pobiera się około 100 włosów, które
ocenia się mikroskopowo. Ocenie podlegają mieszki włosowe i łodygi włosa.
Badanie mikrobiologiczne
Polega zwykle na pobraniu zeskrobin z naskórka, opiłków z paznokcia lub
wydzieliny ze zmiany w celu ustalenia rodzaju drobnoustrojów, które wywołały
chorobę. Takie badanie pozwala precyzyjnie dobrać leczenie. Najczęściej stosowane jest
w diagnozowaniu grzybic.
Istnieje także rodzaj badania polegający na wyhodowaniu kolonii
drobnoustrojów na pożywce (posiew) i na tej podstawie dobraniu leczenia
(antybiogram).
Biopsja
W miejscowym znieczuleniu pobiera się wycinek tkanki do badania
histopatologicznego. Aby prawidłowo zinterpretować obraz histopatologiczny,
niezbędny jest dobrze przeprowadzony wcześniej wywiad. Biopsję stosuje się zwykle w
przypadku podejrzenia wystąpienia zmian nowotworowych.
4 http://www.dermatolodzy.com.pl/dermoskopia.php

6
4.2 Leczenie skóry i przydatków
W dermatologii leczenie może przebiegać w sposób miejscowy, kiedy działaniu
poddawane jest tylko określone miejsce na skórze, i w sposób ogólny, najczęściej
wewnętrzny, kiedy lek ma wpływ na cały organizm chorego. Można także podzielić
leczenie ze względu na cel, jaki jest od osiągnięcia.
Rysunek 4.2 Cele leczenia dermatologicznego
4.2.1 Leczenie zewnętrzne
Leczenie miejscowe polega na stosowaniu terapii celowanej z uwzględnieniem
minimalnego wchłaniania leków. Jak wiemy, przenikanie substancji przez naskórek
uzależnione jest od wielu czynników, a podstawową barierą jest tu warstwa rogowa.
W leczeniu zewnętrznym stosuje się leki w różnych postaciach, z których
najważniejsze to:
 roztwór – substancja lecznicza rozpuszczona w płynnym podłożu (wodzie,
alkoholu etylowym, glicerynie). Zwykle stosuje się roztwory do okładów
(chłodzących i rozgrzewających) lub kąpieli leczniczych;
 zawiesina – nazywana inaczej papką lub płynnym pudrem. Zawiera
sproszkowane substancje, które znajdują się w płynnym podłożu w stanie
nierozpuszczalnym. Zawiesiny zwykle działają osłaniająco, przeciwzapalnie
i przeciwświądowo;
 maści i kremy – preparaty składające się z półstałego podłoża i zawartych w nim
substancji leczniczych. Działanie lecznicze w dużej mierze zależy od
rodzaju podłoża. Kremy mogą występować w postaci lipofilnej (emulsja w/o),
hydrofilnej (o/w), a także w postaci żeli;
 pasty – maści z dodatkiem sproszkowanej substancji stałej, charakteryzujące się
dobrą przyczepnością. Zwykle stosowane na zmiany skórne o charakterze
podostrym i przewlekłym;
 oleje.

7
Leki stosowane zewnętrznie składają się zawsze z podłoża i substancji
czynnej, a czasem również z substancji dodatkowych.
4.2.2 Substancje czynne stosowane w leczeniu miejscowym5
W leczeniu miejscowym stosuje się wiele substancji aktywnych w zależności od
spodziewanego efektu leczenia. Do najczęściej stosowanych należą:
 kortykosteroidy – grupa leków skutecznych, ale działających objawowo (nie
usuwają przyczyn). Działają przeciwzapalnie, immunosupresyjnie
i antyproliferacyjnie. Zależnie od stężenia i rodzaju użytej substancji dzieli się je
na: słabe, średnie, silne i bardzo silne. Należy pamiętać, że przy dłuższym
stosowaniu mogą wywołać objawy niepożądane, np. zaniki skórne. Dużą wadą
sterydów jest ich maskujące działanie – powodują szybkie ustąpienie stanu
zapalnego, a jednocześnie miejscowo obniżają odporność;
 antybiotyki – występują w postaci maści i kremów, używane w bakteryjnych
zakażeniach skóry. Najczęściej stosowane to: kwas fusydynowy, mupirocyna,
tetracyklina, erytromycyna, gentamycna;
 mocznik – ma działanie zmiękczające, nawilżające i keratolityczne, dzięki czemu
zwiększa przenikanie innych substancji. Wskazany do stosowania w chorobach
przebiegających z nadmierną suchością skóry i silnym rogowaceniem. Przy
wysokich stężeniach może mieć miejscowe drażniące działanie, ale nie są znane
przeciwwskazania do jego stosowania;
 retinoidy – regulują proces proliferacji i różnicowania komórek naskórka.
Wykazują właściwości przeciwzapalne, przeciwłojotokowe, hamują powstawanie
zaskórników, stymulują metabolizm kolagenu. Są to substancje niezwykle
aktywnie wykorzystywane m. in w leczeniu takich chorób, jak: trądzik w różnych
odmianach, łuszczyca zwykła, zaburzenia rogowacenia, fotostarzenie. Działania
niepożądane w przypadku stosowania retinoidów to: podrażnienie, wysuszenie
skóry i błon śluzowych, a także uwrażliwienie na promienie UV. Retinoidów nie
wolno stosować u kobiet w ciąży;
 dziegieć – charakteryzuje się właściwościami przeciwzapalnymi,
antyproliferacyjnymi, antyseptycznymi i przeciwświądowymi. Stosowany jest
przy: łuszczycy zwykłej, atopowym zapaleniu skóry, świerzbiączkach i wyprysku
zliszajowaciałym. Dziegieć, poza swoim nieprzyjemnym zapachem, może
powodować: przebarwienia skóry, uczulenie na światło oraz alergię kontaktową.
Przy długotrwałym stosowaniu istnieje ryzyko wystąpienia zapalenia mieszków
włosowych. Dziegciu nie stosuje się u kobiet w ciąży, w chorobach nerek, a także
na większych powierzchniach ciała u dzieci;
 środki antyseptyczne – grupa substancji używanych do odkażania naskórka
i zmian w jego obrębie. Zwykle stosowane substancje czynne to: alkohol etylowy,
jod, pochodne chinoliny i barwniki (np. fiolet goryczki);
5 Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów, dz. cyt.

8
 środki przeciwgrzybicze – preparaty do miejscowego stosowania w różnych
rodzajach grzybic, np. nystatyna, amfoterycyna B, pochodne imidazolu.
Zewnętrznie przepisuje się również środki przeciwwirusowe,
przeciwłuszczycowe i cytostatyki. W leczeniu miejscowym powszechnie stosowane są
różnego rodzaju opatrunki, np. okłady wilgotne, opatrunki okluzyjne czy opatrunki
z dodatkiem maści. Taka forma poprawia wchłanianie substancji aktywnych dzięki
rozpulchnieniu warstwy rogowej naskórka.
4.2.3 Leczenie ogólne
Zapoznaj się z prezentacją pt. „Leczenie ogólne”.
4.2.4 Metody fizykalne w dermatologii
Medycyna fizykalna opiera swoje działanie na wykorzystaniu różnych form
energii występujących w przyrodzie. Ma na celu usunięcie procesów chorobowych i ich
następstw, a także zapobieganie powikłaniom, nawrotom i postępowi choroby. Jest
również wykorzystywana w celach profilaktycznych i do utrwalania zdrowia,
stymulowania układu odpornościowego.
Krioterapia
Metoda polegająca na wykorzystaniu w celach leczniczych niskich temperatur.
Zimno działa przeciwbólowo, hamuje procesy zapalne, zmienia napięcie mięśniowe.
Zapobiega obrzękom i krwawieniom. Stosuje się je: w leczeniu liszaja rumieniowatego,
przy świeżych oparzeniach i otarciach skóry, do wymrażania brodawek, usuwania
włókniaków i naczyniaków.
Ultradźwięki
Ultradźwięki to akustyczne fale o częstotliwości między 16 kHz a 100 MHz. Ich
intensywność mierzy się w W (watach) na 1 cm2. Powodują one miejscowe
przegrzewanie głębiej położonych tkanek, poprawiają przenikanie przez błony
biologiczne, poprawiają natlenowanie, przyspieszają miejscowy metabolizm, zwiększają
elastyczność kolagenu, łagodzą stany bólowe i przyspieszają procesy gojenia.
W dermatologii wykorzystuje się działanie ultradźwięków przy likwidowaniu
bliznowców, w trudno gojących się ranach, odleżynach, a także w zabiegach
dermatologii estetycznej i kosmetyce jako zabiegi odmładzające6.
Elektrolecznictwo
Jak wskazuje nazwa, metoda ta wykorzystuje w zabiegach leczniczych wpływ
energii elektrycznej. Zwykle stosowany jest tu prąd stały, czyli taki, który w trakcie
swojego przepływu nie zmienia kierunku ani natężenia. Prąd wykorzystuje się
w: leczeniu owrzodzenia podudzi, wspomaganiu leczenia zespołu stopy cukrzycowej,
łuszczycowym zapaleniu stawów. Jest używany również do zamykania małych naczyń
krwionośnych, usuwania brodawek i polipów, a także w zabiegach depilacji.
6 http://totap.pl/category/usg/podstawy-usg

9
Ciepłolecznictwo
Metoda ta wykorzystuje temperatury wyższe od temperatury ciała człowieka.
Może być stosowana w zabiegach miejscowych i ogólnych. Poprawia ukrwienie tkanek,
działa przeciwzapalnie, łagodzi bóle, stymuluje układ odpornościowy, nasila działanie
niektórych leków. W dermatologii stosowana jest zwykle w: leczeniu ropni skóry,
czyraków, zanokcicy, łuszczycowym zapaleniu stawów, a także wspomagająco przy
leczeniu nowotworów złośliwych.
Światłolecznictwo
Idealnym źródłem światła jest promieniowanie słoneczne. Lecznicze działanie
ma: promieniowanie widzialne, podczerwień, a także krótkofalowe promieniowanie UV.
W lecznictwie wykorzystuje się aparaturę emitującą głównie promieniowanie
podczerwone – lampę Minina czy Solux, a także nieświecącą lampę Infra-Rouge. Ta
ostatnia emituje promieniowanie podczerwone przez rozgrzany metalowy pręt.
Rysunek 4.3 Terapia lampą Infra-Rouge
Źródło: http://pl.fotolia.com/id/35176845
Podczerwień jest wykorzystywana w: odmrożeniach, trądziku pospolitym,
oparzeniu lampą kwarcową, czyraczności, źle gojących się ranach i bliznach, w celu
wywołania przekrwienia w głębiej leżących tkankach. Przy zastosowaniu lampy Solux
można użyć filtrów niebieskiego lub czerwonego. Ten pierwszy ma działanie kojące i
stosuje się go przy skórze suchej, wrażliwej, po złuszczaniu naskórka czy po zabiegach
oczyszczania. Ten drugi natomiast rozgrzewa, łagodzi wysięki, stymuluje proces gojenia,
wykorzystywany jest po oparzeniu promieniami UV, a także w celu rozgrzania skóry
przed zabiegami. Podobne działanie mają kolorowe żarówki używane przy lampie
Minina.
Ultrafiolet z kolei stosuje się w dermatologii w terapii takich chorób, jak:
łojotokowe zapalenie skóry, łuszczyca, bielactwo, odmrożenia, czyraki i innych.
Szczególne znaczenie ma tzw. metoda PUVA, w której doustne przyjmowanie leków
(psolaren) jest połączone z naświetlaniami UVA. Jest wykorzystywana przede
wszystkim w terapii łuszczycy.

10
Laseroterapia
W medycynie stosuje się lasery małej i średniej mocy. Używane są one w terapii
różnorodnych dolegliwości, m.in. trądziku pospolitego i różowatego, łysienia, usuwania
zmian skórnych różnego pochodzenia, usuwania zmian naczyniowych, spłycania
zmarszczek, depilacji, usuwania drobnych żylaków i wielu innych. Ponieważ
promieniowanie laserowe głęboko ingeruje w tkanki, z urządzeniami je emitującymi
powinni pracować tylko przeszkoleni lekarze i inny personel medyczny, który będzie
potrafił szybko zareagować w razie pojawienia się nieprzewidzianych reakcji.
Hydroterapia
Hydroterapia to wszelkie zabiegi, które wykorzystują wodę do celów leczniczych,
wspomagających i profilaktycznych. Zwykle mają one postać kąpieli leczniczych
z wykorzystaniem preparatów roślinnych w postaci maceratów, odwarów, naparów.
Zależnie od zastosowanego surowca kąpiele mogą działać: oczyszczająco,
przeciwzapalnie, przeciwświądowo, przeciwbólowo, ściągająco, bakteriobójczo,
grzybobójczo.
Balneoterapia
Metoda obejmująca zastosowanie wód leczniczych, borowin i leczniczych gazów.
Wymienimy tu m.in. popularne kąpiele solankowe, stosowane w celu zwiększania
odporności na zakażenia czy przy leczeniu łuszczycy, kąpiele kwasowęglowe,
wspomagające leczenie chorób obwodowych i zaburzeń ukrwienia kończyn w cukrzycy,
a także kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe, które są głównie wskazane przy trądziku,
łuszczycy czy wypryskach łojotokowych.
4.3 Symptomatologia chorób skóry
Do głównych symptomów chorób skóry zaliczamy tak zwane wykwity.
Sygnalizują one, że w skórze lub na poziomie innych organów odbywają się
nieprawidłowe procesy. Mogą pojawiać się jako pierwsze oznaki choroby lub też być jej
kolejnym etapem.
4.3.1 Wykwity pierwotne7
Bezpośrednimi skutkami choroby są wykwity pierwotne. To dzięki nim można
określić, z jaką chorobą mamy do czynienia. Jeśli choroba trwa długo, wykwity
pierwotne znajdziemy tylko na obwodzie istniejących zmian skórnych.
7http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:oERSsoahHBUJ:www.elsevier.pl/layout_test/b
ook_file/47/DermatologiaCC.pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl.

11
Tabela 4.2 Wykwity pierwotne
4.3.2 Wykwity wtórne
Zmiany te powstają na skutek zejścia lub przekształcenia się wykwitów
pierwotnych.
Tabela 4.3 Wykwity wtórne

12
4.4 Literatura
4.4.1 Literatura obowiązkowa
 Grzelakowska-Dylewska J., Kosmetyka stosowana, WSiP, Warszawa 2010;
 Noszczyk M., Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 2010;
 Nowicka D., Dermatologia. Podręcznik dla studentów kosmetologii, Górnicki
Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2007;
 Suder E., Brużewicz S., Anatomia człowieka. Podręcznik i atlas dla studentów
licencjatów medycznych, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2008.
4.4.2 Literatura uzupełniająca
 Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów, Wydawnictwo Elsevier
Urban & Partner, Warszawa 2011;
 Krajewska-Kułak E., Dermatologia i wenerologia dla pielęgniarek, Wydawnictwo
Czelej, Lublin 2006;
 Michajlik A., Ramotowski W., Anatomia i fizjologia człowieka, Wydawnictwa
Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
4.4.3 Netografia
 http://cosmetic.pl/pro/wydruk.php?grupa=6&art=1142810437&dzi=113018323
3&katg=;
 http://www.dermatolodzy.com.pl/dermoskopia.php;
 http://totap.pl/category/usg/podstawy-usg;
 http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:oERSsoahHBUJ:www.el
sevier.pl/layout_test/book_file/47/DermatologiaCC.pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl
=pl;
 http://www.sklepdlalekarza.pl/produkt,dermatoskop-heine-delta-20---wersja-
bateryjna-,217.html;
 http://www.dermed.pl/krakow/zabiegi/dermatologia/komputerowe-
diagnozowanie-znamion;
 http://wyborcza.pl/1,75476,8087466,Skad_sie_bierze_czerniak.html;
 http://actabalneologica.pl/pl/articles/item/10076/postepowanie_fizykalne_w_w
ybranych_schorzeniach_dermatologicznych;
 http://www.spaplanet.pl/Termoterapia---zbawienne-wlasciwosci-ciepla-
2244.html;

13
 http://portal.abczdrowie.pl/krioterapia-i-elektrochirurgia-w-dermatologii-i-
wenerologii;
 http://www.zdronet.pl/badanie-palpacyjne,559,slownik.html;
 http://www.dermatolog.biz/tradzik-rozowaty.html;
 http://fitness.wp.pl/zdrowie/wirtualny-poradnik/art913,naczynia-krwionosne-
sprawa-zycia-i-smierci.html;
 http://portalwiedzy.onet.pl/16254,,,,ultrafioletowe_promieniowanie,haslo.html;
 http://portal.abczdrowie.pl/badanie-pod-lampa-wooda.
4.5 Spis rysunków i tabel
Tabela 4.1 Odbicie w lampie Wooda........................................................................................................3
Rysunek 4.1 Badanie dermatoskopem....................................................................................................4
Rysunek 4.2 Cele leczenia dermatologicznego ....................................................................................6
Rysunek 4.3 Terapia lampą Infra-Rouge................................................................................................9
Tabela 4.2 Wykwity pierwotne...............................................................................................................11
Tabela 4.3 Wykwity wtórne.....................................................................................................................11
4.6 Spis treści
4 Diagnoza stanu skóry i przydatków ...............................................................................................2
4.1 Badanie skóry i przydatków........................................................................................................................2
4.1.1 Badanie dermatologiczne..............................................................................................................................................2
4.1.2 Podstawowe narzędzia diagnostyczne....................................................................................................................3
4.1.3 Urządzenia diagnozujące stan skóry ........................................................................................................................4
4.1.4 Metody wspomagające....................................................................................................................................................5
4.2 Leczenie skóry i przydatków.......................................................................................................................6
4.2.1 Leczenie zewnętrzne .......................................................................................................................................................6
4.2.2 Substancje czynne stosowane w leczeniu miejscowym...................................................................................7
4.2.3 Leczenie ogólne..................................................................................................................................................................8
4.2.4 Metody fizykalne w dermatologii ..............................................................................................................................8
4.3 Symptomatologia chorób skóry ..............................................................................................................10
4.3.1 Wykwity pierwotne.......................................................................................................................................................10
4.3.2 Wykwity wtórne.............................................................................................................................................................11
4.4 Literatura..........................................................................................................................................................12
4.4.1 Literatura obowiązkowa.............................................................................................................................................12
4.4.2 Literatura uzupełniająca.............................................................................................................................................12
4.4.3 Netografia..........................................................................................................................................................................12
4.5 Spis rysunków i tabel...................................................................................................................................13

4.1 pa dw_k_tresc

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to 4.1 pa dw_k_tresc

Similar to 4.1 pa dw_k_tresc (20)

More from Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe

More from Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe (20)

4.1 pa dw_k_tresc