kosmetyka

1. 1
Kurs: Podstawowe zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp
Źródło: http://pl.fotolia.com/
KURS
Podstawowe zasady wykonywania
zabiegów pielęgnacyjnych
i upiększających dłoni i stóp
MODUŁ
Diagnostyka stanu skóry i paznokci w zabiegach
pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp

2. 2
Kurs: Podstawowe zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp
1 Diagnostyka stanu skóry i paznokci w zabiegach pielęgnacyjnych
i upiększających dłoni i stóp
1.1 Diagnostyka stanu skóry
1.1.1 Budowa skóry
Skóra pełni ważną funkcję w organizmie człowieka. Ochrania ona narządy
wewnętrzne przed niekorzystnym wpływem środowiska zewnętrznego, utrzymując tym
samym równowagę pomiędzy ustrojem a otoczeniem. Stanowi blokadę dla czynników
mechanicznych, bakteryjnych, chemicznych i fizycznych mogących wywołać poważne
urazy organizmu. Skóra bierze czynny udział w regulacji cieplnej i wodno-oddechowej
oraz czynnościach wydzielniczych i chłonnych.
Skóra składa się z:
 naskórka;
 skóry właściwej;
 tkanki podskórnej;
 gruczołów łojowych i potowych;
 mieszków włosowych;
 naczyń krwionośnych;
 zakończeń nerwowych.

3. 3
Kurs: Podstawowe zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp
Rysunek 1.1 Budowa skóry
Źródło: Jabłońska S., Chorzelski T., Choroby skóry, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001
 1 – splot naczyniowy powierzchowny
 2 – gruczoł potowy
 3 – mieszek włosowy
 4 – włos
 5 – gruczoł łojowy
 6 – mięsień przywłosowy
 7 – splot naczyniowy głęboki
 8 – brodawka skórna
 9 – ciałko Paciniego
 10 – ciałko Merkela
1.1.2 Choroby i dolegliwości skóry1
Często występującymi dolegliwościami skórnymi są plamy. Są toe wykwity
niewyczuwalne podczas dotyku, ale odróżniającesię od otaczającej je skóry innym
zabarwieniem. Wyróżnić możemy kilka rodzajów plam: barwnikowe – związane
z odkładaniem się barwnika (na przykład często spotykane piegi, bielactwo), zapalne –
związane z przekrwieniem (rumień), naczyniowe – związane z rozszerzeniem naczyń
(wynaczynienie), złogowe – związane z szarzeniem plamy (srebrzyca).
Ropnym zachorowaniom skóry sprzyjają takie czynniki jak:
 zakażone środowisko – zetknięcie z nim,
 uaktywnienie własnej flory bakteryjnej (często występujące po urazach);
 niska odporność – kiedy brakuje naturalnych przeciwbakteryjnych substancji,
które posiada skóra.
1 Jabłońska S., Chorzelski T., Choroby skóry, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002

4. 4
Kurs: Podstawowe zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp
Wśród bakteryjnych zakażeń skóry wyróżniamy:
 zakażenia gronkowcem, który jest ropnym pęcherzem mieszków włosowych;
należą do nich na przykład:. zapalenie mieszka włosowego, figówka, czyrak,
liszajec pęcherzowy noworodków (rys.1.2);
 zakażenie paciorkowcem, które jest obrzękiem oraz ostrym stanem zapalnym
skóry i tkanki podskórnej; zmiana charakteryzuje się nieregularnym kształtem
i bardzo wyraźnym, stromym oddzieleniem od reszty skóry; przykładem jest róża
(rys.1.3);
 mieszane zakażenia paciorkowcowo-gronkowcowe, czyli wykwity pęcherzowo-
ropne, szybko ulegające przerwaniu i zasychające w postaci strupów o miodowym
kolorze, na przykład liszajec zakaźny, niesztowica (rys.1.4).
Rysunek 1.2 Zakażenie gronkowcem
Źródło: http://info.zdrowie.gazeta.pl
Rysunek 1.3 Zakażenie paciorkowcem
Źródło: www.naszlekarz.pl

5. 5
Kurs: Podstawowe zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp
Rysunek 1.4 Zakażenie paciorkowcowo-gronkowcowe
Źródło: www.zwalcz-pasozyty.pl
Wśród wirusowych zapaleń skóry najbardziej znane i najczęściej spotykane są
brodawki zwykłe. Są to szarobrunatne lub przybliżone do koloru skóry grudki
o nierównej i szorstkiej powierzchni. Nie wywołują żadnych objawów, mają tendencję
do ustępowania. Mogą występować pojedynczo, ale zazwyczaj są mnogie i zlewające się
(rys.1.5).
Rysunek 1.5 Brodawki zwykłe
Źródło: http://www.dermal.pl
Łuszczyca jest jedną z najczęściej spotykanych uwarunkowanych genetycznie
chorób skóry. Jest ona chorobą przewlekłą i nierzadko nawrotową, którą cechują
złuszczające się wykwity grudkowate. Przyjmuje ona bardzo zróżnicowaną postać –
od małych, nielicznych ognisk zapalnych po bardzo ciężką odmianę atakującą nawet całą
powierzchnię skóry oraz stawy (rys.1.6).

6. 6
Kurs: Podstawowe zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp
Rysunek 1.6 Łuszczyca
Źródło: www.egzema-info.pl
Chorobą skóry, która w wyraźny sposób atakuje osoby młode, jest trądzik
pospolity. Jest on związany z nadczynnością gruczołów łojowych i charakteryzuje się
wykwitami grudkowo-krostowymi oraz torbielami ropnymi. Czynnikiem, który sprzyja
rozwojowi trądziku, jest bardzo indywidualna skłonność do wytwarzania nadmiernego
łoju. Często jest ona uwarunkowana genetycznie (rys.1.7).
Wyróżniamy trzy rodzaje trądziku:
 trądzik młodzieńczy, który umiejscowiony jest przeważnie na twarzy i plecach;
zmiany są nasilone w okresie pokwitania, ustępują samoistnie po kilku latach;
 trądzik ropowiczy jest bardzo podobny do trądziku młodzieńczego; odróżniają
go od niego torbiele ropne, których następstwem są dość widoczne blizny;
 trądzik skupiony występuje u mężczyzn i charakteryzuje się występowaniem
torbieli ropnych, nacieków oraz bardzo dużych zaskórników; gojenie się
pozostawia wiele nierównych i przyrosłych blizn.
Rysunek 1.7 Trądzik pospolity
Źródło: http://www.mojealergie.pl

7. 7
Kurs: Podstawowe zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp
1.2 Diagnostyka stanu paznokci
1.2.1 Budowa paznokci
Paznokcie są tworem rogowym zbudowanym z białka kreatyny. Mają złożoną
strukturę, jej elementy to: macierz paznokcia, zrogowaciała płytka, łożysko
łącznotkankowe i hyponychium. Macierz jest miejscem wzrostu paznokcia, natomiast
wałem nazywamy fałdę naskórka w której chowają się części tylne i boczne płytki
paznokciowej. Funkcją skórki, która pokrywa płytkę od strony wału, jest jej ochrona
przed urazami (rys. 1.8). Paznokcie pełnią rolę ochronną względem opuszków palców.
Rysunek 1.8 Budowa paznokcia
Źródło: http://kobietaiuroda.blogspot.com
Płytka paznokciowa na palcach dłoni rośnie przeciętnie około dwóch
milimetrów2 mm miesięcznie, u stóp wolniej. Kształt oraz grubość płytki są
indywidualną cechą człowieka.
Zmiany, jakie zachodzą w obrębie płytek paznokcia, mogą oznaczać rozmaite
choroby, dlatego nie można ich traktować wyłącznie jako problem kosmetyczny. Poza
tym, że są one widoczne dla otoczenia (jak większość chorób skóry), to w niektórych
przypadkach mogą być przyczyną znaczenie poważniejszych dolegliwości.
1.2.2 Choroby paznokci2
Wśród infekcyjnych zachorowań paznokci 50 procent stanowią zakażenia
grzybicze. Możemy jednak wyróżnić wiele chorób paznokci:
2 Maleszka R., Ratajczak-Stefańska V., Boer M., Kiedrowicz M., Choroby paznokci w praktyce
kosmetologicznej, Katedra i Klinika Chorób Skórnych i Wenerycznych Pomorskiej Akademii Medycznej
w Szczecinie, Szczecin 2010

8. 8
Kurs: Podstawowe zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp
 grzybica paznokci polega na zgrubieniu, łamliwości, przebarwieniu
oraz rogowaceniu płytki paznokcia. Zmiany te wywołują różnego rodzaju grzyby,
a czynnikami sprzyjającymi są: niewygodne obuwie, niska odporność, zaburzenia
hormonalne (rys. 1.9);
 drożdżyca paznokci charakteryzuje się zaczerwienieniem i obrzękiem wałów
paznokciowych z ropnymi napływami; powoduje zgrubienie paznokci;
 pleśnica paznokci atakuje przeważnie paznokcie dużych palców stóp u osób
starszych;
 zanokcica bakteryjna charakteryzuje się zaczerwienionymi i obrzękniętymi
wałami paznokciowymi, spod których wydobywa się ropa tworząca potem strupy.
Rysunek 1.9 Grzybica paznokci
Źródło: www.medme.pl
1.2.3 Zmiany paznokci3
Zdrowy paznokieć ma bladoróżowy kolor i gładką powierzchnię płytki
z połyskiem, choć nie zawsze tak jest. Zmiany zachodzące w obrębie płytki
paznokciowej mogą mieć charakter wrodzony, być następstwem choroby,
zostać wywołane przez czynniki bakteryjne, powstać na skutek urazów, zaburzeń
przemiany materii lub niedoboru witamin i minerałów.
3 Braun-Falco O., Dermatologia, t. 2, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004

9. 9
Kurs: Podstawowe zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp
Do najczęstszych zmian paznokciowych zalicza się:
 dołki;
 bruzdy podłużne;
 bruzdy poprzeczne;
 linie Beau;
 szorstkość paznokcia;
 punkcikowate bielactwo;
 bielactwo paznokci podłużne;
 onychoschizję;
 liszaj płaski paznokcia;
 dystalne oddzielenie się płytki paznokciowej.
Do wrodzonych anomalii paznokcia zalicza się:
 wrodzone zgrubienie paznokci, którego objawami są pogrubiałe i kruche
paznokcie u rąk i stóp, występujące jednocześnie z potliwością i rogowaceniem
stóp i dłoni;
 wrodzona izolowana dystrofia paznokcia, która jest chorobą dziedziczną – objawia
się tym, że paznokieć jest cienki oraz posiada przedłużone bruzdy;
 zespół paznokieć-rzepka, który atakuje nie tylko sam paznokieć, ale także układ
kostny. Charakterystyczna dla tej choroby jest dystrofia paznokcia (nawet jego
brak) oraz występujące na płytce podłużne bruzdy i zagłębienia. Zmiany kostne
skupiają się przede wszystkim na rzepkach, powodując ich niedorozwój lub zanik;
 naparstkowane paznokcie, czyli częściowy lub całkowity zanik płytki
paznokciowej.
1.3 Przeciwwskazania do zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających kończyn4
Lista przeciwwskazań do zabiegów pielęgnacyjnych dłoni oraz stóp jest
długa, dlatego też należy dokładnie przyglądać się skórze i paznokciom, żeby
nie przeoczyć żadnego z nich.
Wyróżniamy następujące przeciwwskazania:
 grzybica skóry dłoni, stóp i paznokci;
 drożdżyca;
 brodawki;
 stany zapalne i alergiczne;
4 Dylewska-Grzelakowska J., Zabiegi pielęgnacyjne i upiększające dłoni i stóp, WSiP, Warszawa 2004

10. 10
Kurs: Podstawowe zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp
 stany infekcyjne;
 egzema;
 wszelkie choroby skóry i paznokci;
 świeże blizny;
 pęknięcia naskórka między palcami;
 nietypowość płytki paznokciowej;
 znamiona pod płytką paznokciową;
 cukrzyca;
 WZW;
 HIV;
 Żółtaczka;
 alergia na parafinę;
 uczulenie na jakikolwiek ze składników preparatów stosowanych podczas zabiegu.
1.4 Literatura
1.4.1 Literatura obowiązkowa
 Drygas B., Mrozowska M., Szpindor R., Kosmetyka pielęgnacyjna i upiększająca –
Dłonie, stopy, ciało, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2013.
1.4.2 Literatura uzupełniająca
 Braun-Falco O., Dermatologia, t. 2, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004;
 Dylewska-Grzelakowska J., Zabiegi pielęgnacyjne i upiększające dłoni i stóp, WSiP,
Warszawa 2013;
 Jabłońska S., Chorzelski T., Choroby skóry, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2002;
 Jakimowicz-Klein B., Zmarszczki. Możesz je pokonać, Wydawnictwo Astrum,
Wrocław 2006;
 Maleszka R., Ratajczak-Stefańska V., Boer M., Kiedrowicz M., Choroby paznokci
w praktyce kosmetologicznej, Katedra i Klinika Chorób Skórnych i Wenerycznych
Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, Szczecin 2010.
1.5 Spis rysunków
Rysunek 1.1 Budowa skóry .........................................................................................................................3
Rysunek 1.2 Zakażenie gronkowcem ......................................................................................................4
Rysunek 1.3 Zakażenie paciorkowcem...................................................................................................4
Rysunek 1.4 Zakażenie paciorkowcowo-gronkowcowe..................................................................5

11. 11
Kurs: Podstawowe zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających dłoni i stóp
Rysunek 1.5 Brodawki zwykłe...................................................................................................................5
Rysunek 1.6 Łuszczyca..................................................................................................................................6
Rysunek 1.7 Trądzik pospolity...................................................................................................................6
Rysunek 1.8 Budowa paznokcia ................................................................................................................7
Rysunek 1.9 Grzybica paznokci .................................................................................................................8
Spis treści
1 Diagnostyka stanu skóry i paznokci w zabiegach pielęgnacyjnych i upiększających
dłoni i stóp..........................................................................................................................................................2
1.1 Diagnostyka stanu skóry...............................................................................................................................2
1.1.1 Budowa skóry .....................................................................................................................................................................2
1.1.2 Choroby i dolegliwości skóry.......................................................................................................................................3
1.2 Diagnostyka stanu paznokci ........................................................................................................................7
1.2.1 Budowa paznokci ..............................................................................................................................................................7
1.2.2 Choroby paznokci..............................................................................................................................................................7
1.2.3 Zmiany paznokci................................................................................................................................................................8
1.3 Przeciwwskazania do zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających kończyn..........................9
1.4 Literatura..........................................................................................................................................................10
1.4.1 Literatura obowiązkowa.............................................................................................................................................10
1.4.2 Literatura uzupełniająca.............................................................................................................................................10
1.5 Spis rysunków.................................................................................................................................................10