İnsan haklarinin tarİhsel gelİşİmİ

1. İNSAN HAKLARININ
TARİHSEL GELİŞİMİ
1. KONU
1. Saat

2. İNSAN HAKLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ
 İnsan hakları meselesi tarihin eski çağlarından beri farklı seviyelerde düşünülmüş ve
düzenlenmiştir. İnsanın, insan olmaktan ileri gelen ve doğuştan sahip olduğu haklarının
bulunduğu yolundaki düşünceler, M.Ö.5. yüzyıla kadar geri gider.
 Ünlü Düşünürler : Platon, John Locke, Jean Jacques Rousseau
 18. ve 19. yüzyılda insan hakları uygulamaları devlet yönetimlerinde yaygınlaşmıştır.
 İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi : Üye Devletlerin, Birleşmiş Milletlerle işbirliği içinde, insan haklarının
ve temel özgürlüklerin evrensel olarak saygı görmesi ve gözetilmesini sağlamayı taahhüt
etmektedirler.
 10 Aralık 1948
 Birleşmiş Milletler ( UNİCEF) : https://www.unicef.org/turkey/
 Bildirge 30 Maddeden oluşmaktadır.
Madde 1 : Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdanla
donatılmışlardır, birbirlerine kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.

3.  Hak Nedir : Kişinin herhangi bir şey üzerinde, tartışılmaz ve herkes tarafından kabul edilmiş yetkisidir.
Bu yetki kişiye hukuk düzeni tarafından tanınmıştır. Hak sayesinde bir şeyleri yapmakta, söylemekte,
almakta, düşünmekte, ifade etmekte özgür oluruz. Biz sadece insan olduğumuz için hak ve
özgürlüklere sahip oluruz ve bu haklar bizi insan yapan özelliklere göre şekillenmiştir.
 Temel haklar;
1. Yaşama hakkı 2. Kişi dokunulmazlığı hakkı 3.Sağlık hakkı, eğitim hakkı
4. Dilekçe hakkı 5.Seçme seçilme hakkı 6. Konut dokunulmazlığı hakkı
7. Özel yaşamın gizliliği hakkıdır.
 Çocuk Hakları
On sekiz yaşından küçük olan kişiler çocuk olarak tanımlanır. 20 Kasım 1989 tarihinde Çocuk
Haklarına Dair Sözleşme kabul edilmiştir. Dünyadaki hemen tüm ülkelerce kabul edilen
sözleşme, çocukların yetişkinlerden farklı oluşundan hareket edilerek oluşturulmuştur.
Çocuk Haklarına Dair Sözleşme; nerede doğduklarına, kim olduklarına, cinsiyetlerine, dinlerine ya
da kökenlerine bakılmaksızın bütün çocukların haklarını tanımlamaktadır. Bu sözleşmeye yön veren
temel değerler ise şunlardır: Ayrım gözetmeme, çocuğun yararını gözetme, yaşama ve gelişme
ile katılım.

4. KÜLTÜRLER ARASI
ÖĞRENME

5. BİRLİKTE YAŞAMA KÜLTÜRÜ
İnsan haklarının amacı, bir toplumda yaşayan insanların eşit, özgür ve onurlu yaşama hakkını
sağlamaktır.
* Farklılık, İletişim ve Birlikte Yaşama İmkânı
* Farklılıklara Karşı Hoşgörü ve Empati
Çağdaş toplumların ve aydınlanmış bireylerin yapması gereken kendi farklılıklarını ötekine
dayatmak değil, onun farklılıklarının farkında olmak, onu olduğu gibi kabul etmek ve
uzlaşılabilecek ortak değerler zemininde iletişim kurarak kendini ifade etmektir. Böyle bir
atmosferde kendi zenginliklerini karşı tarafa göstermek daha kolay olabileceği gibi, evrensel barış
ve huzur ortamının tesisine daha fazla katkı sağlama imkânı da yakalanmış olacaktır.
İNSAN OLMANIN SORUMLULUĞU
İnsanın; kendisine, ailesine, arkadaşlarına, diğer insanlara, doğaya, çevreye, hayvanlara ve
insanlığın ortak kültür mirasına karşı sorumlulukları vardır. Bu sorumlulukları yerine getirmek insan
olmanın ve toplum içinde yaşamanın bir gereğidir.

6. Kültürlerarası Eğitim
 Kültürler arası eğitim, farklı kültürlere sahip toplumların bireylerinin birlikte yaşama
imkânlarını öğrenmelerini ve birlikte yaşamaktan doğan sorunlara çözümler
önererek barışa katkıda bulunmayı amaçlayan öğretimi kapsamaktadır (Koca ve
Şimşek, 2011) kültürler arası öğrenmenin, i) öteki kültür hakkında bilgi edinimi, ii)
yabancı kültürü anlama ve iii) kültürler arası eylemin bir parçası olarak kültürler arası
iletişim becerisi olmak üzere üç önemli öğeden oluşur.
 Birlikte yaşama kültürü için gerekli olan temel unsurlar ;
1) Güven ve saygı
2) Güçlü diyalog
3) Anlayışlı katılım
4) Hoşgörü

7. Kültürler Arası Eğitim
 Bireysel gelişim: Bireyin kendisini anlamasını, olumlu benlik geliştirmesini ve kimliğiyle
barışık olmasını sağlamak.
 Değerleri ve tutumları açıklama: Farklı kültürlere ait olan bireylerin değerlerini ve
tutumlarını açıklayarak diğer bireylerin bu kültürleri tanımalarını ve onlara saygı
duymalarını sağlamak.
 Çok kültürlü sosyal yeterlilik: Bireylerin, kültürler arası iletişimi, farklı kültürlerin yapılarını,
alternatif bakış açılarını görmelerini desteklemek.

8. Kültürler Arası Eğitim
 Temel yetenek kazanımı: Farklı etnik kökenlerden olan bireyleri temel yetenekleri
(okuma yazma, problem çözme, eleştirel düşünme vb.) kazanmalarına yardımcı
olmak.
 Kültürel ve etnik okur yazarlığı geliştirmek: Bireylerin, kendi kültürleri yanında,
toplumda var olan kültürel ve etnik farklılıkları fark etmelerini ve bunlara saygı
duymalarını sağlamak.

9. ETKİNLİK
 Canlandırıcı Rol oyunları,
 Tartışma, münazara,

10. 1. KONU
2. Saat

11. VATANDAŞLIK -
YURTTAŞLIK

12. KİŞİLİK
Hukukta kişilik, haklara ve borçlara sahip olabilin, yani hakları ve borçları bulunabilen varlıkları
ifade eder.
 Gerçek Kişiler
 Tüzel Kişiler

13. GERÇEK KİŞİLER
 Gerçek kişiler bireylerdir.
 Kişilik hakları, Medeni kanuna göre kişilik tam ve sağ doğumla başlar,
 Kişiliğin sona ermesi için ölüm, gaiplik ve ölüm karinesi gibi durumların gerçekleşmesi
gerekmektedir.
 Hak Ehliyeti : Sağ ve doğan kişilere tanınan bir ehliyettir. Kişinin yaşı , fikri ve bedeni gelişmesi
dikkate alınmamaktadır.
 Fiil Ehliyeti : Kişinin kendi başına hak kazanabilmesi ve borç altına girebilmesidir. Bazı şartları
taşımadan fiil ehliyete sahip olunamaz. 18 yaşını doldurmak, ayırt etme gücünün olması ve
kısıtlı olmamak gibi.

14. TÜZEL KİŞİLİK
 Tüzel kişilik devletin yetkili kıldığı merciinin izni ile başlar. Şirketlerin kurulması,
dernekleri kurulması,

15. TEMEL HUKUK BİLGİLERİ
 Her bireyin ailesine karşı yerine getirmesi gereken görev ve sorumlulukları olduğu gibi
devlete karşı da görevler vardır. Bu görevler hukuk kurulları ile belirlenmektedir.
 Hukuk kelimesi Arapça ”hak” kelimesinin çoğuludur.
 Toplumsal hayatın sürebilmesi içi gerekli olan düzen için hukukun var olması
gerekmektedir. Bunlarına başında da sosyal hayatı düzenleyen kurallar gelmektedir.
Biz bunlara Toplumsal Düzen Kuralları diyoruz.

16. TOPLUMSAL DÜZEN KURALLARI
 Hukuk Kuralları: Bireylerin birbirleriyle ve devletle olan ilişkilerini düzenleyen kuralladır. Hukuk kurallarına
uyulmadığı takdirde maddi müeyyide yani devlet tarafından uygulanan bir kamu gücü karşımıza
çıkar.
 Din kuralları: Tanrı tarafından konulduğuna inanılan ve insan davranışlarını düzenleyen emir ve
yasaklardır.
 Ahlak Kuralları: Kişinin kendi vicdanı tarafından konulan ve kendi davranışlarını düzenleyen, vicdan
azabı ile cezalandırılması mümkün olan emir ve yasaklardır. Subjektif Ahlak kuralları kişinin kendisine
olan davranışlarını, Objektif Ahlak kuralları da kişinin başkalarına karşı davranışlarını düzenler.
 Görgü Kuralları: Toplum içindeki davranışları düzenleyen kurallardır.

17. HUKUK KURALLARI
1- Anayasa Hukuku
 KAMU HUKUKU
2- İdare Hukuku
3- Ceza Hukuku
4- İcra İflas Hukuku
5- Devletler Genel Hukuku
6- Vergi Hukuku
7- Yargılama Hukuku
 ÖZEL HUKUK
1- Medeni Hukuk
2- Borçlar Hukuku
3- Ticaret Hukuku
4- Devletler Özel Hukuku
 KARMA HUKUK
1- İş Hukuku
2- Hava Hukuku
3- Toprak Hukuku
4- Fikir ve Sanat Eserleri
Hukuku

18. KAMU HUKUKU
 ANAYASA HUKUKU: Kişi hak ve hürriyetleri ile bunların güvence altına alınmasını; devletin
şekil ve teşkilatlanmasını; devletin yasama, yürütme, yargı organlarının işleyişlerini
düzenleyen hukuk kurallarının bütünüdür.
 İDARE HUKUKU: Bakanlar kurulundan en uçtaki bucak yönetimine kadar devlet idaresinin
örgütlenmesini, işleyişini, bireylerin idare ile olan ilişkilerini düzenleyen hukuk kurallarının
bütünüdür.
 CEZA HUKUKU: Devlet tarafından tanımlanmış ve suç olarak nitelendirilmiş olan hukuka aykırı
insan davranışlarıyla bu davranışları gerçekleştirenlere karşı uygulanacak cezai nitelikteki
yaptırımları inceleyen hukuk dalıdır.
 VERGİ HUKUKU : Devlet ile kişiler arasındaki vergi hak ve ödevlerini, vergi tahsilini, vergiye
konu olan olayları düzenleyen hukuk kurallarıdır.

19. ÖZEL HUKUK
 MEDENİ HUKUK : Medeni hukuk aşağıdaki hukuk kurallarını içermektedir.
1) Kişiler Hukuku : Evlenme, boşanma, evlilikte mal edinimleri, mal ayrılığı, evlat edinme
koşuları,
2) Aile Hukuku : Vasiyet, miras hükümleri, mirasın nasıl dağıtılacağı koşulları
3) Miras Hukuku : Mülkiyet hakkı, tapu sicili koşulları
4) Eşya Hukuku : Alım satım işleri (araç vb.)

20. ÖZEL HUKUK
 BORÇLAR HUKUKU : Borç ilişkisini meydana getiren 3 unsur vardır.
1) Alacaklı,
2) Borçlu
3) Edim (Edim aralarında var olan borç ilişkisinden dolayı, alacaklının isteme, borçlunun
yerine getirme yükümlülüklerine edim denir. )

21. ÖZEL HUKUK
 TİCARET HUKUKU: Ticaret hukuk kuralları medeni hukuka ve borçlar hukukuna oranla
sadece özel bir nitelik taşır. Türk Ticaret Kanunun 1. Maddesi « Bu kanunun , Medeni
Kanunun ayrılmaz bir parçası olduğu belirtilmiştir.»
 Türk Ticaret Kanunu
1) Şirketler Hukuku
2) Kıymetli Evrak Hukuku
3) Deniz Ticaret Hukuku
4) Sigorta Hukuk bölümlerinden oluşmaktadır.

22. KARMA HUKUK
 İş Hukuku
 Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku
 Hava Hukuku
 Bankacılık Hukuku
 Toprak Hukuku
 Çevre Hukuku

23. 2. KONU
1. Saat

24. DEVLET NEDİR ?
 Devlet belli sınırları içerisinde toprak parçasında yaşayan toplumun örgütlenmiş biçimidir.
 Devletin unsurları, toprak, millet ve egemenlik olmak üzere üç tanedir.
 Millet, bir ülkede yaşayan, ortak tarihi ve kültürel değerleri olan ve birlikte yaşama amacı
taşıyan insan topluluğudur.

25. YAPISINA GÖRE DEVLET ŞEKİLLERİ
 TEK YAPLI DEVLET
1) Üniter Devlet :
2) Bölgeli Devlet
 BİRLEŞİK (KARMA) DEVLET
1) Federal Devlet
2) Konfederal Devlet :

26. ÜNİTER DEVLET
 Üniter devlet yapısı dünyada en yaygın olan devlet yapısıdır. İdarenin tek elden
yürütüldüğü, siyasi otoritenin bir merkezde toplandığı devlet sistemine üniter devlet denir.
Türkiye Cumhuriyeti bir üniter devlettir.
 Üniter Devlet Örnekleri :
Afganistan Güney Kore
Arnavutluk Hollanda
Azerbaycan Hırvatistan
Bulgaristan Suriye
Fransa İngiltere
* Bu devletlerin bazıları cumhuriyetken bazıları monarşi ile idare edilmektedir. Bu devletlerin
ortak özelliği ise üniter bir yapı taşımalarıdır.

27. BÖLGELİ DEVLET
 Ülkenin ve milletin bölünmez tekliği içinde, bölgesel özerkliğin tanındığı devlet türüdür.
 İspanya, İtalya ve Birleşik Krallık ,
 İspanya’daki Bask Bölgesi buna örnek verilebilir. İspanya’nın üniter devlet modelinden
tamamen vazgeçmeden etnik, kültürel, tarihsel ve ekonomik nedenlerden kaynaklanan
çatışmaları yönetmek ve birlikte yaşamı sağlamak üzere bölgeli devlet modeline geçilmiştir.
 İspanyol Anayasası’nın (1978) 2.maddesi önemli: “Anayasa, İspanyol ulusunun
parçalanmaz birliğine, bütün İspanyolların ortak yurdunun bölünmezliğine dayanır; ulusu
oluşturan milliyetlerin ve bölgelerin özerklik hakkını ve kendi aralarında dayanışmasını tanır
ve güvence altına alır”. Anayasa’nın 1.madesinin 2.fıkrası da “ulusal egemenliğin” İspanyol
halkına ait olduğunu belirtiyor. Dolayısıyla İspanyol Anayasası ulusal birlik (tek ulus) ve ulusal
egemenlik ilkesiyle birlikte “ortak ve bölünmez yurt” / ülkenin bölünmezliği ilkesine yer
vermekte ancak, ulusal bütünlük vurgusu içinde “milliyetlerin” ve “bölgelerin” özerklik
hakkını tanımakta.

28. FEDARAL DEVLET
 Kendi iç yapılarında bağımsız, dışarıya karşı ise aynı hukuk kurallarına tabi olan birden fazla devletten
oluşan devlet şeklidir.
 ABD, Almanya, Kanada gibi ülkeler federal yapıya sahiptir.
 Amerika Birleşik Devletleri’nin sınırları dahilinde 50 adet eyalet bulunur. Bu eyaletler federe yapıda olup,
ülke içinde federal çatıya bağlıdır. Başka bir ifadeyle iç işlerinde neredeyse tamamen bağımsızdır.
Ancak bu bağımsızlık özerklik statüsü kadar da geniş değildir. Yani başka bir ifadeyle son derece
yumuşak bir geçiş vardır. Dünya üzerinde sadece Amerika Birleşik Devletleri federal yapısı ile dikkat
çekmez. Bunun yanı sıra Avrupa’nın en büyük devleti olarak lanse edilen ve de Avrupa Birliği’ne adeta
lokomotiflik görevi gören Almanya da bir federal devlet yapısına sahiptir. Almanya’nın federal devlet
yapısı da Amerika Birleşik Devletleri’ninkine oldukça benzerdir.

29. KONFEDARAL DEVLET
 İki ya da daha çok devletin ortak ve sınırlı çıkarları için, iç ve dış egemenliklerini koruyarak bir
anlaşmayla oluşturdukları devletler topluluğudur.
 Konfederasyona bağlı ülkeler ilke olarak bağımsızlıklarını koruduklarından, bu devletlerden her
biri yabancı devletlerle diplomatik ilişkilerini sürdürürler.
 Avrupa Birliği bir konfederasyondur.
 KONFEDERASYONLARIN ÖZELLİKLERİ :
1- Uluslararası anlaşmayla kurulur.
2- Üye devletler bağımsızdır.
3- Konfedere devletler üzerinde zorlama gücü yoktur.
4- Üye konfedere devletlerin vatandaşlığı vardır.
5- Sadece konfedere devletlerin tüzel kişiliği vardır.
6- Sadece konfedere devletlerin uluslararası kişiliği vardır.

30. 2. KONU
2. Saat

31. EGEMENLİK ANLAYIŞINA GÖRE DEVLET SİSTEMLERİ
 1) Monarşi : Devlet başkanının soya bağlı olarak geçtiği devlet biçimidir. Mutlak ve meşruti
(anayasalı) monarşi olarak ikiye ayrılmaktadır. Krallık, padişahlık monarşiye örnektir. Avusturalya
(Federal Meşruti Monarşi), Büyük Britanya (İngiltere) (Meşruti Krallık), Suudi Arabistan (Mutlak
Monarşi)
 2) Oligarşi : Egemenliğin bir grup ya da zümre tarafından kullanıldığı devlet sistemidir. Cezayir,
Küba ve Suriye gibi ülkeler oligarşi ile yönetilen devletlerdir.
 3) Teokratik: Hukuk kurallarının din kurallarına göre oluşturulduğu ve din kurallarına göre yönetilen
devlet şeklidir. İran, Yemen, Vatikan vb,
 4) Cumhuriyet : Devlet yönetiminde millet iradesinin egemen olduğu ve yönetim bir kişiye ya da
zümreye bırakılmadığı devlet şeklidir. Türkiye Cumhuriyeti , Almanya Federal Cumhuriyeti ,
Avusturya Cumhuriyeti , Azerbaycan Cumhuriyeti

32. Hükümet Sistemleri
Kuvvetler
Birliği
Meclis
Hükümeti
Mutlak
Monarşi
Diktatörlük
Kuvvetler
Ayrılığı
Parlamenter
Sistem
Başkanlık
Sistemi
Yarı
Başkanlık
Sistemi
Yasama, Yürütme, Yargı

33. KUVVETLER AYRILIĞI
 1) Başkanlık Sistemi: Kuvvetler birbirinden kesin ve katı bir biçimde ayrılmıştır. Yürütme tek
kanatlıdır ve devlet başkanını halk seçer. Devlet başkanının siyasi partisiyle ilişiği kesilmez.
ABD ve Brezilya gibi ülkeler başkanlık sistemini kullanırlar.
 2) Yarı Başkanlık Sistemi: Devlet başkanı ve bakanlar kurulundan oluşan yürütme organı iki
başlıdır. Devlet başkanını halk seçer. Yarı başkanlık sisteminde yumuşak kuvvetler ayrılığı
vardır. Özellikle dış politikada devlet başkanı etkilidir. Fransa, Rusya, İran yarı başkanlık
sistemine örnek teşkil eder.
 3) Parlamenter Sistem: Yürütme iki kanatlıdır ve devlet başkanını meclis seçer. Yumuşak
kuvvetler ayrılığı vardır. İç ve dış politikalarda Başbakan etkilidir. İtalya parlamenter sistemdir.

34. KUVVETLER BİRLİĞİ
 1) Meclis Hükümeti Sistemi: Yürütme tek kanatlı olmakla beraber, yasama ve yürütme
mecliste toplanmıştır. Meclis başkanını meclis seçer. Bakanları da tek tek meclis seçer. Buna
karşın bakanlarında meclise karşı bireysel sorumlulukları vardır. Yürütme vardır, meclis
üstünlüğü söz konusudur. İsviçre meclis hükümeti sistemi içindedir.
 2) Mutlak monarşi: Yasama ve yürütme kuvvetlerinin hükümdarda toplandığı bir hükümet
sistemidir. Bu sistemde devlet içinde tek ve en yüksek otorite sahibi hükümdardır.
 3) Diktatörlük: Yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerinin tek bir elde ya da bir grubun elinde
tutulduğu bir rejimdir. Diktatörlük demokratik bir rejim değildir. Ancak tarihsel sürece
baktığımızda bazı diktatörlerin kendilerini meşru kabul ettirmek için adil olmayan seçimler
veya halk oylaması düzenlediklerini görmekteyiz.

35. DEMOKRASİ TÜRLERİ
 DOĞRUDAN DEMOKRASİ : Halk yönetime doğrudan katılır.
 TEMSİLİ DEMOKRASİ : Halk yönetime seçtiği temsilciler aracılığıyla katılır.
 YARI DOĞRUDAN DEMOKRASİ : Halkın seçtiği temsilciler yetkileri kullanır. Referandum,
halk girişimi, halk vetosu, seçilmişlerin azli.

36. 2. KONU
3. Saat

37. SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
 Sivil Toplum Kuruluşlarının Amaçları : Sivil toplum kuruluşları, resmi kurumlar dışında ve
bunlardan bağımsız olarak çalışan, politik, sosyal, kültürel, hukuki ve çevresel amaçları
doğrultusunda lobi çalışmaları, ikna ve eylemlerle çalışan, üyelerini ve çalışanlarını gönüllülük
usulüyle alan, kâr amacı gütmeyen ve gelirlerini bağışlar ve/veya üyelik ödemeleri ile
sağlayan kuruluşlardır.
 Sivil Toplum Kuruluşları Tarihçesi : Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşlarının geçmişi 19. yüzyılın
ortalarına dayanmaktadır. Bu Sivil Toplum Kuruluşları özellikle kadın hakları ve köleliğe karşı
çok önemli roller üstlenmiştir. Günümüzde bilinen adıyla “Sivil Toplum Kuruluşu” kavramı ilk
defa 1945 yılında ortaya atılmıştır. Birleşmiş Milletler teşkilatının kuruluşu sırasında, kuruluş
beyannamesinin 10. Bölümünün 71. Maddesinde devlet ve üye ülkelere ait olmayan
kuruluşların danışmanlık rolü ile ilgili tanımlamada kullanılmıştır. Sivil Toplum Kuruluşlarının
önemi ve görevleri ilk defa Birleşmiş Milletlerin STK’lar ile BM arasında sıkı danışmanlık ilişkilerinin
düzenlendiği 21. ajandasının 27. Başlığında dile getirilmiştir.

38. TÜRKİYEDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
 7 Kişinin bir araya gelerek dernek tüzüğünü oluşturup Valilik Sivil Toplum Kuruluşları İl
Müdürlüğüne müracaat ederek yasal statü kazanırlar.
 Fiili ehliyete sahip gerçek ve tüzel kişiler dernek kurabilir.
 Çok farklı amaçlar ile Dernek ve Vakıf kurulabilir. Sosyal yardımlaşma, eğitim , sağlık vb.
 Derneklerin gelirleri bağış , yardım , aidat ve diğer gelirlerden oluşmaktadır.
 Federasyon ve Konfederasyon kurulabilir,

39. SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
 Ülkemizde Yüzlerce Sivil toplum kuruluşu, dernekler ve vakıflar bulunmaktadır, Bunların içerisinde en
çok bilinen kuruluşlarından bazılarının isimleri ve görevleri şu şekildedir.
 Tema: Ülkemizde doğal varlıkların ve çevre sağlığının korunması, erozyonla mücadele, toprak örtüsü
ve toprağın korunması ve ağaçlandırmanın önemi hakkında kamuoyunu eğitmek ve bilinçlendirmek.
 Akut: Temel görevi, dağ ve diğer doğa kazalarında, doğal afetlerde, yetkili ve imkanı dahilinde tüm
koşullarda, zor durumda kalmış, yardıma ihtiyacı olan, yardım talep eden herkesin yardımına
koşmaktır.
 Kızılay : Doğa olaylarında zarar görenlere çadır, battaniye, giysi ve yiyecek yardımları yapar. Bunun
için önceden bu maddeleri depo eder. Yoksul, kimsesiz ve düşkünler için aşevleri açar. Sağlık
merkezleri kurar. Kurduğu kan bankası ile halkın yaptığı kan bağışlarını kabul eder, gereksinme
duyanlara bu kanları verir.

40. SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
 Yeşilay : Sigara, içki ve uyuşturucu maddeler sağlığımızı olduğu gibi, aile ve toplum hayatımızı
bozarak büyük zararlar verir. Yeşilay Derneği bu zararlı alışkanlıklardan kurtulmayı ve
yakalanmamayı sağlamak amacıyla 5 mart 1920 tarihinde kurulmuştur.
 LÖSEV: lösemili ve kan hastası çocukların, sağlık ve eğitim başta olmak üzere her türlü
ihtiyaçlarının sağlanmasına yardımcı olmak, bunun yanısıra, kalıtsal ve edinsel kan hastalıkları
konusunda ulusal düzeyde tedavi, eğitim ve araştırma kurumları kurmak ve işletmektir.
 TEV : Türk Eğitim Vakfının Temel amacı yetenekli fakat maddi olanaklardan yoksun çocukların
ve gençlerin eğitim ve öğrenimlerini sağlamak için yardım etmek, ülkemize ve insanlığa
katkılar yapacak öncü gençleri ve onların yetişecekleri eğitim sistemini desteklemek.

41. 2. KONU
4. Saat

42. ETKİNLİK
 BİR SOSYAL YARDIMLAŞMA DERNEĞİNİN KURULMASI

43. 3. KONU
1. Saat

44. PARLEMENTER SİSTEME GEÇİŞ
 Monarşi bir hükümdarın devlet başkanı olduğu bir yönetim biçimidir. Birçok ülkede
toplumsal ve siyasal gelişim, özellikle 18. yy. sonlarında, meşrutî adı verilen yeni bir tür
monarşinin doğmasına yol açtı. Bu monarşi tipinde hükümdarın yetkileri, yazılı bir
Anayasa ile tanımlanmış ve sınırlanmıştır. Bu monarşi genellikle parlamenterdir ve
demokrasiye pek yakın olabilir. Kral devletin simgesi olarak kalır, ancak yürütme
yetkisini bir hükümete bırakır; hükümet de halk tarafından seçilmiş bir millet meclisinin
kararlarına uymaya zorunludur. Hollanda, Danimarka, Birleşik Krallık, Japonya, İsveç
ve Belçika'da durum böyledir.
 Meşrutiyet veya Anayasal Monarşi, hükümdarın yetkilerinin anayasa ve halkoyuyla
seçilen meclis tarafından kısıtlandığı yönetim biçimine denir. Meşrutiyet, bir
hükümdarın başkanlığı altında parlamento yönetimine dayanan hükümet biçimidir.

45. PARLEMENTER VE ANAYASCILIK
Batı demokrasinin ilerlemesinde, parlamenter sistem adı verilen yönetim sisteminin etkisi çok
olmuştur. Parlamenter sistem, ilk önce, İngiltere’nin toplumsal koşullarında, geleneklerle
oluşarak kurumlaşmıştır. Bu sebeple İngiltere, parlamenter rejimin beşiği sayılır. Parlamenter
sistemin farklı özelliği, seçimle gelen ve temsil niteliği olan parlamentoya karşı sorumlu bir
hükumetin var olduğu, yürütme yasama ilişkisinin esnek erkler ayrımına dayandığı bir siyasal
sistem olmasıdır. Sadece parlamentosu olan rejim parlamenter sistem olmaz. Bir ülkede
meclis olsa bile, her zaman parlamenter sistem olmaz. Örnek ABD’nde parlamento vardır;
fakat parlamenter sistem değildir.

46. PARLAMENTER SİSTEMİN ÖZELLİKLERİ
1.Yasama ve yürütme arasında yumuşak bir ayrım vardır.
2.Yasama ve yürütme birbirinden bağımsız olmakla beraber aralarında işbirliği ve etkileşim vardır.
3.Hükümet yasama organına karşı sorumludur.
4.Bir kişi hem yasamada hem yürütmede görev alabilir.
5.Başbakanın milletvekili olması zorunludur. Bakanlar da ise bu zorunluluk yoktur.
6.Devlet başkanının sorumluluğu yoktur.
7.Devlet başkanı uzlaştırıcı ve uyarıcıdır.
8.Yasama organı güvenmediği bakanlar kurulunu düşürebilir.
9.Başbakanı ve bakanlar kurulu üyelerini devlet başkanı atar.

47. ANAYASACILIK
 Anayasalar Devletin;
 Temel yapısını,
 Yönetim biçimini,
 Devlet organlarını ve bu organların birbirleriyle olan ilişkilerini,
 Kişilerin hak ve özgürlüklerini düzenleyen
 Üst hukuk kurallarıdır.

48. 3. KONU
2. Saat

49. ETKİNLİK
 İki ülke arasındaki yönetim farklılıkları.

50. 4. KONU
1. Saat

51. COĞRAFYA
 TÜRKİYENİN
KONUMU : Asya,
Avrupa ve Afrika
kıtalarının
birbirine çok
yaklaştığı bir
alanda yer alan
Türkiye
Cumhuriyeti,
doğuda
Gürcistan,
Ermenistan,
Nahcivan ve İran,
batıda
Bulgaristan ve
Yunanistan,
güneyde Suriye
ve Irak ile
komşudur.

52. TÜRKİYENİN KONUMU
 Yüzölçümü: 814.578 km² (Yüzölçümünün %3’lük bölümü Avrupa kıtasında yer alan Asya topraklarıdır.)
 Sınırları: toplam: 2,627 km
 Sınır komşuları: Ermenistan 268 km, Azerbaycan 9 km, Bulgaristan 240 km, Gürcistan 252 km, Gürcistan 206 km,
İran 499 km, Irak 331 km, Suriye 822 km
 Sahil şeridi: 7,200 km
 İklimi: Türkiye’de başlıca üç iklim tipi görülür: Akdeniz iklimi, Karadeniz iklimi ve karasal iklim.
 Deniz seviyesinden yüksekliği/ en alçak noktası: Akdeniz 0 m
 En yüksek noktası: Ağrı Dağı 5,166 m
 Doğal kaynakları: Demir, bakır, kurşun, kömür, çıva, krom uranyum ve diğer madenler.
 Nüfus : 81.000.000 kişi

53. TÜRKİYE’DE İKLİM
 TÜRKİYE’DE İKLİM: Bir bölgede görülen ısı, yağış, sis, rüzgar gibi hava durumlarının tümüne o
bölgenin iklimi denir. Türkiye yüzölçümü bakımından büyük bir ülke olduğundan ve yüzey
şekilleri farklılık gösterdiğinden, birbirinden farklı iklimler görülür. Karadeniz İklimi, Akdeniz İklimi,
Karasal İklim
 Karadeniz iklimi: Her mevsim yağışlıdır. Yazlar serin ve kışlar ılık geçer. Karadeniz’in sahil kesimi ile
Marmara Bölgesinin kuzey kısımlarında bu iklim tipi görülür.
 Akdeniz iklimi : Bu iklim tipinde , yazlar sıcak ve yağışsız, kışlar ılık ve yağışlıdır. Yağışlar genellikle
yağmur şeklindedir. Akdeniz iklimi, Akdeniz Bölgesinde ve Ege Bölgesinin güney kesimlerinde
görülür.
 Karasal iklim : İç Anadolu Bölgesi ile denizlerden uzak yerlerde görülür. İç Anadolu Bölgesinde,
yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. İlkbahar ve sonbahar yağmurludur. Doğu
Anadolu’da yazlar serin ve zaman zaman yağmurlu, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. Ülkemizde kar
en çok bu bölgemizde yağar.

54. COĞRAFİ BÖLGELER

55. COĞRAFİ BÖLGELER
 Türkiye’miz çok geniş bir ülkedir. Yurdumuzun doğal yapısı, iklim özellikleri her yerde aynı
değildir. Bazı yerler dağlık, bazı yerler düzlüktür. Bazı yerler deniz kenarı, bazı yerler
denizden uzaktır. Bazı yerle çok yağışlı, bazı yerler kuraktır. İşte yurdumuz yeryüzü
şekilleri, iklim özellikleri ve yetişen ürünlere göre ” Yedi Coğrafya Bölgesi ” ne ayrılmıştır.
Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri :Ülkemiz 1941 yılında toplanan Birinci Coğrafya
Kongresi’nde 7 coğrafi bölgeye ve 21 bölüme ayrılmıştır. Bunlar,
 KARADENİZ BÖLGESİ
 MARMARA BÖLGESİ
 EGE BÖLGESİ
 AKDENİZ BÖLGESİ
 İÇ ANADOLU BÖLGESİ
 DOĞU ANADOLU BÖLGESİ
 GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ

56. ŞEHİRLER

57. TARİH
 İslamiyet Öncesi Türk Tarihi : Türklerin ilk yurdu Orta Asya’dır. Genel olarak Hazar Denizi’nin doğusu, Tanrı Dağları’nın kuzeyi, Altay
Dağlarının kuzeybatısı ve Aral Gölü’nün çevresini yurt edinmiş olan biz Türkler MÖ XVI. yüzyılda kendi yurtlarımızdan göç etmeye
başladık.
 Orta Asya’dan devamlı göç etmeye başlayan Türklerin en önemli büyük göçü ise Kavimler Göçü olarak bilinen 375 yılındaki Kuzey
Hunları’nın batıya doğru yaptıkları göçtür.
 Asya Hun İmparatorluğu (MÖ 220 – MÖ 216) ilk Türk devletidir. Teoman tarafından kurulan , Mete Han zamanında en parlak
dönemine ve en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
 I. Göktürk Devleti (552 – 630) ilk Türk adıyla kurulan devlettir. Bumin Kağan tarafından kurulan Göktürk Devleti’nin başkenti
Ötüken’dir ve Ora Asya’da kurulmuştur. Ülke Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılıp Batı’yı Bumin Kağan’ın kardeşi İstemi Yagbu
yönetmiştir.
 II. Göktürk Devleti ( Kutluk Devleti) (682 – 745) yazıyı kullanan ilk Türk devlettir. Göktürk alfabesi ile kendilerine ait ilk alfabeyi
kullanmışlardır.
 Uygurlar (745 -840) Kağıt ve matbaayı kullanan ve aynı zamanda ilk kez bu matbaayla kitap basan ilk Türk devletidir. Ayrıca
Minyatür, tezhip eserleri ve mimari eserler bırakmışlardır.
 İslamiyet öncesi 17 Türk devleti kurulmuştur.

58. TARİH
 Karahanlılar (840 – 1212): Batı Türkistan’da Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri tarafından
kurulmuştur. İlk Türk İslam devleti olan Karahanlılar devletinin kurucusu Bilge Kül Kadir
Han‘dır.
 Kutdagu Bilig: Yusuf Has Hacib tarafından yazılmıştır. Anlamı mutluluk veren bilgidir. Bir
siyasetname özelliği taşıyan Kutadgu Bilig, ülke yönetimi ile ilgili bilgiler vermektedir.
 Divan-ı Lügat-it Türk: Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır. Araplara Türkçe öğretmek
amacıyla yazılan Divan-i Lügat-it Türk, ansiklopedik bir Türk dili sözlüğüdür.
 Atabetül Hakayık: Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır. Anlamı hakikatlerin eşiğidir.
Atabetül Hakayık, dini öğütler vermeketedir ve bu öğütler genelde kıssadan hisse
tarzındadır.
 Divan-ı Hikmet: Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır. Divan-ı Hikmet Türk tasavvuf
edebiyatının ilk örneğini teşkil etmektedir.

59. TARİH
 Büyük Selçuklu Devleti (1040 – 1157): Selçuk Bey tarafından bir aşiret devleti olarak kurulmuştur.
Katvan Savaşında Moğollara yenilerek yıkılma sürecine girmiş ve 1157 yılında Sultan Sencer’in
ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti yıkılmıştır.
 Malazgirt Savaşı (1071), Türkleri Anadolu’dan çıkarmak isteyen Bizans ile yapılmıştır. Malazgirt
Savaşının en önemli sonucu Türkiye Tarihinin başlangıcı sayılmasıdır. Bu savaş ile Anadolu’nun
kapılarının Türklere açılması sağlanmıştır.
 Ülke sınırları Doğuda Aral Gölü, Batıda Akdeniz ile Marmara kıyıları, Kuzeyde Kafkasya, Güneyde
Mısır ve Basra Körfezine kadar genişlemiştir.
 Yıkıldıktan sonra kurulan Devletler:
 Irak – Horasan Selçukluları
 Suriye Selçukluları
 Kirman Selçukluları
 Anadolu Selçukluları

60. TARİH
 Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922) : Osmanlı İmparatorluğu veya Osmanlı Devleti, 1299-1922 yılları
arasında varlığını sürdürmüş Türk ve İslam devleti. Osman Bey tarafından kurulmuştur.Doğu Avrupa,
Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika'ya kadar topraklarını genişletmiş ve 16. yüzyılda dünyanın en güçlü
imparatorluğu halini almıştır. En geniş sınırlarına 1683 yılında ulaşmıştır.
 Yükselme Döneminin En Önemli Padişahları Fatih Sultan Mehmet Han ve Kanuni Sultan Süleyman’
dır.
 Devlet Yönetimi : Osmanlı Devleti Türk örf ve adetlerine ve İslami kurallara göre yönetilirdi. Yani
Osmanlı Devlet yönetiminde Orta Asya Türk geleneği ile Türk İslam devletlerinin büyük oranda etkili
olduğunu söylemek mümkündür. Devlet egemenlik hakkının tanrı tarafından verildiğine inanılan ve
Osmanlı soyundan gelen hükümdarlar tarafından yönetilirdi. Bu yönetim şekline Teokratik Mutlak
Monarşi denilirdi.
 Bu yönetim şekli 1876 yılına (Meşrutiyetin ilanı) kadar devam etmiştir.
 Divan-ı Hümayun : Divan önemli devlet meselelerinin görüşüldüğü, üyeleri padişah tarafından
belirlenen en büyük organdı. Önemli konular divanda görüşülüp karara bağlanır ve hükümdar
onayından geçerek yürürlüğe konurdu. Ayrıca karaların uygulaması (Yürütme) ve üst düzey
yöneticiler arasındaki davalara(Yargı) bakmakta divanın göreviydi. Bu yüzden divan Danışma
Meclisi, Bakanlar Kurulu ve Mahkemeye benzerdi.

61. TARİH
 Cumhuriyet Dönemi : Türkiye Cumhuriyeti tarihi, Osmanlı İmparatorluğu`nun temelleri üzerine
Atatürk ve silah arkadaşları tarafından inşa edilmiş bir devlet olan Türkiye Cumhuriyeti`nin
Kurtuluş Savaşı ile başlar.
 Türkiye Cumhuriyeti`nin temel nitelikleri, Lozan Antlaşması`nda da yer almıştır. Buna göre, ülkesi
ve ulusuyla bölünmez bir bütün oluşturan Türkiye`de yaşayan ve Türk devletine vatandaşlık
bağıyla bağlı olan herkes eşit ve aynı haklara sahip Türk ulusunu oluşturmaktadır.
 Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)
 Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)
 1921 Anayasası-Teşkilat-ı Esasiye Kanunu
 1924 Anayasası (20 Nisan 1924)
 1961 Anayasası
 1982 Anayasası

62. 4. KONU
2. Saat

63. KÜLTÜR

64. KÜLTÜR
 Kültür bir milletin kendine has olan yaşam şekli, örf ve adeti, dini, dili, yemeği, müziği ve
sanatı gibi etkenleri içinde barındıran bir kavramdır. Türk kültürü de kendine ait oldukça
değerli özellikleri olan geniş kitlelere yayılmış bir kültürdür.
 Türk kültürü çok eski çağlara dayanan oldukça köklü bir geçmişe sahip olan bir kültürdür.
İslamiyet dinini benimseyen Türkler farklı inançları ve kültürleri aynı bayrak altında
hoşgörüyle tutan bir kültür olmuştur. Türkiye bulunduğu coğrafya gereği kültürel yapısını çok
çeşitli kültürlerin birikimden almıştır. Türkiye Doğu, Batı, Ortadoğu ve Akdeniz bölgelerinin
kültürlerinin merkezinde bulunmaktadır. Türkiye'de konuşulan ana dil Türkçedir.
 Türklerin bilinen en önemli özelliklerinden birisi de misafirperverlikleridir. Gelen misafirleri her
türlü koşulda evlerinde gibi hissettirmek için özenli bir çaba gösterirler. Türkler aynı zamanda
milli değerlere oldukça önem verir ve bu değerleri yaşatmaya dikkat ederler. Bu
değerlerden birisi de bayramlardır. Türkiye'de bayram demek sevgi, barış, hoşgörü ve
birliktelik demektir. Milli bayramlar geldiğinde halk bu günleri büyük bir coşku içinde geçirir.
Halk oyunları ve müzik de Türk kültürünün göstergeleridir.

65. KÜLTÜR
 Türk kültürünün bir diğer göstergesi de geleneksel sanat ve zanaatlardır. Türkiye'nin
hemen her bölgesinin kendisine has ürettiği çok değerli el sanatları bulunmaktadır. Bu
el sanatları gelen turistlerin de büyük ilgisini çekmektedir. Turistlerin ilgisini çeken ve
Türkiye denilince akla gelen ilk şey ise geleneksel Türk mutfağıdır. Türk mutfağı çok
çeşitli zenginliğe sahip bir mutfaktır. Osmanlı saraylarından günümüze ulaşan tatlar
dünyada sıkça kendinden söz ettiren lezzetler haline gelmiştir. Bu eşsiz mutfağın
deneyimi yaşamak için her yıl Türkiye'ye yoğun bir turist talebi olmaktadır.

66. KÜLTÜR
 Alfabe: Tarih boyunca Türkler “Göktürk”, “Uygur”, “Arap”, “Latin” ve “Kiril” alfabelerini
kullanmışlardır. Türklerin kullandığı ilk alfabe Türk yaşam biçiminin ve kültürünün etkisi ile
oluşturulmuş olan Göktürk alfabesidir. Kiril harfleri ise, Türkiye Cumhuriyeti dışındaki Türk boyları
tarafından kullanılmıştır.
 Takvim : Türkler ilk olarak “On İki Hayvanlı Türk Takvimi”ni kullanmışlardır. İslamiyet’in kabulü ile
“Hicrî”, “Celalî” ve “Rumî” takvim kullanıldıktan sonra, Cumhuriyet döneminden itibaren “Miladî”
takvim kullanılmaya başlanmıştır.
 Sözlü Edebiyat: İslamiyet öncesi Türk kültüründe, sözlü edebiyat ürünlerinin önemli bir yeri vardır.
Bu dönemde sözlü kültür ürünlerinden “Sav”, “Sagu” ve “Koşuk”lar dikkati çekmektedir. Atasözü
karşılığı olarak kullanılan “Savlar”ın ilk örneklerine Orhun Abidelerinde, Divanü Lügati’t-Türk’te ve
Kutadgu Bilig’te rastlanmaktadır.

67. KÜLTÜR
 Türk Destanları : Destan; “Bir millet veya toplumun hayatında derin bir iz bırakmış olaylardan
kaynaklanıp; çoğunlukla manzum, bazen de manzum-mensur karışık; birden fazla olayın
aktarımına izin veren genişlikte; usta bir anlatıcı tarafından veyahut da ustalardan öğrendiğini
aktaran bir çırak tarafından, bir dinleyici kitlesi önünde bir müzik aleti eşliğinde ya da bir
melodiyle anlatılan; sözlü olarak anlatılanlarından bazıları yazıya geçirilmiş; bir milleti veya
toplumu sonuçları bakımından ilgilendiren bir kahramanlık konusuna sahip; dinlendiğinde veya
okunduğunda milli değerleri, şahsî değerlerin üstünde tutmayı benimseten sözlü veya yazılı
edebi yaratmadır.” “Oğuz Kağan”, “Köroğlu”, “Dede Korkut Kitabı içindeki anlatmalar”,
“Manas” ve “Alpamış” destanı Türk destancılık geleneğinin en önemli örnekleridir.
 Gelenek ve Görenekler : Düğünlerde, nişanlarda, askere uğurlamada, çocuk doğumlarında,
yaylaya çıkış ve inişte, doğumda, dini ve milli bayramlarda gelenek ve görenekler
yaşatılmaktadır.
 Türk Mutfağı : Her il ve bölgeye has geniş bir Türk mutfağı bulunmaktadır. Çorbalar, kebaplar, et
yemekleri, salata çeşitleri, tatlı, turşu, ekmek çeşitleri ile zengin bir mutfağa sahiptir.

68. KÜLTÜR
 MÜZİK : İslamiyet öncesi Türk toplumunda müzik, “Kam”ların veya “Şaman”ların “Şaman Davulu”
kullanarak oluşturdukları ritmik ezgi eşliğinde yönettiği dinî törenlerde icra edilmiştir. Daha sonraları
“Ozan”lar, “Kopuz” adı verilen sazları eşliğinde destanları icra etmişlerdir. Yakın çağda Geleneksel,
çağdaş ve popüler müzik gelişmektedir.
 MİMARİ : Özellikle Selçuklu döneminde Türk mimarisinde de belirgin bir gelişme göze
çarpmaktadır. Selçuklu döneminden günümüze ulaşan cami, mescit, türbe, külliye, han ve
hamamlar, saray ve köşkler; Türk mimarisinin en güzel örneklerini oluşturmaktadır. BU mimari
eserlerin büyük bir kısmı Türkiye’de bulunmaktadır. Bu dönemde, dinî mimaride cami, türbe,
kümbet, medrese, tekke ve zaviyeler; askerî mimaride sur, kale ve hisarlar; ticarî mimaride köprü
ve kervansaraylar; sivil mimaride ise saray, köşk, han ve hamam gibi eserler inşa edilmiştir.
 GELENEKSEL SANATLAR-ZANAATLAR : Geleneksel Türk El Sanatlarını; halıcılık, kilimcilik, cicim zili,
sumak, kumaş dokumacılığı, yazmacılık, çinicilik, seramik-çömlek yapımcılığı, işlemecilik, oya
yapımcılığı, deri işçiliği, müzik aletleri yapımcılığı, taş işçiliği, bakırcılık, sepetçilik, semercilik, maden
işçiliği, keçe yapımcılığı, örmecilik, ahşap ve ağaç işçiliği, arabacılık vb. sıralanabilir.Geleneksel el
sanatlarımızdan dokumaların hammaddeleri yün, tiftik, pamuk, kıl ve ipekten sağlanmaktadır.

69. KÜLTÜR
Selçuklu döneminde önemli edebî şahsiyetler yetişmiştir.
 Yunus Emre: Şiirlerini Türkçe yazan Yunus Emre, Türk tasavvuf edebiyatının en önemli
isimlerinden biridir.
 Hacı Bektaş-ı Velî: Bektaşilik tarikatının kurucusu olarak kabul edilen Hacı Bektaş-ı Velî,
büyük bir şair ve mutasavvıftır.
 Mevlânâ: “Mesnevî” adlı eseri ile Türk edebiyatının en güzel örneklerinden birini vermiş
olan Mevlânâ, eserlerini Farsça yazmıştır.

70. ETKİNLİK
 Şu ana kadar öğrendiğiniz Türk Milletine ait kültürel değerler nelerdir? Düğün, asker
uğurlama, çocuk doğumu, Türk Mutfağı ve el sanatı örnekleri?

71. 4. KONU
3. Saat

72. ANAYASA
 Devletin;
 Temel yapısını,
 Yönetim biçimini,
 Devlet organlarını ve bu organların birbirleriyle olan ilişkilerini,
 Kişilerin hak ve özgürlüklerini düzenleyen
Üst hukuk kurallarıdır.

73. HİYERARŞİ
 Anayasa
 Kanun(=milletler arası anlaşmalar),
 Kanun Hükmünde Kararname,
 Tüzük,
 Bakanlar Kurulu Kararı,
 Yönetmelik
 Genelge

74. ANAYASA TEMEL İLKELERİ
 Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlılık
 Atatürk milliyetçiliği
 Çağdaş medeniyete ulaşma azmi
 Milli egemenlik
 Milli menfaatlerin üstünlüğü
 Hürriyetçi demokrasi
 Kuvvetler ayrılığı
 Yurtta sulh, cihanda sulh ilkesi
 Türk varlığının devleti ve ülkesi ile bölünmezliği
 Laiklik
 Her Türk vatandaşının temel hak ve hürriyetlerden yararlanacağı

75. ANAYASA İÇERİK BAŞLIKLARI
 1. KISIM Genel Esaslar (m.1-11) : Devletin şekli, yönetimi, temel amaç ve göreler, yasama ve
yürütme yetkisi ve görevi
 2. KISIM Temel Hak ve Ödevler (m.12-74) : Genel hükümler, Kişinin hak ve ödevleri, Sosyal ve
Ekonomik hak ve ödevler, Siyasi hak ve ödeler başlıklarını içermektedir.
 3. KISIM Cumhuriyetin Temel Organları(m.75-160) : Yasama, Yürütme ve Yargı başlıklarını
içermektedir.
 4. KISIM Mali ve Ekonomik Hükümler (m.161-173) : Mali Hükümler ve Ekonomik Hükümler
başlıklarını içermektedir.
 5. KISIM Çeşitli Hükümler (m.174) : İnkılâp Kanunlarının Korunması
 6. KISIM Geçici Hükümler
 7. KISIM Son Hükümler (m.175-177)

76. ANAYASA VE HAK KAVRAMI
 KAMU HAKLARI
1) Kişisel Kamu Hakları : Bu haklara koruyucu haklar denir. Kişi Dokunulmazlığı,
özel hayatın gizliliği, din ve vicdan hürriyeti vb.
2) Sosyal ve Ekonomik Haklar : Kişini toplumsal hayatı içindeki sosyal ve ekonomik
faaliyetleri ile ilgili kamu haklarıdır. Eğitim ve öğrenim hakkı, çalışma ve
sözleşme hürriyeti, konut hakkı vb.
3) Siyasi Haklar : Devletin yönetimine ve siyasi kuruluşlara katılmaya yönelik
haklar. Seçme ve seçilme hakkı, dilekçe hakkı, vatandaşlık hakkı vb.

77. ANAYASA VE HAK KAVRAMI
 ÖZEL HAKLAR : Özel hukuktan doğan ve kişilerin birbirlerine karşı sahip oldukları
haklardır. Özel haklardan herkes yararlanır. Örneğin telif hakkı, velayet hakkı, alacak
hakkı, mal varlığı hakkı vb.

78. TÜRKİYE VE SEÇİM SÜRECİ
Cumhuriyet rejiminde demokratik şartlarda seçimler ülkenin devlet yapısına göre değişerek farklı şekillerde
hükümetin seçilmesiyle gerçekleşir. Üniter devlet yapısında genel ve yerel seçimler yapılmaktadır.
 GENEL SEÇİMLER
1) Cumhurbaşkanlığı Seçimi : 5 yılda bir ( 2018)
2) Millet Vekili Seçimi : 5 yılda bir – 600 Millet Vekili
 YEREL SEÇİMLER
1) Belediye Başkanlığı Seçimi : 5 yılda bir ( Mart 2019)
2) Muhtarlık Seçimi : 5 yılda bir ( Mart 2019)

79. YASAL DÜZEN
 YÜRÜTME : CUMHUR BAŞKANLIĞI – BAKANLAR KURULU
 YASAMA : TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
 YARGI : ANAYASA MAHKEMESİ, YARGITAY, DANIŞTAY, UYUŞMAZLIK MAHKEMELERİ,

80. 4. KONU
4. Saat

81. TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMET SİSTEMİ

82. CUMHURBAŞKANI
 Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.
 Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri ile nitelikleri, seçimi ve diğer hususlar Türkiye Cumhuriyeti
Anayasası'nın 8, 101, 103, 104, 105 ve 106’ncı maddelerinde belirtilmiştir.
 Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
 Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve
esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler.
 Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil
eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder.
 Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde açılış
konuşmasını yapar.
 Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir.
 Kanunları yayımlar.
 Milletlerarası andlaşmaları onaylar ve yayımlar.

83. BAKANLIKLAR
 ADALET BAKANLIĞI : Hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı ile insan haklarını
esas alarak, adalet hizmetlerinin adil, hızlı ve etkili bir şekilde sunulmasını sağlayacak
politikaları geliştirmek ve uygulamaktır.
 DIŞ İŞLERİ BAKANLIĞI : Türk hariciyesi, uluslararası siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkilerimizin
ikili çerçevede ve çok taraflı platformlarda yürütülmesi ve daha da geliştirilmesi
yönündeki çabalarını günümüzde de sürdürmekte ve başta kendi coğrafyamız olmak
üzere tüm dünyada barış, istikrar ve refaha katkıda bulunmaktadır.
 İÇ İŞLERİ BAKANLIĞI : İçişleri Bakanlığı; temel hak ve hürriyetleri esas alarak iç güvenlik,
sınır, kıyı ve karasularımızın muhafaza ve emniyetini sağlama, etkili sınır yönetimi ve göç
politikalarını oluşturma, kamu hizmetlerinin koordinasyonu ile etkin il ve ilçe yönetimini tesis
etme, mahalli idarelerin hizmet standartlarını yükseltme, nüfus ve vatandaşlık hizmetlerini
sunma ve sivil toplumu destekleme görevlerini insan odaklı olarak ifa eder.

84.  MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI : Düşünme, anlama, araştırma ve sorun çözme yetkinliği gelişmiş;
bilgi toplumunun gerektirdiği bilgi ve becerilerle donanmış; millî kültür ile insanlığın ve
demokrasinin evrensel değerlerini içselleştirmiş; iletişime ve paylaşıma açık, sanat
duyarlılığı ve becerisi gelişmiş; öz güveni, öz saygısı, hak, adalet ve sorumluluk bilinci
yüksek; gayretli, girişimci, yaratıcı, yenilikçi, barışçı, sağlıklı ve mutlu bireylerin yetişmesine
ortam ve imkân sağlamaktır.
 SAĞLIK BAKANLIĞI : Sağlık alanında ulusal ve uluslararası belgelerdeki hedeflerimize
ulaşabilmek ve ihtiyaç duyulan ülkelere insani sağlık yardımı sağlamak amacıyla, ilgili tüm
iç ve dış paydaşlarla planlama, koordinasyon ve işbirliği içerisinde insan odaklı,
sürdürülebilir sağlık hizmeti verilmesine azami katkıda bulunmaktır.
 ENERJİ VE TABİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI : Enerji kaynaklarını ve doğal kaynakları verimli ve
çevreye duyarlı şekilde değerlendirerek ülke refahına en yüksek katkıyı sağlamak
 ULAŞTIRMA VE ALT YAPI BAKANLIĞI : Ulaştırma, denizcilik, haberleşme, uzay ve bilgi
teknolojileri alanlarında; dengeli, erişilebilir, ekonomik ve güvenli hizmet anlayışıyla,
toplumun yaşam kalitesinin yükseltilmesine ve ülke kalkınmasına katkı sağlamak.

85.  ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI : Sürdürülebilir çevre ile uyumlu hayat kalitesi yüksek şehirler ve
yerleşmeler oluşturmak üzere; planlama, yapım, dönüşüm ve çevre yönetimine ilişkin iş ve
işlemleri düzenleyici, denetleyici, katılımcı ve çözüm odaklı bir anlayışla yapmak.
 TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI : Ülkemizin ve dünya pazarlarının ihtiyacı olan güvenilir gıda ve
kaliteli tarım ürünlerine erişebilirliği gerçekleştirmek, Tarımsal ve ekolojik kaynakların
sürdürülebilir kullanımını sağlamak, Kırsal alanda yaşam standardını yükseltmek amacıyla
politika belirlemek ve uygulamak.
 KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI : “Ülkemizin evrensel kültür, sanat ve turizm değerlerinin
sürdürülebilir korunmasını sağlayarak yaşatmak ve tanıtmak, toplumsal bilincin oluşmasında
bilgiye erişimi kolaylaştırmak ve ülkemizin dünya turizminden alacağı payı artırmak” görevlerini
yerine getirir.
 GENÇLİK VE SPOR BAKANLIĞI : Gençliğin ilgi, ihtiyaç ve sorunlarını tespit etmek, çözüm
ortakları ile eşgüdüm ve iş birliği içinde çalışarak kişisel, sosyal ve sportif alanlarda destekleyici
politikalar oluşturmak, sürekli eğitimi ve gelişimi esas alan projeler üretmek, uygulamak,
desteklemek ve bu sayede toplumsal hayatın aktif üyesi, yenilikçi, özgüven sahibi ve milli
değerlerin bilincinde, uluslararası temsil yeteneği olan lider gençler yetiştirmektir.

86.  AİLE , ÇALIŞMA VE SOSYAH HİZMETLER BAKANLIĞI : Toplumsal değerler çerçevesinde
bireyi ve aileyi güçlendiren sosyal hizmetler sunmak; sosyo-ekonomik kalkınmaya katkı
sağlama hedefiyle istihdamı artıran, çalışma hayatını düzenleyen, denetleyen tedbirler
almak ve sosyal güvenlik sisteminin etkinliğini sürdürmek.
 HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI : Ülkemizin kalkınmasına katkıda bulunmak amacıyla,
ekonominin tüm aktörleriyle işbirliği içerisinde, şeffaf, hesap verebilir ve etkin bir şekilde;
kamu mali varlık ve yükümlülüklerini yönetmek, ekonomik, finansal ve sektörel politikalar
ile düzenlemeleri oluşturmak, uygulamak, denetlemek ve uluslararası ekonomik ilişkilerin
koordinasyonunu sağlamaktır.
 TİCARET BAKANLIĞI : Gümrük ve ticaret alanında; rekabeti, girişimciliği ve ekonomik
büyümeyi teşvik eden, piyasa aktörlerinin kurumsal yapılarını güçlendiren, üreticileri ve
tüketicileri koruyan, etkin, hızlı ve insan odaklı hizmet sunan, politika ve uygulamaları
geliştirmek, yürütmek ve denetlemek.
 SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI : Bilim, sanayi ve teknoloji alanında politika, strateji,
plan ve programlar geliştirmek ve uygulanmasını sağlamak, Yüksek teknolojiye dayalı,
verimli, çevreye duyarlı, dışa bağımlılığı azaltan, yüksek katma değerli,güvenli ve
sürdürülebilir bir üretim yapısının oluşmasını sağlamak,

87. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
 600 Millet Vekili vardır. İllerin nüfus oranlarına göre dağılım yapılır.
 Meclis Başkanlığı ile yönetilir.
 Yasama yetkisini kullanır ( Kanun çıkarma)
 18 İhtisas Komisyonu bulunmaktadır.
 Bütçe kanunu onaylar.
 Düzce ili 3 millet vekili temsil edilmektedir.

88. YÜKSEK MAHKEMELER
 Anayasa
Mahkemesi : Birincil
olarak anayasal
hukukla uğraşan
yüksek mahkemedir.
Temel yetkisi, işleme
sokulması düşünülen
veya işleme sokulan
yasaların, veya bazı
temel yasama
uygulamalarının ilgili
ülkenin anayasasıyla
bağdaşıp
bağdaşmadığının
tespitidir.
 Yargıtay : Temel görevi
adli yargı alanında
temyiz incelemesi
yapmak olan yüksek
mahkemedir. Yargıtay,
ilk derece mahkemeleri
veya bölge adliye
mahkemeleri (istinaf
mahkemeleri) gibi olay
incelemesi yapamaz.
Temyiz başvurusu
üzerine başvuruya konu
kararın hukuka uygun
olup olmadığı
noktasında bir “hukuki
denetim” yapar.
 Danıştay : İdari yargı
alanındaki en yüksek
görevli idari
mahkemedir. Türkiye
Cumhuriyeti'nin
yürütme organlarına
yardımcı bir
inceleme, danışma
ve karar organı olup
yönetimin yargı
yoluyla
denetlenmesi
görevini yapan bir
yargı kuruluşudur.
 Uyuşmazlık
Mahkemesi : Adli ve
idari yargı mercileri
arasındaki görev ve
hüküm
uyuşmazlıklarını
kesin olarak
çözmeye yetkili
görev yapan
bağımsız bir yüksek
mahkemedir.

89. YEREL YÖNETİMLER
 Büyük Şehir Belediyeleri
 İl Belediyeleri
 İlçe Belediyeleri
 Belde Belediyeleri
 İl Genel Meclisi
 Mahalle Muhtarlıkları
 Köy Muhtarlıkları

90. TEŞEKKÜRLER.