6. SOSYAL YAŞAMDA İLETİŞİM
İletişim Kavramı, toplumu oluşturan
bireylerin, toplulukların ve katmanların
diğer birey, topluluk ve katmanlarla olan
etkileşimini ifade etmektedir.
7. SOSYAL YAŞAMDA İLETİŞİM
Maddi ya da manevi açıdan farklı
nitelikleri taşıyan tarafların duygu,
düşünme, kabul, kanaat, inanç ve
benzeri düşünsel ürünlerini karşı tarafa
iletmeleri çeşitli şekillerde gerçekleşir.
Pek çok şekilde gerçekleşebilecek olan
bu aktarıma iletişimdenir.
15. 1. Doğrudan Ve Dolaylı İletişim
Doğrudan iletişimde tarafların duygu ve düşünce aktarımında her
hangi bir maddi veya manevi engel bulunmamaktadır.
16. 1. Doğrudan Ve Dolaylı İletişim
Duygu ve düşüncenin transferinin önünde doğal-maddi ve manevi
engellerin bulunması durumunda dolaylı, engel bulunmaması
durumunda ise doğrudan iletişim faaliyetleri gerçekleşir.
17. 1. Doğrudan Ve Dolaylı İletişim
Hoşlandığı bir kişiye ilgisini dokumakta olduğu halı ya da kilimin
desenlerinde anlatan bir genç kızın iletişim yöntemi çok hoş bir
iletişim yöntemi olmakla birlikte dolaylı bir iletişim şekli olarak
karşımıza çıkar.
18. 2. Yazılı, Sesli Ve Görüntülü İletişim
Yazılı iletişim; duygu ve
düşüncelerin yazılı metinlerle
muhataplara iletişmesi şeklinde
gerçekleştirilen iletişim faaliyeti olarak
karşımıza çıkarken, sesli ve
görüntülü iletişimde duygu,
düşünce ve durumların yalnız ses,
yalnız görüntü veya ses ve görüntünün
birlikte kullanılarak aktarılması
şeklinde karşımıza çıkar.
19. 2. Yazılı, Sesli Ve Görüntülü İletişim
Bilgisayar ve bilişim teknolojilerindeki
ilerlemelerin sonucu olarak, bir yanda
yazışarak iletişim kuran insanların aynı
zamanda birbirlerini görebilmeleri, bir
yandan konuşurken diğer yandan
birbirlerini bilgisayar yoluyla
görebilmeleri mümkün olan bir
iletişim yönteminin
birbirlerinden kesin
çizgilerle ayrılabilmeleri
zorlaşmıştır.
20. 3. Bireysel Ve Kitlesel İletişim
Bireysel iletişim yöntemi denildiğinde kişiler arasında gerçekleşen
duygu ve düşünce aktarımının toplumun bütününe ya da bir
bölümüne açık olmaksızın gerçekleştirilmesi anlaşılır. Bireysel
iletişim, bireyler arasında sadece muhataplar arasında şekillenir
ve diğer kişilere karşı korunmalı olarak gerçekleştirilir.
21. 3. Bireysel Ve Kitlesel İletişim
Bireysel iletişimin tersine kitle iletişim faaliyetlerinde iletişimin
konusunu oluşturan duygu ve düşünceler açık bir şekilde, isteyen
herkesin ulaşabileceği yöntem ve araçlarla gerçekleştirilir.
22. 3. Bireysel Ve Kitlesel İletişim
Bir kişinin kişilik haklarına yönelik olarak gerçekleştirilen hukuka
aykırı bir kitle iletişim faaliyetinin olumsuz etkileri, iki kişi arasında
gerçekleştirilen iletişim faaliyetlerinin doğurduğu
olumsuzluklardan çok daha fazla zarara yol açar.
23. 3. Bireysel Ve Kitlesel İletişim
Kitle iletişim faaliyetlerinin olumsuz etkilerinin ortadan
kaldırılabilmesi ya da en aza indirgenebilmesi için bu faaliyetlerin
kurallara bağlanması, uyulması gereken ilke ve kuralların ne
olduğu, hangi davranışların yapılmaması gerektiğinin açıkça
düzenlenmesi gerekir.
25. İLETİŞİM FAALİYETLERİNİN UNSURLARI
Kişilerin kendilerini geliştirmelerinde ve toplumsal ilerlemede,
iletişim faaliyetlerinin her aşamasında hukuka uygun davranılması
ve toplumun bilgi kirlenmesinden korunması, doğru bilgilenmenin
sağlanması önem taşıdığından, iletişim faaliyetlerinin bu
unsurlarının düzenlenmesi, gözetim ve denetim
altında bulundurulması zorunludur.
27. KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI
Kitle iletişimi, kitle iletişim araçları
(Mass Media) ile gerçekleştirilir.
Basın, radyo ve televizyon, sinema
filmleri, video bantları, ses bantları
ve internet bugün kullanılan kitle
iletişim araçlarından başlıcalarıdır.
28. KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI
Bütün bu araçların ortak özelliği,
bunların halkı aydınlatma, eğitme
ve eğlendirme amacıyla haberleri,
düşünceleri ya da duyguları yazı,
resim veya ses olarak çoğaltmak
suretiyle anonim nitelikteki
kitlelere ulaştıran teknik araç
durumunda bulunmalarıdır.
30. KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI
Film, radyo ve televizyon gibi sadece
ses ve görüntü ile yayın yapan
iletişim araçları nitelikleri gereği
kitleseldirler ve belirli bir hacimleri
ve cisimleri yoktur.
31. KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI
Gazeteler, dergiler, plaklar, ses ve video bantları ve diskleri belirli
bir cisimleri olan ve sayısal çoğaltmayı gerçekleştiren kitle
iletişim araçlarıdır.
32. KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI
İnternet ile iletişimde ise diğer iki grubun
tüm özellikleri bir arada bulunmaktadır.
Bu tür iletişimde ses, yazı veya
görüntünün cisimsiz, hacimsiz
yayınlarının yapılabilmesinin yanı sıra
bir yazıcı ile sayısal olarak çoğaltma
imkânı da mevcuttur.
34. KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI
Türkiye’ de mobil telefonun
yaygınlaşması, ilk aşamada 2813 sayılı
Telsiz Kanunu’nda bir takım
değişikliklerin yapılmasını zorunlu
kılmıştır. Bu kanuna göre kurulan
Telekomünikasyon Kurumu, elektronik
iletişimin kamu kontrolünde
yürütülmesiyle görevlendirilmiştir.
36. KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI
Buna göre, toplu mesaj sistemleri ve karşılıklı toplu diyaloğa imkân
sağlayan teknolojisi ile artık mobil telefon kullanımı da bir kitle
iletişim biçimi olarak karşımıza çıkmıştır.
37. KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI
05.11.2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik İletişim Kanunu ise
daha ileri bir aşamaya geçerek, mobil telefon sistemleri ve
internet de dahil olmak üzere tüm elektronik iletişimi bünyesinde
toplamak suretiyle, ayrıntılı bir düzenleme yapmıştır. Bu yasa,
öncelikle “elektronik iletişim”i yeniden tanımlayarak kapsamında
genişletme yapmıştır.
40. KİTLE İLETİŞİMİN ÖNEMİ
İnsan topluluklarını oluşturan bireylerin bir arada yaşamalarının
doğal sonucu olarak karşılıklı iletişim kurmaları gerekmiş ve
bireyler karşılıklı olarak bilgi birikimlerini diğerlerine aktararak
sosyal yaşamı geliştirmişleridir. Sosyal yaşamla iletişim özellikle
kitle iletişim yakından ilgilidir.
41. 1. Bireyler Açısından Kitle İletişim
Kitle iletişim faaliyetleri bireylerin bilgilenme gereksiniminin
karşılanması açısından büyük önem taşır. Bireyin kişisel gelişimi
açısından önem taşıyan bilgilere ulaşabilmesi kitle iletişim
faaliyetleriyle yakından ilgilidir.
42. 1. Bireyler Açısından Kitle İletişim
Bireyin toplumla sağlıklı
bir bağ oluşturmasının
sağlanması açısından da
kitle iletişim önem
taşımaktadır.
43. 2. Bilgi Edinme Açısından Kitle İletişim
Bilgi edinme gereksinimi
sadece idarenin sahip olduğu
bilgi ve belgelere ulaşmayı
değil, kişilerin toplum olarak
kitle iletişim araçları aracılığıyla
doğru bilgilendirilmesini de
içerir.
44. 3. Ulusal Güvenlik Açısından Kitle İletişim
Devlet/idare, toplumun güvenliğine yönelik tehlikeleri önlemeye
yönelik tedbirleri almakla görevli ve yetkilidir. İdareye tanınan bu
yetki, kitle iletişim faaliyetlerinin özgürce yapılabilmesi gerekliliği
ile ulusal güvenlik arasındaki olumsuz ilişkiyi/çelişkiyi ifade
etmektedir.
45. 3. Ulusal Güvenlik Açısından Kitle İletişim
Kitle iletişim faaliyetlerinin
bir boyutunda ulusal
güvenliğe katlı sağlamak
da vardır.
46. 4. Toplumsal Gelişim Açısından Kitle İletişim
Değişen ve gelişen koşullardan habersiz olarak ekonomik faaliyet
yürüten bireyin başarılı olması beklenemeyeceği gibi, ekonomik
önceliklerin ve gereksinimin değişim sürecini bilmeden yapılan bir
sanayi üretimi veya toplumların gereksinimlerini dikkate almayan
bir teknik buluş hiçbir değer taşımayacaktır.
47. 4. Toplumsal Gelişim Açısından Kitle İletişim
Küresel toplum ve yönetimler
yeniden şekillenirken en
önemli güç, bilgiye ulaşma ve
bilgiyi kullanmak olarak
karşımıza çıkmaktadır.
48. 4. Toplumsal Gelişim Açısından Kitle İletişim
Ülkelerin temel hedefi olan, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan
kalkınma çabalarının başarıya ulaşabilmesi noktasında en önemli
faktör sağlıklı bir bilgi edinme/ kitle iletişim faaliyetleri yoluyla
bilginin paylaşılması yapısının kurulması olacaktır.
49. 4. Toplumsal Gelişim Açısından Kitle İletişim
Bilgiye ulaşmayı engelleyen,
bilgiye yasak koyan ve bilgiye
ulaşmayı cezalandıran bir
yönetim anlayışının hakim
olduğu bir toplumda gelişme ve
ilerleme beklenen düzeyde
gerçekleşmeyecektir.
50. 5. Açık Yönetim Anlayışı ve Kitle İletişim
Şeffaf yönetim ya da açık
yönetim ilkesi, hukuk devleti
ilkesinin yönetime hâkim
olmasını sağlayan yönetim
aşamasıdır. Şeffaflık ya da
saydamlık, kamusal görevlerin
yerine getiriliş sürecinde
idarenin vatandaşa yakın
olması anlamına gelir.
51. 5. Açık Yönetim Anlayışı ve Kitle İletişim
Açık ya da şeffaf yönetim anlayışını hayata geçirmiş toplumlarda,
kamu yönetiminde yolsuzluklar görülmez.
52. 5. Açık Yönetim Anlayışı ve Kitle İletişim
Açık toplumlarda kamu yönetiminin işleyişinde hukuk dışı
uygulamaların ve yolsuzlukların ortaya çıkmasının nedeni,
yönetimin sivil toplum tarafından denetlenmesine olanak
verecek bir yönetişim sisteminin varlığıdır.
53. 5. Açık Yönetim Anlayışı ve Kitle İletişim
Açık yönetim ya da yönetimde şeffaflık sağlanarak hukuk
devletinin yönetimine hâkim olması yolunda en önemli aşama,
bireylerin idari faaliyetlere ilişkin bilgi ve belgelere ulaşabilme
hakkına sahip olmalarıdır.
54. 5. Açık Yönetim Anlayışı ve Kitle İletişim
Bireylerin idarenin elindeki bilgi ve belgelere ulaşması hakkı iki
kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda bireylerin kendilerini
ilgilendiren bilgilere ulaşması, ikincisi ise bütün toplumu,
kamuoyunu ilgilendiren bilgi ve belgelere ulaşma hakkıdır.
Kamuoyunu ilgilendiren bilgi ve belgelerin toplumsal paylaşımının
gerçekleştirilmesinde temel görev kitle iletişim araçlarına
düşmektedir.
55. KİTLE İLETİŞİM FAALİYETLERİ VE HUKUK
Toplumsal yaşamın sağlıklı olarak sürdürülebilmesi, bilgi
toplumunun gereklerinin yerine getirilebilmesi, bilginin sağlıklı bir
şekilde paylaşılması kitle iletişim faaliyetlerinin sağlıklı bir şekilde
gerçekleştirilebilmesiyle yakından ilgilidir. Kitle iletişim
faaliyetlerinin sağlıklı yürütülebilmesi, bu faaliyetlerin sınırlarının,
uyulması gereken kurallarının ve yasaklarının önceden
düzenlenmesine bağlıdır.
56. 1. Kitle İletişim Faaliyetlerinin Sınırları
Kitle iletişim faaliyetlerinde bulunan gerçek ve tüzel kişilerin yasa
koyucu tarafından bazı ayrıcalıklara sahip kılınması aynı zamanda
bu kişiler üzerinde kimi yasaklamaların da getirilmesi sonucunu
doğurmaktadır.
57. 1. Kitle İletişim Faaliyetlerinin Sınırları
Kitle iletişim faaliyetlerinin sınırları belirlenirken bir yanda kişisel
hak ve özgürlüklerin korunması amaçlanmakta, bir diğer yanda
ise, kamusal çıkarların bu faaliyetlerden zarar görmesinin önüne
geçilmesi hedeflenmektedir.
58. 2. Kitle İletişim Faaliyetlerinde İlkeler/Yasaklar
Kitle iletişim kuruluşlarının ve çalışanlarının uyması gereken
kuralların yanında yapmaması gereken yasaklar da bulunmaktadır.
59. 2. Kitle İletişim Faaliyetlerinde İlkeler/Yasaklar
Kitle iletişim kuruluşlarının ve
çalışanlarının sakınmaları gereken
davranışları belirleyen yasaklar, yasa
koyucu tarafından belirlenen
yasakların yanında, meslek birlik ve
örgütleri tarafından belirlenen yasaklar
şeklinde de karşımıza çıkabilmektedir.
60. Kitle İletişim Hukuku
Prof. Dr. Nusret İlker ÇOLAK
Kitle İletişim Hukuku
Prof. Dr. Kayıhan İÇEL
Prof. Dr. Yener ÜNVER
Medya Hukuku
Av. Dr. Barış GÜNAYDIN
Kaynaklar