1. โครงงานวิทยาศาสตร์
ชื่อโครงงาน
การศึกษาเปรียบเทียบชนิดของสมุนไพรที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ
ชื่อผู้จัดทาโครงงาน
เด็กชายตฤณ อนุสรวงค์
เด็กหญิงพรนภัส สุขชูศรี
เด็กหญิงวรัญญา แรกขึ้น
โรงเรียนวัดถั่วทอง อาเภอสามโคก จังหวัดปทุมธานี
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต ๑

2. ชื่อโครงงาน
การศึกษาเปรียบเทียบชนิดของสมุนไพรที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ
ชื่อผู้จัดทาโครงงาน
เด็กชายตฤณ อนุสรวงค์
เด็กหญิงพรนภัส สุขชูศรี
เด็กหญิงวรัญญา แรกขึ้น
ชื่ออาจารย์ที่ปรึกษา
นายปริญญา แช่มชมดาว
นายคมสันต์ ชาชัย
โรงเรียนวัดถั่วทอง อาเภอสามโคก จังหวัดปทุมธานี

3. (ก)
กิตติกรรมประกาศ
โครงงานเรื่องการศึกษาเปรียบเทียบชนิดของสมุนไพรที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ ที่สาเร็จลุล่วงไป
ด้วยดีก็เพราะได้รับการช่วยเหลือจากผู้อานวยการโรงเรียนวัดถั่วทอง นายปริญญา แช่มชมดาว
คุณครูคมสันต์ ชาชัย คุณครูสมหมาย ต้นสน คุณครูเกศรา ศิริจันทร์ ที่ให้คาปรึกษาและให้คาแนะนา
ตลอดเวลาของการดาเนินงานตามจุดประสงค์ของโครงงานที่ได้กาหนดไว้
คณะผู้จัดทาขอขอบพระคุณท่านที่ให้ความช่วยเหลือในเรื่องต่างๆและหวังเป็นอย่างยิ่งว่าโครงงาน
การศึกษาเปรียบเทียบชนิดของสมุนไพรที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ เรื่องนี้น่าจะเกิดประโยชน์ต่อผู้ที่มีความ
สนใจศึกษา
คณะผู้จัดทา

4. (ข)
บทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเปรียบเทียบชนิดของสมุนไพร ที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ
ซึ่งมีวิธีการดาเนินการดังนี้ นาสมุนไพร 2 ชนิด คือ ใบน้อยหน่า และผลมะกรูด แบ่งการทดลองออกเป็นขวดที่ 1
เป็นน้าผลมะกรูด ใบที่ 2 น้าใบน้อยหน่า ใบที่ 3 น้าผลมะกรูดผสมน้าใบน้อยหน่า ใบที่ 4 ควบคุม บันทึกผล
ทุก 10 นาที มีผลการศึกษาค้นคว้าคือ น้าผลมะกรูดทาให้ตัวเห็บหยุดการเคลื่อนที่ น้าใบน้อยหน่าทาให้ตัวเห็บ
หยุดการเคลื่อนที่ หงายท้อง น้าผลมะกรูดผสมน้าใบน้อยหน่า ทาให้ตัวเห็บไต่ขึ้นข้างบน
สรุปผลการทดลองประสิทธิภาพของสมุนไพรใบน้อยหน่าและผลมะกรูดสามารถหยุดการเคลื่อนที่
ของตัวเห็บได้ แต่ไม่สามารถทาให้ตัวเห็บตายได้

5. (ค)
สารบัญ
เรื่อง หน้า
กิตติกรรมประกาศ ก
บทคัดย่อ ข
สารบัญ ค
สารบัญตาราง จ
บทที่ 1 บทนา 1
ที่มาและความสาคัญของโครงงาน 1
จุดประสงค์ 1
สมมุติฐาน 1
ตัวแปรที่ศึกษา 1
ขอบเขตการศึกษาค้นคว้า 2
บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวข้อง 3
บทที่ 3 วิธีดาเนินการ 9
อุปกรณ์ 9
วิธีดาเนินงาน 9
บทที่ 4 ผลการศึกษาค้นคว้า 11

6. (ง)
สารบัญ(ต่อ)
หน้า
บทที่ 5 สรุปและอภิปรายผลการศึกษาค้นคว้า 14
สรุปผล 14
ประโยชน์ 14
ข้อเสนอแนะ 14
บรรณานุกรม 15
ภาคผนวก 16

7. (จ)
สารบัญตาราง
หน้า
ตารางทดลองที่ 1 แสดงชนิดของสมุนไพรที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ เวลา 10 นาที 11
ตารางทดลองที่ 2 แสดงชนิดของสมุนไพรที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ เวลา 20 นาที 12
ตารางทดลองที่ 3 แสดงชนิดของสมุนไพรที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ เวลา 30 นาที 13

8. บทที่ 1
บทนา
ที่มาและความสาคัญของโครงงาน
ในโรงเรียนวัดถั่วทองมีสุนัขจรจัดมาอาศัยอยู่เป็นจานวนมาก ซึ่งสุนัขเหล่านี้ขาดความดูแลเอาใจใส่ทา
ให้มีปรสิต จาพวก เห็บ หมัด อาศัยอยู่ เห็บและหมัดเหล่านี้ นอกจากจะทาให้สุนัขเป็นโรคผิวหนังแล้วยังส่ง
กลิ่นเหม็น แล้วยังก่อความราคาญให้กับนักเรียนและครูเป็นประจา และอาจเป็นอันตรายที่เกิดตามมาจากเห็บ
และอาจส่งผลต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาวะของครูและนักเรียน
ดังนั้นจึงหาวิธีการที่เหมาะสมในการกาจัดโดยใช้สมุนไพรซึ่งมีอยู่ในโรงเรียนให้เป็นประโยชน์ โดย
นามาศึกษาเปรียบเทียบชนิดของสมุนไพรต่างๆที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ เพื่อเป็นแนวทางป้องกันและกาจัด
เห็บต่อไป
จุดประสงค์
เพื่อศึกษาและเปรียบเทียบชนิดของสมุนไพรที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ
สมมุติฐาน
สมุนไพรต่างชนิดกันมีผลต่อพฤติกรรมของเห็บแตกต่างกัน
ตัวแปร
ตัวแปรต้น
1.ชนิดของสมุนไพร ได้แก่ ผลมะกรูด ใบน้อยหน่า ผลมะกรูดผสมใบน้อยหน่า
ตัวแปรตาม
1.พฤติกรรมของเห็บ

9. 2
ตัวแปรควบคุม
1.ปริมาณของสมุนไพร
2. เวลา
3. ภาชนะที่ใส่เห็บ
4. ชนิดและจานวนของเห็บ
ขอบเขตของการศึกษา
1.สมุนไพรมี 2 ชนิดได้แก่ ผลมะกรูด และ ใบน้อยหน่า ได้มาจากบริเวณโรงเรียนวัดถั่วทอง
2.เห็บสุนัข ได้จากสุนัข 1 ตัว
นิยามเชิงปฏิบัติการ
พฤติกรรมของเห็บ
เห็บเป็นแมงที่มีฟันคล้ายหนามโค้งอยู่รอบๆ ปาก ดารงชีวิตด้วยการดูดกินเลือดสัตว์ ที่เกาะกินเลือด
หมา เรียกว่า เห็บหมา ตัวของ เห็บหมา มีขนาดเล็กกว่าไส้ดินสอ แต่ถ้าได้ดูดกินเลือดหมานานวันเข้า ขนาดจะ
เบ่งบวมใหญ่ขึ้นจนเท่าเม็ดข้าวโพด ภายในตัวที่เบ่งบวมคล้ายเม็ดข้าวโพดนั้น คือไข่เห็บนับพันที่กาลังจะ
ออกมาทาหน้าที่ดารงเผ่าพันธุ์ การที่เห็บต้องอาศัยหมาในการดารงชีวิตนั้น เป็นธรรมชาติของวงจรชีวิตสัตว์
ชนิดหนึ่ง หมาตัวไหนถูกเห็บเกาะกินเลือดจะคันอย่างทรมาน คันจนน้ามูกน้าลายไหล ตามลาตัวหมาจะเต็มไป
ด้วยบาดแผลที่มีเลือดซึม
ระยะเวลาที่ศึกษา ระยะเวลา 15 วัน
สถานที่/แหล่งเรียนรู้ที่ศึกษา
1. โรงเรียนวัดถั่วทอง

10. บทที่ 2
เอกสารที่เกี่ยวข้อง
ต้นน้อยหน่า
ชื่อทางพฤกษศาสตร์ : Annona squamosa
วงศ์ : ANNONACEAE
ชื่อที่เรียก : ไทยทั่วไปเรียก น้อยหน่า
ทางพายัพเรียก มะแน่ ทางอีสานเรียก
หมักเขียบ ทางใต้เรียก น้อยแน่
ลักษณะ
ต้นน้อยหน่า เป็นไม้พุ่มขนาดใหญ่หรือไม้ยืนต้นขนาดย่อม ต้นสูง ประมาณ 8-10 ฟุต ใบเล็กยาวและ
หนาแข็ง ปลายใบแหลมและหนา รูปพรรณ คล้ายใบต้นจันทร์หรือต้นอิน ดอกมีกลีบใหญ่หนาแข็ง ลักษณะ
เป็น 3 กลีบ คล้ายดอกน้อยโหน่งหรือบุหงา หรือทุเรียน มีกลิ่นหอม มีผลกลมโตประมาขนาดลูกส้มซ่า
งาม หรือใหญ่กว่าเล็กน้อย มีตาโปนโตขนาดนิ้วก้อยทั้งลูกผลสุกมีรสหวาน เมล็ดสีดา
สารที่มีคุณประโยชน์
1.เมล็ดมี สาร Alkaloide,Glycosides,Steroide,Resins
2.น้ามัน,เปลือกมีสาร Alkaloid anonaine
3.รากและใบมีกรด Hydoyanicmic acid
การเจริญเติบโต
มีปลูกกันตามไร่และสวนทั่วประเทศ ปลูกกันมากตามไร่ต่างจังหวัด ขยายพันธุ์ด้วยการเพราะ
เมล็ด และการตอนกิ่งก็ได้

11. 4
ประโยชน์
เนื้อในลูกรับประทานได้ มีรสหวานหอมและชื่นใจ
สรรพคุณ
ใบโขลกป่น พอกแก้ฟกบวม ฆ่าพยาธิผิวหนัง กลากเกลื้อนและฆ่าเหา รับประทานภายในเป็นยาขับ
พยาธิในลาไส้ ฆ่าเชื้อโรค เปลือกต้น รสฝาดเฝื่อน เป็นยาสมาน เปลือกลูกอ่อนแห้งคาต้น เอามาฝนกับ
สุรา พอกแก้พิษงู รักษาแผล รากเป็นยาระบายอ่อนๆ
ข้อควรระวัง
ถ้าใช้น้าสกัดจากเมล็ดอาจทาให้เกิดอาการแพ้ได้ และควรระวังอย่าให้น้ายาเข้าตา เพราะจะทาให้เกิด
อาการระคายเคืองสารเคมี

12. 5
มะกรูด
ชื่อสามัญ : Porcupine Orange, Kiffir Lime, Leech Lime
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Citrus hystrix DC.
ชื่อท้องถิ่น : มะขุน มะขูด (ภาคเหนือ) มะหูด (หนองคาย)
ส้มกรูด ส้มมั่วผี (ภาคใต้) โกรยเซียด (เขมร) มะขู
(กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน)
ลักษณะ
มะกรูดเป็นพืชที่ใช้เป็นเครื่องเทศมานานแล้ว โดยใช้ผิวของผล เป็นส่วนผสมในเครื่องแกงหลายชนิด
ใช้เข้าเครื่องหอมโดยเป็นส่วนผสมในเทียนอบ ใบมะกรูดมีกลิ่นหอมใช้แต่งกลิ่นในอาหารคาวหลายชนิดเช่น
ต้มยา แกงเผ็ด น้ามะกรูดใช้ปรุงอาหารเพื่อให้มีรสเปรี้ยวและดับกลิ่นคาวปลาคนโบราณนิยมสระผมด้วยน้า
มะกรูด เพราะช่วยให้ผมดาเป็นมัน ไม่แห้งกรอบ คนไทยนิยมปลูกมะกรูดไว้ตามบ้านและในสวน มะกรูดเป็น
ไม้พุ่มยืนต้นขนาดเล็ก ใบมีกลิ่นหอม ผลค่อนข้างกลม ผิวขรุขระมีปุ่มนูน และมีจุกที่หัวของผล ส่วนที่ใช้ คือ ใบ
และผลส่วนที่ใช้ ผล ผิวของผล น้าของผล ใบ และราก
สารสาคัญ
ในใบและผลมะกรูด เมื่อนามากลั่นด้วยไอน้าจะให้น้ามันหอม ระเหยในปริมาณ 0.08 % และ4 %
ตามลาดับ น้ามันหอมระเหยจากผิวมะกรูดมักประกอบด้วยเบต้า-ไพนีน, ไลโมนีนและซาบินีน เป็นสารหลัก
ส่วนน้ามันหอมระเหยจากใบจะประกอบด้วย ซีโทรเนลลาล,ไอโซพูลิโกล และไลนาลูออล เป็นสารหลัก ส่วน
ในน้ามะกรูดมีกรดซิตริก ไวตามินซี และกรดอินทรีย์ชนิดอื่น ๆ เป็นส่วนประกอบ

13. 6
คุณสมบัติ
1.ใช้เป็นยาหรือส่วนผสมของยาต่าง ๆ คือ น้าในผลแก้อาการท้องอืด ช่วยให้เจริญอาหาร น้ามะกรูดใช้
ดองยา เพื่อใช้ฟอกเลือด และบารุงโลหิตสตรี เนื้อของผลใช้เป็นยาแก้อาการปวดศีรษะ ใบมะกรูดใช้เป็นยาขับ
ลมในลาไส้ แก้จุกเสียด ผลมะกรูดที่คว้านไส้ออกนามหาหิงส์ใส่แทนใช้เป็นยาขับลมแก้ปวดท้องในเด็กอ่อน
2.ใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องหอมและเครื่องสาอางค์ต่าง ๆ
3.กรด Citric ช่วยขจัดคราบสบู่ (ด่าง) ที่หลงเหลืออยู่ ทาให้ผมหวีง่าย น้ามันจากผิวมะกรูดช่วยให้ผมดก
เป็นเงางาม
4.ใช้ปรุงแต่งกลิ่นรสอาหาร ในดับกลิ่นคาวของอาหาร ใช้เป็นส่วนผสมในเครื่องแกงต่าง ๆ
(รุ่งรัตน์, 2535)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
มะกรูดเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ต้นสูง 2 – 8 เมตร ประกอบไปด้วย ใบ มีใบย่อยเพียงใบเดียว ใบ
ค่อนข้างหนา มีสีเขียวแก่ มีกลิ่นหอม ดอกมีสีขาว ออกเดี่ยวๆ อยู่เป็นกระจุก 3-5 ดอก กลีบดอกร่วงง่าย ผล
เป็นผลเดี่ยวค่อนข้างกลม บางพันธุ์มีผิวขรุขระ มีจุกที่หัวผล (เชษฐา, 2525)
สรรพคุณทางยา
1.ตัดจุกผลมะกรูด คว้านไส้กลางออก เอามหาหิงส์ใส่แล้วปิดจุก นาไปเผาไฟจนดาเกรียม บดเป็นผง
ละลายกับน้าผึ้งรับประทาน จะช่วยขับลม แก้ปวดท้องหรือป้ายลิ้นเด็กอ่อน เป็นยาขับขี้เทาได้
2.น้ามะกรูดใช้ถูกฟัน แก้เลือดออกตามไรฟัน
3.เอาผลมะกรูดมาดอง เป็นยาดองเปรี้ยวรับประทานขับลมขับระดู
4.เปลือกผลฝานบาง ๆ ชงน้าเดือดใส่การบูรเล็กน้อย รับประทานแก้ลมวิงเวียน
5.เปลือกฝนใช้ผสมในเครื่องสาอางบางชนิด เช่น แชมพู สบู่ (เชษฐา, 2525)

14. 7
ขนาดการใช้และผลที่ได้รับจากการรักษาโรค
1.แก้ลม บารุงหัวใจ ใช้ผิวสดหั่นเป็นชิ้น ผสมการบูรหนึ่งหยิบมือ ชงน้าเดือด คนให้ละลาย ปิดฝาทิ้งไว้
3 – 5 นาที ดื่มเอาแต่น้า ช่วยให้ระบบไหลเวียนของโลหิตดี
2.ยาขับเสมหะ แก้ไอ ใช้ผลมะกรูดผ่าซีกเติมเกลือ ลนไฟให้เปลือกนิ่ม บีบน้ามะกรูดลงในคอทีละ
น้อยๆ เป็นยาสระผม หรืออาบ นามะกรูดผ่าซีกลงในหม้อ ต้มอาบได้น้ามันหอมระเหยอยู่บนผิว ทาให้ผิวไม่
แห้ง และรสเปรี้ยวของมะกรูดช่วยให้อาบสะอาด นอกจากนี้ใช้มะกรูดผ่าซีกเอาน้ามาสระผม
ประโชน์ของมะกรูด สารมารถการไล่แมลง
แมลงตัวเล็กตัวน้อย อาจไต่ตอมกวนใจใครต่อใครหลายคน และถ้าใครกาลัง
หาวิธีไล่แมลงมดมอดในข้าวสารอยู่ล่ะก็ ลองใช้ "มะกรูด" ดูสิคะ เพราะ มะกรูดมี
สรรพคุณในการไล่แมลง ได้อย่างดีเลย
มะกรูดมีสรรพคุณในการไล่แมลง "มะกรูด" หรือ Kaffir Lime เป็นพืชในตระกูลส้ม
(Citrus) จัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก มีใบสีเขียวแก่ พื้นผิวใบเรียบเป็นมันค่อนข้างหนา และมีกลิ่นหอมมาก
เพราะที่ใบมะกรูดจะมีต่อมน้ามันอยู่ ส่วนผลของมะกรูดจะมีสีเขียวเข้มคล้ายมะนาว แต่ผิวภายนอกจะขรุขระ
ขั้วหัวท้ายของผลเป็นจุก ผลอ่อนมีเป็นสีเขียวแก่ เมื่อผลสุกจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองสด แต่หากเป็นพันธุ์ที่มีผลเล็ก
ผิวจะขรุขระน้อยกว่าและไม่มีจุกที่ขั้ว ภายในมีเมล็ดจานวนมาก และมีรสเปรี้ยว สาเหตุที่ มะกรูดมีสรรพคุณใน
การไล่แมลง ก็เพราะในมะกรูดมีน้ามันหอมระเหย Cilronellal อยู่จานวนมาก ทั้งที่ผิวและใบ รวมทั้งยังมีกรดซิ
ตริกในน้าของผลมะกรูด และยังมีสารประกอบอินทรีย์อื่น ๆ เช่น Sabinene Citronellyl-Floetate , Citronella ,
Linalool , Iso-pulegol ซึ่งช่วยขับไล่แมลงต่าง ๆ รวมทั้งยุงได้อย่างดี
วิธีการใช้ มะกรูด ไล่แมลง ก็เช่น หากบ้านใครซื้อข้าวสารไว้แล้ว เกิดมีแมลงตัวเล็ก ๆ จาพวกมอดขึ้น
ข้าวสาร เราก็สามารถใช้ใบมะกรูด สัก 3-4 ใบ ต่อข้าว 1 ถัง ใส่ลงไปในถังข้าวสาร และหากใบมะกรูดแห้งแล้ว
ก็ให้เปลี่ยนใบใหม่ เพียงเท่านี้แมลงมอดทั้งหลายก็ไม่มารบกวนแล้ว
นอกจากนี้ ทางคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ กาลังคิดค้นสกัดน้ามันจากใบมะกรูด
เพื่อช่วยไล่แมลง โดยทาเป็นแคปซูลเล็ก ๆ ใช้สาหรับโปรยไว้ใต้ต้นไม้ที่ต้องการไล่แมลง จากนั้นแคปซูลน้ามัน
มะกรูดก็จะค่อย ๆ ปล่อยน้ามันออกมาช่วยไล่แมลงได้อย่างดี และไม่มีสารเคมีที่เป็นผลเสียต่อสุขภาพด้วย

15. 8
เห็บ
ชื่อทางวิทยาศาตร์ว่า Rhipicephalus sanguineus
ชื่อสามัญว่า Brown dog tick
อันตรายจากเห็บ ดูดกินเลือดจนโลหิตจาง นาพาเชื้อโรคพยาธิเม็ดเลือดมาสู่
สุนัข โรคภูมิแพ้ทางผิวหนัง
วงจรชีวิตของเห็บ
ขนาดของเห็บโตเต็มที่มีขนาดยาวประมาณ 3 มิลลิเมตร แต่เมื่อ
กินเลือดจนขยายตัวเต็มที่อาจมีขนาดถึง 12 มิลลิเมตร ที่หลายคนเข้าใจ
ผิดว่าตัวเล็กเป็นคนละชนิดกับกับตัวใหญ่ แต่ที่จริงแล้วคือตัวเดียวกันตัว
ใหญ่คือตัวที่กินเลือดจนตัวป่องแล้ว ลักษณะตัวแบนตั้งแต่หัวถึงก้น
สามารถมองเห็นปากได้เมื่อมองจากด้านบน ตัวเมียนั้นจะอ้วนกลมคล้าย
เม็ดมะละกอ ส่วนตัวผู้ มีสีน้าตาลแดงมองเห็นขาชัดเจน สีแดงอม
น้าตาล แต่เมื่อกินเลือดจนตัวป่อง จะเป็นสีเทา หรือ สีน้าตาลโอลีฟ
วงจรชีวิตเป็น 3 host tick (1 วงจรชีวิตจะทิ้งตัวเองลงจากสุนัข 3 ครั้ง)
1. เริ่มจากเห็บตัวผู้ และตัวเมียผสมพันธุ์กันบนตัวสุนัข
2. เห็บตัวเมียจะกินเลือดจนเต็มท้องแล้วลงมาจากตัวสุนัข เพื่อวางไข่ตามดิน โพรง และรอยแตกของบ้าน
3. ไข่ประมาณ 4,000 ใบ จะฟักในระยะเวลา 2 สัปดาห์ ถึง หลายเดือน ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของ
สภาพแวดล้อม
4. กลายเป็นตัวอ่อน 6 ขา ตัวเล็กเป็นจุดๆ แทบมองไม่เห็น คอยดักเพื่อขึ้นตัวสุนัขเพื่อกินเลือด
5. เมื่อดูดกินเลือดสุนัขจนอิ่ม จะทิ้งตัวลงจากสุนัขอีกครั้ง เพื่อลอกคราบกลายเป็นตัวกลางวัยมี 8 ขา
6.แล้วดักรอเพื่อขึ้นตัวสุนัขอีกครั้ง ดูดเลือดและและทิ้งตัวลงจากสุนัขอีก ลอกคราบกลายเป็นตัวเต็มวัย
7.ตัวเต็มวัยเพศผู้และเมียจะคอยหาสุนัขเพื่อขึ้นเกาะและผสมพันธุ์กัน เป็นวงจรเรื่อยๆไป

16. บทที่ 3
การดาเนินการทาโครงงาน
วัสดุอุปกรณ์
1.ภาชนะบรรจุ ได้แก่ แก้ว 4 ใบ
2. ผ้าขาวบางสาหรับปิดปากแก้ว
3. น้าจากผลมะกรูด ปริมาณ 5 cc
4.น้าจากใบน้อยหน่า ปริมาณ 5 cc
5. น้าเปล่า ปริมาณ 5 cc
6. เห็บ 20 ตัว
7. เครื่องปั่นผลไม้ 1 เครื่อง
8. ผ้าขาวบางสาหรับกรอง
9.กระบอกฉีด 3 อัน
วิธีดาเนินการ
1.ศึกษาคุณประโยชน์ของสมุนไพรแต่ละชนิด
2.เตรียมสมุนไพรที่ต้องการศึกษา ได้แก่ ผลมะกรูด ใบน้อยหน่า
3.การเตรียมสมุนไพร ผลมะกรูด
- ล้างทาความสะอาดผลมะกรูด หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ
- ป่นด้วยเคื่องปั่นผลไม้โดยผสมน้า ในอัตราส่วน 1: 1
-กรองด้วยผ้าขาว

17. 10
4. การเตรียมสมุนไพร ใบน้อยหน่า
- ล้างทาความสะอาดใบน้อยหน่า หั่นเป็นฝอย
- ปั่นด้วยเครื่องปั่น โดยผสมน้า ในอัตราส่วน 1: 1
- กรองด้วยผ้าขาวบาง
5. การเตรียมสมุนไพรผลมะกรูดและใบน้อยหน่า
- นาสมุนไพรผลมะกรูดและใบน้อยหน่า ในอัตราส่วน 1: 1
6. คัดเลือกตัวเห็บชนิดมีขา ขนาดเท่ากัน จานวน 20 ตัว แล้วนาไปใส่ในแก้วทั้งหมด 4 ใบ
ใบละ 5 ตัว
7.ทาการทดลองและสังเกตการทดลองบันทึกผลการทดลอง
8. จัดทาแผงโครงงาน
9.นาเสนอผลงาน

18. บทที่ 4
ผลการศึกษา
ตารางทดลองที่ 1 แสดงชนิดของสมุนไพรที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ เวลา 10 นาทีดังนี้
ขวด
ตัวแปรที่ศึกษา
ตัวแปรต้น
ตัวแปรควบคุม ตัวแปรตาม
ปริมาณสมุนไพร จานวนเห็บ เวลา (10 นาที) พฤติกรรมของเห็บ
1 น้าผลมะกรูด 5 CC 5 5 ไม่เคลื่อนที่ ยังมีชีวิตอยู่
2 น้าใบน้อยหน่า 5 CC 5 5 หงายท้อง 5 ตัว ยังมีชีวิตอยู่
3 น้าผลมะกรูดกับน้าใบ
น้อยหน่า
5 CC 5 5 เดินรอบแก้ว 1 ตัว
4 ควบคุม 5 5 ยังมีชีวิต
จากตารางที่ 1 แสดงให้เห็นว่าในสมุนไพรที่นามาทาการทดลอง เมื่อเวลา ผ่านไป10 นาที
สังเกตในขวดที่ 1 น้าผลมะกรูด ทาให้ตัวเห็บหยุดการเคลื่อนที่ ขวดที่ 2 น้าใบน้อยหน่า ทาให้ตัว
เห็บหงายท้อง ขวดที่ 3 น้าผลมะกรูดผสมน้าใบน้อยหน่า ทาให้ ตัวมีการเคลื่อนที่และหยุดการ
เคลื่อนที่ คือ สมุนไพรทั้ง 2 ชนิด ไม่สามารถทาให้ตัวเห็บตายได้ แต่ทาให้เห็บหยุดการเคลื่อนที่

19. 12
ตารางที่ 2 แสดงชนิดของสมุนไพรที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ เวลา 20 นาทีดังนี้
ขวด
ตัวแปรที่ศึกษา
ตัวแปรต้น
ตัวแปรควบคุม ตัวแปรตาม
ปริมาณสมุนไพร จานวนเห็บ เวลา (20 นาที) พฤติกรรมของเห็บ
1 ผลมะกรูด 5 CC 5 5 ไม่เคลื่อนที่ ยังมีชีวิต
2 ใบน้อยหน่า 5 CC 5 5 หงายท้อง 5 ตัว ยังมีชีวิต
3 ผลมะกรูดกับใบน้อยหน่า 5 CC 5 5 เดินรอบแก้ว 2 ตัว
4 ควบคุม 5 5 ยังมีชีวิต
จากตารางที่ 2 แสดงให้เห็นว่าในสมุนไพรที่นามาทาการทดลอง เมื่อเวลา ผ่านไป10 นาที
สังเกตในขวดที่ 1 น้าผลมะกรูด ทาให้ตัวเห็บหยุดการเคลื่อนที่ ขวดที่ 2 น้าใบน้อยหน่า ทาให้ตัว
เห็บหงายท้อง ขวดที่ 3 น้าผลมะกรูดผสมน้าใบน้อยหน่า ทาให้ ตัวมีการเคลื่อนที่และหยุดการ
เคลื่อนที่ คือ สมุนไพรทั้ง 2 ชนิด ไม่สามารถทาให้ตัวเห็บตายได้ แต่ทาให้เห็บหยุดการเคลื่อนที่

20. 13
ตารางที่ 3 แสดงชนิดของสมุนไพรที่มีผลต่อพฤติกรรมของเห็บ เวลา 30 นาทีดังนี้
ขวด
ตัวแปรที่ศึกษา
ตัวแปรต้น
ตัวแปรควบคุม ตัวแปรตาม
ปริมาณสมุนไพร จานวนเห็บ เวลา (30 นาที) พฤติกรรมของเห็บ
1 ผลมะกรูด 5 CC 5 5 ไม่เคลื่อนที่ ยังมีชีวิต
2 ใบน้อยหน่า 5 CC 5 5 หงายท้อง 5 ตัว ยังมีชีวิต
พยายามหนีขึ้นข้างขวด
3 ผลมะกรูดกับใบน้อยหน่า 5 CC 5 5 เดินรอบแก้ว 3 ตัว พยายาม
มาที่ด้านบน
4 ควบคุม 5 5 ยังมีชีวิต
จากตารางที่ 3 แสดงให้เห็นว่าในสมุนไพรที่นามาทาการทดลอง เมื่อเวลา ผ่านไป10 นาที
สังเกตในขวดที่ 1 น้าผลมะกรูด ทาให้ตัวเห็บหยุดการเคลื่อนที่ ขวดที่ 2 น้าใบน้อยหน่า ทาให้ตัว
เห็บหงายท้องพยายามหนีขึ้นข้างขวด ขวดที่ 3 น้าผลมะกรูดผสมน้าใบน้อยหน่า ทาให้ ตัวมีการ
เคลื่อนที่และหยุดการเคลื่อนที่ คือ สมุนไพรทั้ง 2 ชนิด ไม่สามารถทาให้ตัวเห็บตายได้ แต่ทาให้
เห็บหยุดการเคลื่อนที่

21. บทที่ 5
สรุปและอภิปรายผลการศึกษาค้นคว้า
สรุปผล
ประสิทธิภาพของสมุนไพรใบน้อยหน่าและผลมะกรูดสามารถหยุดการเคลื่อนที่ของตัวเห็บได้ แต่ไม่
สามารถทาให้ตัวเห็บตายได้
ประโยชน์
ได้แนวคิดในการใช้พืชสมุนไพรเพื่อควบคุมและกาจัดเห็บ
ข้อเสนอแนะ
1.ควรการศึกษาสมุนไพรที่มีสารออกฤทธิ์ เช่น สะเดา ข่า
2. ควรทาการทดลองโดยการเพิ่มปริมาณสมุนไพร และทดลองหลายครั้งมากกว่านี้

22. บรรณานุกรม
เปรมณิกา มาลัยศรี. "ภาวะปรสิต การดารงชีวิตที่ไม่ใช่เรื่องง่ายของเห็บ" BRT Magazine. ฉบับที่ 27 (ต.ค.
2552-มี.ค. 2553) : 14-15.
สุนทรี สิงหบุตรา. สรรพคุณสมุนไพร 200 ชนิด. ม.ป.ป.
อัญชลิกา กลิ่นนิยม อิชยา อยู่เกษ. การศึกษาความคงตัวและประสิทธิผลของตารับครีมหมักผมสารสกัดเมล็ด
น้อยหน่า. โครงการพิเศษ คณะเภสัชศาสตร์ ม.มหิดล, 2540.

23. ภาคผนวก