Lecture 1 intro of audit

БОЛОВСРУУЛСАН: А.Одгэрэл

САНХҮҮ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ДЭЭД СУРГУУЛЬ

Аудит гэж юу вэ? түүний хэрэгцээ,
шаардлага
Аудитын үүсэл, хөгжил
Санхүүгийн хяналт ба аудитын ялгаа
Аудит буюу баталгаажуулах
үйлчилгээний зорилго
Аудитын үйл ажиллагааны төрөл
Аудитын тухай хууль
Аудитын үйл ажиллагааны зарчим
Аудиторын үүрэг, хариуцлага
2


Нягтлан бодох бүртгэл ?

Нягтлан бодох бүртгэлийн мэдээлэл ?

Нягтлан бодох бүртгэлийн мэдээллийн
хэрэглэгч нь хэн бэ?

Нягтлан бодох бүртгэлийн мэдээллийг
ашиглах хэрэгцээ ?
3


$$$
Нөөц Нөөцөөр
ашиглагч хангагч
Хөрөнгө оруулагч,
Бизнесийн хувьцаа эзэмшигч,
байгууллага зээлдүүлэгч, засгийн
газар

Мэдээлэл Мэдээлэл
гаргагч ашиглагч
Санхүүгийн бүртгэлийн мэдээлэл

Баланс
Орлогын тайлан
Өмчийн өөрчлөлтийн тайлан
Мөнгөн гүйлгээний тайлан
Нэмэлт тодруулга
4


гэдэг нь
Нягтлан бодох Тодорхойлох
бүртгэл систем

Бүртгэх

мэдээллийг
хамааралтай толилуулах

бодитой
Мэдээлэл
хэрэглэгчийн шийдвэр
зэрэгцүүлэгдэхүйц гаргалтанд туслах


Гадаад хэрэглэгч Дотоод хэрэглэгч

•Борлуулалтын
•Менежер
•Зээлдүүлэгч •Бэлтгэн ажилтан
нийлүүлэгч •Удирдлага
•Хувьцаа •Төсвийн
эзэмшигч •Гадаад аудитор •Дотоод аудитор ажилтан
•Засгийн газар •Худалдан авагч •Хянагч


Сонирхолын зөрчил

Алдаатай мэдээлэл

Мэдээлэл шалгах бололцоогүй
байдал

Мэдээллийн нарийн төвөгтэй
байдал

Мэргэжлийн шинжээч, зөвлөгч
7


“Сонсох” гэсэн утгатай латин үг.
Санхүүгийн тайланг авч, хэлэлцэх гэсэн
утгаар хэрэглэгдэж ирсэн.

ААНБ-ын санхүүгийн мэдээлэл нь үнэн
зөв бэлтгэгдсэн гэдгийг нотлох нэгэн
төрлийн баталгаажуулах үйл ажиллагаа
юм.

8


Эдийн засгийн үзэгдэл, юмсын
талаарх мэдэгдлүүд болон тэдгээрт
тогтоосон шалгууруудын хоорондын
нийцлэлтийн зэргийг тодорхойлохын
тулд холбогдох нотолгоог цуглуулж,
баталгаажуулах замаар дүгнэлт, санал
гаргаж үр дүнг нь хэрэглэгчид хүргэх
үйл явц юм.

9


Аудитын үндэс суурь- Эртний Египет, Грек, Ром зэрэг
орноос гаралтай.
МЭӨ 4000 онд- Вавилонд татвар цуглуулалтын анхны
хяналт хийгдсэн.
1500-аад оны дунд үе – Баталгаажуулах аудитын анхны
хэв загвар гарсан.
1600-аад оны сүүлчээр – Аудиторын хараат бус байдлын
талаарх анхны санаанууд гарсан.
1854 онд – Мэргэшсэн нягтлан бодогч цолыг Шотландын
их сургууль бий болгож байсан.
1800-д оны сүүлч- АНУ-ын төмөр замын компаниудад
дотоод хяналтын алба байгуулагдсан.
1936 онд -“Хараат бус аудиторын санхүүгийн тайланг
шалгасан тухай” гэсэн нэртэй аудитын анхны албан ѐсны
тайлан гарсан.
1939 онд- Аудитын горимын анхны мэдэгдлүүд гарсан.
1948 онд- АНУ-ын МНБ-ийн Нийгэмлэг Нийтээр хүлээн
зөвшөөрөгдсөн аудитын 10 стандартыг гаргаж байжээ.
10


Орчин цагийн аудитын тогтолцоог үүсгэж,
хөгжүүлсэн улс бол Англи улс юм.
1844 онд батлагдсан “Компанийн тухай
хууль”-д хувьцаат компаниуд санхүүгийн
тайлангаа хянуулсан байхыг тусгасан.
Аудитын тухай хууль батлагдсан.
– 1862 онд Англид
– 1867 онд Францад
– 1937 онд АНУ-д
1997 онд Монголд улсад аудитын тухай
хууль батлагдсан.
11


Баталгаажуулах үйлчилгээний зорилго

Үйлчлүүлэгчид хандсан үйлчилгээ
Үйлчлүүлэгчид баталгаа гаргах
Үйлчлүүлэгчийн итгэлтэй байдлыг
нэмэгдүүлэх
Үйлчлүүлэгчийн эрсдлийг бууруулах

12


Хамрах
• Заавал хүрээгээр нь • Хөнлөнгийн
хийгдэх • Санхүүгийн аудит
• Сайн дурын тайлангийн • Дотоод аудит
• Хууль зүйн • Төрийн аудит
Хийгдэх • гүйцэтгэлийн Гүйцэтгэгчээс
үндэслэлээр нь хамааруулан

13


Санхүүгийн
тайланг
баталгаажуулах

ТУЗ, Хувьцаа Үйлчлүүлэгчээс
эзэмшигч хараат бус

Мэргэжлийн Аудитын тухай
аудитор хууль, АОУС,
14

Засаглал

Эрсдлийг Удирдлагын
удирдлага үйл ажиллагаа
15

САНХҮҮГИЙН ХЯНАЛТ АУДИТ

Санхүүгийн сахилга бат, Мэдээллийн үнэн зөв
хөрөнгийн ашиглалтанд эсэхийг батлах
хяналт тавих
Бизнесийн үйлчилгээ
Төр, засгийн газрын үзүүлж байна гэсэн үг
байгууллагаас үүрэг авч
хийдэг. Аудиторын дүгнэлт
Зөрчлийн талаарх акт тайлан, зөвлөмж бичнэ.
бичдэг. Хувийн
Төрийн НББ-ийн бодлого,
Төрийн хууль, дүрэм, зарчим, стандарт
тогтоол мөрддөг. мөрддөг.

16


Аудитор

Аудитын пүүсүүд

Үйлчлүүлэгч

17


Аудитад хамрагдах байгууллага
Аудитаас чөлөөлөгдөх байгууллага
Аудиторын үүрэг хариуцлага
Аудитораар ажиллах хүн
Аудитораар ажиллах пүүс

18


Аудиторыг томилох

Аудитороор ажиллах хугацаа

Аудитороос татгалзах

Аудиторын сонголт болон татгалзахад
аудиторын үүрэг хариуцлага

Аудиторын эрх
19


Компанийн тогтолцоотой

Захирал (хугацаагүй эрхтэй)

Аудиторууд гэрээт ажлыг удирддаг

Аудитор, аудитын багийн ахлагч нар аудитын
багийг удирдан чиглүүлдэг

Компанийн хууль болон Аудитын хуулиар
зохицуулдаг.

20


Хувьцаат
Банк, банк бус Брокер, компаниуд
санхүүгийн дилерийн болон хөрөнгийн
байгууллага, компаниуд биржид
ХЗХ, даатгалын бүртгүүлэх
компани зөвшөөрөл хүсч
Улс төрийн нам,
татан буугдаж
Хэн ? буй компаниуд

буй болон бүх
хөрөнгөө 50 сая
дуудлага төгрөгөөс дээш
худалдаагаар активтай ХХК
Гадаадын
худалдах гэж хөрөнгө
буй ААН оруулалттай
ААН


Аудитын компанийг сонгох

Аудитын дүгнэлтийн талаар
тайлбар өгөхийг шаардах

Аудитын дүгнэлтийг
зөвшөөрөхгүй бол шүүхэд
гомдол гаргах


Аудитын үйл ажиллагаа явуулах нөхцөл бололцоогоор хангах

Шаардлагатай баримт, материалаар хангах

Шалгалтын явцад илэрсэн алдаа,зөрчлийг залруулах

Удирдлагын зүгээс аудиторт саад учруулахгүй байх

Санхүүгийн тайланг СТОУС-ын дагуу үнэн зөв бэлтгэх, холбогдох
баримт, тайлбарыг бүрэн танилцуулах, энэ талаарх үүрэг хариуцлагыг
хүлээх


Партнершипийн тогтолцоотой

Партнер – аудиторууд удирддаг

Партнерууд гэрээт ажлыг удирддаг

Партнерууд аудитын багийг удирдан
чиглүүлдэг

Партнершипийн хуулиар зохицуулагддаг
24


2010 оны байдлаар аудитын компанийн
тоо 70 орчим

Аудит, баталгаажуулах үйлчилгээний
батламж бүхий аудиторын тоо -284

25


Ажлын туршлагатай байх

Мэргэшсэн нягтлан бодогчийн -2 жил, 5 жил,
Хугацаагүй эрх авсан байх

Монгол Улсын Мэргэшсэн Нягтлан бодогчийн
Институтын гишүүн байх

Аудиторын батламж авсан байх
26


АССА qualified (Англи болон английн
колони байсан улс орнууд, Төв азийн
орнууд)
– АССА-ийн шалгалт өгөх, ажлын туршлага
хуримтлуулсанаар АССА-ийн гишүүн болох

СРА qualified (Америк, Канад, Япон гэх
мэт)
– СРА шалгалт өгөх, ажлын туршлага
эзэмшсэнээр AICPA гишүүн болох

27


Аудитын үйл ажиллагаанд аудиторын
хүлээх хариуцлага хамгийн чухал юм.
Энэ нь дараах баримт бичгүүдэд
тусгагдсан байдаг.

– Аудитын Олон улсын стандарт
– Ёс зүйн дүрэм
– Аудитын тухай хууль

28


Аудитор нь үйлчлүүлэгч байгууллагын
санхүүгийн тайлан нь үнэн зөв
бэлтгэгдсэн эсэх талаар дүгнэлтээ
илэрхийлэхээс гадна

Аудитор нь аудитын ажлыг төлөвлөх,
гүйцэтгэх, аудитын дүгнэлтийг нотлох
аудитын нотолгоог олж цуглуулах үүрэг
хүлээнэ.
29


Аудитор нь дараах зүйлсийн төлөө
хариуцлага хүлээхгүй.
– Санхүүгийн тайлан бэлтгэх
– Нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогыг сонгох
– Дотоод хяналтын системийг хэрэгжүүлэх
– Удирдлагын байгууллагадаа бий болгосон
стандартын талаар саналаа илэрхийлэх
– Нягтлан бодох бүртгэлийн системийг
зохион байгуулах
30


Аудитор бүх зүйлийг шалгах боломжгүй.
Хэрэгжүүлэх горимын мөн чанар, цаг хугацаа,
цар хүрээ
Аудитын нотолгоо нь дүгнэлт өгөх үндэслэл
болж байдаг
Аудитын нотолгоог түүвэр тестийн хүрээнд
олж авдаг.
31


IFAC – International Federation of Accountants

IFAC Code of Ethics (ѐс зүйн хороо)

IAASB – International Auditing and Assurance
Standards Board

ISASs – International Standards on Auditing

ISQCSs – International Standards on Quality
Control

32


– Хараат бус байх
• (садан төрлийн болон эд хөрөнгө, өмчлөлийн холбоогүй)
– Зарчимч байх
• (Хууль болон дүрэм журмыг чанд сахин биелүүлэх)
– Мэргэжлийн ур чадвар, хянамгай байдал
• (МНБ байх, ажлын туршлага хуримтлуулсан байх)
– Нууц хадгалах
• (үйлчлүүлэгч байгууллагын санхүү, үйл ажиллагааны
мэдээллийг задруулахгүй байх)
– Мэргэжлийн ѐс зүйг баримтлах
• (Үнэнч, шударга, асуудалд бодитой ханддаг, найдвартай
байх)
– Арга зүйн стандартуудыг баримтлах
• (НББОУС болон АОУС, мэргэжлийн байгууллагын дүрэм
журам мөрдөх)
33

Анхаарал хандуулсанд
баярлалаа

34

Lecture 1 intro of audit

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Lecture 1 intro of audit

Similar to Lecture 1 intro of audit (20)

Lecture 1 intro of audit