л-2

1. Д.МӨНГӨНШАГАЙ

2. Лекцийн агуулага
 Анатомийн нэр томьёоны үүсэл хөгжил
 Хавтгай тэнхэлгийн тухай ойлголт
 Хүний биеийн бүтцийн талаархи ерөнхий
ойлголт

3. Анатомийн нэр томьёоны үүсэл
хөгжил
Nomini Anatomica- хүний биеийн
бүтцийн хэсгийг тодорхойлох үгсийн
бүрдэл юм.Аливаа улс үндэстэн
бүхэнд хүний биеийн бүтцийг
нэрлэдэг нэр нэршил, нэр томьёо
байх бөгөөд анатомийн шинжлэх
ухааны хувьд нэгдсэн нэр томьёог
латин хэл дээр хэргэлдэг.

4. Хавтгай тэнхэлгийн тухай
ойлголт
Анатомийн Ш/У-д хүний биеийг
бие биедээ перпендикуляр 3
хавтгай,
эдгээр дээр перпендикуляр
орших 3 тэнхлэгийг ашигладаг.

6.  Хүний биеийг дээд болон доод
хэсэгт хуваадаг Горизонталь
хавтгай
 Баруун зүүн хэсэгт хуваадаг
суман буюу сагитталь хавтгай
 Урд хойт хэсэгт хуваадаг хөндлөн
буюу фронталь хавтгай гэж
байна.

7.  Хүний биеийн байрлалыг дээрх
хавтгай , тэнхлэгүүдээр
тодорхойлоход бие анатомийн зөв
байрлалд буюу цэх босоо , хөлийн
өлмий урагш чиглэсэн, гарын алга
урагш хандсан байх шаардлагатай.
Анатомийн зөв байрлал нь зөвхөн
хүний биеийн байрлал төдийгүй
тэнхлэгүүдийг тойрсон үений
хөдөлгөөнийг зөв тодорхойлоход мөн
хэрэг болно.

8. Биеийн тодорхой хэсгүүдийн байрлалыг дараах нэр
томъёогоор тэмдэглэнэ:
 Anterior - урд
 Posterior –хойт
 Ventralis –өвөр тал
 Dorsalis –ар тал
 Dexter
 Sinister
 Superior
 Inferior
 Externus
 Internus

9.  Superficialis
 Profundus
Эдгээрээс гадна анатомийн нэр томъёо
нь
Homo
Organon
Os
Articulio
Musculus гэх мэт нэр томъёо байна.

10. Хүний биеийн бүтцийн талаархи
ерөнхий ойлголт
Бие махбодын бүхэл бүтэн чанар
•Эс
•Эд
•Эрхтэн
•Эрхтэн тогтолцоо
Эд:
1. Хучуур
2. Холбогч
3. Мэдрэл
4. Булчин

11. Эрхтэн:
Өөрийн гэсэн хэлбэр бүтэц, үүрэг
хөгжилтэй, бие махбодод
тодорхой байр эзлэн орших
нэгдмэл бүтэц. Аливаа эрхтэн
олон төрлийн эдээс тогтох бөгөөд
үүрэг үйл ажиллагаанаасаа
хамаарч нэгээс хоёр төрлийн эд
давамгай оролцдог.

12.  Эрхтэн систем , аппарат
 Эрхтэн орь ганцаараа олон талтай
нарийн үүргийг өөртөө хүлээж
гүйцэтгэхэд хүчин мөхөс. Иймээс
гүйцэтгэх үүргээс хамаарч
эрхтэнүүд хоорондоо нэгдэж
эрхтний цогцолбор эрхтэн
системыг бүтээдэг.

13. Эрхтэн сисмем, аппарат ялгаа
Эрхтэн систем гэдэг бол бүтэц үүрэг,
хөгжлөөрөө төстэй эрхтэнүүдийн
нийлбэр цогц юм.
 Зүрх судас
 Амьсгал
 Хоол боловсруулах
 Мэдрэл
 Үржлийн эрхтэн

14. Харин нэг тодорхой үүргийг
гүйцэтгэхийн тулд бүтэц
хөгжлөөрөө ондоо эрхтэнүүд
нэгдвэл түүнийг аппарат гэнэ.
 Хөдөлгөөний
 Нулимсны
 Дууны гэх мэт

15. Бие махбод ба гадаад орчин
 Байгалийн орчин –бодисын
солилцоо -төрсөн газар ус, уур
амьсгалд-дасан зохицож
 Нийгмийн орчин – хөдөлмөр, орон
сууц, хоол унд, хувцас, ёс суртахуун

16.  Хүний байгальд эзлэх байр суурь
 Эукариот эсийн бүтэц
 Эсийн эрхтэнцэрүүдийн үүрэг бүтэц
 Байршлыг тодорхойлсон латин нэрс цээжлэх