SlideShare a Scribd company logo
1 of 20
Химийн үндсэн хуулиуд  (Стехиометрийн  хуулиуд)(Закон основные химии)
Агуулга: Стехиометрийн ба стехиометрийн бус хуулиуд, Бодисын масс хадгалагдах хууль  /МХХ/эквивалентийн болон энерги хадгалагдах хууль, Найрлага тогтмолын хууль / НТХ /, Бүхэл тооны харьцааны хууль
стехиометрийн буюу  тогтмол хэмжээний хууль: ямагт тогтмол тоо хэмжээ, тогтмол харьцаат чанарыг илэрхийлдэг МХХ, эквивалент /ханш/ чанарын хууль, НТХ, термохимийн хууль
Бодисын масс хадгалагдах хууль  /МХХ/  (Закон сохранения массы) “Аливаа нэг зүйл бүрмөсөн устаж оргүй алга болохгүй бөгөөд хий хоосноос цоо шинээр үүсэж бий болдоггүй ”
байгалийн шинжлэлийн философичид Леонардо да Винчи, Ж. Бруно, Г.Галилей, П.Гассенди 1747 онд Орос М.В. Ломоносов тэр үеийн математикч Эйлерт бичсэн захидалдаа “Нэг биетээс хэдий юу хорогдвоос нөгөө биетэд мөн төдийюм нэмэгдэнэ. Ийм маягаар байгалийн бүх юмс шилжин урсаж байна”
Физикийн үзэгдлүүд ба химийн урвалууд
Бодисын масс хадгалагдах хууль
Энерги хадгалагдах хууль: “Энерги оргүй зүйлээс үүсдэггүй, ул мөргүй алга болдоггүй, гагцхүү нэг дүрсээс нөгөө дүрсэд хатуу тодорхой эквивалент хэмжээгээр шилжиж байдаг“
МХХ үнэн боловч түүнийг харьцангуй үнэн болохыг XX зууны дунд үед цөмийн  урвалын зүй тогтлоос үндэслэн мэджээ Жнь: S+O2-> SO2+ΔH,  ΔE=2,96·105 Дж/г-а
Эквивалентийн хууль: Эквивалент /ханш/  чанар “Харилцан нэгдэж байгаа буюу нэгдлээс бие биеэ халж байгаа химийн бодис, элементүүдийн жингийн харьцаа нь ямагт өөрсдийн эквивалент жингийн харьцаатай шууд хамааралтай байдаг”  ба үүнийг эквивалент хууль   Ө.х    			m1:m2=Э1:Э2
Дан бодис:
Найрлага тогтмолын хууль / НТХ /     (Закон постоянства  состава) “Химийн цэвэр нэгдэл бүхэн гарган авах арга, оршин байх нөхцлөөсөө үл хамааран хатуу тооны ба чанарын найрлагатай“
Жнь: СО2-ийг дараах аргуудаар гарган авч болно. 1. С+О2->СО2↑ NaHCO3+HCl->CO2↑+H2O+NaCl
Д.И. Менделеев, Д.П.Коновалов, Н.С.Курнаков нарынуусмал хайлшийн талаар хийсэн судалгаа нь химийн нэгдлүүд  стехиометрийн ба стехиометрийн бишгэж хуваагддагийгбаталж өгчээ. Тогтмол найрлагатай нэгдлийг дальтонид,тогтмол бишнайрлагатайнэгдлийгбертоллид
Бүхэл тооны харьцааны хууль Английн эрдэмтэн Дж.Дальтон зарим элементийн хэд хэдэн нэгдлийн химийн найрлагыг судалсан дүнг үндэслэн 1804 онд бүхэл тооны харьцааны хуулийг дараах байдлаар томъёолжээ.
“Хэрэв 2 элемент хоорондоо нэгдэж хэд хэдэн химийн нэгдэл үүсгэж байвал тэдгээр нэгдлүүдийн доторх 1 элементийн нэг ижил массад ногдох нөгөө элементийн массууд өөр хоорондоо энгийн бүхэл тооны харьцаагаар харьцана.  Жнь:Азотын хүчилтөрөгчтэй нэгдсэн нэгдлүүд дараах харьцаатай байна.
101 2-undsen huuliud
101 2-undsen huuliud

More Related Content

What's hot

тер кийн I хууль
тер кийн I хуультер кийн I хууль
тер кийн I хуульdavaa627
 
44444444444444444
4444444444444444444444444444444444
44444444444444444margad1
 
химийн урвалын хурд
химийн урвалын хурдхимийн урвалын хурд
химийн урвалын хурдBaterdene Solongo
 
3.5.исэлдлийн зэрэг
3.5.исэлдлийн зэрэг3.5.исэлдлийн зэрэг
3.5.исэлдлийн зэрэгErka Bandi
 
химийн термодинамикийн үндсүүд
химийн термодинамикийн үндсүүдхимийн термодинамикийн үндсүүд
химийн термодинамикийн үндсүүдdavaa627
 
44444444444444444
4444444444444444444444444444444444
44444444444444444margad1
 
термодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуультермодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуульdavaa627
 
10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizik10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizikNTsets
 
лекц 5
лекц  5лекц  5
лекц 5davaa627
 
химийн урвал, түүний төрөл
химийн урвал, түүний төрөлхимийн урвал, түүний төрөл
химийн урвал, түүний төрөлBaterdene Tserendash
 

What's hot (12)

тер кийн I хууль
тер кийн I хуультер кийн I хууль
тер кийн I хууль
 
44444444444444444
4444444444444444444444444444444444
44444444444444444
 
химийн урвалын хурд
химийн урвалын хурдхимийн урвалын хурд
химийн урвалын хурд
 
3.5.исэлдлийн зэрэг
3.5.исэлдлийн зэрэг3.5.исэлдлийн зэрэг
3.5.исэлдлийн зэрэг
 
Himiin tensheber
Himiin tensheberHimiin tensheber
Himiin tensheber
 
P.k.paz 6
P.k.paz 6P.k.paz 6
P.k.paz 6
 
химийн термодинамикийн үндсүүд
химийн термодинамикийн үндсүүдхимийн термодинамикийн үндсүүд
химийн термодинамикийн үндсүүд
 
44444444444444444
4444444444444444444444444444444444
44444444444444444
 
термодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуультермодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хууль
 
10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizik10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizik
 
лекц 5
лекц  5лекц  5
лекц 5
 
химийн урвал, түүний төрөл
химийн урвал, түүний төрөлхимийн урвал, түүний төрөл
химийн урвал, түүний төрөл
 

Viewers also liked

инертийн хий 2,6
инертийн хий 2,6инертийн хий 2,6
инертийн хий 2,6tsengeegee
 
гадаргуун үзэгдэл 11
гадаргуун үзэгдэл 11гадаргуун үзэгдэл 11
гадаргуун үзэгдэл 11davaa627
 
исэлдэн ангижрах урвалд уусмалын орчны нөлөө
исэлдэн ангижрах урвалд уусмалын орчны нөлөөисэлдэн ангижрах урвалд уусмалын орчны нөлөө
исэлдэн ангижрах урвалд уусмалын орчны нөлөөХалиун
 
физик химийн үүсэл хөгжлийн үндсэн чиглэл
физик химийн үүсэл хөгжлийн үндсэн чиглэлфизик химийн үүсэл хөгжлийн үндсэн чиглэл
физик химийн үүсэл хөгжлийн үндсэн чиглэлdavaa627
 
химийн жишиг даалгавар 2012 он 9 р анги
химийн жишиг даалгавар 2012 он  9 р ангихимийн жишиг даалгавар 2012 он  9 р анги
химийн жишиг даалгавар 2012 он 9 р ангиAnhaa Jargalsaikhan
 

Viewers also liked (7)

Bd ii
Bd iiBd ii
Bd ii
 
Presentation1
Presentation1Presentation1
Presentation1
 
инертийн хий 2,6
инертийн хий 2,6инертийн хий 2,6
инертийн хий 2,6
 
гадаргуун үзэгдэл 11
гадаргуун үзэгдэл 11гадаргуун үзэгдэл 11
гадаргуун үзэгдэл 11
 
исэлдэн ангижрах урвалд уусмалын орчны нөлөө
исэлдэн ангижрах урвалд уусмалын орчны нөлөөисэлдэн ангижрах урвалд уусмалын орчны нөлөө
исэлдэн ангижрах урвалд уусмалын орчны нөлөө
 
физик химийн үүсэл хөгжлийн үндсэн чиглэл
физик химийн үүсэл хөгжлийн үндсэн чиглэлфизик химийн үүсэл хөгжлийн үндсэн чиглэл
физик химийн үүсэл хөгжлийн үндсэн чиглэл
 
химийн жишиг даалгавар 2012 он 9 р анги
химийн жишиг даалгавар 2012 он  9 р ангихимийн жишиг даалгавар 2012 он  9 р анги
химийн жишиг даалгавар 2012 он 9 р анги
 

101 2-undsen huuliud

  • 1. Химийн үндсэн хуулиуд (Стехиометрийн хуулиуд)(Закон основные химии)
  • 2. Агуулга: Стехиометрийн ба стехиометрийн бус хуулиуд, Бодисын масс хадгалагдах хууль /МХХ/эквивалентийн болон энерги хадгалагдах хууль, Найрлага тогтмолын хууль / НТХ /, Бүхэл тооны харьцааны хууль
  • 3. стехиометрийн буюу тогтмол хэмжээний хууль: ямагт тогтмол тоо хэмжээ, тогтмол харьцаат чанарыг илэрхийлдэг МХХ, эквивалент /ханш/ чанарын хууль, НТХ, термохимийн хууль
  • 4. Бодисын масс хадгалагдах хууль /МХХ/ (Закон сохранения массы) “Аливаа нэг зүйл бүрмөсөн устаж оргүй алга болохгүй бөгөөд хий хоосноос цоо шинээр үүсэж бий болдоггүй ”
  • 5. байгалийн шинжлэлийн философичид Леонардо да Винчи, Ж. Бруно, Г.Галилей, П.Гассенди 1747 онд Орос М.В. Ломоносов тэр үеийн математикч Эйлерт бичсэн захидалдаа “Нэг биетээс хэдий юу хорогдвоос нөгөө биетэд мөн төдийюм нэмэгдэнэ. Ийм маягаар байгалийн бүх юмс шилжин урсаж байна”
  • 6. Физикийн үзэгдлүүд ба химийн урвалууд
  • 7.
  • 9. Энерги хадгалагдах хууль: “Энерги оргүй зүйлээс үүсдэггүй, ул мөргүй алга болдоггүй, гагцхүү нэг дүрсээс нөгөө дүрсэд хатуу тодорхой эквивалент хэмжээгээр шилжиж байдаг“
  • 10. МХХ үнэн боловч түүнийг харьцангуй үнэн болохыг XX зууны дунд үед цөмийн урвалын зүй тогтлоос үндэслэн мэджээ Жнь: S+O2-> SO2+ΔH, ΔE=2,96·105 Дж/г-а
  • 11. Эквивалентийн хууль: Эквивалент /ханш/ чанар “Харилцан нэгдэж байгаа буюу нэгдлээс бие биеэ халж байгаа химийн бодис, элементүүдийн жингийн харьцаа нь ямагт өөрсдийн эквивалент жингийн харьцаатай шууд хамааралтай байдаг” ба үүнийг эквивалент хууль Ө.х m1:m2=Э1:Э2
  • 13.
  • 14. Найрлага тогтмолын хууль / НТХ / (Закон постоянства состава) “Химийн цэвэр нэгдэл бүхэн гарган авах арга, оршин байх нөхцлөөсөө үл хамааран хатуу тооны ба чанарын найрлагатай“
  • 15. Жнь: СО2-ийг дараах аргуудаар гарган авч болно. 1. С+О2->СО2↑ NaHCO3+HCl->CO2↑+H2O+NaCl
  • 16. Д.И. Менделеев, Д.П.Коновалов, Н.С.Курнаков нарынуусмал хайлшийн талаар хийсэн судалгаа нь химийн нэгдлүүд стехиометрийн ба стехиометрийн бишгэж хуваагддагийгбаталж өгчээ. Тогтмол найрлагатай нэгдлийг дальтонид,тогтмол бишнайрлагатайнэгдлийгбертоллид
  • 17. Бүхэл тооны харьцааны хууль Английн эрдэмтэн Дж.Дальтон зарим элементийн хэд хэдэн нэгдлийн химийн найрлагыг судалсан дүнг үндэслэн 1804 онд бүхэл тооны харьцааны хуулийг дараах байдлаар томъёолжээ.
  • 18. “Хэрэв 2 элемент хоорондоо нэгдэж хэд хэдэн химийн нэгдэл үүсгэж байвал тэдгээр нэгдлүүдийн доторх 1 элементийн нэг ижил массад ногдох нөгөө элементийн массууд өөр хоорондоо энгийн бүхэл тооны харьцаагаар харьцана. Жнь:Азотын хүчилтөрөгчтэй нэгдсэн нэгдлүүд дараах харьцаатай байна.