Đại cương Sinh lý trẻ em

1. 02/11/2016 9:24 SA
1SINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016

2.  Kh¸i niÖm vÒ gi¶i phÉu vµ sinh lÝ ngêi, tõ
®ã thÊy ®îc tÇm quan träng cña nã ®èi víi
nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c ch¨m sãc vµ gi¸o
dôc trÎ.
 Kh¸i niÖm vÒ tÕ bµo vµ m«.
 Sù thèng nhÊt trong c¬ thÓ.
 §Æc ®iÓm chung cña c¬ thÓ trÎ em.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 2

3. 1.1. Gi¶i phÉu ngêi
- Lµ mét m«n khoa häc nghiªn cøu vÒ cÊu
t¹o, h×nh d¹ng vµ c¸c quy luËt ph¸t triÓn cña c¬
thÓ ngêi còng nh c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ.
- Nghiªn cøu mèi t¬ng quan cña c¸c bé phËn
trong c¬ thÓ.
- ThÊy ®îc sù thèng nhÊt gi÷a c¬ quan trong
c¬ thÓ vµ gi÷a c¬ thÓ víi m«i trêng.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 3

4. 1.2. Sinh lÝ ngêi
- Lµ mét m«n khoa häc nghiªn cøu chøc
n¨ng ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan, c¸c hÖ c¬
quan vµ toµn bé c¬ thÓ.
- Nghiªn cøu c¸c quy luËt lµm c¬ së cho c¸c
qu¸ tr×nh sèng cña c¬ thÓ. Gi¶i phÉu vµ sinh
lÝ ngêi cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 4

5. 1.3. TÇm quan träng cña m«n Sinh lÝ häc trÎ
em
- Cã vai trß quan träng trong ch¬ng tr×nh
®µo t¹o cña ngµnh MÇm non.
- Gióp cho ngêi häc hiÓu ®îc vÒ c¬ thÓ trÎ.
- Cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc c¬ së ®Ó ngêi
häc cã kh¶ n¨ng tiÕp thu kiÕn thøc cña c¸c
m«n häc kh¸c nh t©m lÝ häc, gi¸o dôc häc, dinh
dìng vµ c¸c bé m«n ph¬ng ph¸p.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 5

6. 2.1. TÕ bµo
Kh¸i niÖm: Lµ ®¬n vÞ cÊu tróc chøc n¨ng vµ
di truyÒn c¬ b¶n cña c¬ thÓ.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 6

7. 2.1.1. Mµng
- Bao bäc bªn ngoµi.
- Lµ líp ngoµi cña nguyªn sinh chÊt ®Æc.
- Dµy kh«ng ®Õn vµi phÇn triÖu cña
milimÐt.
NhiÖm vô
- Lµm cho tÕ bµo cã h×nh d¹ng nhÊt ®Þnh.
- B¶o vÖ tÕ bµo.
- Thùc hiÖn qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt gi÷a c¬
thÓ víi m«i trêng. 02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 7

8. 2.1.2. Nguyªn sinh chÊt (tÕ bµo chÊt)
- Lµ nguyªn liÖu thùc cña sù sèng.
- Trong suèt, láng, hoÆc h¬i ®Æc.
- Cã v« sè èng nhá ph©n nh¸nh ®¶m b¶o mèi
liªn hÖ gi÷a c¸c phÇn kh¸c nhau cña tÕ bµo.
- Cã c¸c c¬ quan tö phô tr¸ch nh÷ng chøc n¨ng
nhÊt ®Þnh, ®¶m b¶o ho¹t ®éng sèng b×nh thêng
cña tÕ bµo.
.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 8

9. 2.1.3. Nh©n
- Lµ mét thø nguyªn sinh chÊt ®Æc biÖt.
- Bao giê còng n»m trong nguyªn sinh chÊt.
- Thêng cã h×nh trøng vµ cã mµu s¸ng h¬n nguyªn sinh
chÊt ë xung quanh.
- Cã mµng kÐp.
*NhiÖm vô
- Lµ trung t©m ho¹t ®éng ho¸ häc.
- QuyÕt ®Þnh h×nh d¸ng, kÝch thíc vµ chøc n¨ng cña tÕ
bµo.
- §iÒu khiÓn ®a sè c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ trong tÕ bµo.
- Thùc hiÖn chøc n¨ng sinh s¶n.02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 9

10. 2.1.4. Thµnh phÇn cña tÕ bµo
- 3/4 khèi lîng tÕ bµo lµ níc, trong níc hoµ
tan mét lîng nhá c¸c chÊt v« c¬ (chñ yÕu lµ
c¸c muèi).
- 1/4 khèi lîng tÕ bµo lµ chÊt h÷u c¬. Trong
®ã chñ yÕu lµ protein, ngoµi ra cßn cã axit
nucleic, gluxit, lipit…
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 10

11. 2.1.5. §Æc tÝnh cña tÕ bµo
- BiÕn ®æi n¨ng lîng tõ mét d¹ng nµy sang
mét d¹ng kh¸c (nh c¬ n¨ng, ®iÖn n¨ng…).
- X©y dùng c¬ thÓ b»ng c¸ch chuyÓn ho¸
c¸c chÊt hÊp thô ®îc vµo tÕ bµo.
- Sinh trëng vµ ph©n chia.
- TÝnh ®Æc trng.
- BiÓu hiÖn kh¶ n¨ng ph¶n øng.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 11

12. 2.2.1. Kh¸i niÖm
M« lµ:
- TËp hîp nh÷ng yÕu tè cã cÊu t¹o tÕ bµo vµ
yÕu tè kh«ng cã cÊu t¹o tÕ bµo;
- §¶m nhËn nh÷ng chøc n¨ng nhÊt ®Þnh
trong c¬ thÓ.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 12

13. 2.2.2. C¸c lo¹i m«
Dùa vµo nguån gèc ph¸t sinh, chøc n¨ng vµ cÊu t¹o, ngêi ta
chia lµm 4 lo¹i m«:
2.2.2.1. M« thîng b× (biÓu m«)
+ Phñ bÒ mÆt mét c¬ quan, giíi h¹n c¬ quan ®ã víi m«i trêng
xung quanh.
+ Thµnh phÇn cã cÊu tróc tÕ bµo lµ chñ yÕu, cßn phÇn
kh«ng cã cÊu tróc tÕ bµo Ýt, kh«ng ®¸ng kÓ.
+ Gåm: thîng b× da, thîng b× lãt, thîng b× thËn, thîng b× ruét.
+ Chøc n¨ng: B¶o vÖ, che chë; Thùc hiÖn qu¸ tr×nh trao ®æi
chÊt gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 13

14. 2.2.2. C¸c lo¹i m«
2.2.2.2. M« liªn kÕt (®Öm - dinh dìng)
+ Thµnh phÇn cÊu t¹o chñ yÕu lµ chÊt gian
bµo.
+ Gåm: vâng m«, m¸u vµ b¹ch huyÕt, m« liªn
kÕt sîi xèp, m« liªn kÕt sîi ch¾c, m« sôn,
m« x¬ng.
+ Chøc n¨ng: Dinh dìng; B¶o vÖ; §Öm c¬
häc.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 14

15. 2.2.2. C¸c lo¹i m«
2.2.2.3. M« c¬
Cã nguån gèc gÇn gòi víi m« liªn kÕt. ChiÕm
1/3 khèi lîng c¬ thÓ. Cã kh¶ n¨ng co rót. Gåm:
* M« c¬ tr¬n: Tham gia vµo thµnh phÇn cÊu t¹o
c¸c néi quan vµ thµnh m¹ch m¸u. Cã sù co rót
kh«ng theo ý muèn cña con ngêi.
* M« c¬ v©n: t¹o nªn v¸ch c¬ tim vµ cïng víi hÖ
x¬ng lµm thµnh c¬ quan vËn ®éng.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 15

16. 2.2.2. C¸c lo¹i m«
2.2.2.4. M« thÇn kinh
+ Ph©n ho¸ cao ®é.
+ Cã kh¶ n¨ng c¶m øng ®îc c¸c lo¹i kÝch
thÝch cña m«i trêng.
+ Thµnh phÇn gåm c¸c tÕ bµo thÇn kinh.
+ Chøc n¨ng: T¹o nªn hÖ thÇn kinh.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 16

17. - Mäi bé phËn, c¬ quan ®Òu t¹o thµnh tõ tÕ
bµo.
- TËp hîp c¸c tÕ bµo cã cïng chøc n¨ng t¹o
thµnh m«.
- Mäi c¬ quan, m« vµ tÕ bµo ®îc liªn kÕt thµnh
mét khèi thèng nhÊt trong c¬ thÓ.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 17

18. 3.1.1. Thèng nhÊt gi÷a ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸
+ Nªu kh¸i niÖm ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸?
+ Mèi quan hÖ cña ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸ trong c¬
thÓ?
(3 ý: kh«ng t¸ch rêi, tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kh«ng
nh nhau, sù huû ho¹i vµ ®æi míi)
3.1.2. Thèng nhÊt gi÷a cÊu t¹o vµ chøc phËn
+ Mèi quan hÖ gi÷a cÊu t¹o vµ chøc phËn?
(3 ý: kÕt qu¶ ph¸t triÓn c¸ thÓ vµ chñng lo¹i, cã mèi
liªn hÖ kh¾ng khÝt vµ lÖ thuéc nhau, chøc phËn gi÷
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 18

19. 3.1.3 Thèng nhÊt gi÷a c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ
Gi÷a c¸c c¬ quan vµ hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ lu«n
cã sù ho¹t ®éng phèi hîp nhÞp nhµng vµ thèng nhÊt
víi nhau. Vµ sù thèng nhÊt ®ã thÓ hiÖn theo 3 híng:
* Mét bé phËn nµy ¶nh hëng ®Õn c¸c bé phËn
kh¸c.
* Toµn bé c¬ thÓ ¶nh hëng ®Õn mét bé phËn.
* Trong tõng c¬ quan cã sù phèi hîp víi nhau.
3.1.4. Thèng nhÊt gi÷a c¬ thÓ víi m«i trêng
§îc thÓ hiÖn th«ng qua sù thÝch nghi. Riªng ë ngêi
th× sù thÝch nghi nµy mang tÝnh chñ ®éng.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 19

20. C¬ thÓ cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh nhê sù t¸c
®éng cña c¬ chÕ thÇn kinh vµ thÓ dÞch. Hai
c¬ chÕ nµy t¸c ®éng t¬ng hç lÉn nhau. Nªu
mèi quan hÖ t¬ng hç gi÷a thÇn kinh vµ thÓ
dÞch.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 20

21. 4.1. C¬ thÓ trÎ em kh«ng ph¶i lµ c¬ thÓ ngêi
lín thu nhá theo mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh vµ cã
nhiÒu ®iÓm kh¸c vÒ kÝch thíc, c©n nÆng,
cÊu tróc vµ vÒ chøc n¨ng ho¹t ®éng.
4.2. Sù ho¹t ®éng cña c¬ thÓ trÎ còng nh cña
ngêi lín lµ c¸c c¬ quan vµ c¸c hÖ c¬ quan ho¹t
®éng thèng nhÊt trong mét hÖ thèng hoµn
chØnh.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 21

22. 1.ThÕ nµo lµ gi¶i phÉu vµ sinh lÝ ngêi?
2.Nªu ý nghÜa cña gi¶i phÉu vµ sinh lÝ ngêi
®èi víi ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cña ngµnh MÇm non.
*3.Chøng minh "TÕ bµo lµ mét ®¬n vÞ cÊu
tróc, chøc n¨ng vµ di truyÒn c¬ b¶n cña c¬ thÓ".
4.ThÕ nµo lµ m«?
*5.Chøng minh "C¬ thÓ lµ mét khèi thèng
nhÊt".
*6.T¹i sao nãi "C¬ thÓ lµ mét hÖ thèng tù ®iÒu
chØnh"?
7.Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm chung vÒ c¬ thÓ trÎ.02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 22

23. C©u 1. ThÕ nµo lµ gi¶i phÉu vµ sinh lÝ
ngêi?
Nªu kh¸i niÖm vÒ gi¶i phÉu vµ sinh lÝ ngêi.
C©u 2. Nªu ý nghÜa cña gi¶i phÉu vµ
sinh lÝ ngêi ®èi víi ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cña
ngµnh MÇm non.
Nªu tÇm quan träng cña bé m«n.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 23

24. *C©u 3. Chøng minh "TÕ bµo lµ mét ®¬n
vÞ cÊu tróc, chøc n¨ng vµ di truyÒn c¬ b¶n
cña c¬ thÓ".
Dùa vµo:
- CÊu t¹o cña tÕ bµo.
-Thµnh phÇn cña tÕ bµo.
- - §Æc tÝnh cña tÕ bµo
- (5 ®Æc tÝnh: 1. biÕn ®æi n¨ng lîng; 2. x©y dùng c¬
thÓ; 3. sinh trëng vµ ph©n chia; 4. tÝnh ®Æc trng; 5. biÓu
hiÖn kh¶ n¨ng ph¶n øng)
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 24

25. C©u 4. ThÕ nµo lµ m«?
CÇn nªu:
- Kh¸i niÖm vÒ m«.
- C¸c lo¹i vÒ m«.
(Lu ý: Trong c¸c lo¹i m« ph¶i nªu cÊu t¹o vµ
chøc n¨ng cña nã)
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 25

26. *C©u 5. Chøng minh "C¬ thÓ lµ mét khèi thèng nhÊt".
Nªu:
- C¬ thÓ bao gåm c¸c c¬ quan vµ c¸c hÖ c¬ quan. C¸c c¬
quan vµ hÖ c¬ quan ®îc cÊu t¹o tõ c¸c tÕ bµo vµ m«.
- C¸c c¬ quan, m« vµ tÕ bµo liªn kÕt thµnh mét khèi thèng
nhÊt trong c¬ thÓ. Sù thèng nhÊt trong c¬ thÓ thÓ hiÖn nh sau:
+ Thèng nhÊt gi÷a ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸ (nªu kh¸i niÖm, mèi
quan hÖ gi÷a ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸ trong c¬ thÓ).
+ Thèng nhÊt gi÷a cÊu t¹o vµ chøc phËn (nªu mèi quan
hÖ gi÷a cÊu t¹o vµ chøc phËn).
+ Thèng nhÊt gi÷a c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ (thÓ hiÖn
theo 3 híng).
+ Thèng nhÊt gi÷a c¬ thÓ víi m«i trêng.
(Lu ý tõng biÓu hiÖn cña sù thèng nhÊt, lÊy vÝ dô minh ho¹).
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 26

27. *C©u 6. T¹i sao nãi "C¬ thÓ lµ mét hÖ thèng tù
®iÒu chØnh"?
CÇn nªu:
- Vai trß cña hÖ thÇn kinh ®èi víi c¬ thÓ.
- Vai trß cña thÓ dÞch (chÊt cã ho¹t tÝnh sinh häc
cao) ®èi víi c¬ thÓ.
- Mèi quan hÖ cña c¬ chÕ thÇn kinh vµ thÓ dÞch
trong viÖc ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña c¬ thÓ.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 27

28. C©u 7. Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm chung vÒ c¬ thÓ
trÎ em.
CÇn nªu:
- C¬ thÓ bao gåm c¸c c¬ quan vµ c¸c hÖ c¬ quan.
C¸c c¬ quan vµ c¸c hÖ c¬ quan ®Òu ho¹t ®éng thèng
nhÊt trong mét hÖ thèng hoµn chØnh.
- C¬ thÓ trÎ kh¸c so víi c¬ thÓ ngêi lín vÒ kÝch th-
íc, vÒ c©n nÆng, vÒ cÊu tróc vµ vÒ chøc n¨ng ho¹t
®éng.
- C¬ thÓ trÎ em kh«ng ph¶i lµ c¬ thÓ ngêi lín thu
nhá l¹i theo mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh.
02/11/2016 9:24 SASINH LÝ TRẺ EM - 19/10/2016 28