Bài Giảng Bức Xạ Ion Hóa

1. Chủ Đề: Bức Xạ Ion Hóa
Nhóm Thực Hiện: 05
GVHD: Võ Thị Kim Hân
Bảo Hộ Lao Động

2. Danh Sách Nhóm
1.Nguyễn Thị Hương
2.Hoàng Xuân Hiển
3.Hoàng Thị Hà
4.Nguyễn Văn Minh
5.Trần Thanh Chương

3. Nội dung thuyết trình:
 Chương 1: Cơ Sở Lý Thuyết……
1. Khái niệm
2.Các loại bức xạ ion hóa
 Chương 2: Các Nguồn Chiếu Xạ
1. Chiếu xạ tự nhiên
2. Chiếu xạ nhân tạo
 Chương 3: Tiêu Chuẩn Bức Xạ, Phương Pháp và Thiết bi đo lường
1. Tiêu chuẩn bức xạ
2.Phương pháp đo
3.Thiết bị đo
 Chương 4: Tác Hại Của Bức Xạ Ion Hóa
1. Cơ chế tác dụng
2. Các tổn thương
3. Các hiệu ứng và biểu hiện
 Chương 5: Biện Pháp Khắc Phục
 Chương 6: Những Vụ Tai Nạn Ảnh Hưởng Nghiêm Trọng

4. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1: KHÁI NIỆM
 Phóng xạ: “ là hiện tượng thay đổi bên trong hạt nhân
không cần có tác động của các yếu tố bên ngoài, tự
phát ra các bức xạ liên tục và khác nhau mà không có
tác nhân nào làm tăng nhanh hoặc chậm lại các hiện
tượng đó”
 Bức xạ ion hóa: “ là các bức xạ điện tử và hạt, khi
tương tác với môi trường tự nhiên tạo ra các ion”

5. 2: CÁC LOẠI BỨC XẠ ION HÓA
2.1: Bức Xạ Alpha.
 Hạt alpha là hạt nhân của nguyên tử heli
gồm 2 photon và 2 neutron có khối lượng lớn
 Trong không gian, bức xạ alpha không
truyền đi được xa và bịcản lại toàn bộ bởi một tờ
giấy hoặc bởi lớp màng ngoài của da.

6. 2.2: Bức Xạ Beta.
Có khối lượng như điện tử từ trong hạt nhân bắn ra,
mang điện (-) hay (+). Nhỏ hơn rất nhiều so với các hạt
alpha và nó có thể xuyên sâu hơn.
2.3: Bức Xạ Gamma.
 Bức xạ gamma là dạng năng lượng sóng điện từ. Sinh
ra trong quá trình biến đổi hạt nhân hoặc hủy biến các
hạt. Nó đi được khoảng cách lớn trong không khí và có
độ xuyên mạnh.

7.  Các vật liệu đặc như chì, bê tông là tấm chắn lý
tưởng đối với tia gamma.
2.4: Bức Xạ Neutron.
 Là những hạt không mang điện, được giải phóng sau
phản ứng phân hạch hạt nhân của Uranium hoặc
Plutonium, bản thân nó không phải là bức xạ ion hoá,
nhưng nếu va chạm với các hạt nhân khác, nó có thể kích
hoạt các hạt nhân hoặc gây ra tia gamma hay các hạt điện
tích thứ cấp gián tiếp gây ra bức xạ ion hoá.

8.  Có thể bị ngăn chặn lại bởi tường bê tông dày, bởi
nước hoặc tấm chắn Paraphin. Bức xạ neutron chỉ
tồn tại trong lò phản ứng hạt nhân và các nhiên liệu
hạt nhân.
2.5: Bức Xạ Tia X.
 Tia X có những đặc điểm tương tự như tia gamma,
nhưng bức xạ gamma được phát ra bởi hạt nhân
nguyên tử, còn tia X do con người tạo ra trong một
ống tia X mà bản thân nó không có tính phóng xạ.

9. CHƯƠNG II. CÁC NGUỒN CHIẾU XẠ
1.Chiếu Xạ Tự Nhiên
a.Bức xạ vũ trụ.
 Các bức xạ proton, alpha,… năng lượng
cao rơi vào khí quyển trái đất từ không gian
bên ngoài gọi là các tia vũ trụ. Các đồng vị có
nguồn gốc từ tia vũ trụ có đóng góp đáng kể
vào liều chiếu xạ trong.

10.  Chia làm 2 loại: Bức xạ vũ trụ từ thiên hà
Bức xạ vũ trụ từ mặt trời
b.Các bức xạ trong vỏ trái đất
 Bức xạ từ mặt đất
Các nhân phóng xạ trong vỏ trái đất gồm các họ
phóng xạ Uranium, Thorium và các hạt nhân phóng
xạ nhẹ khác như K40, Rb87,…

11. Bức xạ từ không khí
Do khí phóng xạ bốc lên từ vỏ trái đất (chủ yếu là
khí radon). Chiếu xạ gây nên bởi nguyên nhân này là
tương đối yếu.
Bức xạ trong các vật liệu xây dựng
Đó là các bức xạ của Uranium, Thorium và
Potassium có chứa trong các vật liệu như: cát sỏi, xi
măng, bê tông, tường khô, gỗ, gạch nung…

12.  Bức xạ từ nước và thức ăn
Nước có chứa K40 và các nguyên tố phóng
xạ khác gây chiếu xạ lên cơ thể trung bình đạt tới
0,25 mSv/năm.
Nguồn Liều bức xạ tự nhiên trung bình mỗi
người nhận được trong một năm
Từ đất
Từ vũ trụ
Từ thức ăn
Từ không khí
0,48 mSv
0,38 mSv
0,24 mSv
1,30 mSv
Tổng cộng 2,40 mSv

13. 2.Chiếu Xạ Nhân Tạo
a. Chiếu xạ y tế:
 Trong lĩnh vực y tế hiện nay đang sử dụng
khá phổ biến các nguồn bức xạ để phục vụ việc
chẩn đoán, điều trị bệnh (đặc biệt là điều trị
ung thư) như máy X-quang chẩn đoán, máy xạ
trị và dược chất phóng xạ...

14. Bảng 2: Liều lượng do chiếu xạ y học
Nguồn gốc mSv/năm
X-quang và chuẩn đoán
X-quang và phóng xạ điều trị
Chuẩn đoán y học hạt nhân
Điều trị y học hạt nhân
0.60
0.03
0.002
<1

15. ĐVPX Phát ra bức xạ ứng dụng
Bi-213 (46 m) Anpha Điều trị ung thư
Co-60 (5,27 y) Gamma Xạ trị ngoài, khử trùng
Ho-166(26h), Cu-64 (13 h) Chẩn đoán, điều trị
I-125 (60d) Chẩn đoán
Ir-192 (74 d), Pd-103 (17 d) Xạ trị trong
Fe-59 (46 d) Chẩn đoán
Lu-177 (6,7 d), I-131 (8 d) Gamma Chụp ảnh
P-32 (14 d), Y-90 (64 h) Beta Xạ trị
Re-186 (3,8 d), Sm-153 (47 h), Sr-
89 (50 d)
Beta, gamma
yếu
Giảm đau
C-11, N-13, O-15, F-18, Cu-64 (13
h)
Positron Trong máy pet chẩn đoán
Bảng 3: Một số đồng vị phóng xạ sử dụng trong y tế

16. b: Chiếu xạ trong công nghiệp:
 Công nghệ kĩ thuật ngày càng phát triển cùng với đó là
những ứng dụng của kỹ thuật hạt nhân trong công
nghiệp cũng ngày càng đa dạng và phổ biến. chẳng hạn:
- Đo độ ẩm và mật độ của sản phẩm giấy trong các nhà
máy sản xuất giấy;
- Đo mức chất lỏng trong các bể đựng phối liệu của nhà
máy sản xuất xi măng;

17. - Đo mức trong các hộp sản phẩm của các nhà
máy sản xuất bia và nước giải khát;
-Đo độ dày sản phẩm của các nhà máy sản
xuất vật liệu sắt thép;
- Các hệ đo phóng xạ trong các giếng khoan
của công nghiệp dầu khí

18. ĐVPX Sử dụng trong công nghiệp
H-3, Au-198, Tc-99m Nghiên cứu về nước thải
C-14, Cl-36,H-3 Đo tuổi nước
Sc-40 Ag-110m, Co-60, La-140, Sc-46,
Au-198
Nghiên cứu về hiệu quả lò cao
Mn-54, Zn-65
Nghiên cứu về tác động môi trường của khai
thác mỏ
Cr-57, Ir-192, Au-198 Nghiên cứu xói mòn bờ biển
Co-60 Khử trùng trong y tế và thực phẩm
Cs-137,
Giám sát xói mòn đất, lắng đọng, độ cao mực
nước trong bình chứa
Ir-192, Yb-169, Co-60, Se-75
Chụp X-quang công nghiệp kiểm tra các mối
hàn
Pb-210 Đo lường tuổi đất, cát
Bảng 4: Một số đồng vị phóng xạ sử dụng trong công nghiệp

19. c: Tro bụi phóng xạ
 Do các vụ nổ hạt nhân là chủ yếu:
- Các chất phân hạch không được sử dụng hoặc mới được
tạo ra do tương tác với neutron như Pu239 theo phản ứng (n,
U238).
- Các sản phẩm phân hạch.
- Triti trong các động cơ nhiệt lạnh.
 Những tro bụi này được tung lên khí quyển trong các vụ nổ
sẽ rơi xuống dưới dạng hạt nhỏ. Thời gian tro bụi phóng xạ
lưu lại trong khí quyển có thể kéo dài hàng chục năm tùy
thuộc vào các vụ nổ và các điều kiện phức tạp.

20.  Bên cạnh các nhân phóng xạ với thời gian
sống ngắn ảnh hưởng ngay lập tức lên cơ thể
còn có các tro bụi phóng xạ khác có thời gian
sống rất lâu. Chính vì vậy các triệu chứng nó
gây ra cho con người không thể sớm phát hiện
mà nó tích tụ lâu dần trong cơ thể phá hoại các
tế bào, từ đó hình thành các bệnh lý nghiêm
trọng
Hình 2: Người dân Nhật bị bỏng do bom
nguyên tử của Mỹ.

21. CHƯƠNG III. TIÊU CHUẨN BỨC XẠ, PHƯƠNG
PHÁP VÀ THIẾT BỊ ĐO LƯỜNG
1.TIÊU CHUẨN BỨC XẠ:
 Đối với công nhân:
Theo khuyến cáo của ICRP, thì mức liều đối
với công nhân không nên vượt quá 50 mSv/năm và
liều trung bình cho 5 năm không được vượt quá 20
mSv. Nếu một phụ nữ mang thai làm việc trong
điều kiện bức xạ, thì giới hạn liều nghiêm ngặt hơn
cần được áp dụng là 2 mSv.

22.  Đối với công chúng:
Giới hạn liều đối với công chúng nói chung
thấp hơn đối với công nhân. ICRP khuyến cáo rằng
giới hạn liều đối với công chúng không nên vượt
quá 1mSv/ 1 năm.
 Đối với bệnh nhân:
- ICRP không có khuyến cáo giới hạn liều đối
với bệnh nhân mSv/1 năm.

23. - Ở nhiều cuộc chụp X-quang, bệnh nhân
phải chiếu liều cao hơn nhiều lần so với giới hạn
liều cho công chúng. Trong xạ trị, liều chiếu có
thể tăng gấp hàng trăm lần so với giới hạn liều
đối với công nhân. Bởi vì liều xạ được dùng là
để xác định bệnh và để chữa bệnh, nên hiệu quả
của điều trị được xem là cần thiết hơn ngay cả
khi phải dùng đến liều cao.

24. 2.PHƯƠNG PHÁP ĐO:
 Đo nhiễm xạ môi trường:
-Đo liều suất do các nguồn bức xạ ion hóa phát ra
-Đo chất phóng xạ, nồng độ phóng xạ trong môi trường
 Đo liều chiếu xạ cá nhân:
-Đo chiếu sáng ngoài: dùng các phương tiện như phim
ảnh, nhiệt phát quang, bút đo dọc trực tiếp dùng buồng ion
hóa…
-Đo chiếu trong thường dùng cách đo gián tiếp tổng hoạt
độ phóng xạ cơ thể.

25. 3. THIẾT BỊ ĐO:
 Đo liều suất bức xạ: máy PDR của ANH, máy
Inspector của MỸ.
 Đo liều cá nhân: bút đo liều SE-USA pen 200,
TLD- Việt Nam.
Tải bản FULL (54 trang): https://bit.ly/2UbU258
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

26. CHƯƠNG IV. TÁC HẠI CỦA BỨC XẠ ION HÓA LÊN CƠ THỂ
CON NGƯỜI
1. Cơ Chế Tác Dụng Của Bức Xạ Ion Hóa Lên
Con Người
A.Cơ chế trực tiếp:
 Những bức xạ với năng lượng lớn (anpha) khi
đi vào cơ thể sẽ trực tiếp phá vỡ các tế bào gây ion
hóa, làm đứt gãy các mối liên kết trong các gen,
các nhiễm sắc thể của tế bào, làm sai lệch cấu trúc
gen và nhiễm sắc thể, gây tổn thương đến chức
năng của tế bào.
Tải bản FULL (54 trang): https://bit.ly/2UbU258
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

27. B.Cơ chế gián tiếp:
 Cơ chế này xảy ra khi bức xạ ion hóa các phân tử nước,
sau đó các sản phẩm độc hại của các phân tử nước tác
dụng lên các phân tử hữu cơ
 Sự ion hóa có thể dẫn đến sự thay đổi phân tử nước tạo
thành một loại hóa chất làm thay đổi nhiễm sắc thể, từ đó
làm thay đổi cấu trúc và chức năng của tế bào làm xuất
hiện các triệu chứng lâm sàng: buồn nôn, đục nhân mắt,
ung thư sau thời gian dài.
3183192