მოსწ-თა სლაიდები

1. მოგესალმებით!
ვეფხისტყაოსანი
(ლექსთწყობის საკითხები)

2. • ვეფხისტყაოსანი თავიდან ბოლომდე
თექვსმეტმარცვლიანი შაირის მეტრითაა
გაწყობილი. ვრცელი პოემის შიგნით
ერთფეროვნებისა და მონოტონურობის
დასაძლევად შოთა რუსთაველი იყენებს
შაირის რიტმული წყობის ვარიაციებს

3. • პოემაში გვხვდება შაირის ორი ძირითადი სახე:
დაბალი, ანუ გრძელი შაირი და მაღალი, ანუ
მოკლე შაირი. შაირის ორივე სახე თექვსმეტ
მარცვალს შეიცავს, განსხვავება მხოლოდ მათ
რიტმულ წყობაშია. ქვემოთ მოცემული
მაგალითებიდან პირველი მაღალი შაირითაა
გაწყობილი, ხოლო მეორე — დაბლით:

4. • 1. ნახეს, უცხო | მოყმე ვინმე, || ჯდა
მტირალი | წყლისა პირსა...
2. იყო არაბეთს | როსტევან, || მეფე
ღმრთისაგან | სვიანი...

5. რაოდენობის მიხედვით პოემაში დაბალი შაირი
უფრო მეტია, ვიდრე მაღალი. აზრობრივი
თვალსაზრისით რაიმე ზუსტად
განსაზღვრული წესი დაბალი და მაღალი
შაირების ხმარებისა არ არსებობს, თუმცა
გარკვეული ტენდენციები იგრძნობა.
მაგალითად, ვუკოლ ბერიძისმოსაზრებით
მაღალი შაირით უფრო მეტად მხიარული,
სალაღობო სცენებია გადმოცემული, ხოლო
დაბალი შაირით, პირიქით, უმეტესად
სევდისმომგვრელი სურათებია წარმოდგენილი

7. • დაბალი და მაღალი შარირების რიტმულ წყობას
განსხვავებული რითმები შეესაბამება. რითმების
ხმარების წესი ვეფხისტყაოსანში მკაცრადაა
მოწესრიგებული. ორივე სახის შაირის სტროფი
ოთხტაეპიანია. ვეფხისტყაოსანში არ გვხვდება
შიდა რითმები. დაბალი შაირის რითმა
სამმარცვლიანია, მაღალისა კი ოთხმარცვლიანი.
რუსთაველის რითმა, ჩვეულებრივ, ზუსტია,
გარითმულ სიტყვებში ზუსტად ემთხვევა არა
მარტო ხმოვნები, არამედ თანხმოვნებიც;
ნაკიან რითმას ვეფხისტყაოსანი არ იცნობს.
მაღალი შაირის რიგს განეკუთვნება
ვეფხისტყაოსანში არცთუ იშვიათად
გამოყენებული ე. წ. მაჯამა (მაჯამური რითმა),
როდესაც ომონიმების საშუალებით რითმაში
მთელი სიტყვა შედის

8. • მაჯამა - სპარსულ პოეტიკაში სხვადასხვა
მნიშვნელობის მქონე ტერმინია.
უპირველესად აღნიშნავს რამდენიმე ან
ერთი პოეტის ლექსთა კრებულს. ამას
გარდა, მაჯამას უწოდებენ ისეთ ლექსს,
რომელშიც თავმოყრილია სხვადასხვა
პოეტური ხერხი, ჩამოთვლილია საგნები
თუ ტერმინები. მაჯამა აერთიანებს
ერთგვაროვანი ხერხებითა თუ თემატიკით
დაკავშირებულ ლექსებსაც.

9. ქართული ვარიანტი
(ავთანდილის ანდერძი)
"რათგან თავია სიცრუე ყოვლისა უბედობისა,
მე რად გავწირო მოყვარე, ძმა უმტკიცესი ძმობისა?!
არა ვიქმ, ცოდნა რას მარგებს ფილასოფოსთა
ბრძნობისა!
მით ვისწავლებით, მოგვეცეს შერთვა ზესთ მწყობრთა
წყობისა."

10. რუსული ვარიანტი (ავთანდილის
ანდერძი)
• Коль во лжи лежит начало всех несчастий и
утрат,
как могу в беде покинуть друга лучшего,
чем брат?
надругательство над дружбой - это с
мудростью разлад:
ведь с божественным порядком нас науки
единят.

11. ინგლისური ვარიანტი
(ავთანდილის ანდერძი)
• Since lying is the source of all misfortunes,
why should I abandon my friend, a -brother by
a stronger tie than born brotherhood?
I will not do it! What avails me the knowledge
of the philosophizing of the philosophers!
Therefore are we taught that we may be
united with the choir of the heavenly hosts

15. მადლობა ყურადღებისათვის
Thanks for attention
спасибо за внимание
• პროექტზე მუშაობდნენ :
• ხატია ჭალიძე
• მარი ზაზაძე
• თამარ გაჩეჩილაძე
• თამთა მანველიშვილი
• ლანა მოდებაძე
• დათო მაისურაძე
• თორნიკე ზაზაძე