Mustafa Değerli - 2014 - Yönetim & Organizasyon Temel Kavramlar

Yönetim & Organizasyon
Temel Kavramlar
|
Mustafa Değerli
2014

Mustafa Değerli – MD 1 / 18
İçerik
Örgüt....................................................................................................................................................... 2
Örgütleme.............................................................................................................................................. 3
Örgütsel Tasarım................................................................................................................................... 4
Uzmanlaşma........................................................................................................................................... 5
İş ve Meslek............................................................................................................................................ 6
İşgören.................................................................................................................................................... 7
Görev ...................................................................................................................................................... 8
Rol ........................................................................................................................................................... 9
Tutum ................................................................................................................................................... 10
Davranış................................................................................................................................................ 11
Güç........................................................................................................................................................ 12
Güç Kaynakları .................................................................................................................................... 13
Yetki...................................................................................................................................................... 13
Yönetim................................................................................................................................................ 15
Yönetici ................................................................................................................................................ 16
Yönetimin Kaynakları......................................................................................................................... 17
Yönetsel Düzeyler............................................................................................................................... 18

Örgüt
Önceden belirlenmiş amaç ve hedeflere ulaşabilmek için elde bulunan
kaynakları (insan, bilgi, tabiat ve sermaye) anlamlı bir şekilde bir araya
getiren, planlayan, örgütleyen, koordine eden, yürüten ve denetleyen sürecin
yürütüldüğü ortama örgüt denir.
Örgüt, iki veya daha fazla kişinin bilinçli bir şekilde oluşturdukları eylem ve
güç birliğine yönelik bir yapılanmadır.
Örgüt, belirlenen amaçları başarmak için iki veya daha fazla kişinin
eşgüdümleşmiş şekilde çalıştıkları yapı şeklinde de tanımlanabilir.
Türk Dil Kurumu ise örgütü, ortak bir amacı veya işi gerçekleştirmek için bir
araya gelmiş kurumların veya kişilerin oluşturduğu birlik, teşekkül, teşkilat
şeklinde tanımlamaktadır.
Örgütün üç temel karakteristiği bulunmaktadır: Amaç ve amaçlar birliği,
örgütsel yapı ve insan topluluğu.
Referanslar:
Koç, H. ve Topaloğlu, M. (2012). İşletmeciler için Yönetim Bilimi (2. Baskı). Ankara-
Türkiye: Seçkin Yayıncılık. ISBN: 975-02-1942-9
Sökmen, A. (2010). Yönetim ve Organizasyon. Ankara-Türkiye: Detay Yayıncılık.
ISBN: 978-605-5681-79-1
Örgüt. Türk Dil Kurumu. 25 Mart 2014,
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.
GTS.53322ec2ee0223.25891809

Örgütleme
Örgütleme, planlama süreci dâhilinde belirlenen hedeflere ulaşabilmek için
gerçekleştirilen eleman ve kaynak atama sürecidir. Genel anlamıyla doğru
yerde, doğru zamanda, doğru kaynakların atanması demektir.
Örgütleme, görülecek işlerin belirlenmesi, işlerin gruplara ayrılması,
çalışanların belirlenip atanması, yetki ve sorumlulukların belirlenmesi ve yer,
araç ve yöntemlerin belirlenmesini içerir.
Örgütleme sürekli bir faaliyettir. İhtiyaçlar ve gerekler dâhilinde örgütleme
faaliyeti sürekli olarak gerçekleştirilir.
Türk Dil Kurumu ise örgütlemeyi, örgütlemek işi, teşkil, teşkilatlandırma
Kaynakların etkin ve verimli olarak tahsis edilmesi ve bu etkinlik ve
verimliliğin sürekli tutulması örgütlemenin en önemli esprilerindendir.
Örgütün etkili olabilmesi için elinde bulunan insan kaynaklarını, fiziksel
etmenleri ve işlevlerini eşgüdümlü bir şekilde bir araya getirmesi de
örgütleme olarak tanımlanabilir.
Referanslar:
ISBN: 978-605-5681-79-1
Örgüt. Türk Dil Kurumu. 25 Mart 2014,
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS
.53323391e54062.34661588

Örgütsel Tasarım
Amaçları gerçekleştirecek ortamın oluşturulması örgütsel tasarım olarak ifade
edilir.
İşgören, işlevsel çevre ve toplumsal çevre örgütsel tasarıma temel teşkil eder
ve örgüt tasarımını şekillendirir.
Örgütsel tasarım, örgütün dış çevresindeki belirsizlik seviyesine cevaben,
yönetimin örgütün işlemlerindeki farklılaşmayı ve bütünleşmeyi doğru bir
şekilde bir araya getirmesidir.
Örgütsel tasarım genellikle örgüt yapılarının/şemalarının tanımlanması ile
sonuçlanır ve örgüt şemaları örgütte hiyerarşi, ilişki ve etkileşimleri belirleyen
en önemli unsurdur.
Örgütsel tasarım için bir çok enstrüman olsa da, nihayetinde ortaya çıkan
örgütsel yapılar bölümlere göre, işlevlere göre, proje tabanlı veya karma
olmak üzere sınıflandırılırlar. Ayrıca bu tasarımlardaki ilişkiler ve dinamiklere
göre de örgütsel yapılar yatay veya dikey ve mekanik veya organik olarak
karakterize edilirler.
Referanslar:
ISBN: 978-605-5681-79-1
Organizational Design. Business Dictionary. 25 Mart 2014,
http://www.businessdictionary.com/definition/organizational-design.html

Uzmanlaşma
Uzmanlaşma bir sistem içindeki işlerin fonksiyonel olarak ayrıştırılması
anlamına gelir.
Farklı malların veya bir malın çeşitli parçalarının farklı kişi, bölge veya uluslar
tarafından üretilmesi, böylece üretimde işbölümü sağlanması, verimliliğin
yükselmesi, maliyetlerin düşmesi durumu da uzmanlaşma olarak
tanımlanabilir. Terzilik, ayakkabıcılık, tarımsal üretim, v.s. gibi farklı işlerin
ayrı ayrı meslek mensuplarınca yapılması uzmanlaşmaya örnektir.
Uzmanlaşma, ister bireysel, ister bölgesel, isterse de uluslararası düzeyde
olsun, üretimde verimliliği artıran en önemli faktörlerden birisidir. Çünkü bu
sayede herkes üretiminde en yetenekli veya beceri sahibi olduğu ya da üretim
koşulları en uygun bulunan mallara yönelir. Ayrıca, yalnızca belirli parçaların
üretilmesi bu alanda bilgi ve becerilerin kazanılmasına, deneyimin artmasına,
teknolojinin ilerlemesine ve üretim hacminin genişlemesi nedeniyle ölçek
ekonomilerinden yararlanılmasına yol açar.
Uzmanlaşma beraberinde iş bölümünü de getirir ve çalışanlar yaptıkları işte
derinlemesine teorik ve pratik olgunluğa ulaşırlar.
Referanslar:
Uzmanlaşma. Nedir. 25 Mart 2014,
http://uzmanlasma.nedir.com/
Specialization. Wiki. 25 Mart 2014,
http://en.wikipedia.org/wiki/Specialization

İş ve Meslek
İş, düzenli para ödenen pozisyon, bir sonuç elde etmek, herhangi bir şey
ortaya koymak için güç harcayarak yapılan etkinlik ve çalışma veya bireylerin
genellikle herhangi bir maddi karşılık için yerine getirdikleri fiziksel ve
zihinsel çaba olarak ifade edilebilir.
Meslek, genellikle ileri düzey bir eğitim ve öğretim gerektiren, bilgi birikimi
ve beceri düzeyine bağlı olarak bireyin kazandığı unvanın adıdır.
Bir kişinin mesleği ve işi aynı olabileceği gibi her ikisi farklı da olabilir.
Örneğin doktorluk diplomasına sahip bir kişinin doktorluk yapması veya
doktorluk diplomasına sahip bir kişinin yöneticilik yapması gibi.
Öte yandan bireylerin işi varken meslek sahibi olmayabilirler veya işsiz
kişilerin herhangi bir meslekleri de olabilir.
Türk Dil Kurumu tarafından iş, bir değer yaratan emek şeklinde
tariflenmektedir.
Yine Türk Dil Kurumu tarafından meslek, belli bir eğitim ile kazanılan sistemli
bilgi ve becerilere dayalı, insanlara yararlı mal üretmek, hizmet vermek ve
karşılığında para kazanmak için yapılan, kuralları belirlenmiş iş şeklinde
tanımlanmaktadır.
Referanslar:
İş. Türk Dil Kurumu: 25 Mart 2014,
.53330f5fc66478.43649322
Meslek. Türk Dil Kurumu: 25 Mart 2014,
.53330f648efbd5.18510238

İşgören
Örgütün amaç ve hedeflerini gerçekleştirmek üzere bir araya gelen bireylere
işgören diğer bir ifade ile de örgüt üyesi denir.
İşgören kavramı bir örgütte işi gören, yerine getiren, tamamlayan kişi
anlamına gelir.
Personel ve çalışan ifadeleri de bu ifade yerine kullanılabilmektedir. Ancak
rütbesi veya kıdemi ne olursa olsun tüm örgüt üyeleri işgörendir.
İşgörenler memurlar ve işçiler olarak iki temel sınıfa ayrılabilirler.
Hukuki açıdan işçi özel hukuk ilişkisi ile işveren için çalışan kişidir; memur ise
kamu hukuku ilişkisi ile devlet için çalışan kişidir.
Hukuki açıdan işçi kas gücü ile çalışan ve mavi yakalı kişidir; memur ise beyin
gücü ile çalışan ve beyaz yakalı kişidir.
Referanslar:

Görev
Bireyin işlevsel çevre içinde (işyerinde) yetki ve sorumlulukları ile yüklendiği
işgörme faaliyetlerinin tümüdür.
Türk Dil Kurumu ise görevi, bir kimseye veya bir kurula verilen özel amaçlı iş,
misyon şeklinde tariflemektedir.
Görev ayrıca yasa, kural veya ahlakın yerine getirilmesini gerekli gördüğü
yükümlülük; bir organ ya da gözenin yaptığı iş, işlev, fonksiyon şeklinde
tanımlanmaktadır.
Referanslar:
Görev. Türk Dil Kurumu: 25 Mart 2014,
.533313c38c64f3.73963726
Görev. Nedir. 25 Mart 2014, http://gorev.nedir.com/

Rol
Toplumdaki diğer bireylerin, bir bireyden bekledikleri davranış tanımlarının
tümüne rol denir.
Rol, içinde yaşanılan toplumdaki diğer bireyler tarafından yüklenen, hiçbir
hukuki zorunluluğu olmayıp, tamamen sosyal bir baskı sonucunda bireyin
yerine getirmek zorunda kaldığı davranışların tümü olarak da tanımlanır.
Örgüt bir roller sistematiğidir.
Türk Dil Kurumu ise rolü, bir işte bir kimse veya şeyin üstüne düşen görev
Referanslar:
Rol. Türk Dil Kurumu. 25 Mart 2014,
.533315f7a37227.68337169

Tutum
Tutum, tutulan yol veya tavır şeklinde tanımlanmaktadır.
Tutum, en geniş anlamda bir bireyin belirli bir objeye veya bir kimseye karşı
zihinsel açıdan hazır oluş durumu veya belirli bir biçimdeki vaziyet alışıdır.
Bireylerin belirli objelere karşı, geçirdiği çeşitli deneyimler sonucu düzenli bir
tavır alışları, davranış biçimleri tutum anlamına gelir.
Birçok nedenden dolayı bir kimse bir sanatçıyı, bir politikacıyı, bir şarkıcıyı,
bir oteli veya bir restoranın yemeklerini beğenmeyebilir. Bu kimsenin böyle bir
tutumunun devamlılık göstermesi beklenir. Örneğin, o sanatçıyı izlememek,
şarkıyı dinlememek ya da beğenmediği politikacının partisine oy vermemek
gibi.
Tutumlar, davranışların arkasındaki gizli yönlendirici güçler olarak da
tanımlanabilmektedir.
Referanslar:
Turum. Türk Dil Kurumu. 25 Mart 2014,
.533315fb7faad2.99395154
Tutum Kavramı ve Önemi. Not Oku. 25 Mart 2014, http://notoku.com/tutum-
kavrami-ve-onemi/

Davranış
Örgütsel yapıyı oluşturan dinamiklerden insan, işlevsel çevre ve toplumsal
çevrenin bir araya gelerek oluşturduğu sonuca davranış denir.
Öte yandan davranış, psikolojik anlamda canlıların dış dünyaya karşı
gösterdikleri her türlü bilişsel, duyuşsal ve psikomotor (bedensel-fiziksel)
tepkilerin genel adıdır.
Davranışı bir kimsenin içinde bulunduğu toplumsal, ekonomik ve kültürel
koşullar dolayısıyla geliştirdiği ve onu aynı durumdaki kimselere yaklaştıran
davranımların tümüne verilen ad şeklinde de tanımlamak mümkündür.
Referanslar:
Davranış. Wiki. 25 Mart 2014, http://tr.wikipedia.org/wiki/Davran%C4%B1%C5%9F
Davranış. Nedir Ne Demek. 25 Mart 2014,
http://www.nedirnedemek.com/davran%C4%B1%C5%9F-nedir-
davran%C4%B1%C5%9F-ne-demek

Güç
Güç, düşünce veya ahlak yönünden bir etki yapabilme veya bir etkiye
direnebilme yeteneği, kuvvet, çaba şeklinde tarif edilir.
Güç, başkasını kontrol potansiyelini ifade etmektedir. Ya da bir başkasının
tutum ve davranışlarını istenilen biçimde etkileme kapasitesidir.
Weber, gücü sosyal bir ilişki içindeki bir kişinin, direnmelere rağmen kendi
iradesini yürütme olasılığı olarak tanımlamıştır. Günümüzde ise güç,
başkalarının iradelerine ve direnişlerine rağmen bir takam şeyleri elde etme
ya da politik mücadeleleri kazanma ve direnişlerle başa çakma kapasitesi
olarak ifade edilir.
Referanslar:
İşletme Yönetiminde Güç Kavramı. Hınıs Kültür. 25 Mart 2014,
http://www.hiniskultur.com/yazar.asp?yaziID=2726
Güç. Türk Dil Kurumu. 25 Mart 2014,
.53331b1d5bfeb7.98432924

Güç Kaynakları
Güç kaynakları beşe ayrılmaktadır: Ödüllendirme gücü, zorlayıcı güç, yasal
güç, uzmanlık gücü ve karizmatik güç.
Ödüllendirme gücü, bir yöneticinin ödüle dayalı olarak başkalarını etkileme
gücüdür. Yöneticiler ödül verme veya vermeme gibi basit bir rol oynayarak
diğerlerinin davranışlarını yönlendirme yeteneğine sahip olabilirler.
Zorlayıcı güç, ödüllendirme gücü ödüllerin verilmesine dayanırken, bunun tam
tersi olan zorlayıcı güç, cezaların verilmesine dayanmaktadır. Burada ceza
tehdidi ile etkileme söz konusudur. Başkalarını korkutan her şey bir güç
kaynağıdır. Ödül verme yerine cezalandırma bir başka deyişle olumsuz
ödüller geçerlidir.
Yasal güç, izleyicilerin karşıdaki kişinin kendi davranışlarını etkileme hakkına
sahip olduklarını kabul etmeleri ile ilgili olan bir güç kaynağıdır. Yasal güç
genellikle toplumda bir kişinin elinde tuttuğu bir pozisyondan veya
işletmelerde bir kişinin örgütsel hiyerarşide yer aldığı mevkiden kaynaklanır.
Uzmanlık gücü, bir yöneticinin bilgi, yetenek ve tecrübelerine dayanarak sahip
olduğu güçtür. Astların bu gücü kabul edebilmesi yöneticilerinin bilgili
olduklarına ilişkin algılamalarına bağlıdır.
Karizmatik güç, kişilik özelliklerine dayalı etkileme yeteneği karizmatik güç
olarak tanımlanır. Karizmatik kişiler, diğerlerini arkasından çekme kişiliğine
sahip manyetik etkileri olan kişilerdir.
Referanslar:
İşletme Yönetiminde Güç Kavramı. Hınıs Kültür. 25 Mart 2014,
http://www.hiniskultur.com/yazar.asp?yaziID=2726

Yetki
Yetki örgüt içinde başkalarına iş yaptırabilme gücüdür.
Türk Dil Kurumu ise yetkiyi, bir görevi, bir işi yasaların verdiği imkânlara
göre, belli şartlarla yürütmeyi sağlayan hak, salahiyet, mezuniyet şeklinde
tanımlamaktadır.
Güç kavramı ile kıyaslandığında daha dar kapsamlı bir kavram olarak
nitelendirilen yetki kavramı, kişiye örgüt tarafından verilmiş olan başkalarının
davranışlarını biçimsel ilişkiler çerçevesinde belirleme hakkıdır. Yetki kavramı
örgütsel mevki ile ilişkilidir. Örgüt içinde herhangi bir mevkiinin sahip olduğu
yetki önceden belirlenmiştir. Bu örgütleme sürecinin bir gereğidir. Mevkii
sahibi kişiler değişse de, mevki aracılığıyla sahip olunan yetki
değişmemektedir.
Referanslar:
Özalp, İ., Ağlargöz, Ö., Paşaoğlu, D. ve Şakar, N. (2012). Yönetim ve Organizasyon-I.
Eskişehir-Türkiye: Anadolu Üniversitesi. ISBN: 978-975-06-1232-9 -
http://eogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/ISL111U.pdf
Yetki. Türk Dil Kurumu. 25 Mart 2014,
.53346901ec2714.52480690

Yönetim
Önceden belirlenmiş amaç ve hedeflere ulaşmak için elde bulunan kaynakları
(insan, bilgi, tabiat ve sermaye) anlamlı bir şekilde bir araya getiren,
planlayan, örgütleyen, koordine eden, yönelten ve denetleyen sürece yönetim
denir.
Yönetim örgütsel amaçlara etkin ve verimli bir şekilde ulaşılmasını sağlar.
Türk Dil Kurumu ise yönetimi, yönetme işi, çekip çevirme, idare şeklinde
tanımlamaktadır.
Bir başka tarifle yönetim, eldeki kaynaklarla örgütsel hedeflere nasıl
ulaşılacağı ile ilgilidir ve başkaları vasıtasıyla iş görme olarak
nitelendirilebilecek bir kavramdır.
Bir başka bakış açısı ile yönetim, çeşitli işlerin yapılması için gerekli işler
bütünüdür ve yönetim yöneticinin yaptığıdır.
Yönetim; bir süreçtir, bir sanattır, bir grubu veya kademeyi anlatır, bir
meslektir ve bir bilim dalıdır.
Referanslar:
ISBN: 978-605-5681-79-1
Yönetim. Türk Dil Kurumu. 25 Mart 2014,
.53346b23464337.05040777

Yönetici
Önceden belirlenmiş amaç ve hedefler ulaşabilmek için, elde bulunan
kaynakları (insan, bilgi, tabiat ve sermaye) anlamlı bir şekilde bir araya
getiren, planlayan, örgütleyen, koordine eden, yönelten ve denetleyen kişiye
yönetici denir.
Bir başka bakış açısı ile yönetici, kâr ve riski başkalarına ait olmak üzere mal
veya hizmet ortaya koymak için üretim faktörlerini tedarik eden ve bunları
belirli bir ihtiyacı karşılama amacına yönelten kime olarak tanımlanabilir.
Türk Dil Kurumu ise yöneticiyi, yönetme gücünü elinde bulunduran kişi,
yöneten kişi, idareci, menajer şeklinde tanımlamaktadır.
Yönetici başkaları vasıtasıyla iş gören kişidir.
Yönetme işini bir meslek olarak icra eden kişiye yönetici denir.
Yöneticiler çeşitli örgütlerin basamaksal yapısı içinde çalışır ve iş
arkadaşlarının emek ve görüşlerinden yararlanırken diğer yandan gerekli
kaynakları bulur ve sonuca gitmeye çalışırlar. Yöneticiler için en önemli iş
örgütün başarıya ulaşmasını sağlamaktır.
Referanslar:
ISBN: 978-605-5681-79-1
Yönetici. Türk Dil Kurumu. 25 Mart 2014,
.53346b2702d2a2.14971389

Yönetimin Kaynakları
Yönetimin kaynaklarını, bilgi kaynağı, insan kaynağı, maddi kaynaklar, hukuki
kaynaklar ve zaman kaynağı olarak listelemek mümkündür.
Bilgi kaynağı, yönetimin karar aşamasında ihtiyacı olan işlevsel bilgidir.
Örneğin, karar aşamasında ihtiyaç duyulan bir işletmenin hisse senedi
bedelleri bilgisi.
İnsan kaynağı, örgütlerin işleyişinde çeşitli görevler için ihtiyaç duyulan
nitelikli insan gücü; personel, işgören, memur, işçi, vb.
Maddi kaynaklar, yönetimin ihtiyaç duyduğu para, arazi, bina, makine ve araç
gereç gibi ihtiyaçlardır.
Hukuki kaynaklar, hizmetlerin veya ürünlerin gerçekleştirilmesi için yetki
veren anayasa, yasalar, tüzükler, yönetmelikler, genelgeler ve mevzuatlardır.
Zaman kaynağı, yönetsel işlemlerin gerçekleştirilmesi için ihtiyaç duyulan
zamandır.
Referanslar:

Yönetsel Düzeyler
Örgütlerin yapısı ve büyüklüğü ne olursa olsun, bütün örgütlerde yöneticiler
çeşitli düzeylerde görev yaparlar. Bu düzeyleri, üst (tepe) kademe yöneticiler,
orta kademe yöneticiler ve alt kademe yöneticiler olarak üç gruba ayırmak
mümkündür.
Tepe yöneticiler, örgütün en üstünde bulunan ve örgütün geleceğe yönelik
strateji, hedef ve faaliyetlerine yön veren kişilerdir. Başkan, genel müdür,
genel müdür yardımcısı, yönetim kurulu başkanı gibi titrleri bu düzeydeki
yöneticilere örnek göstermek mümkündür. Orta kademe yöneticiler, diğer
yöneticilerin ve bazen de işgörenlerin faaliyetlerini yönlendiren kişileridir.
Daire başkanı, şube müdürü gibi titrleri bu seviyedeki yöneticilere örnek
olarak göstermem mümkündür. Alt kademe yöneticiler, organizasyon içinde
ortaya konan planların ve günlük faaliyetlerin yürütülmesini sağlayan
kişilerdir. Gözetmen, hat yöneticisi, ustabaşı, büro amiri gibi titrleri bu
düzeydeki yöneticilere örnek olarak vermek mümkündür.
Yöneticilerin hepsi yönetim fonksiyonlarını yaptıkları işe göre yerine
getirmektedirler. Yöneticiler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilirler. Birinci
ayırım olarak pozisyonları itibariyle sınıflandırılabilirler. Tepe yöneticileri, üst
yöneticiler ve faaliyet personeli olarak ikinci olarak yöneticiler seviyeleri
itibariyle sınıflandırılabilirler; üst yönetim, orta yönetim ve alt yönetim üçüncü
olarak unvan olarak sınıflandırılabilirler. Genel müdür ve genel müdür
yardımcısı, personel müdürü, finansman müdürü, üretim müdürü, üretim
nezaketçileri vb. Üst yönetim zamanlarının çoğunu planlama ve amaçların
saptanması için gerekir. Orta inceleme yöneticiler bu planların hareket haline
dönüştürülmesi için çalışanları yönlendirme ve denetleme ile geçirirler.
Nezaretçiler işlerin zamanında yapılmasından sorumludurlar. Ulaşmak
istedikleri standartları vardır ve çalışanların maliyetleri düşürücü kaliteyi
yükseltici yönde çalışmaları için uğraşırlar.
Referanslar:
ISBN: 978-605-5681-79-1

Mustafa Değerli - 2014 - Yönetim & Organizasyon Temel Kavramlar

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (10)

Similar to Mustafa Değerli - 2014 - Yönetim & Organizasyon Temel Kavramlar

Similar to Mustafa Değerli - 2014 - Yönetim & Organizasyon Temel Kavramlar (20)

More from Dr. Mustafa Değerli

More from Dr. Mustafa Değerli (20)

Mustafa Değerli - 2014 - Yönetim & Organizasyon Temel Kavramlar