Samunpai
- 3. คำำ นำำ
ผัก พื้น บ้ำ นของไทยนอกจำกจะพบเห็น ได้
ง่ำ ยๆ แล้ว ยัง มีม ำกมำยหลำกหลำยชนิด และ
แต่ล ะชนิด นั้น ก็ล ้ว นแล้ว แต่ม ีค ุณ ค่ำ คุณ ประโยชน์
ต่อ สุข ภำพร่ำ งกำย ของเรำ ไม่ว ่ำ จะ มีส รรพคุณ
เป็น ยำรัก ษำอำกำรเจ็บ ป่ว ย หรือ แม้แ ต่ก ำรเสริม
สร้ำ งภูม ิต ้ำ นทำน ให้แ ก่ร ่ำ งกำยของเรำ ดัง
เช่น ข้อ มูล ที่ข ้ำ พเจ้ำ ได้ร วบรวมเอำไว้ใ น เอกสำร
เรื่อ ง "พืช ผัก สมุน ไพร" ฉบับ นี้
หวัง เป็น อย่ำ งยิ่ง ว่ำ ท่ำ นที่ไ ด้อ ่ำ นเอกสำร
ฉบับ นี้ค งได้ร ับ ควำมรู้บ ้ำ ง ไม่ม ำกก็น ้อ ย และ
หำกมีข ้อ ผิด พลำดประกำรใด ข้ำ พเจ้ำ ในฐำนะผู้
จัด ทำำ ขอน้อ มรับ แต่เ พีย งผู้เ ดีย ว
- 4. พืช ผัก
พืช ผัก
สมุน ไพร
สมุน ไพร
หมำยถึง พืช ผัก ที่ก ำำ เนิด จำก
ธรรมชำติ สำมำรถนำำ มำบริโ ภค หรือ
ประกอบเป็น อำหำร และเป็น พืช ผัก ที่ม ี
ประโยชน์ต ่อ สุข ภำพ สำมำรถบริโ ภค
ในส่ว นองค์ป ระกอบสำำ คัญ ๆ 5 ส่ว น
ของพืช มำใช้ ได้แ ก่ รำก ลำำ ต้น ใบ
ดอก และผล และพืช ผัก เหล่ำ นีม ี ้
สรรพคุณ ทำงยำ ซึ่ง สำมำรถทำำ ให้
เกิด ผลดีต อ สุข ภำพร่ำ งกำย ในแง่ข อง
่
กำรป้อ งกัน กำรบำำ รุง และกำรรัก ษำ
- 6. ผูส ง อำยุม ก ประสบปัญ หำเกี่ย วกับ
้ ู ั
โรคกระดูก พรุน เนือ งจำกเซลล์ข อง
่
กระดูก มีก ำรสลำยมำกกว่ำ กำรสร้ำ ง
โรคกระดูก หัก ง่ำ ย กำรได้ร ับ
แคลเซีย มที่เ พีย งพอจะช่ว ยเพิ่ม ควำม
แน่น ของกระดูก ดัง นัน ผูส ง อำยุค วร
้ ้ ู
ได้ร ับ อำหำรที่ม แ คลเซีย มเพีย งพอ
ี
ประมำณวัน ละ 800 มิล ลิก รัม
แคลเซีย มมีม ำกในนำ้ำ นม ปลำป่น
กุ้ง แห้ง และผัก ใบเขีย วที่ม ป ริม ำณ
ี
- 7. ใบยอ
ใบยอมีแ คลเซีย มสูง (469-841
มก./100 ก.)ใบใช้ป ระกอบอำหำร เช่น
ห่อ หมก แกงอ่อ ม เป็น ต้น นอกจำกนี้ใ บ
อ่อ นสำมำรถใช้ซ ึ่ง มีร สขม เป็น ยำลดควำม
ร้อ นในร่ำ งกำย แก้ไ ข บำำ รุง ธำตุ แก้ท ้อ ง
ร่ว งในเด็ก แก้เ หงือ กปวด บวม ปวดข้อ
บวบ
พืช ผัก สมุน ไพรพื้น บ้ำ นอีก
ชนิด หนึ่ง ที่ใ ห้ค ุณ ค่ำ ทำงอำหำร มี
ฟอสฟอรัส และแร่ธ ำตุ สรรพคุณ
ช่ว ยเสริม สร้ำ งกระดูก และฟัน มีธ ำตุ
เหล็ก ช่ว ยสร้ำ งเม็ด เลือ ด
- 8. ฝัก มะขำมอ่อ น
ฝัก มะขำมอ่อ นมีแ คลเซีย มสูง (429
มิล ลิก รัม ต่อ 100 กรัม ) ทำงด้ำ นอำหำร ใช้
ยอดปรุง แกง ดอกใช้ย ำำ ส่ว นผัก อ่อ นใช้ต ำำ
นำ้ำ พริก เนื้อ ในฝัก แก่ร ับ ประทำนเป็น ผลไม้
หรือ ใช้ป รุง แต่ง รสเปรี้ย วให้อ ำหำร
นอกจำกนี้ม ะขำมเปีย กยัง ใช้เ ป็น ยำระบำ
ยอ่อ นๆ แก้ไ อ และขับ เสมหะ
ผัก กะเฉด
ใบและลำำ ต้น ที่แ กะนวมออกแล้ว
ใช้ป รุง อำหำร เช่น แกงส้ม และยำำ ต่ำ งๆ
ต้น สดมีแ คลเซีย มสูง (387 มิล ลิก รัม ต่อ
100 กรัม ) จึง ช่ว ยบำำ รุง กระดูก
- 9. ยอดแค
ยอดแคมีแ คลเซีย มสูง (395
มิล ลิก รัม ต่อ 100 กรัม ) นิย มนำำ มำลวก
เป็น ผัก จิ้ม นำ้ำ พริก ใช้ร ับ ประทำนแก้
ไข้ห ัว ลม (ไข้ท ี่เ กิด ขึ้น เมื่อ อำกำศ
เปลี่ย นแปลง) ส่ว นดอกแคยัง นิย มใช้
ปรุง อำหำร เช่น แกงส้ม และใช้ล วก
เป็น ผัก จิ้ม
ช้ำ พลู
ใบช้ำ พลูน ิย มใช้เ ป็น ผัก รับ
ประทำนกับ เมี่ย งคำำ ส้ม ตำำ
ข้ำ วยำำ และใช้ท ำำ แกงเลีย ง ในใบ
ประกอบด้ว ยแคลเซีย มในปริม ำณสูง
(601 มก./100 ก.) และยัง พบธำตุ
ฟอสฟอรัส เหล็ก และ วิต ำมิน ต่ำ งๆ
ขณะเดีย วกัน ใบช้ำ พลูม ีป ริม ำณสำรออก
ซำเลทค่อ นข้ำ งสูง (691 มก/100 ก.) จึง
- 11. ผูส ง อำยุม ก มีป ญ หำเกี่ย วกับ โรค
้ ู ั ั
สำยตำ เช่น ตำฝ้ำ ฟำง เคือ งตำ และ
มัก จะขำดวิต ำมิน หลำยชนิด รวมถึง
วิต ำมิน เอ ซึ่ง มีห น้ำ ที่เ กี่ย วกับ สำยตำ
และกำรมองเห็น ผูส ูง อำยุจ ึง ควรรับ
้
ประทำนพืช ผัก ต่ำ งๆ ที่ม ว ิต ำมิน สูง
ี
อำทิเ ช่น
- 12. มะรุม
มะรุม เป็น พืช ที่ม ีว ิต ำมิน เอช่ว ย
บำำ รุง สำยตำมีม ำกกว่ำ แครอท 3 เท่ำ
และยัง สำมำรถรัก ษำโรคตำเกือ บทุก
ชนิด เช่น โรคตำมืด ตำมัว เพรำะขำด
สำรอำหำรที่จ ำำ เป็น โรคตำต้อ เป็น ต้น
หำกรับ ประทำนสมำ่ำ เสมอ จะทำำ ให้ต ำ
มีส ุข ภำพที่ส มบูร ณ์
ผัก กูด
ผัก กูด คือ ยอดอ่อ นของไม้
จำำ พวกเฟิร ์น มีว ิต ำมิน เอสูง ถึง
17167 IU จึง ช่ว ยในกำรบำำ รุ่ง
สำยตำได้เ ป็น อย่ำ งดี
- 13. ใบย่ำ นำง
ใบย่ำ นำงและนำ้ำ คั้น จำกใบ มี
สำรอำหำรอย่ำ งวิต ำมิน เอ ในปริม ำณ
สูง ถึง 30625 IU แล้ว พบว่ำ ในใบ
ย่ำ นำงยัง มีแ คลเซีย ม และวิต ำมิน ซีใ น
ปริม ำณที่ส ูง มีว ิต ำมิน บี 1 บี 2 และ
ฟัก ทองำ -แคโรทีน อีก ด้ว ย
เบต้
เนื้อ ฟัก ทองมีส ีเ หลือ งประกอบ
ด้ว ยสำร Carotenes และแป้ง สำร
Carotenes จะเปลี่ย นเป็น วิต ำมิน A
ในร่ำ งกำย เมล็ด มี amino acid ชื่อ
cucurbitin นอกจำกนี้เ นื้อ ใช้เ ป็น
อำหำรและแต่ง สีอ ำหำรบำงชนิด ให้ม ีส ี
เหลือ ง เช่น ขนมฟัก ทอง เมล็ด ถ่ำ ย
พยำธิ เมื่อ คั่ว กิน เป็น อำหำร เช่น เมล็ด
แตง
- 14. ผัก แว่น
เป็น พืช จำำ พวกเฟิร ์น นำ้ำ พบ
ทั่ว ไปตำมหนองนำ้ำ ที่ช ื้น แฉะ และตำม
ทุ่ง นำฤดูฝ น นำำ มำรับ ประทำนเป็น ผัก
สดร่ว มกับ นำ้ำ พริก ส้ม ตำำ ลำบ ซุป หน่อ
ไม้ ก้อ ย หรือ นำำ ไปประกอบอำหำร
ผัก แว่น นอกจำกจะมีว ิต ำมิน เอสูงด ง 12166 IU
เช่น แกงจื ถึ แกงอ่อ ม
ชะอม
แล้ว ยัง มีส ำรอำหำรและวิต ำมิน อีก หลำยชนิด
ชะอมเป็น ไม้พ ุ่ม ขนำดย่อ มกิ่ง เลื้อ ย
ลำำ ต้น และกิ่ง ก้ำ นมีห นำมแหลมอยู่ท ั่ว ไป
ใบมีล ัก ษณะคล้ำ ยใบส้ม ป่อ ยหรือ ใบ
กระถิน คุณ ค่ำ ทำงอำหำรในส่ว นที่ร ับ
ประทำนได้ 100 กรัม ประกอบด้ว ย
วิต ำมิน เอ 10066 IU แล้ว ยัง มีส ำรอำหำ
รอื่น ๆอีก เช่น แคลเซีย ม โปรตีน ไฟเบอร์
วิต ำมิน บี 1 บี 2 ไนอะซิน และวิต ำมิน วีอ ก ี
ด้ว ย
- 15. ผัก บุ้ง
หรือ ผัก ทอดยอด บำงทีถ ูก เรีย ก
ว่ำ ผัก ตำหวำน เพรำะมีเ บต้ำ แคโรทีน
ซึ่ง เป็น แหล่ง กำำ เนิด ของวิต ำมิน เอสูง
ช่ว ยบำำ รุง สำยตำ ทำำ ให้ด วงตำมีน ำ้ำ
หล่อ เลี้ย ง เป็น ประกำยสวยงำม ไม่
ตำำ ลึง แสบ หรือ รู้ส ึก แห้ง
คุณ ค่ำ ทำงอำหำรของตำำ ลึง มีท ั้ง
โปรตีน วิต ำมิน เอ ธำตุแ คลเซีย ม วิต ำมิน
ซี ธำตุเ หล็ก วิต ำมิน บี 1 - บี 2 ซึ่ง ช่ว ย
เสริม สร้ำ งกล้ำ มเนื้อ บำำ รุง สำยตำ บำำ รุง
กระดูก บำำ รุง โลหิต ช่ว ยให้ร ่ำ งกำยใช้
ประโยชน์จ ำกอำหำรอื่น ได้เ ต็ม ที่ และมี
เส้น ใยเป็น กำกช่ว ยให้ก ำรขับ ขับ ถ่ำ ย
สะดวกอีก ด้ว ย
- 17. สมุน ไพรที่ท ำำ ให้เ จริญ อำหำร
หรือ รับ ประทำนอำหำรมำกขึ้น นัน ้
มัก เป็น สมุน ไพรที่ม ร สขม ซึ่ง เรีย กกัน
ี
ว่ำ bitter tonic และสมุน ไพรที่ม ีร ส
เผ็ด ร้อ น ซึ่ง จะช่ว ยกระตุน ให้น ำ้ำ ลำย
้
และนำ้ำ ย่อ ยอำหำรให้อ อกมำย่อ ย
อำหำรมำกขึ้น ได้แ ก่
- 18. สะเดำ
สรรพคุณ ในกำรรัก ษำโรค
บำำ รุง นำ้ำ ดี เจริญ อำหำร โดยนำำ ยอด
สะเดำและดอกสะเดำลวกหรือ ต้ม รับ
ประทำนร่ว มกับ นำ้ำ ปลำหวำน
เห็ด หอม
เป็น เห็ด มีข ำยกัน ในรูป เห็ด ตำก
แห้ง เห็ด หอมมีร สหวำน มีก ลิ่น หอม
สำรเคมีท ี่พ บมีเ ส้น ใย ไขมัน
คำร์โ บไฮเดรต แคลเซีย ม ฟอสฟอรัส
เหล็ก และวิต ำมิน บี มีก ำรทดลองพบว่ำ
เห็ด หอมมีฤ ทธิ์ล ดโคเลสเตอรอลใน
เลือ ด ถ้ำ รับ ประทำนเห็ด หอมเป็น ยำ
บำำ รุง กำำ ลัง ช่ว ยย่อ ย ลดอำกำรเบื่อ
อำหำร
- 19. พริก
มีว ิต ำมิน ซี สูง เป็น แหล่ง ของ
กรด ascorbic ซึ่ง สำรเหล่ำ นี้ ช่ว ย
ขยำยเส้น โลหิต ในลำำ ไส้แ ละกระเพำะ
อำหำรเพื่อ ให้ด ูด ซึม อำหำรดีข ึ้น ช่ว ย
ร่ำ งกำยขับ ถ่ำ ย ของเสีย และนำำ ธำตุ
อำหำรไปยัง เนื้อ เยื่อ ของร่ำ งกำย
กระชำย
สำรสกัด จำกนำ้ำ มัน หอมระเหย
ในกระชำยเป็น ตัว ออกฤทธิ์ ช่ว ย
ทำำ ให้ก ระเพำะ ลำำ ไส้เ คลื่อ นไหวดีข ึ้น
และยัง ช่ว ยทำำ ให้เ จริญ อำหำร
นอกจำกใช้ร ับ ประทำนในรูป อำหำร
แล้ว อำจใช้ร ำกและเหง้ำ กระชำย
ประมำณครึ่ง กำำ มือ (3-5 กรัม ) ต้ม กับ
นำ้ำ พอเดือ ด ริน เอำนำ้ำ ดื่ม
- 21. ควำมแก่เ ป็น ควำมเสื่อ มถอยของ
สุข ภำพและร่ำ งกำย รวมทัง อวัย วะต่ำ งๆ ตำม
้
อำยุ ลัก ษณะทีแ สดงออกถึง ควำมแก่ เช่น
่
กำรมีผ ิว หนัง เหีย วย่น ใบหน้ำ มีร ิ้ว รอย ผม
่
เริ่ม หงอกขำว สำยตำยำว เหนือ ยง่ำ ย รวมถึง
่
มีโ รคภัย ไข้เ จ็บ ต่ำ ง ๆ สุข ภำพเสือ มโทรมลง
่
สมุน ไพรทีเ ป็น ยำอำยุว ัฒ นะ ช่ว ยบำำ รุง
่
ร่ำ งกำย ผิว พรรณช่ว ยให้ม ส ุข ภำพแข็ง แรง
ี
ช่ว ยให้ร ่ำ งกำยมีภ ม ค ุ้ม กัน โรคต่ำ งๆ เช่น
ู ิ
โสม เห็ด หลิน จือ กวำวเครือ ฯลฯ รวมถึง
สมุน ไพรทีม ส ำรต้น อนุม ล อิส ระ ซึ่ง ได้แ ก่ ไว
่ ี ู
ตำมิน ซี ไวตำมิน อี เบต้ำ แคโรทีน และสำร
จำำ พวกไพลิฟ น อลิก เช่น โอพี.ซี. (Oligomer
ี
proanthocyanidins) ซึง พบได้ใ นเปลือ ก
่
- 22. เห็ด หลิน จือ
กล่ำ วกัน ว่ำ เห็ด หลิน จือ
ทำำ ให้ก ล้ำ มเนื้อ หัว ใจแข็ง แรงขึ้น
ให้พ ลัง ชีว ิต มำกขึ้น ใช้บ ำำ รุง
ร่ำ งกำย เป็น ยำอำยุว ัฒ นะ ทำำ ให้ม ี
กำำ ลัง ทำำ ให้ค วำมจำำ ดีข ึ้น ทำำ ให้
ประสำทสัม ผัส ต่ำ ง ๆ ชัด เจนดีข ึ้น
ทำำ ให้ผ ิว พรรณเปล่ง ปลั่ง สีห น้ำ แจ่ม ใส ชะลอควำมแก่ ดดี
ส่ง เสริม กำรไหลเวีย นของเลือ
ขึ้น
นอกจำกนี้ย ัง เชื่อ กัน ว่ำ เห็ด หลิน จือ มีส รรพคุณ ในกำรรัก ษำ
โรคได้ม ำกมำย เช่น มะเร็ง ควำมดัน เบำหวำน เป็น ต้น
กัน เกรำ
กัน เกรำ
แก่น กัน เกรำ รสมัน เฝื่อ น ฝำด
ขม บำำ รุง ไขมัน ในร่ำ งกำย บำำ รุง ธำตุ
เป็น ยำอำยุว ัฒ นะ แก้ไ ข้จ ับ สั่น แก้ห ืด
ไอ ริด สีด วง ท้อ งมำนลงท้อ ง มูก เลือ ด
แน่น หน้ำ อก บำำ รุง ม้ำ ม แก้เ ลือ ดพิก ำร
ขับ ลม
- 23. จัน ทน์ล ูก หอม
เนื้อ ไม้ม ีร สขม หวำน ทำำ ให้เ กิด
ปัญ ญำ บำำ รุง ประสำท บำำ รุง เนื้อ หนัง ให้
สดชื่น แก้ไ ข้ แก้ป อดตับ พิก ำร แก้ด ีพ ิก ำร
แก้ร ้อ นในกระหำยนำ้ำ แก้เ หงื่อ ตกหน้ำ ขับ
พยำธิ ส่ว นผลสุก สีเ หลือ งนวล มีก ลิ่น หอม
มีร สหวำนและฝำดเล็ก น้อ ย รับ ประทำน
กับ นำ้ำ กะทิส ดเป็น อำหำร
บอระเพ็ด พุง ช้ำ ง (สบู่เ ลือ ด )
บำำ รุง กำำ ลัง ให้แ ข็ง แรง แก้โ ลหิต
เป็น พิษ ผอมแห้ง แรงน้อ ย โรคเบำหวำน
โลหิต จำง ปวดศีร ษะ ปรับ ควำมดัน โลหิต
ให้เ ป็น ปกติ รับ ประทำนเป็น ประจำำ ทำำ ให้
เป็น หนุ่ม เป็น สำวขึ้น ไร้ร อยสิว ฝ้ำ จุด ด่ำ ง
ดำำ เป็น ยำอำยุว ัฒ นะ
- 24. ถั่ว เหลือ ง
ใช้เ ป็น อำหำร ทำำ เต้ำ เจี้ย ว เต้ำ หู้ นำ้ำ
ซีอ ิ๊ว นมถั่ว เหลือ ง และใช้เ พำะเป็น ถ่ว งอก
หัว โต ซึ่ง มีไ วตำมิน ซีส ูง ในเมล็ด มีน ำ้ำ มัน ใช้
ปรุง อำหำร ประกอบด้ว ยกรดไขมัน ชนิด ไม่
อิ่ม ตัว เป็น ส่ว นใหญ่ นอกจำกนี้ใ นเมล็ด ยัง มี
โปรตีน อยู่ถ ง ร้อ ยละ 50 เมล็ด ถั่ว เหลือ งจึง ให้
ึ
คุณ ค่ำ ทำงอำหำรทีด ม ำก ช่ว ยลด
่ ี
โคเลสเตอรอลในเลือ ด ช่ว ยต้ำ นมะเร็ง ช่ว ย
ลดควำมรู้ส ึก ไม่ส บำยตัว ในผูห ญิง วัย หมด
้
ต้น ข่อ ย ประจำำ เดือ น ลดระดับ นำ้ำ ตำลในเลือ ดใน
เมล็ด ของต้น ข่อ ยมี คนไข้โ รคเบำหวำน
สรรพคุณ เป็น ยำอำยุว ัฒ นะ บำำ รุง
ธำตุ เจริญ อำหำร ขับ ลม
- 26. สมุน ไพรพื้น บ้ำ นที่อ อกฤทธิช ว ย
์ ่
ระงับ ประสำทและช่ว ยให้น อนหลับ
สบำยมีห ลำยชนิด ได้แ ก่
พวงชมพูด อกขำว
รำกและเถำมีส รรพคุณ เป็น ยำ
กล่อ มประสำท ทำำ ให้น อนหลับ สบำย
โดยนำำ เถำ 1 กำำ มือ หรือ รำก 1/2 กำำ มือ
ต้ม กับ นำ้ำ 4 ถ้ว ยแก้ว ต้ม ให้เ หลือ 2 ถ้ว ย
แก้ว รับ ประทำนครั้ง ละ 3 ช้อ นแกง
ก่อ นนอน
- 27. ขี้เ หล็ก
ใบอ่อ นและดอกพบว่ำ มีส ำรจำำ พวก
Chromone มีช ื่อ ว่ำ Barakol ส่ว นในใบ
พบสำร Anthraquinones ออกฤทธิ์เ ป็น ยำ
ระบำย นอกจำกนี้ส ำรสกัด จำกใบขี้เ หล็ก
ด้ว ยแอลกอฮอล์ม ีฤ ทธิ์ร ะงับ ประสำทได้ด ี
ช่ว ยให้น อนหลับ สบำย และระงับ อำกำรตื่น
เต้น ทำงประสำทได้แ ต่ไ ม่ใ ช่ย ำนอนหลับ
โดยตรง
ชุม เห็ด ไทย
เมล็ด ชุม เห็ด ไทยมีส รรพคุณ
ทำำ ให้ง ่ว งนอนและหลับ ได้ด ี แก้
กระษัย ขับ ปัส สำวะพิก ำรได้ด ี เป็น ยำ
ระบำยอ่อ นๆ รัก ษำโรคผิว หนัง
- 29. โรคควำมดัน โลหิต สูง ที่พ บบ่อ ย
มัก จะเป็น ชนิด ที่ไ ม่ท รำบสำเหตุ ส่ว น
มำกเกิด กับ ผูส ง อำยุห ลัก เกณฑ์ท ี่
้ ู
ถือ ว่ำ เป็น โรคควำมดัน โลหิต สูง
ผูช ำย อำยุน อ ยกว่ำ 15 ปี มีค วำมดัน
้ ้
โลหิต สูง กว่ำ 130/90 มม. ปรอท ,
ผูช ำยอำยุม ำกกว่ำ 15 ปี
้ มีค วำม
ดัน โลหิต สูง กว่ำ 140 / 95 มม.
ปรอท , ผูห ญิง อำยุม ำกกว่ำ 45 ปี มี
้
ควำมดัน โลหิต สูง กว่ำ 160/95 มม.
ปรอท
- 30. กระเจี้ย บแดง
จำกกำรวิจ ัย ในคนไข้แ ละสัต ว์
ทดลองพบว่ำ ช่ว ยลดควำมดัน โลหิต
ได้ เล็ก น้อ ย เนื่อ งจำกสำมำรถลดกำร
บีบ ตัว ของกล้ำ มเนื้อ เรีย บได้ โดยนำำ
กลีบ เลี้ย ง และใบประดับ ที่ต ำกแห้ง 3 -
5 ดอก หรือ ที่บ ดเป็น ผง 1 ช้อ นชำ ชง
กับ นำ้ำ เดือ ด1 แก้ว ริน ส่ว นที่ใ สดื่ม วัน อ มน้อ ย
รำกระย่
ละ 3 ครั้ง ในรำกแห้ง มีส ำร reserpine ซึ่ง
ออกฤทธิ์ใ นกำรลดควำมดัน โลหิต โดย
ใช้ร ำกแห้ง 200 มิล ลิก รัม ต่อ วัน รับ
ประทำน 1-3 อำทิต ย์ต ิด ต่อ กัน โดยป่น
เป็น ผงคลุก กับ นำ้ำ ผึ้ง รับ ประทำนเป็น ยำ
เม็ด
ข้อ ควรระวัง - ถ้ำ มีอ ำกำรวิง เวีย น
ศีร ษะ หน้ำ มืด ใจสั่น หรือ มีอ ำกำรผิด
ปกติ ให้ห ยุด ยำทัน ที
- 31. กำหลง
ส่ว นที่ใ ช้เ ป็น ยำ คือ ดอก มี
สรรพคุณ แก้ป วดศีร ษะ ลดควำมดัน
ของโลหิต ที่ข ึ้น สูง แก้เ ลือ ดออกตำม
ไรฟัน และช่ว ยแก้เ สมหะพิก ำร
ใบบัว บก
สำมำรถนำำ มำใช้เ ป็น ยำได้ท ั้ง ต้น
สด โดยมีส รรพคุฯ ในกำรแก้ป วดศีร ษะ
ข้ำ งเดีย ว แก้เ จ็บ คอ แก้ช ำ้ำ ใน รัก ษำ
แผลนำ้ำ ร้อ นลวก
เป็น ยำห้ำ มเลือ ด ใส่แ ผลสด นอกจำกนี้
ยัง ใช้เ ป็น ยำลดควำมดัน โลหิต สูง โดย
ใช้ต ้น สด 30-40 กรัม คั้น นำ้ำ จำกต้น สด
เติม นำ้ำ ตำลเล็ก น้อ ย รับ ประทำน 5-7 วัน
- 32. เสวี่ย เหลีย นกว่อ
หรือ ผลบัว หิม ะ เป็น พืช หัว ใต้ด ิน คล้ำ ยมัน เทศ
มีส รรพคุณ ทำงยำสมุน ไพรช่ว ย ลดนำ้ำ ตำล ไขมัน
และคอเลสเตอรอลในเลือ ด เป็น กำรป้อ งกัน และ
รัก ษำอำกำรของโรคควำมดัน โลหิต สูง และโรคเบำ
หวำน
- 34. สมุน ไพรที่เ ป็น ยำระบำย มีท ั้ง
สมุน ไพรที่ม ส ำรจำำ พวกแอนทรำควิ
ี
โนน ที่อ อกฤทธิก ระตุ้น ลำำ ไส้ใ หญ่ใ ห้
์
บีบ ตัว จึง มีค วำมรู้ส ก อยำกถ่ำ ย และ
ึ
ยำสมุน ไพรที่ม เ มือ กและกำกมำก ซึ่ง
ี
เมือ รับ ประทำนเข้ำ ไปจะไม่ถ ูก ย่อ ย
่
ทำำ ให้ก ำกอำหำรมำกขึ้น และช่ว ย
หล่อ ลื่น ทำำ ให้ถ ่ำ ยได้ส ะดวก ยก
ตัว อย่ำ งเช่น
- 35. เมล็ด แมงลัก
ช่ว ยกำรขับ ถ่ำ ยเพรำะเปลือ ก
ภำยนอกจะสำมำรถพองตัว ได้ถ ึง 45
เท่ำ โดยไม่ถ ูก ย่อ ยทำำ ให้เ พิ่ม กำกและ
หล่อ ลื่น ทำำ ให้ข ับ ถ่ำ ยสะดวก แต่ถ ้ำ ใช้
เมล็ด แมงลัก ที่ย ัง พองตัว ไม่เ ต็ม ที่ จะ
ทำำ ให้ม ีก ำรดูด นำ้ำ จำกลำำ ไส้เ กิด อำกำร
ขำดนำ้ำ และอำจเกิด อำกำรลำำ ไส้อ ุด ตัน
กล้ว ย ได้โ ดยเฉพำะที่บ ดเป็น ผง
ปริม ำณเส้น ใยและกำกอำหำรที่ม ี
อยู่ใ นกล้ว ยช่ว ยให้ก ำรขับ ถ่ำ ยเป็น ปกติ
และยัง ช่ว ยแก้ ปัญ หำโรคท้อ งผูก โดยไม่
ต้อ งกิน ยำถ่ำ ยเลย
- 36. ใบขี้เ หล็ก
ใบขี้เ หล็ก เป็น สมุน ไพรไทยที่เ ป็น
ที่ร ู้จ ัก และใช้ม ำนำนแล้ว ในรูป ของ
อำหำร ซึ่ง เรำเอำมำทำำ เป็น แกงขี้เ หล็ก
นั่น เอง มีส รรพคุณ ช่ว ยในกำรระบำย ขับ
ถ่ำ ยง่ำ ย ไม่ม ีข องเสีย ตกค้ำ ง ช่ว ยเจริญ
อำหำร สำรเคมีท ี่ม ีอ ยู่ใ นขี้เ หล็ก มีช ื่อ ว่ำ
ตองแตก แอนไฮโดรบำรำคอล มีส รรพคุณ ช่ว ย
ตองแตก ขึ้น ในป่ำ ดิบ ด ำ ไผ่ และ ฤ ทธิเ ป็น ยำนอน
คลำยเครีย ป่ และยัง มี ์
ตำมที่ร กร้ำ งทั่ว ไปหลัว นที่ใ ช้เ ป็น ยำถ่ำด้ว ย
ส่ บ อย่ำ งอ่อ นๆ อีก ย
ได้แ ก่ รำก ใบ และเมล็ด แต่เ นื่อ งจำก
เมล็ด มีฤ ทธิ์แ รงมำกจึง ไม่น ิย มใช้ โดย
ใช้ใ บ 2-4 ใบ หรือ รำก 1 หยิบ มือ ยำ
ไทยนิย มใช้ร ำก 1 หยิบ มือ ต้ม กับ นำ้ำ 1
ถ้ว ยแก้ว เติม เกลือ เล็ก น้อ ยรับ ประทำน
- 37. กำฬพฤกษ์
ส่ว นที่ใ ช้เ ป็น ยำได้แ ก่ เนื้อ ใน
ฝัก เปลือ ก เมล็ด โดยเนื้อ ในฝัก ใช้
ปรุง รับ ประทำนเป็น ยำระบำยอ่อ นๆ
รับ ประทำนได้ถ ึง ครั้ง ละ 8 กรัม ไม่
ปวดมวนและไม่ไ ซ้ท ้อ ง แต่ค วำมแรง
ชุม เห็ด เทศูน ไม่ไ ด้ เปลือ กและเมล็ด รับ
สู้ค
ใช้ด อกชุม เห็ด ประทำนทำำ ให้อ ำเจีย น เป็น ยำถ่ำ ย
เทศสด 1-3 ช่อ
ดอก ต้ม รับ ประทำนจิ้ม กับ นำ้ำ พริก
พิษ ไข้ไ ด้ด ี
หรือ ใช้ใ บสด 8-12 ใบ ล้ำ งให้ส ะอำด
หั่น ตำกแห้ง หรือ ปิ้ง ไฟให้เ หลือ ง ใช้
ต้ม หรือ ชงนำ้ำ ดื่ม ครั้ง ละ 1 แก้ว หรือ
ใช้ใ บแห้ง บดเป็น ผง ปั้น กับ นำ้ำ ผึ้ง เป็น
ลูก กลอนขนำดเท่ำ ปลำยนิ้ว ก้อ ย รับ
ประทำนครั้ง ละ 3 เม็ด ก่อ นนอน หรือ
เมื่อ มีอ ำกำรท้อ งผูก หรือ ใช้เ มล็ด คั่ว
ให้เ หลือ ง ชงนำ้ำ ดื่ม เป็น นำ้ำ ชำ เป็น ยำ
ระบำยอ่อ นๆ
- 38. จำำ ปำ
ส่ว นที่ใ ช้เ ป็น ยำได้แ ก่ ดอก เปลือ ก
ต้น ใบ กระพี้ เนื้อ ไม้ เมล็ด รำก นำ้ำ มัน
กลั่น จำกดอก และเปลือ กรำกซึ่ง ส่ว นที่น ำำ
มำใช้ท ำำ เป็น ยำถ่ำ ย
ว่ำ นหำงช้ำ ง (ว่ำ นแม่ย ับ )
ใบและเนื้อ ในลำำ ต้น มีส รรพคุณ
เป็น ยำบำำ รุง ธำตุ แก้โ รคระดูพ ิก ำรของ
สตรี ใช้บ ำำ บัด โรคต่อ มทอนซิล อัก เสบ
และใช้เ ป็น ยำระบำย โดยใช้ใ บ 3 ใบ
ปรุง ในยำต้ม
- 40. พืช ผัก สมุน ไพรที่ใ ช้ส ว นมำก
่
มัก เป็น สมุน ไพรที่ม ฤ ทธิข ับ ลม แก้
ี ์
ท้อ งอืด ท้อ งเฟ้อ มีก ลิ่น หอม
เนื่อ งจำกมีน ำ้ำ มัน หอมระเหย
สมุน ไพรที่ม ฤ ทธิข ับ ลม ได้แ ก่
ี ์
- 41. ขมิน ชัน
้
สรรพคุณ ในกำรรัก ษำแผลใน
กระเพำะอำหำรและลำำ ไส้ แก้ท ้อ งเสีย
ท้อ งขึ้น อืด เฟ้อ อำหำรไม่ย ่อ ย แก้โ รค
กระเพำะ ลดกำรอัก เสบในกระเพำะ
แก้ผ ื่น คัน บำำ รุง ตับ เพิ่ม นำ้ำ ดี
ข่ำ
ข่ำ มีส รรพคุณ ในกำรรัก ษำโรค
แก้อ ำกำรท้อ งอืด ท้อ งเฟ้อ และปวดท้อ ง
รัก ษำโรคผิว หนัง ชนิด เกลื้อ น โดยใช้
ข่ำ ขนำดเท่ำ กับ หัว แม่ม ือ (สดประมำณ 5
กรัม แห้ง ประมำณ 2 กรัม ) ทุบ ให้แ ตก
ต้ม เอำนำ้ำ ดื่ม ใช้เ หง้ำ สดฝนกับ เหล้ำ โรง
หรือ นำ้ำ ส้ม สำยชู หรือ ตำำ แล้ว แช่
แอลกอฮอล์ นำ้ำ ดื่ม
- 42. ขมิน
้
ช่ว ยเจริญ อำหำร ขับ ลม คล้ำ ย
กล้ำ มเนื้อ เรีย บในลำำ ไส้ท ี่เ กร็ง ตัว
บรรเทำอำกำรวิง เวีย น ไม่ส บำยมีฤ ทธิ์
ต้ำ นวัณ โรค ระงับ เชื้อ รัก ษำโรคผิว หนัง
เป็น ยำบำำ รุง อำกำรชัก ขับ ปัส สำวะ
บรรเทำอำกำรท้อ งขึ้น ทำำ ให้ผ ำยลม
คื่น ฉ่ำ ย
ทั้ง ต้น สด ใช้ข ับ ปัส สำวะ เจริญ
อำหำร ขับ ระดู แต่ง กลิ่น อำหำร ลด
ควำมดัน เมล็ด ใช้เ ป็น ยำระงับ ควำม
กระวนกระวำยรัก ษำอำกำรปวดตำมข้อ
เนื่อ งจำกไขข้อ อัก เสบหรือ นำ้ำ หนัก ตัว
มำกเกิน ไปรัก ษำโรคหืด ใช้ข ับ ประจำำ
เดือ นและขับ ลม
- 43. พริก ไทย
สรรพคุณ ทำงยำมีด ัง นี้ ใบ ใช้แ ก้
ลมจุก เสีย ด แน่น ส่ว นเมล็ด ที่ย ัง ไม่ส ุก นำำ
มำทำำ เครื่อ งเทศ แต่ง กลิ่น อำหำร ผลแก่
15-20 เมล็ด บดเป็น ผงชงนำ้ำ กิน ให้ห มด 1
ครั้ง ช่ว ยขับ ลม ขับ เสมหะ ขับ เหงื่อ ขับ
ปัส สำวะ แก้ท ้อ งอืด ท้อ งเฟ้อ บำำ รุง ธำตุแ ก้
อำกำรอำหำรไม่ย ่อ ย ส่ว นดอกใช้แ ก้
ตะไคร้
ตำแดงได้
ใช้ส ่ว นของเหง้ำ และลำำ ต้น แก่
ใช้เ ป็น ส่ว นประกอบของอำหำรไทย
หลำยชนิด เช่น ต้ม ยำำ ให้ก ลิ่น หอม
สำมำรถใช้แ ก้โ รคเกลื้อ น ท้อ งอืด ท้อ ง
เฟ้อ โรคนิ่ว มำกไปกว่ำ นั้น ยัง
สำมำรถทำำ เป็น ยำช่ว ยนอนหลับ ช่ว ย
ลดควำมดัน สูง
- 44. กระเทีย ม
ใช้ป รุง รสอำหำรได้เ ป็น อย่ำ งดี มี
แคลเซีย ม ฟอสฟอรัส กำำ มะถัน ไขมัน
โปรตีน วิต ำมิน เอ มีส รรพคุณ แก้อ ำกำร
ท้อ งอืด ท้อ งเฟ้อ แน่น จุก เสีย ด ถ้ำ รับ
ประทำนกะเทีย มดิบ ๆ ครั้ง ละประมำณ
5-7 กลีบ หลัง อำหำรจะสำมำรถช่ว ยได้
รัก ษำกลำก เกลื้อ น โดยกำรฝำนหัว
เร่ว ดง
กระเทีย มเอำมำถูเ บำๆหรือ โขลกคั้น เอำ
นำ้ำ มำทำบริเ วณที่เสรรพคุณ ใบ รสปร่ำ เคี้ย วกิน
ป็น
ขับ ปัส สำวะ ดอก รสปร่ำ กิน สดแก้
เม็ด ผื่น คัน ตำมตัว เมล็ด รสร้อ ยเผ็ด
ปร่ำ เคี้ย วกิน แก้ข ับ ลมในลำำ ไส้ แก้
ท้อ งอืด เฟ้อ ปวดท้อ ง แก้ค ลื่น เหีย น
อำเจีย น แก้ร ิด สีด วง หืด ไอ กัด
เสมหะ แก้ไ ข้ส ัน นิบ ำต ขับ นำ้ำ นม
รำก รสปร่ำ กิน แก้ห ืด ไอ
- 46. ยำแผนปัจ จุบ น ที่ร ัก ษำโรคเบำ
ั
หวำนมีร ำคำแพง ดัง นัน กำรใช้
้
สมุน ไพรรัก ษำโรคเบำหวำน จึง เป็น
ทำงเลือ กที่น ำ สนใจ สมุน ไพรที่ม ผ ใ ช้
่ ี ู้
รัก ษำโรคเบำหวำน และช่ว ยลด
นำ้ำ ตำลในเลือ ดอำทิเ ช่น
- 47. มะระจีน
แก้เ บำหวำน ลดนำ้ำ ตำลในเลือ ด ผล
ดิบ -กิน แก้โ รคตับ อัก เสบ ปวดหัว เข่ำ ม้ำ ม
อัก เสบ ผลสุก -ใช้ค ั้น นำ้ำ ทำหน้ำ แก้ส ิว เป็น
ยำระบำยอ่อ นๆ ช่ว ยย่อ ยอำหำร เป็น ยำ
เจริญ อำหำร แก้โ รคลมเข้ำ ข้อ หัว เข่ำ บวม
เป็น ยำบำำ รุง นำ้ำ ดี เป็น ยำขับ พยำธิใ นท้อ ง
ส่ว นนำ้ำ คั้น ของผลมะระ-แก้ป ำกเปื่อ ย ปำก
เตยหอม เป็น ขุย บำำ รุง ระดู
ใช้ผ สมอำหำร ทำำ อำหำร ดับ กลิ่น
แก้โ รคเบำหวำน ใช้บ ำำ รุง หัว ใจ กลิ่น หอม
เย็น ชื่น ใจ ดื่ม ทำำ ให้ช ุ่ม คอ ใบตำำ พอกโรค
ผิว หนัง ต้น และรำกขับ ปัส สำวะ
- 48. ปวยเล้ง
เป็น ผัก ที่ม ีส ีเ ขีย วเข้ม มีเ ส้น ใย
เกลือ แร่ วิต ำมิน ซี เป็น จำำ นวนมำก ถ้ำ
รับ ประทำนเป็น ประจำำ จะยับ ยั้ง กำร
ดำำ เนิน ของโรคควำมดัน โลหิต สูง และ
โรคเบำหวำนอีก ด้ว ย นอกจำกนี้ป วย
เล้ง ยัง มีก รดออกซำลิก อยู่ม ำกเช่น กัน
ซึ่ง กรดนี้ถ ้ำ รวมตัว กับ แคลเซีย มจะ
ทำำ ให้เ กิด นิ่ว ได้ ก่อ นบริโ ภคจึง ควรลวก
ผัก เชีย งดำ ผัก ปวยเล้ง ให้ส ุก ก่อ นแล้ว เทนำ้ำ ทิ้ง ไป
จำกกำรวิจ ัยจึง นำำ ผัก มำปรุง อำหำรได้
ในใบของผัก เชีย ง
ดำพบว่ำ มีส ำรที่
สำำ คัญ และมีฤ ทธิ์ท ำงเภสัช วิท ยำ ได้แ ก่
ซำโปนิน (saponin) ที่ม ีฤ ทธิ์ย ับ ยั้ง
กำรดูด ซึม และลดระดับ นำ้ำ ตำลใน
ลำำ ไส้ไ ด้ ดัง นั้น ในประเทศอิน เดีย จึง
ใช้เ ป็น ยำรัก ษำเบำหวำนมำกว่ำ 10 ปี
- 49. มะระขี้น ก
มะระขี้น กลดนำ้ำ ตำลในเลือ ด
รัก ษำโรคเบำหวำน ในกำรรับ ประทำน
มะระขี้น ก ให้ห ั่น เนื้อ มะระตำกแห้ง ชงนำ้ำ
ดื่ม ถ้ำ ต้อ งกำรกลบรสขมให้เ ติม ใบชำลง
ไปด้ว ยขณะที่ช ง ดื่ม ต่ำ งนำ้ำ ชำ นอกจำก
อบเชย นี้น ำ้ำ ต้ม ผลมะระ สำมำรถลดกำรเกิด
มีส ำรที่ส ำำ คัญอ กระจก ไฮดรอกซี่
ต้ คือ เมธิล ซึ่ง เป็น อำกำรข้ำ งเคีย งในคน
ซำลโคน โพลิเ มอร์ (MHCP) มีป็น โรคเบำหวำนได้
ที่เ ค ุณ สมบัต ิ
และควำมสำมำรถในกำรทำำ งำนคล้ำ ยกับ
ฮอร์โ มนอิน ซูล ิน ช่ว ยเพิ่ม ควำมสำมำรถใน
กรสัน ดำปกลูโ คสให้ไ ด้ม ำกขึ้น ส่ง ผลให้
ระดับ นำ้ำ ตำลในเลือ ดลดลงและจะไม่ท ำำ ให้
เกิด ภำวะนำ้ำ ตำลในเลือ ดสูง ได้ถ ้ำ มีก ำรรับ
ประทำนเป็น ประจำำ และสำมำรถรับ
ประทำนได้อ ย่ำ งต่อ เนื่อ งโดยไม่เ กิด ผลข้ำ ง
เคีย งกับ ร่ำ งกำยแต่อ ย่ำ งใด
- 50. บอระเพ็ด
สรรพคุณ ทำงยำของบอระเพ็ด คือ
ระงับ ควำมร้อ นได้ด ี สำมำรถแก้อ ำกำร
เป็น ไข้ ช่ว ยลดคลอเลสเตอรอล ลด
นำ้ำ ตำลในเลือ ด ลดกรดยูร ิค ช่ว ยปรับ
สมดุล ระบบย่อ ยอำหำรและยัง ช่ว ยให้
เจริญ อำหำร ป้อ งกัน โรคหัว ใจ ช่ว ยให้
กล้ำ มเนื้อ หัว ใจบีบ ตัว ได้ด ีข ึ้น กำรต้ำ น
อนุม ูล อิส ระ
ปัญ จขัน ธ์
มีส ำรที่ม ีฤ ทธิ์ใ นกำรต้ำ นอนุม ูล
อิส ระ ยับ ยั้ง กำรเจริญ ของเซลล์ม ะเร็ง
บำงชนิด ยับ ยั้ง กำรเกำะตัว กัน ของเกร็ด
เลือ ด ต้ำ นกำรอัก เสบ และลดระดับ
นำ้ำ ตำลในเลือ ด ลดระดับ ไขมัน ในเลือ ด
ลดคลอเรสเตอรอล
- 52. กระดัง งำไทย
ดอกแก่จ ัด ใช้เ ป็น ยำหอมบำำ รุง
หัว ใจ บำำ รุง โลหิต บำำ รุง ธำตุ แก้ล มวิง
เวีย น ชูก ำำ ลัง ทำำ ให้ช ุ่ม ชื่น ให้น ำ้ำ มัน หอม
ระเหย ใช้แ ต่ง กลิ่น เครื่อ งสำำ อำง นำ้ำ อบ
ทำำ นำ้ำ หอม ใช้ป รุง ยำหอม บำำ รุง หัว ใจ
กำระเกด
ดอกกำระเกดใช้ป รุง เป็น ยำหอม
ทำำ ให้ช ุ่ม ชื่น หัว ใจ ดอกหอมรับ ประทำน
มีร สขมเล็ก น้อ ย สำมำรถแก้โ รคในอก
เช่น เจ็บ คอ แก้เ สมหะ บำำ รุง ธำตุ
นอกจำกนี้ย ัง ใช้อ บกลิ่น เสื้อ ผ้ำ ให้ห อม
- 53. หอมหัว ใหญ่
เป็น ผัก ที่ม ีร สชำติเ ผ็ด ฉุน เป็น
เอกลัก ษณ์ สำมำรถรับ ประทำนแบบสด
หรือ ปรุง สุก นอกจำกนี้ย ัง นิย มใส่ใ นสลัด
และนำำ มำประกอบอำหำรประเภทยำำ ต้ม
แกงจืด แกงมัส มั่น หรือ ใส่ใ นไข่เ จีย ว หอม
หัว ใหญ่ม ีส ำรไดอัล ลิล ซีล ไฟด์ม ำกที่ส ุด
ซึ่ง เชื่อ ว่ำ เพิ่ม ระดับ เอนไซม์ป ้อ งกัน มะเร็ง
บัว หลวง
ในกระเพำะอำหำรได้ นอกจำกนี้ย ัง ช่ว ย
ป้อ งกัน โรคหลอดเลือ ดหัว ใจอุด ตัน หรือ ว หลวงที่น ำำ มำ
ส่ว นประกอบของบั
โคเลสเตอรอลได้ด ้ว ย ยำ ได้แ ก่
ใช้ป รุง
1. ดีบ ัว ซึ่ง มีส ำร Methylcorypalline
ซึ่ง เป็น ตัว ทำำ ให้เ ส้น เลือ ดขยำยออก
2. เกษรตัว ผู้ช ่ว ยในกำรขับ ปัส สำวะ
ขับ เสมหะ บำำ รุง หัว ใจ เกษรปรุง
เป็น ยำหอม ชูก ำำ ลัง ทำำ ให้ช ื่น ใจ
3. ไส้ข องของเมล็ด - แก้เ ส้น โลหิต ตีบ
ในหัว ใจ
- 54. บุน นำค
ดอกแห้ง ใช้ป รุง ยำหอม แต่ง กลิ่น
แต่ง รสทำำ ให้ร ับ ประทำนง่ำ ย เป็น ยำหอม
บำำ รุง ดวงจิต ให้ช ุ่ม ชื่น บำำ รุง หัว ใจ เป็น
ยำขับ เสมหะบำำ รุง โลหิต แก้ร ้อ นกระสับ
กระส่ำ ย แก้ล มกองละเอีย ด ซึ่ง ทำำ ให้
หน้ำ มืด วิง เวีย นใจสั่น อ่อ นเพลีย หัว ใจ
หวิว ทำำ ให้ช ูก ำำ ลัง
สำรภี
ดอกสำรภีท ั้ง สดและแห้ง ใช้
เข้ำ ยำหอมบำำ รุง หัว ใจ สำำ หรับ ผลสุก
สำมำรถรับ ประทำนได้ มีร สหวำน เป็น
ยำบำำ รุง หัว ใจ ขยำยหลอดโลหิต
- 56. ทับ ทิม
ใช้เ ปลือ กผล ตำกแดดให้แ ห้ง
ประมำณ 1/4 ของผล ฝนกับ นำ้ำ ฝน
หรือ นำ้ำ ปูน ใสให้ข ้น ๆ รับ ประทำนครั้ง
ละ 1-2 ช้อ นแกง หรือ ต้ม กับ นำ้ำ ปูน ใส
แล้ว ดื่ม นำ้ำ ที่ต ้ม เพื่อ แก้อ ำกำรท้อ งร่ว ง
ท้อ งเดิน ไม่ใ ช่บ ิด หรือ อหิว ำตกโรค
หำกเป็น โรคบิด มีอ ำกำรปวดเบ่ง และมีม ูก หรือ
อำจมีเ ลือ ดด้ว ย ให้ใ ช้เ ปลือ กผลแห้ง ของทับ ทิม ครั้ง ละ
1 กำำ มือ (3-5 กรัม ) ต้ม กับ นำ้ำ ดื่ม วัน ละ 2 ครั้ง อำจใช้
กำนพลูห รือ อบเชยแต่ง กลิ่น ให้น ่ำ ดื่ม ก็ไ ด้
- 57. เปล้ำ น้อ ย
ใบของเปล้ำ น้อ ย มีส ำร
disterpene alcohol (CS-684 หรือ
plaunotol) มีฤ ทธิ์ส มำนแผลในกระเพำะ
อำหำรได้เ ป็น อย่ำ งดี รัก ษำโรคเกี่ย วกับ
ทำงเดิน อำหำร เช่น แผลในกระเพำะ
โดยนำำ ใบ ค่อ นข้ำ งใบอ่อ น ตำกแห้ง บด
เพกำ ละเอีย ด ต้ม หรือ ชงนำ้ำ ดื่ม
กำรใช้ส ่ว นรำก ใบ ดอก ผล ต้น
รวมกัน จะมีร สฝำดเย็น มีส รรพคุณ
สมำนแผล แก้อ ัก เสบบวม แก้ท ้อ งร่ว ง
บำำ รุง ธำตุ ทำำ ให้เ กิด นำ้ำ ย่อ ยอำหำร
เจริญ อำหำร แก้ท ้อ งร่ว ง แก้บ ิด แก้
อำกำรจุก เสีย ด
- 58. มัง คุด
มีส รรพคุณ ในกำรรัก ษำโรคท้อ งเสีย เรื้อ รัง และโรคลำำ ไส้
เป็น ยำแก้ท ้อ งร่ว ง ท้อ งเดิน แก้บ ด (ปวดเบ่ง และมีม ูก และอำจมี
ิ
เลือ ดด้ว ย) เป็น ยำคุม ธำตุ ใช้เ ป็น ยำรัก ษำนำ้ำ กัด เท้ำ รัก ษำบำดแผล
และมีร สฝำดใช้ช ะล้ำ งบำดแผล แก้แ ผลเปื่อ ย แผลเป็น หนอง ยำ
ฟอกแผลกลำย ทำแผลพุพ อง
สำำ หรับ กำรนำำ ไปใช้ว ิธ ีแ ละปริม ำณที่ใ ช้ร ัก ษำโรคท้อ งเสีย
เรื้อ รัง และโรคลำำ ไส้ ให้ใ ช้เ ปลือ กมัง คุด ครึ่ง ผล (ประมำณ 4-5
กรัม ) ต้ม กับ นำ้ำ ควำมแรง 1 ใน 10 รับ ประทำนครั้ง ละ 1 ถ้ว ยแก้ว
ถ้ำ เป็น ยำดองเหล้ำ ควำมแรง 1 ใน 10 รับ ประทำนครั้ง ละ 1
ช้อ นชำ
หำกต้อ งกำรนำำ ไปใช้เ ป็น ยำแก้อ ำกำรท้อ งเดิน ท้อ งร่ว ง
ให้น ำำ เปลือ กผลมัง คุด ตำกแห้ง ต้ม กับ นำ้ำ ปูน ใส หรือ ฝนกับ นำ้ำ รับ
ประทำน ใช้เ ปลือ กต้ม นำ้ำ ให้เ ด็ก รับ ประทำนครั้ง ละ 1-2 ช้อ นชำ ทุก
4 ชั่ว โมง ผู้ใ หญ่ค รั้ง ละ 1 ช้อ นโต๊ะ ทุก 4 ชั่ว โมง
สำำ หรับ กำรใช้เ ป็น ยำแก้บ ด (ปวดเบ่ง และมีม ูก และอำจมี
ิ
เลือ ดด้ว ย) นำำ เปลือ กผลแห้ง ประมำณ ½ ผล
(4 กรัม ) ย่ำ งไฟให้เ กรีย ม ฝนกับ นำ้ำ ปูน ใสประมำณครึ่ง แก้ว หรือ บด
เป็น ผง ละลำยนำ้ำ สุก รับ ประทำนทุก 2 ชั่ว โมง
- 60. กุ่ม บก
พบเห็น ขึ้น ตำมดิน ทรำย เขำหิน ปูน
ป่ำ ผลัด ใบ และป่ำ ไผ่ท ี่ส ูง จำกระดับ นำ้ำ
ทะเลไม่เ กิน 350 เมตร ใบใช้ข ับ ลม ฆ่ำ
แม่พ ยำธิ เช่น พวกตะมอย และทำแก้
เกลื้อ นกลำก ส่ว นเปลือ กใช้ท ำำ ยำทำ
ภำยนอก แก้โ รคผิว หนัง
นำงแย้ม
ประโยชน์ท ำงสมุน ไพร ใช้ใ บสด
ต้ม นำ้ำ ล้ำ งบริเ วณที่เ ป็น โรคผิว หนัง ผื่น
คัน หรือ ตำำ พอกบริเ วณที่เ ป็น
- 61. ทองพัน ชั่ง
ทองพัน ชั่ง เป็น พืช ไม้ข นำดเล็ก
ลำำ ต้น มัก เป็น สี่เ หลี่ย มใบรีย ำว ปลำยแหลม
ท้ำ ยแหลม ดอกออกเป็น ช่อ สีข ำว ปลูก เป็น
ไม้ป ระดับ ทั่ว ไป
สรรพคุณ ทำงยำ นำำ ใบหรือ รำกสด
หรือ แห้ง ของทองพัน ชั่ง ใช้ร ัก ษำกลำก
เกลื่อ น โดยใช้ใ บ 5-8 ใบ หรือ รำก 2-3
รำก ตำำ ให้ล ะเอีย ด แช่เ หล้ำ โรงหรือ ใบระบำด
แอลกอฮอล์เ อำไว้ 7 วัน นำำ น ไม้เ ถำเลื้อ ย ใบเป็น รูป ใบโพธิ์ มี
เป็มำทำบริเ วณที่
เป็น บ่อ ยๆ จนกว่ำ จะหำย มัน ด้ำ นใต้ใ บจะมีข นอ่อ น
สีเ ขีย วสดเป็น
นุ่ม ๆ ดอกจะคล้ำ ยกับ ดอกผัก บุ้ง ออกเป็น
ช่อ ประมำณ 3-5 ดอก สีช มพูห รือ สีช มพูม ่ว ง
ผลกลมโต เส้น ศูน ย์ก ลำงประมำณ 2
เซนติเ มตร ตรงปลำยจะมีต ิ่ง เป็น สีน ำ้ำ ตำล
อมเหลือ ง
สรรพคุณ ใช้ใ บสด 2-3 ใบ นำำ มำล้ำ ง
ให้ส ะอำด ตำำ ให้ล ะเอีย ด ใช้ท ำบริเ วณที่
- 62. เหงือ กปลำหมอ
ต้น ทั้ง สดและแห้ง ใช้แ ก้แ ผล
พุพ อง นำ้ำ เหลือ งเสีย เป็น ฝีบ ่อ ยๆ ส่ว น
ใบใช้เ ป็น ยำประคบแก้ไ ขข้อ อัก เสบ แก้
ปวดต่ำ ง ๆ รัก ษำโรคผิว หนัง ขับ นำ้ำ
เหลือ งเสีย
อัค คีท วำร
ทั้ง ต้น ใช้ร ัก ษำกลำกเกลื้อ น โรค
เรื้อ น ปริม ำณที่ใ ช้น ำำ ใบ และต้น ตำำ
พอกรัก ษำกลำกเกลื้อ น โรคเรื้อ น พอก
แก้ป วดศีร ษะเรื้อ รัง และแก้ข ัด ตำมข้อ
และดูด หนอง
- 64. ปีก แมลงสำบ หรือ ก้ำ มปูห ลุด
ทั้ง ต้น รสชุ่ม เย็น จัด มีพ ิษ ใช้แ ก้
อำเจีย นเป็น โลหิต หนองใน ตกขำว บิด ฝี
อัก เสบ สตรีม ีค รรภ์ ห้ำ มรับ ประทำน ก้ำ น
และใบมี Calcium oxalate, Gum
พระจัน ทร์ค รึ่ง ซีก
ลดไข้ แก้ห อบหืด บำำ รุง ปอด แก้
อำเจีย นเป็น เลือ ด วัณ โรค ปอดพิก ำร
อัก เสบ ทอนซิล อัก เสบ เจ็บ คอ ตำแดง
ไส้ต ิ่ง อัก เสบ ลำำ ไส้อ ัก เสบ บิด ขับ ปัส สำวะ
ท้อ งมำนเนื่อ งจำกพยำธิใ บไม้ใ นเลือ ดและ
ดีซ ่ำ นแก้ค ัด จมูก หรือ โรคแพ้ เนื่อ งจำก
กำรใช้ย ำเข้ำ รำกย่อ ม
- 65. มะกลำ่ำ ต้น
รำก มีร สเปรี้ย วเล็ก น้อ ย แก้
ทำงเสมหะ แก้ร ้อ นใน แก้อ ำเจีย น
แก้ห ืด ไอ และพิษ ฝี
ว่ำ นกำบหอย
ใช้ใ บต้ม นำ้ำ ผสมนำ้ำ ตำลกรวดเล็ก
น้อ ยดื่ม แ ก้ร ้อ นใน กระหำยนำ้ำ แก้ไ อ
อำเจีย นเป็น โลหิต แก้ฟ กชำ้ำ ภำยใน
เนื่อ งจำกพลัด ตกจำกที่ส ูง หรือ หกล้ม ฟำด
ถูก ของแข็ง แก้บ ิด ถ่ำ ยเป็น เลือ ด แก้
ปัส สำวะเป็น เลือ ด
ดอกมีร สชุ่ม เย็น ต้ม กับ เนื้อ หมูร ับ
ประทำน ใช้ข ับ เสมหะ แก้ไ อแห้ง ๆ แก้
อำเจีย นเป็น โลหิต เลือ ดกำำ เดำออก ห้ำ ม
เลือ ด แก้ป ัส สำวะเป็น เลือ ด แก้ไ อเป็น
เลือ ด แก้บ ิด ถ่ำ ยเป็น เลือ ด
- 67. กุย ช่ำ ย
คนไทยโบรำณเชื่อ ว่ำ แม่ล ูก อ่อ นกิน
แกงเลีย งใส่ผ ัก หอมแป้น หรือ กุย ช่ำ ยจะ
ช่ว ยขับ นำ้ำ นมหลัง คลอดและบำำ รุง นำ้ำ นม
ได้ด ี นอกจำกนี้ส ำมำรถรัก ษำโรคหูน ำ้ำ
หนวก แก้อ ำกำรปัส สำวะกะปริบ กะปรอย
แก้อ ำกำรฟกชำ้ำ แก้อ ำกำรท้อ งอืด ท้อ ง
เฟ้อ ขับ ลม และแก้ท ้อ ง
ละหุง
่
ใบละหุ่ง ใช้เ ป็น ยำขับ
นำ้ำ นม แก้เ ลือ ดพิก ำร
- 68. กระทือ
เหง้ำ สดมีส รรพคุณ ช่ว ยบำำ รุง และขับ
นำ้ำ นม ขับ ปัส สำวะ แก้ท ้อ งอืด บิด ปวดมวน
ในท้อ ง ขับ นำ้ำ ย่อ ย เจริญ อำหำร เป็น ยำ
บำำ รุง กำำ ลัง
หัว ปลี
หัว ปลีม ีแ คลลอรี่น ้อ ยกว่ำ กล้ว ย
สุก 6 เท่ำ ขณะที่ใ ห้ แคลเซี่ย มสูง
กว่ำ กล้ว ย 4 เท่ำ มีโ ปรตีน มำกกว่ำ
เล็ก น้อ ย มีธ ำตุเ หล็ก ฟอสฟอรัส
วิต ำมิน ซี และเบต้ำ -แคโรทีน พอกับ
กล้ว ยสุก และเนื่อ งจำกหัว ปลีม ี
สรรพคุณ ช่ว ยในกำรขับ นำ้ำ นม คน
โบรำณจะให้ค ุณ แม่ค นใหม่ก ิน หัว ปลี
เยอะๆ จะได้ม ีน ำ้ำ นมเลี้ย งลูก
- 70. เอื้อ งหมำยนำ
สรรพคุณ เหง้ำ รสขมเมำ ต้อ ง
ต้ม หรือ เผำให้ส ุก ก่อ นกิน เพรำะเหง้ำ
สดมีพ ิษ มำก ช่ว ยขับ ปัส สำวะ แก้บ วม
นำ้ำ แก้ต กขำว แก้โ รคติด เชื้อ ในทำง
เดิน ปัส สำวะ แก้แ ผลหนอง อัก เสบบวม
ฆ่ำ พยำธิ รำก รสขมเมำ ต้ม นำ้ำ ดื่ม ขับ
เล็บ เหยีย ว
่ พยำธิ ขับ เสมหะ แก้ไ อ แก้โ รคผิว หนัง
ลูก สุก รสหวำนอมเปรี้ย ว กิน
สด แก้เ สมหะ แก้ไ อ ทำำ ให้ช ุ่ม คอ รำก
, เปลือ กต้น รสจืด เฝื่อ น ต้ม นำ้ำ ดื่ม
ช่ว ยขับ ระดูข ำว ขับ ปัส สำวะ แก้
มดลูก พิก ำร แก้ฝ ีใ นมดลูก แก้เ บำ
หวำน
- 71. แสมสำร (ขี้เ หล็ก ป่ำ )
ดอกและใบอ่อ น นำำ มำแกงได้
เช่น เดีย วกับ ขี้เ หล็ก บ้ำ น แต่ค วรต้ม
เพื่อ ลดควำมขมก่อ นนำำ ไปแกง
สรรพคุณ แก่น รสขมเฝื่อ น ต้ม นำ้ำ ดื่ม
ถ่ำ ยเสมหะ ถ่ำ ยกระษัย ถ่ำ ยโลหิต
แตงกวำ ทำำ ให้เ ส้น เอ็น หย่อ น แก้ป ัส สำวะ
ระดู
มีส ำรอำหำรที่ม ีปเป็น สีต ่ำ งหๆ แก้เ ลือ ด แก้ล ม แก้
ระโยชน์ ลำย
ชนิด เช่น โปรตีน กระษัย
ไขมัน คำร์โ บไฮเดรตและวิต ำมิน อีก
หลำยชนิด เช่น วิต ำมิน บี 1
ช่ว ยเสริม กำรทำำ งำนของระบบ
ประสำท ช่ว ยควำมจำำ ลดอำกำร
นอนไม่ห ลับ มีส รรพคุณ แก้ก ระหำย
ดับ ร้อ น ขับ ปัส สำวะ ทำำ ให้ผ ิว หน้ำ
แจ่ม ใส ลดอำกำรเหี่ย วย่น ของ
ใบหน้ำ
- 72. ประดู่ป ่ำ
สรรพคุณ ใบรสฝำด ตำำ พอก
บำดแผด ฝี แก้ผ ดผื่น คัน เปลือ กต้น
รสฝำดจัด ต้ม นำ้ำ ดื่ม แก้ไ ข บำำ รุง
โลหิต แก้โ ลหิต จำง บำำ รุง กำำ ลัง แก้
พิษ เมำเบื่อ แก้ผ ื่น คัน ขับ ปัส สำวะ
สำมสิบ
รำก มีฤ ทธิ์ข ับ ปัส สำวะ หล่อ
ลื่น และกระตุ้น มีร สเย็น หวำนชุ่ม
บำำ รุง เด็ก ในครรภ์ บำำ รุง ตับ ปอดให้เ กิด
กำำ ลัง เป็น ปกติ
โดยนำำ รำกมำ ต้ม , เชื่อ ม หรือ ทำำ แช่อ ิ่ม
รับ ประทำนเป็น อำหำร กรอบดีม ำก
- 73. สมอพิเ ภก
เป็น ไม้ผ ลัด ใบ มีต ั้ง แต่ข นำด
กลำงจนถึง ขนำดใหญ่ ผลมีล ัก ษณะ
เป็น รูป แบบผลมะละกอ ตรงกลำง
ค่อ นข้ำ งจะป่อ ง มีข นำดกว้ำ ง
ประมำณ 1.5-2 ซ.ม. ยำว 2.5-3 ซ.ม.
มีอ ยู่ 5 เหลี่ย ม ผิว นอกเป็น ขนสี
นำ้ำ ตำลปกคลุม หนำทึบ เปลือ กต้น -
อ้อ ยแดง ต้ม ขับ ปัส สำวะ
สรรพคุณ ทั้ง ต้น แก้ป ัส สำวะ
พิก ำร แก้ข ัด เบำ แก้ช ำ้ำ รั่ว แก้โ รคนิ่ว
แก้ไ อ สำำ หรับ นำ้ำ อ้อ ยใช้ร ัก ษำโรคนิ่ว
บำำ รุง หัว ใจ ทำำ ให้ช ุ่ม ชื่น ในลำำ คอ แก้
เสมหะ แก้ห ืด ไอ ขับ ปัส สำวะ บำำ รุง
กำำ ลัง เจริญ อำหำร เจริญ ธำตุ
- 75. ดำวเรือ ง
แก้อ ำกำรวิง เวีย นศีร ษะ วิง
เวีย นศีร ษะ ไอหวัด ไอกรน คำงทูม
หลอดลมอัก เสบ และบำำ รุง สำยตำ
ดอก บำำ รุง สำยตำ ละลำยเสมหะ ฟอก
เลือ ด ขับ ลม แก้ว ิง เวีย น ไอ หวัด
คำงทูม และหลอดลมอัก เสบ ใบแมงลัก
สรรพคุณ ของใบแมงลัก ช่ว ยขับ
เหงือ ขับ ลมในลำำ ไส้ แก้ว ิง เวีย น แก้
่
ท้อ งอืด ท้อ งเฟ้อ หรือ จะนำำ ใบแมงลัก มำ
ต้ม กับ นำ้ำ ดื่ม เป็น ประจำำ ก็จ ะช่ว ยรัก ษำ
โรคเกี่ย วกับ ลำำ ไส้ห รือ โรคทำงเดิน
อำหำรได้ด ้ว ย และใบแมงลัก ยัง ให้ส ำร
เบต้ำ แคโรทีน และแคลเซีย ม ซึ่ง เป็น
สำรที่ม ีป ระโยชน์ต ่อ ร่ำ งกำยด้ว ย
- 76. กำำ จัด ต้น
สรรพคุณ ใบ รสเผ็ด ต้ม นำ้ำ
อมบวมปำก แก้ร ำำ มะนำด แก้ป วด
ฟัน เมล็ด รสเปรี้ย ว กิน สด แก้ล มวิง
เวีย น บำำ รุง โลหิต บำำ รุง หัว ใจ ขับ ลม
ในลำำ ไส้ ขับ ปัส สำวะ เนื้อ ไม้ม ีร ส
ร้อ นขื่น ตมนำ้ำ ดื่ม ช่ว ยขับ ลมใน
ลำำ ไส้ แก้ล ม หน้ำ มืด ตำลำย วิง
เวีย น ขับ ระดู
กำำ จำย
สรรพคุณ ใบต้น กำำ จำย ใช้ข ยี้ด ม แก้อ ำกำรวิง เวีย
- 78. ทองหลำงป่ำ
สรรพคุณ ใบอ่อ น รสมัน เย็น
ช่ว ยดับ พิษ ไข้ แก้ร ิด สีด วง ทำแก้
ปวดตำมข้อ ใบแก่ใ ช้ล มควัน ชุบ นำ้ำ
สุร ำ ปิด แผลช่ว ยดูด หนองให้ย ุบ แห้ง
เปลือ กต้น รสเฝือ นขม แก้เ สมหะ แก้
ลมทั้ง ปวง ขับ นิ่ว ตัด ไข้ รำกมีร ส
ขมเอีย น แก้พ ิษ ทั้ง ปวง แก้ด ีพ ิก ำร แก้
ว่ำ นธรณีส ำร ไข้ แก้โ รคตำ แก้ร ้อ นในกระหำยนำ้ำ
นำำ ใบแห้ง มำป่น เป็น ผง ผสม
กับ พิม เสนดีพ อควร
ใช้ก วำดคอเด็ก แก้เ ด็ก ตัว ร้อ น แก้
พิษ ตำนทรำงของเด็ก ได้ด ี และขับ ลม
ในลำำ ไส้
- 79. ฝ้ำ ยแดง
ใบฝ้ำ ยแดง ใช้ป รุง เป็น ยำรับ
ประทำนแก้ไ ข้ ขับ เหงื่อ จำำ พวกยำ
ประคำำ ดีค วำย เขีย ว และเป็น ยำเด็ก แก้พ ิษ ตำนทรำง
ผลแก่ ใช้แ ก้ไ ข้ ก ได้ด ี ร้อ นภำยใน
ของเด็ ดับ พิษ
ดับ พิษ ทุก อย่ำ ง แก้ไ ข้แ ก้เ ลือ ด แก้ห อบ
เนื่อ งจำกปอดชื้น ปอดบวม แก้ก ำฬ แก้โ รค
ผิว หนัง แก้พ ิษ ตำนซำง แก้เ สลดสุม ฝีอ ัน
เปื่อ ยพัง แก้จ ุด กำฬ ผลผสมในตำำ รับ ยำร่ว ม
กับ สมุน ไพรอื่น ๆ รัก ษำโรคตัว ร้อ นนอนไม่
หลับ นอนสะดุ้ง ผวำ แก้ส ลบ แก้พ ิษ หัด
สุก ใส แก้ฝ ีเ กลื่อ น แก้ป ำกเปื่อ ย แก้ส ำรพัด
พิษ สรพัด กำฬ แก้ไ ข้จ ับ เซื่อ งซึม แก้ร ้อ นใน
กระหำยนำ้ำ แก้ส ำรพัด ไข้ท ั้ง ปวง ส่ว น
เปลือ กต้น ใช้แ ก้ก ระษัย แก้พ ิษ ร้อ น แก้พ ิษ
ไข้
- 80. ปลำไหลเผือ ก
รำกปลำไหลเผือ ก มีร สขมจัด เบื่อ
เมำเล็ก น้อ ย ถ่ำ ยฝีใ นท้อ ง ถ่ำ ยพิษ ต่ำ งๆ
ใช้เ ป็น ยำแก้ไ ข้ ตัด ไข้ท ุก ชนิด ใช้ผ สมยำ
จัน ทลิ้น ลำ* ใช้เ ป็น ยำตัด ไข้ ใช้ร ับ ประทำน
แก้ว ัณ โรคในระยะบวมขึ้น
* ยำจัน ทลิ้น ลำ เป็น ยำตำำ รับ โบรำณ
ใช้ร ัก ษำไข้ แก้อ ำกำรชัก
จัน ทนำ
ไม้พ ุ่ม กึ่ง ไม้ต ้น ขนำดเล็ก สูง ได้
ถึง 3-4 เมตร ดอกสีข ำว ออกเป็น ช่อ ที่
ปลำยกิ่ง ผลสด อุ้ม นำ้ำ แก่น ไม้ร สขม
หวำนบำำ รุง ประสำท แก้ไ ข้ แก้ป อด ตับ
ดี พิก ำร แก้ร ้อ นในกระหำยนำ้ำ แก้
เหงื่อ ตกหนัก ขับ พยำธิ
- 81. พิม เสนต้น
ใบของพิม เสนต้น มีส รรพคุณ ใช้
ปรุง เป็น ยำเย็น ถอนพิษ ร้อ น แก้ไ ข้ท ุก
ชนิด ทำำ ให้ค วำมร้อ นในร่ำ งกำยลดลง
โดยมำกมัก ปรุง เป็น ยำเขีย ว ถอนพิษ ไข้
และยำหอมก็เ ข้ำ ใบพิม เสนต้น นี้
ลูก ใต้ใ บ
มีส รรพคุณ เป็น ยำแก้ไ ข้ ลด
ควำมร้อ น ขับ ปัส สำวะ นำำ ต้น สด 1
กำำ มือ ต้ม กับ นำ้ำ 2 ถ้ว ยแก้ว เคี่ย วให้
เหลือ 1 ½ ถ้ว ยแก้ว รับ ประทำนครั้ง
ละครึ่ง ถ้ว ยแก้ว
- 83. ข้ำ วสำลี
ข้ำ วสำลีป ระกอบไปด้ว ยธำตุอ ำหำร
มำกกว่ำ 100 ชนิด มีว ิต ำมิน ในกลุ่ม บีค อม
เพล็ก ครบถ้ว น นอกจำกนี้ย ัง เป็น หนึ่ง ใน
แหล่ง โปรวิต ำมิน เอสูง ที่ส ุด ในบรรดำอำหำร
ต่ำ ง ๆ รวมทั้ง มีว ิต ำมิน ซี อี และเค เป็น
จำำ นวนมำก นำ้ำ ต้น ข้ำ วสำลีม ีโ ปรตีน อยู่
ข้ำ วฟ่ำ ง
25 % ซึ่ง เป็น เปอร์เ ซ็น ต์ท ี่ส ูง มำกกว่ำ เมื่อ
เทีย บกับ เนื้อ ปลำ ไข่ ผลิต ภัณ ฑ์น ม ำ ง"อ ธัญ พืช มำกด้ว ย
"ข้ำ วฟ่ หรื ถั่ว
ต่ำณๆ
คุ ง ประโยชน์ เพรำะอุด มไปด้ว ย
เส้น ใย เป็น อำหำรที่ย ่อ ยง่ำ ย มีส ำร
โปรตีน ในปริม ำณใกล้เ คีย งกับ ถั่ว
เหลือ ง อีก ทั้ง มีธ ำตุแ มกนีเ ซีย ม
โพแทสเซีย ม และวิต ำมิน บี 3 สูง
- 84. ข้ำ วซ้อ มมือ หรือ ข้ำ วกล้อ ง
มีค ุณ ค่ำ ทำงโภชนำกำรสูง ส่ว นที่เ ป็น
รำำ ข้ำ ว จะประกอบด้ว ยเยื่อ หุ้ม ชั้น ในและ
จมูก ข้ำ วจะให้ส ำรที่เ ป็น ประโยชน์ต ่อ
ร่ำ งกำย คือ วิต ำมิน เอ , บี1, บี2, บี5, บี9,
บี12, E, โปรตีน , ไขมัน , เกลือ แร่ และเส้น ใย
อำหำรที่ม ีค ุณ ภำพ โดยเฉพำะเส้น ใยอำหำ
จะมีค วำมสำำ คัญ ต่อ ระบบขับ ถ่ำ ย เช่น ป้อ งกัน
โรคท้อ งผูก ป้อ งกัน โรคอ้ว น ป้อ งกัน โรค
มะเร็ง ลำำ ไส้ใ หญ่ และพบว่ำ กำรขำดกำกใย
อำหำรจะทำำ ให้เ ป็น โรคเบำหวำน และก่อ ให้
นำ้ำ มัน รำำ ข้ำ ว
เกิด ควำมดัน โลหิต สูง ได้ง ่ำ ย
สำรสกัด จำกรำำ ข้ำ ว มีส ำรต้ำ น
อนุม ูล อิส ระ เช่น วิต ำมิน อี ในกลุ่ม โทโคฟี
รอลประมำณ 19-40% และกลุ่ม โทโคไตรอี
นอล 51-81% และโอรีซ ำนอล มีก รดไขมัน
อิ่ม ตัว 18% กรดไขมัน ไม่อ ิ่ม ตัว เชิง เดี่ย ว
45% กรดไขมัน ไม่อ ิ่ม ตัว เชิง ซ้อ น 37%
นำ้ำ มัน รำำ ข้ำ วเหมำะสำำ หรับ ผู้ท ี่ต ้อ งกำรลด
คอเลสเตอรอลที่ไ ม่ด ี
- 85. นำ้ำ มัน เมล็ด ทำนตะวัน
มีก รดไขมัน ไลโนเลอิก ซึ่ง เป็น ก
รดไขมัน ไม่อ ิ่ม ตัว อยู่ 60 – 70 %
ช่ว ยลดคอเลสเตอรอล นอกจำกนี้
วิต ำมิน อี ยัง ช่ว ยให้เ ม็ด เลือ ดแดง
สมบูร ณ์ คงทน ไม่ร วมตัว กัน เป็น กลุ่ม
ก้อ นซึ่ง จะไม่อ ุด ตัน หลอดเลือ ดและ
ทำำ ให้ก ำรไหลเวีย นของโลหิต ดีข ึ้น และ ส ม ว ง
กะหลำ่ำ ปลี ี ่
ยัง มีร ำยงำนว่ำ ช่ว ยชะลออำกำรของเ หล็ก จึง ช่ว ยเสริม ฮีโ ม
อุด มด้ว ยธำตุ
โรคสมองเสื่อ ม อัล ไซเมอร์ อีก ด้ว ย
โกลบิน ให้แ ก่ร ่ำ งกำย ซึ่ง ฮีโ มโกลบิน เป็น
ตัว กำรสำำ คัญ ที่น ำำ พำออกซิเ จนไปกับ เม็ด
เลือ ดแดงเพื่อ หล่อ เลี้ย งเซลล์ นอกจำกนี้ป ลี
สีม ่ว งมีส ำรอิน ไทบิน ที่อ อกรสขมกว่ำ กะหลำ่ำ
ปลีส ีข ำวธรรมดำ แต่ส ำรอิน ไทบิน ัว นี้ม ีส ่ว น
สำำ คัญ ต่อ กระบวนกำรเผำผลำญสำรอำหำร
ในร่ำ งกำย ช่ว ยกระตุ้น ให้เ ลือ ดไหลเวีย น
ไปหล่อ เลี้ย งตับ ถุง นำ้ำ ดี ไต และกระเพำะดี
ขึ้น
- 86. พริก หวำน
มีร ูป ทรงเป็น สี่เ หลี่ย มถึง หกเหลี่ย ม
เนื้อ หนำ มีห ลำยสีท ั้ง เขีย ว แดง เหลือ ง
ส้ม และสีช ็อ คโกแลค มีร สชำติห วำน ไม่
เผ็ด สำมำรถรับ ประทำนสดในสลัด หรือ
นำำ มำผัด กับ ผัก ชนิด ต่ำ งๆ ให้ส ีส ัน น่ำ รับ
ประทำน มีค ุณ ค่ำ ทำงวิต ำมิน A, B1, B2
ยอดอ่อ นกระถิน
และ C มีส ำรแคบไซซิน ช่ว ยยับ ยั้ง อนุม ูล
อิส ระ ลดควำมเสี่ย งของกำรเป็น โรค นของกระถิน 100
ยอดอ่อ
หลอดเลือ ด กรัม นอกจำกให้พ ลัง งำนต่อ ร่ำ งกำย
โรคต้อ กระจก และโรคมะเร็ง โ บไฮเดรต โปรตีน ไขมัน
ยัง มีค ำร์
กำกใยอำหำร แคลเซีย ม ฟอสฟอรัส
เหล็ก วิต ำมิน เอ วิต ำมิน บี 1วิต ำ
มิน บี 2 ไนอำซีน และวิต ำมิน ซี
- 87. บร็อ คโคลี
เป็น ผัก ประเภทดอก ให้ว ิต ำมิน ซี
แคลเซีย มที่ไ ม่เ ป็น ไขมัน ผลิต จำกนมวัว ซึ่ง
มีป ระโยชน์ต ่อ ร่ำ งกำยในกำรบำำ รุง กระดูก
และฟัน เช่น กัน นอกจำกนี้ย ัง มีโ ฟเลต
โพแทสเซีย มและใยอำหำรชนิด ไม่ล ะลำย
นำ้ำ ช่ว ยให้ก ำรขับ ถ่ำ ยเป็น ปกติ สำมำรถ
นำำ มำปรุง อำหำรได้ห ลำยอย่ำ ง แต่เ พื่อ
รัก ษำคุณ ค่ำ อำหำรไว้ม ำกที่ส ุด ควรอบ นึ่ง
หรือ ผัด เร็ว ๆ หรือ รับ ประทำนเป็น ผัก สลัว
ฟัก ข้ำ ด
ฟัก ข้ำ วทั้ง ลูก และยอดอ่อ นมี
แคลเซีย มและวิต ำมิน ซีส ูง มีเ ส้น ใย
(Fiber) ช่ว ยให้ถ ่ำ ยสะดวกพืช ในวงศ์น ี้ม ัก
มีร สเย็น จึง น่ำ จะเป็น พืช ผัก ที่ช ่ว ยลดควำม
ร้อ น ในร่ำ งกำยได้ด ี เวลำอำกำศร้อ น ลอง
แกงส้ม ที่ใ ส่ย อดอ่อ นลูก อ่อ นของฟัก ข้ำ วลง
ไปด้ว ย จะช่ว ยปรับ อุณ หภูม ิใ นร่ำ งกำยให้
เย็น ลงบ้ำ ง