Rëndësia dhe vlera e ruajtjes së harmonisë ndërmjet muslimanëve dhe nxitja në të, gjithashtu porositet ruajtja e harmonisë dhe pajtimi ndërmjet njerëzve edhe në shoqëri.

1. PAJTIMI NDËRMJET NJERËZVE
َ‫ين‬ِ‫ن‬ِ‫م‬ْ‫ؤ‬ُ‫م‬ ْ‫م‬ُ‫ت‬ْ‫ن‬ُ‫ك‬ ْ‫ن‬ِ‫إ‬ ُ‫ه‬َ‫ل‬‫و‬ُ‫س‬ َ‫ر‬ َ‫و‬ َ َّ‫اَّلل‬ ‫وا‬ُ‫ع‬‫ي‬ِ‫ط‬َ‫أ‬ َ‫و‬ ْ‫م‬ُ‫ك‬ِ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ب‬ َ‫ات‬َ‫ذ‬ ‫وا‬ُ‫ح‬ِ‫ل‬ْ‫ص‬َ‫أ‬ َ‫و‬ َ َّ‫اَّلل‬ ‫وا‬ُ‫ق‬َّ‫ت‬‫ا‬َ‫ف‬
Prandaj, kini frikë Allahun dhe rregulloni mërrëdhëniet ndërmjet jush dhe bëhuni të
dëgjueshëm ndaj Allahut dhe Pejgamberit të Tij, nëse jeni besimtarë të vërtetë”.(Enfal-1)
ْ‫م‬ُ‫ك‬ْ‫ي‬ َ‫َو‬‫خ‬َ‫أ‬ َ‫ْن‬‫ي‬َ‫ب‬ ‫وا‬ُ‫ح‬ِ‫ل‬ْ‫ص‬َ‫أ‬َ‫ف‬ ٌ‫ة‬ َ‫و‬ْ‫خ‬ِ‫إ‬ َ‫ون‬ُ‫ن‬ِ‫م‬ْ‫ؤ‬ُ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ا‬َ‫م‬َّ‫ن‬ِ‫إ‬.
Në të vërtetë, besimtarët janë vëllezër, andaj pajtojini vëllezërit tuaj midis tyre dhe kijenifrikë
Allahun, në mënyrë që ju të mëshiroheni.(Huxhurat – 10)
ِ‫إ‬ ِ‫ات‬َ‫م‬ُ‫ل‬ُّ‫الظ‬ َ‫ن‬ِ‫م‬ ‫َا‬‫ن‬ ِ‫َج‬‫ن‬ َ‫و‬ ، ِ‫م‬ َ‫َل‬َّ‫س‬‫ال‬ َ‫ل‬ُ‫ب‬ُ‫س‬ ‫َا‬‫ن‬ِ‫د‬ْ‫ه‬‫ا‬ َ‫و‬،‫َا‬‫ن‬ِ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ب‬ َ‫ات‬َ‫ذ‬ ْ‫ح‬ِ‫ل‬ْ‫ص‬َ‫أ‬ َ‫و‬ ،‫َا‬‫ن‬ِ‫ب‬‫و‬ُ‫ل‬ُ‫ق‬ َ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ب‬ ْ‫ف‬ِ‫ل‬َ‫أ‬ َّ‫م‬ُ‫ه‬َّ‫لل‬‫ا‬َ‫م‬ ََ ِِ‫ا‬ َ‫و‬ََْ‫ال‬ ‫َا‬‫ن‬ْ‫ب‬ِ‫ن‬ََ َ‫و‬ ، ِ‫ور‬ُّ‫ن‬‫ال‬ َ‫ل‬
َ‫أ‬ ‫ي‬ِ‫ف‬ ‫َا‬‫ن‬َ‫ل‬ ْ‫ك‬ ِ‫ار‬َ‫ب‬ َ‫و‬، َ‫ن‬َ‫ط‬َ‫ب‬ ‫ا‬َ‫م‬َ‫و‬ ‫ا‬َ‫ه‬ْ‫ن‬ِ‫م‬ َ‫ر‬َ‫ه‬َ‫ظ‬َ‫ت‬ْ‫ن‬َ‫أ‬ َ‫ك‬َّ‫ن‬ِ‫إ‬ ‫َا‬‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ‫ع‬ ْ‫ب‬ُ‫ت‬ َ‫و‬ ،‫َا‬‫ن‬ِ‫ت‬‫ا‬َّ‫ي‬ ِ‫ر‬ُ‫ذ‬َ‫و‬ ،‫َا‬‫ن‬ َِ‫ا‬ َ‫و‬ْ‫ز‬َ‫أ‬ َ‫و‬ ،‫َا‬‫ن‬ِ‫ب‬‫و‬ُ‫ل‬ُ‫ق‬ َ‫و‬ ،‫َا‬‫ن‬ ِ‫ار‬َ‫ص‬ْ‫ب‬َ‫أ‬ َ‫و‬ ،‫َا‬‫ن‬ِ‫اع‬َ‫م‬ْ‫س‬
َ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ‫ع‬ ‫ا‬َ‫ه‬ْ‫م‬ِ‫م‬ِ‫ت‬َ‫أ‬ َ‫و‬ ،‫ا‬َ‫ه‬َ‫ل‬ َ‫ين‬ِ‫ل‬ِ‫ب‬‫ا‬َ‫ق‬ ، َ‫ك‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ‫ع‬ ‫ا‬َ‫ه‬ِ‫ب‬ َ‫ين‬ِ‫ن‬ْ‫ث‬ُ‫م‬ َ‫ك‬ِ‫م‬ْ‫ع‬ِ‫ن‬ِ‫ل‬ َ‫ين‬ ِ‫ر‬ِ‫َاك‬‫ش‬ ‫َا‬‫ن‬ْ‫ل‬َ‫ع‬َْ‫ا‬ َ‫و‬ ،ُ‫م‬‫ي‬ ِِ َّ‫الر‬ ُ‫اب‬ َّ‫و‬َّ‫ت‬‫ال‬‫ا‬
Nga Abdullah ibën Mes'udi r.a transmetohet se Pejgamberi a.s n'a mësonte një lutje: O
Allah, bashkoi zemrat tona, përmirësoji marrëdhënien tona shoqërore, na udhëzo në rrugët e
paqes, na nxirr nga errësira në dritë, na ruaj nga të shëmtuarat, të jashtme apo të brendshme,
na begato në dëgjimin tonë, në sytë tanë, në zemrat tona, në gratë tona, dhe në fëmijët tanë,
dhe pranoje pendimin prej nesh, Ti je i Përjetshmi, i Mëshirshmi. Dhe na bëj falenderues ndaj
mirësive të Tua, dhe na bëj lavdërues duke i pranuar ato, dhe na jep në mënyrë të plotë. (Ebu
Davud 969)
Humejd b. Abdurrahmani transmeton nga nëna e tij Ummu Gulthum b. Ukbe: “E kam dëgjuar të
Dërguarin e Allahut (s.a.v) të thotë: ‘Nuk konsiderohet gënjeshtar ai që, në përpjekje për të
pajtuar dy njerëz, thotë dhe bart fjalë të mira.” (Tirmidhi, Birr, 26)
Sipas asaj që ka dëgjuar Ebu Hirash es-Sulemi, i Dërguari i Allahut ka thënë: “Dikush që i mban
inat një vit vëllait të tij musliman, (ka faj) sikur të ketë derdhur gjakun e tij.” ( Ebu Davud, Edeb,
47; Ibën Hanbel, 219)
Në jetën e përditshme, si rezultat i keqkuptimeve, prekjeve apo konflikteve për interesa
mes njerëzve, mund të ndodhin prishje qejfi apo inate mes njerëzve. Por Pejgamberi ynë Fisnik
ka porositur: “Mos e urreni njëri-tjetrin, mos e kini zili njëri-tjetrin, mos ia ktheni shpinën njëri-
tjetrit! O robërit e Allahut, bëhuni vëllezër! Nuk i lejohet një muslimani t’i mbajë inat vëllait të
tij të fesë më shumë se tri ditë!”1 Sidomos nëse kjo thyerje ndodhin mes bashkëshortëve apo të
afërmve, kjo prish unitetin e familjes si themeli më i rëndësishëm i shoqërisë. Prandaj pajtimi
mes njerëzve është prej vlerave morale të cilat i inkurajon Islami. Aq sa i Dërguari i Allahut (s.a.v)
ka theksuar se ndërmjetësimi është më i rëndësishëm se ibadetet (nafile) siç janë namazi,
agjërimi dhe sadakaja. Siç transmeton Ebu Derda, i Dërguari i Allahut (s.a.v) i pyeti të pranishmit:
“A t’ju tregoj një gjë që është më me vlerë se agjërimi, namazi dhe sadakaja?” Sahabët i thanë:
“Po, sigurisht o i Dërguari i Allahut.” Atëherë i Dërguari i Allahut tha: “Pajtimi (rregullimi) i dy
njerëzve. Kurse prishja e marrëdhënieve mes dy njerëzve është çrrënjosje (e besimit).”2
1 B6076 Buhari,Edeb, 62.
2 D4919 Ebu Davud, Edeb, 50; T2509 Tirmidhi,Sifatu’l-kijame,56.

2. Pejgamberi a.s na ka nxitur që të ndërmjetësojmë për t’i kapërcyer hatërmbetjet mes
nesh dhe vetë ai u ka prirë pajtimeve mes shumë njerëzve dhe fiseve të ndryshme.3 Tregon Sehl
b. Sa’d es-Saidi: Bijtë e Amr b. Aufit, një nëndegë e fisi Eus që jetonin në Kuba, ishin zënë mes
tyre dhe ishin armiqësuar. Kur iu dha lajmi të Dërguarit të Allahut, ai tha: ‘Ejani të shkojmë e t’i
pajtojmë,’ dhe duke u nisur për atje4 bashkë me disa nga sahabët e tij shkoi tek Bijtë e Amr b.
Aufit me qëllim që t’i rregullonte marrëdhëniet mes tyre. Duke shkuar e porositi Bilalin: ‘Nëse
hyn koha e namazit të iqindisë, thuaji Ebu Bekrit që të dalë t’ia falë namazin popullit!’”5
Aliu r.a ka thënë: "Një nga gjërat që sjell falje është ta bësh të gëzuar vëllain tënd
musliman".Enesi r.a ka thënë: "Kushdo që ka bërë pajtim mes dy njerëzve, Allahu i jep atij për
çdo fjalëshpërblimin elirimit të një skllavi".EbuUmame r.a ka thënë: "Bëjinjë miljepër të vizituar
një person të sëmurë, bëji dy milje për të vizituar vëllain tënd për hir të Allahut, dhe bëji tre milje
për të bërë pajtuar ndërmjet dy njerëzve".
Pejgamberi ynë shpesh bisedonte me sahabët dhe i këshillonte ata. Në një prej ditëve i
tha Ebu Ejjub el-Ensariut: “O Ebu Ejjub! A të të them një sadaka nga e cila do të jetë i kënaqur
Allahu dhe i Dërguari i Tij?” dhe kur Ebu Ejjubi i tha: “Po, sigurisht,”iDërguari i Allahut e këshilloi:
“Përpiqu t’i pajtosh njerëzit kur i mbajnë mëri njëri-tjetrit dhe bien në mosmarrëveshje!”6
Ndërmjetësimi është tentativë për të eliminuar konfliktet, hatërmbetjet dhe mëritë mes
dy njerëzve osebashkësive;është përpjekje për t’u gjetur zgjidhje konflikteve me ndërmjetësimin
e një personi të tretë të paanshëm. Duke e ditur këtë, Zoti ynë i Madhëruar, duke vënë në dukje
ndërmejtësimin për parandalimin e konflikteve, ka porositur: “Vërtet, besimtarët janë vëllezër,
prandajpajtojini vëllezërittuajmestyre dhekijeni frikë Allahun,nëmënyrë që të mëshiroheni!”7 Kurse
në një ajet tjetër Allahu i Madhërishëm thotë: “S’ka kurrfarë të mire në shumë prej bisedave të
tyre të fshehta, përveç atëherë kur ndokush kërkon që të jepet sadaka ose të kryhet një vepër
e mirë apo pajtim mes njerëzve. Atij që e bën këtë për të fituar kënaqësinë e Allahut, Ne do t’i
japim një shpërblim të madh.”8
I Dërguari i Allahut, duke thënë se, “Nuk i lejohet muslimanit t’i mbajë inat më shumë se tri
ditë vëllait nga feja, (ashtu që) kur të takohen të kthejnë fytyrën nga njëri-tjetri. Më i miri nga këta
është ai që përshëndetet i pari me selam,”9
ka theksuar se inati nuk duhetvazhduar dhe e ka lavdëruar
atë që hedh hapin e parë në këtë drejtim. Po ashtu, duke paralajmëruar se “Ditët e hëna dhe të enjte
hapendyert e xhenetitdhe faletçdo robi cili nuki ka bërë shirk Allahut.Përveçatijqë është në armiqësi
me vëllanëe tij. (Përata) thuhet kështu: ‘Ilini këta të dy të presin derisatë pajtohenmes tyre, I lini këta
të dy të presin derisa të pajtohenmes tyre!’”10 ka vënë në dukje se Allahu Fuqiplotë nuk e miraton
të mbahet inat.
Aq rëndësi i është dhënë ndërmjetësimit në Islam, sa që Pejgamberi a.s ka thënë se mund
të thuhen gënjeshtra të vogla për t’i pajtuar të hidhëruarit. Kështu, duke thënë se, “Nuk
3 B2693 Buhari,Sulh, 3.
4 YM7545 Ebu Ja’la,Musned, XIII,458.
5 D941 Ebu Davud, Salat,168-169.
6 MK3922 Taberani, el-Mu’xhemu’l-kebir, IV, 138; BSH11094 Bejhaki, Shuabu’l-iman, VII,490.
7 Huxhurat, 49/10.
8 Nisa,4/114.
9 B6237 Buhari,Isti’dhan,9.
10 M6544 Muslim,Birr,35.

3. konsiderohet gënjeshtar ai që, në përpjekje për të pajtuar dy njerëz, thotë dhe bart fjalë të
mira,”11 madje edhe duke vënë në dukje se, “Marrëveshjet e bëra mes muslimanëve janë të
vlefshme derisa të mos e bëjnë hallall një haram, dhe haram një hallall,”12 ka theksuar se duhet
të ruhet vija e haramit dhe hallallit. Prandaj kurrsesi nuk është e drejtë që në emër të pajtimit të
dy njerëzve të tejkalohen kufijtë e Allahut, të përzihen harami me hallallin gjatë ndërmjetësimit,
apo të ofrohen mundësi që janë haram me qëllim që t’u bëhet qejfi palëve.
Ebu Nu'aimi ka transmetuar: Imam Shafiu, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: " Nuk kam
debatuar me askënd, por do të doja që ai të pajtohej, të ishte i kënaqur, të ndihmohej dhe të
ishte në kujdesin e Allahut dhe mbrojtjen e tij. Dhe unë kurrë nuk kam debatuar me askënd,
përveç se nuk më ka shqetësuar nëse Allahu e sqaroi të vërtetën në gjuhën time ose në gjuhën e
tij. "
Një nga hapësirat ku më së tepërmi përjetohen hidhërime mes njerëzve, janë edhe
çështjet e shkëmbimeve apo çështjet që kanë të bëjnë me jetën tregtare. Një prej këtyre
shembujve është përjetuar para derës së Hz. Pejgamberit (s.a.v). Sipas rrëfimit të nënës sonë Hz.
Aishes, i Dërguari i Allahut i dëgjoi dy rivalët të diskutonin me zë të lartë para derës së tij lidhur
me një çështje borxhi. Borxhliu i kërkonte borxhdhënësit që të hiqte dorë nga një pjesë e borxhit
dhe për atë që do të merrte të tregohej pak më tolerant. Kurse borxhdhënësi i përgjigjej: “Pasha
Allahun, këtë nuk e bëj dot!” Atëherë i Dërguari i Allahut doli nga shtëpia dhe pyeti: “Kush është
prej jush ai i cili u betua në Allah se nuk e bën një të mirë?” Kur borxhdhënësi i tha: “Unë, o i
Dërguari i Allahut!” i Dërguari i Allahut i tha: “Bëj atë që preferon (borxhliu).”13
Ndërmjetësimi i cili kontribuon për paqen shoqërore, nuk vlen vetëm për hidhërimet dhe
mëritë mes muslimanëve, por për të gjithë individët e shoqërisë. Kështu, në Epokën e Artë, në
marrëdhëniet e borxhit, mes muslimanëve dhe ithtarëve të librit ndonjëherë shfaqeshin
mosmarrëveshje. Për shembull, sipas transmetimit të Xhabirit (r.a.), babai i tij Abdullahu pati
vdekur ndërkohë që i kishte borxh një hebreu. Megjithëse Xhabiri i kërkoi hebreut në fjalë që t’ia
shtynte afatin për kthimin e borxhit, ai nuk pranoi. Atëherë Xhabiri shkoi te i Dërguari i Allahut
dhe i kërkoi që të ndërmjetësonte mes tij dhe hebreut dhe i Dërguari i Allahut nuk ia prishi.14
Ndonjëherë, mosmarrëveshjet mes muslimanëve dhe hebrenjve shfaqeshin edhe në
formën e debateve ideore. Sipas rrëfimit të Ebu Hurejres, dy veta, njëri prej tyre musliman dhe
tjetri hebre debatuan me njëri-tjetrin. Muslimani iu drejtua hebreut: “Betohem në emrin (e
Allahut) e atij që e ngriti Muhammedin mbi botërat!”, kurse hebreu ia ktheu: “Betohem në emrin
(e Allahut) e atij që e ngriti Musain mbi botërat!” Atëherë muslimani e qëlloi hebreun me
shuplakë. Hebreu menjëherë shkoi pranë të Dërguarit të Allahut dhe i tregoi ngjarjen, Pejgamberi
(s.a.v) e thirri muslimanin dhe e pyeti edhe atë për ngjarjen. Pasi i dëgjoi të dyja palët lidhur me
atë që kishte ndodhur, i Dërguari i Allahut i tërhoqi vërejtjen muslimanit dhe e këshilloiqë të mos
e nxirrte atë si alternativë ndaj Musait a.s e ta preferonte mbi të.15
11 T1938 Tirmidhi,Birr,26.
12 IM2353 Ibën Maxhe, Ahkam, 23; D3594 Ebu Davud, Kada (Akdije),12.
13 B2705 Buhari,Sulh, 10.
14 B2396 Buhari,Istikradh,9;D2884 Ebu Davud, Vesaja,17.
15 B2411 Buhari,Husumat, 1; M6153 Muslim,Fedail,160.

4. Ndonëse përfundimi i mosmarrëveshjeve dhe pajtimi i njerëzve të hidhëruar mes tyre
është virtyt, më esenciale është harmonia dhe shmangia e qëndrimeve negative që mund t’u
hapin rrugën hidhërimeve e mërive. Muslimani është njeri në paqe me familjen dhe mjedisin e
tij. Pa dyshim që kjo para së gjithash buron nga paqja e tij me veten. Besimi dhe morali i tij e
orientojnë në këtë drejtim, i mësojnë të mos lëndojë e të mos plagosë zemra. Kjo fjalë e urtë e
të Dërguarit të Allahut e konfirmon këtë të vërtetë: Dikush që i mban inat një vit vëllait të tij
musliman, (ka faj) sikur të ketë derdhur gjakun e tij.”16
16 D4915 Ebu davud, Edeb, 47; HM18100 Ibën Hanbel, IV, 219.