SlideShare a Scribd company logo
1 of 15
1
UNIVERSITETI “ ”
Fakulteti Juridik
PUNIM SEMINARIK
TEMA: TË DREJTAT E NJERIUT
LËNDA: E DREJTA NDERKOMBËTARE PËR TË DREJTAT E
NJERIUT
MENTORI: STUDENTET:
PEJË,2020
2
Përmbajtja
Hyrje…………………………………………………………………………….............……………………………………………………………..3
1.PARAQITJA E TË DREJTAVE TË NJERIUT…………………………………………………………………………….……………..4
2.AKTET E PARA NGAFUSHA E TË DREJTAVE TË NJERIUT…………………………………………………………….……..5
3.KLASIFIKIMI I TË DREJTAVE TË NJERIUT……………………………………………………………………………………….….6
3.1 TË DREJTAT POLITIKE DHE CIVILE………………………,………………………………………………………………………..6
3.2 TË DREJTAT EKONOMIKE, KULTURORE DHE SOCIALE…………………………………………………………………..7
4.INTERPRETIMI I TË DREJTAVE TË NJERIUT………………………………………………………………………………………8
5.SISTEMI I OKB-SË DHE TË DREJTAT E NJERIUT………………………………………………………………………………8
5.1 KARTA E OKB-SË DHE TË DREJTAT E NJERIUT…………………………………………………………………………….8
5.2 TRUPAT NDIHMËSE TË ASAMBLESË SË PËRGJITHËSHME…………………………………………………………….9
5.3 Trupat Ndihmëstë KëshillitEkonomike Social…………………………………………………………………………11
6. KËSHILLI PËR TË DREJTAT E NJERIUT…………………………………………………………………………………………12
7.DEKLARATA E PËRGJITHËSHME E TË DREJTAVE TË NJERIUT………………………………………………………..12
8.PAKTË NDËRKOMBËTARE PÊR TË DREJTAT E NJERIUT
8.1 PAKTI NDËRKOMBËTAR PËR TË DREJTAT CIVILE DHE POLITIKE…………………………………………………13
8.2 PAKTI NDËRKOMBETAR PËR TË DREJTAT EKONOMIKE,SOCIALE DHE KULTURORE…………………….13
PËRFUNDIMI………………………………………………………………………………………………………………………………….15
LITERATURA………………………………………………………………………………………………………………………………….16
3
HYRJA
Në këtë punimseminarikdotë flasimpërtë drejtate njeriutse kurjanë paraqiturato,cilatkanë qenë
aktete para në fushëne të drejtësë njeriut.
Do flasimedhe përedhe përKlasifikimine të drejtave të njeriut, se si ndahen ato, do mundohemi ta
spjegojmë rolin e tyre veç e veç .
Në vazhdimsi do flasim edhe për sistemin e OKB-së se si i rregullon ajo të drejtat sipas Kartes së
OKB-së, do tregojmë rolin e saj si organizatë dhe duke u munduar do I spjegojmë ndarjen e
trupave ndihmëse etj…
4
1.PARAQITJA ETË DREJTAVE TË NJERIUT
TE DREJTAT E NJERIUT kane te bejne me te drejtene cilambrohetme ligj dhe lirine e barazine ndermjet
njerezve dhe këtotë drejtajanë të përcaktuarame “Ligj hyjenor”apondryshe “Ligji IPërendisë”.
Të drejtate njeriutzënë vendnë veprate filozofeve dhe juristavetë ndryshëm të shekujve XVI,XVII
dhe XVIII.
SPINOZA:Liria e mendimitdhe fjalës,si vleratë pazevendësueshme në jetënshoqërore dhe politike
‘Askushs’mundtë heqë dorë ngaliriae mendimitpor,gjithashtu,askushs’mundtë detyrojë këdopa
pasojafatale të flasë sipasurdhërave të pushtetitsuprem‘
NdërsaVolteri kritikonte ashpërshoqërinëfeudale në Francë dhe kishenkatolike si aleancëe “fronitdhe
altarit” ,nga e cila buroni pabarazitë shoqerore,jotolerancadhe arbitrarizmi Ipushtetitmbretëroretj.
Ku edhe thot:”Lirinë e fjalës,barazinëdhe nevojenpërtë vepruarme të tjerëtashtusiç deshiron të
veprohet me ty, si rregulla që burojnë nga ligjet natyrore që vlejnë për të gjithë njerëzit dhe të
gjithë popujt, e të cilat u përgjigjen plotësisht ligjeve të moralit.”
Rousseau një tjetër ideolog që ka ndikuar më së shumti në mendimin politik të kohës së vet me
kritikën që ia ka bërë rendit të atëhershëm të bazuar në pabarazi e që ishte negacion I
“gjëndjes natyrore”, në të cilën të gjithë njerëzit kanë qenë njësoj të lire dhe s’ka ekzistuar
kurrfarë pabarazie ekonomike apo politike.Ku I vetmi dallim ndërmjet njerëzve mbështetej në
pabarazinë fizike (madhesia, mosha, shendeti etj) ose në aftësinë intelektuale (shpirtërore) por
këto janë krejtësisht sekondare.
Kontrata shoqëror e lidhin njerëzit, atëherë del se ata nuk e bëjnë për t’iu nënshtruar pushtetit
absolut shtetëror, por për të ruajtur “të drejtat individuale njerëzore” dhe bashkohën në bashkësi
për të ruajtu dhe mbrojtur bashkërisht secilin anëtar ose të mire të tij.
“Populli i lirë dëgjon por nuk shërben. Ai ka prijës por nuk ka zotëri, ai dëgjon vetëm ligjet, falë
ligjeve, ai nuk u nënshtrohet njerëzve”1
1 Zenjullah Gruda “Mbrojtja Ndërkombëtare e të drejtave të njeriut” Prishtinë2013,fq 6
5
2.AKTET E PARA NGA FUSHA ETË DREJTAVE TË NJERIUT
Karta e Madhe e Lirive 1215 : që në atë kohë parashihte se askushnuk mundtë burgosetose të
privohetngaliria/pasuria,të vihetjashtë ligjit
ose të dëbohetposnë bazë të vendimittë ligjshëmdhe në bazë të ligjit.
-Ligji për të drejtat1689 përmbanë rregullatë cilate kufizojnë dukshëmpushtetinabsolutistdhe
garantojnë një mbrojtje më të madhe
të të drejtave të njeriut:drejtae peticionot,fjalimetnë parlament
-Deklaratënpër Pavarësinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës1776:
ka qenë e përgatiturngaJefferson,mendimi politiki të cilitkaqenë i
inspiruarme doktrinënpërtë ‘drejtatnatyrore të njeriut’.Kjodeklaratë
shpallë:
– Se të gjithë njerëzitjanë të krijuarsi të barabartë;
– Se Krijuesi i tyre uka dhënë disatë drejtatë patjetërsueshme,siçjanë
jeta,liriadhe kërkimi i lumturisë;
– Se qeveritë janë krijuarpërti siguruarkëto të drejta;dhe
– Se qeveritë autorizimete vetai nxjerrinngapajtimi i njerëzve mbi të
cilëtushtrojnë pushtetin.
– Qeveritë që ekzistojnëmë gjatë të mosndërrohenpërçkado qoftë ose
përarsye të vogla.
-Deklarata për të Drejtat e njeriutdhe Qytetarit : AsamblejaNacionalee Francës,më
26 gusht1789 miratoi Deklaratënsipassë cilësnjerëzitlindindhe jetojnë të
lirë dhe të barabartë në të drejta.
• Lirinë si e drejtë e njeriuttë bëjë gjithçka,përaqsanuk i bënë dëm tjetërkujt,dmth,shfrytëzimi i të
drejtave natyrore të çdonjeriuështë në varësi të drejtpërdrejtë me të drejtatqë ujanë siguruar
anëtarëve tjerë të shoqërisë.
6
• Ndalonqë dikushtë jetë i shqetësuarpërshkaktë bindjessë tij dhe
shpallë të drejtëne fjalës,shkrimitdhe shtypit.
• Vë në dukje se kufijtë e lirive njerëzore janë përcaktuarvetëmme ligj.
• Ka ndaluarakuzat,burgosjetose mbajtjetarbitrare në burgqë nuk është e bazuarnë dispozitënligjore
dhe ka urdhëruardënimine atyre që nxisin,kryejnëose mundësojnë kryerjene urdhrave arbitrare.
3.KLASIFIKIMI I TË DREJTAVETË NJERIUT
Grupete të drejtave të njeriutndahennë dygrupe dhe atojanë:
1.Të drejtatpolitikedhe civile
2.Të drejtatekonomike,kulturore dhe sociale
3.1 TË DREJTAT POLITIKE DHE CIVILE
Të drejtatpolitikedhe atocivile janë të drejtaqë Ipërkasingjeneratëssë pare dhe janë të drejta
negative dhe individuale.
Dhe në të drejtatpolitike dhe civilebëjnëpjesë këto:
1. E drejtae jetёs,
2. E drejtapёrtё mosiu nёnshtruartorturёs,apo dёnimeve ose
trajtimeve mizore,çnjerëzore aposhtëruese,
3. E drejtapёr liri dhe siguri,
4. E drejtae personave tё privuarnga liriapërt’utrajtuar me
humanizёmdhe respektpёrdinjitetine tyre,
5. E drejtapёrtё lёvizurlirishtbrendaterritoritkupersoni
ndodhetligjёrisht,
6. E drejtapёr njё procestё rregulltgjyqёsor,
7. Tё drejtate personittё akuzuarpёrkryerjene njё vepre
7
penale pёrtё gёzuardisagaranci minimale,lidhurme njoftimine akuzёsdhe tё drejtёne mbrojtjes,
8. E drejtapёrrespektimine jetёsprivate,
9. E drejtae shprehjes,
10.E drejtae mbledhjespaqёsore,
11.E drejtapёrtё zgjedhurdhe pёrt’uzgjedhuretj.
3.2 TË DREJTAT EKONOMIKE, KULTURORE DHE SOCIALE
Të drejtatekonomike,kulturore dhe atosociale Ipërkasingjeneratëssë dytë dhe janë të drejtapositive
dhe kolektive.
Realizueshmeri progressive:
-Në bazë të burimeve në dispozicion-
- Detyrimi përtë marrë veprimprogresivështë i menjëhershëm
- Masat represive nuklejohen
- Masat zbatuese duhettë shpërndahennë mënyrë të barabartë
gjithë popullsisë me theksmë të madhnë më të pafavorizuarit
Dhe të drejtatekonomike,kulturore dhe sociale ndahennë:
1. e drejtatrashëgimisë ,
2. e drejtapërpunë
3. e drejtae organizimitsindikal,
4. e drejtae sigurimitsocial
5. Të drejtatsociale të veçanta
6. e drejtae ndihmës
7. e drejtae sigurimitshëndetësore
8. e drejtae vendosjesse lirë përlindjene fëmijëve,etj2
2 Slidete lëndes “E drejta ndërkombetare për të drejtat e njeriut” Sabiha Shala,2019.
8
4.INTERPRETIMI I TË DREJTAVETË NJERIUT
‘Doktrina e Pemëssë Gjallë‘
Teksti i një traktati konsiderohetorganike dhe ajoduhettë interpretohetnë mënyrë të gjerë dhe
progresive në mënyrë që të përshtatenme kushtetbashkëkohore
Qasja e "Gjerë dhe e qëllimshme"
Teksti i një traktati nuk duhettë interpretohetngushtë ose fjalë përfjalë;në vendtë kësaj,ajoduhettë
interpretohetgjerësishtnë dritëne qëllimittë saj themelor3
5.SISTEMI I OKB-SËDHE TË DREJTAT E NJERIUT
5.1 KARTA E OKB-SË DHE TË DREJTAT E NJERIUT
-Karta e OKB-së nukI përkufizontë drejtate njeriutdhe liritë themelore,asqë kandonjë dispozitëqë do
të siguronte respektimine tyre.Megjithëkëtë,Kartae OKB-së oronnjë koncepttë përgjithshëmpërtë
njohurdhe përtë mbrojturtë drejtate njeriutdhe liritthemelore dhe përdomosdoshmerinë e
bashkëpunimitndërkombëtarpërsigurimine tyre.
Në hyrje të kartësriafirmohetbesimi “në të drejtatthemelore të njeriut,në dinjitetdhe vleratë njeriut,
në barazinë e të drejtave të meshkujve dhe femrave”.Kurse neni 1paragrafi 3 e vënë respektimine të
drejtave të njeriut dhe lirive themelore përtë gjithë,padallim race,seksi,gjuheose fejendërqellimet
kryesore të Kombëve të Bashkuara.
Neni 55 e nenvizondetyrene Kombëvetë Bashkuara që të angazhohetpërrespektimine plotë dhe
efektivtë të drejtave të njeriut dhe lirvive themelore,si mjetpërtë krijuarkushte që dotë siguronin
stabilitetdhe mirëqenjesi parakushttë domosdoshëm përmardhënje paqësore ndërmjetpopujve.
Neni 76 I Kartësduke vënë në dukje qëllimetesenciale të regjimit të Kujdestarisëkërkontë inkurajohet
respektimi Itë drejtave të njeriutdhe lirive themelore të tij padaillimgjinije,race,seksi apofeje.
3 Slide“ E drejta ndërkomëtare e të drejtave të njeriut” Sabiha Shala,2019.
9
Karta e OKB-së përcaktonOrganetQendrore që duhettë bartinveprimtarinlidhurme të DNJdhe që
duhetkujdesurpërrealizimine tyre dhe atojanë:
Asamblejae Përgjithshme
KëshilliEkonomike Social (Komisioni përtë Drejtate Njeriut1946)4
5.2 TRUPAT NDIHMËSE TË ASAMBLESË SË PËRGJITHËSHME
a) Komisionii së DrejtësNdërkombëtare
b) Komiteti Special përDekolonolizim
c) Komiteti SpecialkundërAparteidit
d) Komisari i Lartë përtë Drejtate Njeriut
a) Komisioni i së DrejtësNdërkombëtare
• ThemeluarngaAP(Rez.174,1957)
• Mandati:Trup ndihmëspërkodifikimdhe zhvillimprogresivtë së DrejtësNdërkombëtare
• Antarësia:15-34 (1981) antarë të zgjedhurngaAPpër 5 vjet
• Projektpropozimet: –KonventapërPengimindhe Dënimin e Gjenocidit,DeklaratpërAzil Territorial,
Protokoll përStatusine Refugjatëve,etj
• Mbledhjet:–Në Gjenevë
– Maj dhe zgjasin12 muaj
• Raport:– RaportvjetorAsamblesë së Përgjithshme
b) Komiteti Special për Dekolonolizim
• Themeluarpasmiratimittë DeklaratespërDhëniene PavarësisVendevedhe Popujve Kolonialë(Rez.
1654,1961)
• Mandati:
– Monitoronzbatimine Deklarates –Rez.1654
– Informonte Këshillim e Sigurimitpërtë gjithazhvillimetnë territore koloniale
– Të vendoskurnjë territortë bëhej shtetsovran
4 Zenjullah Gruda “Mbrojtja Ndërkombëtare e të drejtave të njeriut” Prishtinë2013,fq 13
10
– Pranonte peticione,dërgonte misionettë posaçme në vende‘koloniale’
• Antarësia:17-25 (1979) antarë të emruarnga Kryetari i AP
• Projektpropozimet:–Inicuarmiratimine shumë rezolutave përzbatimine Deklarates/Rez.1654
• Mbledhjet:–Në NewYorkdhe vende tjera – 1 Shkurtderi në 15 Gusht
• Raport:– RaportAP dhe Këshillittë Sigurimit
c) Komisari i Lartë për të Drejtat e Njeriut
• Themelimi:–IdejapërProkurorPublikpërtë DNJ,1947 – Pas shumë tentimeve,themelohet1993 nga
AP
• Emrimi i Komisarittë Lartë :
– EmronSekretari i APkurse miratonAP
– Gjatë emrimeve duhetsiguruarrotaciongjeografik
– Zyra është vendosurnë Gjenevë pornjë zyre ndërlidhëse në New York
• Statusi dhe Kompetencate KL:
– Zyrtar i OKB-së përgjegjespëraktivitetete OKB-së në fushëne të DNJ
– Avancoj të gjithatë DNJ , rekomandoj OKB-sëpërpërmirësimtë DNJ,etj
– Intensifikoj bashkëpuniminndërkombëtar përmbrojtjene DNJ,etj
• Raport:– Raport vjetorKomisionitpërtë DNJdhe përmesKomisionitEko-Social AP
d) Komiteti Special kundërAparteidit
• Themeluar(Rez.1761,1962) rimemrohetnë 1974
• Mandati:–Mbikëqyrjene politikësraciste të qeverisë së Afrikëssë Jugut
– Nga1970, shqyrtonte të gjithaaspektete politikëssë aparteiditdhe reperkusionete saj
ndërkombëtare
• Antarësia:11-18 (1980) shtete anëtare të emruarnga Kryetari i AP
• Aktivitetet:–Organizimii konferencave relevante të shumta
– Përkrahurfonde humanitare,arsimore,politiketë popullittë shtypurtë
Afrikëssë Jugutsi dhe Levijzjene tij Nacionale-Çlirimtare
• Raport:– Raport vjetordhe speciale APdhe Këshillittë Sigurimit
11
5.3 Trupat Ndihmës të Këshillit Ekonomik e Social
a) Komisionii Drejtave të Njeriut(UNHRHC)
Këshilli përtë Drejtate Njeriut
b) Nën-komisionipërPengimine Diskriminimitdhe Mbrojtjene Pakicave
a) Komisioni i Drejtave të Njeriut
• Themeluar(Rez.5dhe 9, 1964) si njërandër6 komisionetfunskionale të KomisionitEkonomike Social
• Mandati:– Propozoj,rekomandoj dhe rapotoj Këshilli lidhurme:
• Instrumentetndërkombëtarepërtë DNJ
• Mbrojtjene pakicave
• Pengimine diskriminimit,etj
• Antarësia:9-53 (2010), janë përfaqesuestë qeverive
• Aktivitetet:–Mbledhjeti mbanë në Gjenev1herë në vit(shkurt-mars)
– Nga1992, janë mbajturmbledhje emergjente,p.sh.Mbledhjae parë ishte përtë
shqyrtuargjendjennë Ish-Jugosllavi (Raportuesi TadeusczMazowiecki i Polonisë,1995 ElzabetRennga
Finlanda)
• Raport:– Raportvjetordhe special KëshillitEkonomikSocial
b) Nën-komisioni përPengimine Diskriminimitdhe Mbrojtjene Pakicave
• Themeluar(1947) si organ kryesorsubsidiari Komisionitpërtë Drejtate Njeriut
• Mandati:–Propozoj,rekomandoj dhe raportoj Komisionitlidhurme:
• Instrumentetndërkombëtarepërtë DNJ
• Mbrojtjene pakicave
• Pengimine diskriminimit,etj
12
• Antarësia/Zevendës:12-26(1969), ZgjidhenngaKomisioni përtë DNJ,nominuarngaqeveritë e
shteteve anëtare
• Aktivitetet:–Përgatitjene studimeve të ndryshme,
– RekomandimeKomisionittë DNJnë lidhjeme shkeljene të drejtave të pakicave
• Raport:– Raport Komisionitpërtë DNJ
6. KËSHILLI PËR TË DREJTAT E NJERIUT
Themeluar(Rez.60/251 2006) si trupi i ri në kuadërtë sistemittë OKB-së
, trup ndihmësi AP(duke zevendësuarKomisionine OKB-sëpëttë DNJ)
• Mandati:–Përparimine respektimine përgjitshëmdhe mbrojtjene të gjithatë DNJdhe lirive
themelore
– Shqyrtoj situataqë kanë të bëjnë me shkeljene të DNJ
– Përparoj edukimindhe mësimine të DNJdhe jeprekomandimeAP,etj
• Përbërja:47 antarë të zgjedhurme shumicë votashngaAP –përfaqësimi
gjeografik,SHBA kishe refuzuartë emëroj anëtare në fillim
• Mbledhjet:–Tri Mbledhje të rregulltanë vit,përfshisesionetqë zgjashin10javë
– Mbledhje special
• Raport:– Raport vjetorAP
7.DEKLARATA EPËRGJITHËSHMEE TË DREJTAVETË NJERIUT
Miratura me 10 dhjetor1948
• Përdallimngatesktetklasikepërtë DNJ,përherë të parë promovon ndërlidhjennë mestë drejtave
civile dhe politikedhe të drejtatekonomike,sociale dhe kulturore
• Ka preambulendhe 30nene (në shqipversioni :
http://www.ohchr.org/EN/UDHR/Documents/UDHR_Translations/aln.pdf )
• Deklaratështë miratunë forme të Rezolutës( (General Assemblyresolution217 A) dhe jo Traktati
• StatistikatrrethKushtetutave 1949-1975:
– 91% garanci përpavarësi të gjykatave
– 88 % lirinë e fesë
13
– 87 % lirinë e shprehjesse lirë të mendimitdhe bindjes
– 86 % lirine bashkimit
– 84 % barazinë e njerëzve para ligjit
– 81 % ndalojnë diskriminimin
– 53 % ndalojnë torturen
– 57 % drejtënpërpunë
– 45 % drejtëne sigurimitsocial
– 54,5 % drejtëne shkollimit
– Është përkthye në 500 gjuhë të botës
8.PAKTË NDËRKOMBËTAREPÊR TË DREJTATE NJERIUT
8.1 PAKTI NDËRKOMBËTAR PËR TË DREJTAT CIVILE DHE POLITIKE
Komforme rregullatPakti Ndërkombëtarpërtë drejtatcivile dhe politikekahyrë në fuqi më 23 mars
1976 dhe deri në marstë vitit2007 ka qenë IratifikuarapoI I pranuar me aderime të 160 shtetëve.
Pakti ndërkombëtarpërtë drejtatcivile dhe politikepërmbanëshume dispozitapërtë drejtat
demokratike dhe lirite njeriutdhe mjetetpërgarantimine tyre.Ndërtomë të rëndësishme janë:e
drejtae jetëse ciladuhettë jetë e mbrojturme ligj(neni 6);e drejtae lirisë dhe sigurisëpërsonale e cila
përjashtonburgiminose paraburgiminarbitrar.5
8.2 PAKTI NDËRKOMBETAR PËR TË DREJTAT EKONOMIKE,SOCIALE DHE KULTURORE
Pakti ndërkombëtarpërtë drejtatEkonomike,sociale dhe kulturore ka hyrë në fuqi me 3 janar 1976,
kurse në mars të vitit2007 me të kanë qenë të detyruar156 shtete.
Por kypakt ka shkaktuarshume më tepërdiskutimengase përmbante dispozitaqë kanë të bëjnë me
punën,sigurimin social,standardi e jetesës,mbrojtjen e familjës.sigurinë e shendet, edukimin etj.
Pakti ndërkombetar për të drejtat ekonomike ato sociale dhe kulturore për dallim nga pakti
ndërkombëtar për të drejtat civile dhe politike kërkon që pakompromis zbatimin e çdo të drejte
të njeriut, obligimet e shtetëve I formulon në atë mënyrë që lë hapsirë për t’u zbatuar ato në jetë
aq sa mundëson situate objective, d.m.th ka parasysh shtetët ne të cilat,përshkaktë
5 Zejnullah Gruda “Mbrojtja ndërkombëtare e të drejtave të njeriut”, Prishtinë2013,fq 38-39
14
prapambeturisë së dukshme,sendertimiIdispozitave të këtij pakti nukështëfare i lehtë e ndonjëherë
është madje Ipamundur. Pakti obligonshtetëtqë të marrinmasamaksimale veçe veçose ndërmjetë
ndihmë apobashkëpunimitndërkombëtar.6
PËRFUNDIMI
Në këtë punimseminarikjemi munduarqë siçkemi thënë në fillimtë flasimpër të drejtat dhe lirit
themelore të njeritu, duke treguar fillimet e saj,duke cituar disa ideolog,filozof e jurist rreth
qëndrimeve të tyre për të drejtat dhe liritë e njeriut që ka koha e tyre.
Kemi paraqitur Aktet e para nga fusha e të drejtave të njeriut. Jemi munduar të klasifikojmë të
drejtat e njeriut dhe të flasim gjerë e gjatë rreth tyre, rreth kohës kur jan miratuar,rreth
funksioneve të saj, kemi spjeguar roli e tyre.
Kemi folur edhe për Karten e OKB-së duke ndarë trupat ndihmse dhe duke folur rreth kohës kur
janë miratuar,antarsis së tyre,koha e thmeleimit etj.
Tek në fund kemi përmendur edhe deklaraten për të drejtat e njeriut,Këshillin e sigurimt dhe
duke përmendur Paktet e të drejtës civile,politike,ekonomike,sociale dhe kulturore.
Jemi munduar që të ju informojmë rreth tërë këtyre këtyre ngjarjeve të ndarë në kapitull.
6Zejnullah Gruda “Mbrojtja ndërkombëtare e të drejtave të njeriut”, Prishtinë2013,fq 41-42
15
LITERATURA
1. Zejnullah Gruda “Mbrojtja ndërkombëtaree të drejtave të njeriut”, Prishtinë 2013
2. PROF,ASS.DR, SABIHA SHALA, Slidet “E drejta ndërkombëtare përtë drejtate njeriut”2019
file:///C:/Users/Admin/OneDrive/Desktop/Fakulteti%20Juridik/Viti%20i%20pare/Edrejta%20nderkombe
tare%20per%20te%20drejtat%20e%20njeriut/download.%20(4).pdf

More Related Content

What's hot

Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)
Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)Kristjana Duni
 
Konventa mbi te Drejtat e Femijeve
Konventa mbi te Drejtat e Femijeve Konventa mbi te Drejtat e Femijeve
Konventa mbi te Drejtat e Femijeve Megi Braka
 
Metodologjia e Hulumtimeve
Metodologjia e Hulumtimeve Metodologjia e Hulumtimeve
Metodologjia e Hulumtimeve Fitore ZEQIRI
 
Politika ekonomike
Politika ekonomikePolitika ekonomike
Politika ekonomikedritashala
 
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.enerisaloti
 
SISTEMI NERVOR
SISTEMI NERVORSISTEMI NERVOR
SISTEMI NERVORAdela Sota
 
Tregu, oferta dhe kerkesa
Tregu, oferta dhe kerkesaTregu, oferta dhe kerkesa
Tregu, oferta dhe kerkesaMenaxherat
 
shkrimtaret e brezit te humbur
shkrimtaret e brezit te humburshkrimtaret e brezit te humbur
shkrimtaret e brezit te humburFialdoMema
 
Kriteret e kopenhages
Kriteret e kopenhagesKriteret e kopenhages
Kriteret e kopenhagestimi0202
 
Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh 2014 2015
Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh  2014 2015Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh  2014 2015
Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh 2014 2015Refik Mustafa
 
Analizë e veprës së një autori
Analizë e veprës së një autoriAnalizë e veprës së një autori
Analizë e veprës së një autoriErtil EB
 
Komunizmi ne shqiperi
Komunizmi ne shqiperiKomunizmi ne shqiperi
Komunizmi ne shqiperiElton Gjoka
 

What's hot (20)

Droga dhe shendeti
Droga dhe shendetiDroga dhe shendeti
Droga dhe shendeti
 
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)
Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)
 
Plan biznesi
Plan biznesiPlan biznesi
Plan biznesi
 
Konventa mbi te Drejtat e Femijeve
Konventa mbi te Drejtat e Femijeve Konventa mbi te Drejtat e Femijeve
Konventa mbi te Drejtat e Femijeve
 
Metodologjia e Hulumtimeve
Metodologjia e Hulumtimeve Metodologjia e Hulumtimeve
Metodologjia e Hulumtimeve
 
E Drejta Romake
E Drejta Romake E Drejta Romake
E Drejta Romake
 
Gazeta e shkolles
Gazeta e shkollesGazeta e shkolles
Gazeta e shkolles
 
Plan biznesi
Plan biznesiPlan biznesi
Plan biznesi
 
Shqiperia ne OKB
Shqiperia ne OKBShqiperia ne OKB
Shqiperia ne OKB
 
Politika ekonomike
Politika ekonomikePolitika ekonomike
Politika ekonomike
 
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.
 
FILOZOFIA
FILOZOFIA FILOZOFIA
FILOZOFIA
 
SISTEMI NERVOR
SISTEMI NERVORSISTEMI NERVOR
SISTEMI NERVOR
 
Tregu, oferta dhe kerkesa
Tregu, oferta dhe kerkesaTregu, oferta dhe kerkesa
Tregu, oferta dhe kerkesa
 
shkrimtaret e brezit te humbur
shkrimtaret e brezit te humburshkrimtaret e brezit te humbur
shkrimtaret e brezit te humbur
 
Kriteret e kopenhages
Kriteret e kopenhagesKriteret e kopenhages
Kriteret e kopenhages
 
Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh 2014 2015
Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh  2014 2015Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh  2014 2015
Fillet e së drejtes, Cikël Leksionesh 2014 2015
 
Leter motivuese
Leter motivueseLeter motivuese
Leter motivuese
 
Analizë e veprës së një autori
Analizë e veprës së një autoriAnalizë e veprës së një autori
Analizë e veprës së një autori
 
Komunizmi ne shqiperi
Komunizmi ne shqiperiKomunizmi ne shqiperi
Komunizmi ne shqiperi
 

Similar to Punim seminarik

Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut dhe
Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut dheTë drejtat dhe liritë themelore të njeriut dhe
Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut dhekulla 2010
 
Te drejtat dhe lirit themelore te njeriut
Te drejtat dhe lirit themelore te njeriutTe drejtat dhe lirit themelore te njeriut
Te drejtat dhe lirit themelore te njeriutTaulant Kelmendi
 
Te drejtat dhe lirit e individit
Te drejtat dhe lirit e individit  Te drejtat dhe lirit e individit
Te drejtat dhe lirit e individit Egi Zenelaj
 
Punim seminarik - Gjykata Penale Nderkombetare
Punim seminarik - Gjykata Penale Nderkombetare Punim seminarik - Gjykata Penale Nderkombetare
Punim seminarik - Gjykata Penale Nderkombetare ArberSusuri
 
Te drejtat e njeriut
Te drejtat  e njeriutTe drejtat  e njeriut
Te drejtat e njeriutDonart Geci
 
Mbrojtja Nderkombetare e te Drejtave te Njeriut- Shenime
Mbrojtja Nderkombetare e te Drejtave te Njeriut- ShenimeMbrojtja Nderkombetare e te Drejtave te Njeriut- Shenime
Mbrojtja Nderkombetare e te Drejtave te Njeriut- ShenimeVerlona Pireci
 
E drejta-ndërkombëtare-për-të-drejtat-e-njeriut
E drejta-ndërkombëtare-për-të-drejtat-e-njeriutE drejta-ndërkombëtare-për-të-drejtat-e-njeriut
E drejta-ndërkombëtare-për-të-drejtat-e-njeriutDurim Krasniqi
 
Mborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te Njeriut
Mborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te NjeriutMborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te Njeriut
Mborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te NjeriutRefik Mustafa
 
“Statusi juridik i të drejtave ekonomike, sociale dhe kulturore”
“Statusi juridik i të drejtave ekonomike, sociale dhe kulturore”“Statusi juridik i të drejtave ekonomike, sociale dhe kulturore”
“Statusi juridik i të drejtave ekonomike, sociale dhe kulturore”Universiteti Drejtësi
 
E+drejta+nderkombetare+publike[1]
E+drejta+nderkombetare+publike[1]E+drejta+nderkombetare+publike[1]
E+drejta+nderkombetare+publike[1]kulla 2010
 
Punim seminarik Qellimet dhe Parimet e Kombeve te Bashkuara
Punim seminarik  Qellimet dhe Parimet e Kombeve te BashkuaraPunim seminarik  Qellimet dhe Parimet e Kombeve te Bashkuara
Punim seminarik Qellimet dhe Parimet e Kombeve te BashkuaraArberSusuri
 
E Drejta Nderkombtare Publike
E Drejta Nderkombtare Publike  E Drejta Nderkombtare Publike
E Drejta Nderkombtare Publike Refik Mustafa
 
E Drejta Ndërkombtare Publike
E Drejta Ndërkombtare PublikeE Drejta Ndërkombtare Publike
E Drejta Ndërkombtare PublikeRefik Mustafa
 
E dr. nderkombetare_publike3
E dr. nderkombetare_publike3E dr. nderkombetare_publike3
E dr. nderkombetare_publike3s b
 
E Drejta CIvile - Abdullah Aliu
E Drejta CIvile -  Abdullah AliuE Drejta CIvile -  Abdullah Aliu
E Drejta CIvile - Abdullah AliuRefik Mustafa
 
Sigurianacionale 111219031658-phpapp01
Sigurianacionale 111219031658-phpapp01Sigurianacionale 111219031658-phpapp01
Sigurianacionale 111219031658-phpapp01Ministry of Health
 
Prof Beqir Sadiku Sociologji -kollekiumi 2, Juridik 1
Prof Beqir Sadiku  Sociologji -kollekiumi 2, Juridik 1Prof Beqir Sadiku  Sociologji -kollekiumi 2, Juridik 1
Prof Beqir Sadiku Sociologji -kollekiumi 2, Juridik 1ZuhdiHajzeri
 
Gjyqësia kushtetuese
Gjyqësia kushtetueseGjyqësia kushtetuese
Gjyqësia kushtetuesedritashala
 

Similar to Punim seminarik (20)

Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut dhe
Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut dheTë drejtat dhe liritë themelore të njeriut dhe
Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut dhe
 
Te drejtat dhe lirit themelore te njeriut
Te drejtat dhe lirit themelore te njeriutTe drejtat dhe lirit themelore te njeriut
Te drejtat dhe lirit themelore te njeriut
 
Te drejtat dhe lirit e individit
Te drejtat dhe lirit e individit  Te drejtat dhe lirit e individit
Te drejtat dhe lirit e individit
 
Punim seminarik - Gjykata Penale Nderkombetare
Punim seminarik - Gjykata Penale Nderkombetare Punim seminarik - Gjykata Penale Nderkombetare
Punim seminarik - Gjykata Penale Nderkombetare
 
Te drejtat e njeriut
Te drejtat  e njeriutTe drejtat  e njeriut
Te drejtat e njeriut
 
Mbrojtja Nderkombetare e te Drejtave te Njeriut- Shenime
Mbrojtja Nderkombetare e te Drejtave te Njeriut- ShenimeMbrojtja Nderkombetare e te Drejtave te Njeriut- Shenime
Mbrojtja Nderkombetare e te Drejtave te Njeriut- Shenime
 
E drejta-ndërkombëtare-për-të-drejtat-e-njeriut
E drejta-ndërkombëtare-për-të-drejtat-e-njeriutE drejta-ndërkombëtare-për-të-drejtat-e-njeriut
E drejta-ndërkombëtare-për-të-drejtat-e-njeriut
 
Mborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te Njeriut
Mborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te NjeriutMborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te Njeriut
Mborjta Nderkombtare e Te Drejtave Te Njeriut
 
E drejta ndërkombëtare publike punim seminarik.
E drejta ndërkombëtare publike   punim seminarik.E drejta ndërkombëtare publike   punim seminarik.
E drejta ndërkombëtare publike punim seminarik.
 
“Statusi juridik i të drejtave ekonomike, sociale dhe kulturore”
“Statusi juridik i të drejtave ekonomike, sociale dhe kulturore”“Statusi juridik i të drejtave ekonomike, sociale dhe kulturore”
“Statusi juridik i të drejtave ekonomike, sociale dhe kulturore”
 
E+drejta+nderkombetare+publike[1]
E+drejta+nderkombetare+publike[1]E+drejta+nderkombetare+publike[1]
E+drejta+nderkombetare+publike[1]
 
Punim seminarik Qellimet dhe Parimet e Kombeve te Bashkuara
Punim seminarik  Qellimet dhe Parimet e Kombeve te BashkuaraPunim seminarik  Qellimet dhe Parimet e Kombeve te Bashkuara
Punim seminarik Qellimet dhe Parimet e Kombeve te Bashkuara
 
E Drejta Nderkombtare Publike
E Drejta Nderkombtare Publike  E Drejta Nderkombtare Publike
E Drejta Nderkombtare Publike
 
E Drejta Ndërkombtare Publike
E Drejta Ndërkombtare PublikeE Drejta Ndërkombtare Publike
E Drejta Ndërkombtare Publike
 
E dr. nderkombetare_publike3
E dr. nderkombetare_publike3E dr. nderkombetare_publike3
E dr. nderkombetare_publike3
 
E Drejta CIvile - Abdullah Aliu
E Drejta CIvile -  Abdullah AliuE Drejta CIvile -  Abdullah Aliu
E Drejta CIvile - Abdullah Aliu
 
Sigurianacionale 111219031658-phpapp01
Sigurianacionale 111219031658-phpapp01Sigurianacionale 111219031658-phpapp01
Sigurianacionale 111219031658-phpapp01
 
Siguria nacionale
Siguria nacionaleSiguria nacionale
Siguria nacionale
 
Prof Beqir Sadiku Sociologji -kollekiumi 2, Juridik 1
Prof Beqir Sadiku  Sociologji -kollekiumi 2, Juridik 1Prof Beqir Sadiku  Sociologji -kollekiumi 2, Juridik 1
Prof Beqir Sadiku Sociologji -kollekiumi 2, Juridik 1
 
Gjyqësia kushtetuese
Gjyqësia kushtetueseGjyqësia kushtetuese
Gjyqësia kushtetuese
 

Punim seminarik

  • 1. 1 UNIVERSITETI “ ” Fakulteti Juridik PUNIM SEMINARIK TEMA: TË DREJTAT E NJERIUT LËNDA: E DREJTA NDERKOMBËTARE PËR TË DREJTAT E NJERIUT MENTORI: STUDENTET: PEJË,2020
  • 2. 2 Përmbajtja Hyrje…………………………………………………………………………….............……………………………………………………………..3 1.PARAQITJA E TË DREJTAVE TË NJERIUT…………………………………………………………………………….……………..4 2.AKTET E PARA NGAFUSHA E TË DREJTAVE TË NJERIUT…………………………………………………………….……..5 3.KLASIFIKIMI I TË DREJTAVE TË NJERIUT……………………………………………………………………………………….….6 3.1 TË DREJTAT POLITIKE DHE CIVILE………………………,………………………………………………………………………..6 3.2 TË DREJTAT EKONOMIKE, KULTURORE DHE SOCIALE…………………………………………………………………..7 4.INTERPRETIMI I TË DREJTAVE TË NJERIUT………………………………………………………………………………………8 5.SISTEMI I OKB-SË DHE TË DREJTAT E NJERIUT………………………………………………………………………………8 5.1 KARTA E OKB-SË DHE TË DREJTAT E NJERIUT…………………………………………………………………………….8 5.2 TRUPAT NDIHMËSE TË ASAMBLESË SË PËRGJITHËSHME…………………………………………………………….9 5.3 Trupat Ndihmëstë KëshillitEkonomike Social…………………………………………………………………………11 6. KËSHILLI PËR TË DREJTAT E NJERIUT…………………………………………………………………………………………12 7.DEKLARATA E PËRGJITHËSHME E TË DREJTAVE TË NJERIUT………………………………………………………..12 8.PAKTË NDËRKOMBËTARE PÊR TË DREJTAT E NJERIUT 8.1 PAKTI NDËRKOMBËTAR PËR TË DREJTAT CIVILE DHE POLITIKE…………………………………………………13 8.2 PAKTI NDËRKOMBETAR PËR TË DREJTAT EKONOMIKE,SOCIALE DHE KULTURORE…………………….13 PËRFUNDIMI………………………………………………………………………………………………………………………………….15 LITERATURA………………………………………………………………………………………………………………………………….16
  • 3. 3 HYRJA Në këtë punimseminarikdotë flasimpërtë drejtate njeriutse kurjanë paraqiturato,cilatkanë qenë aktete para në fushëne të drejtësë njeriut. Do flasimedhe përedhe përKlasifikimine të drejtave të njeriut, se si ndahen ato, do mundohemi ta spjegojmë rolin e tyre veç e veç . Në vazhdimsi do flasim edhe për sistemin e OKB-së se si i rregullon ajo të drejtat sipas Kartes së OKB-së, do tregojmë rolin e saj si organizatë dhe duke u munduar do I spjegojmë ndarjen e trupave ndihmëse etj…
  • 4. 4 1.PARAQITJA ETË DREJTAVE TË NJERIUT TE DREJTAT E NJERIUT kane te bejne me te drejtene cilambrohetme ligj dhe lirine e barazine ndermjet njerezve dhe këtotë drejtajanë të përcaktuarame “Ligj hyjenor”apondryshe “Ligji IPërendisë”. Të drejtate njeriutzënë vendnë veprate filozofeve dhe juristavetë ndryshëm të shekujve XVI,XVII dhe XVIII. SPINOZA:Liria e mendimitdhe fjalës,si vleratë pazevendësueshme në jetënshoqërore dhe politike ‘Askushs’mundtë heqë dorë ngaliriae mendimitpor,gjithashtu,askushs’mundtë detyrojë këdopa pasojafatale të flasë sipasurdhërave të pushtetitsuprem‘ NdërsaVolteri kritikonte ashpërshoqërinëfeudale në Francë dhe kishenkatolike si aleancëe “fronitdhe altarit” ,nga e cila buroni pabarazitë shoqerore,jotolerancadhe arbitrarizmi Ipushtetitmbretëroretj. Ku edhe thot:”Lirinë e fjalës,barazinëdhe nevojenpërtë vepruarme të tjerëtashtusiç deshiron të veprohet me ty, si rregulla që burojnë nga ligjet natyrore që vlejnë për të gjithë njerëzit dhe të gjithë popujt, e të cilat u përgjigjen plotësisht ligjeve të moralit.” Rousseau një tjetër ideolog që ka ndikuar më së shumti në mendimin politik të kohës së vet me kritikën që ia ka bërë rendit të atëhershëm të bazuar në pabarazi e që ishte negacion I “gjëndjes natyrore”, në të cilën të gjithë njerëzit kanë qenë njësoj të lire dhe s’ka ekzistuar kurrfarë pabarazie ekonomike apo politike.Ku I vetmi dallim ndërmjet njerëzve mbështetej në pabarazinë fizike (madhesia, mosha, shendeti etj) ose në aftësinë intelektuale (shpirtërore) por këto janë krejtësisht sekondare. Kontrata shoqëror e lidhin njerëzit, atëherë del se ata nuk e bëjnë për t’iu nënshtruar pushtetit absolut shtetëror, por për të ruajtur “të drejtat individuale njerëzore” dhe bashkohën në bashkësi për të ruajtu dhe mbrojtur bashkërisht secilin anëtar ose të mire të tij. “Populli i lirë dëgjon por nuk shërben. Ai ka prijës por nuk ka zotëri, ai dëgjon vetëm ligjet, falë ligjeve, ai nuk u nënshtrohet njerëzve”1 1 Zenjullah Gruda “Mbrojtja Ndërkombëtare e të drejtave të njeriut” Prishtinë2013,fq 6
  • 5. 5 2.AKTET E PARA NGA FUSHA ETË DREJTAVE TË NJERIUT Karta e Madhe e Lirive 1215 : që në atë kohë parashihte se askushnuk mundtë burgosetose të privohetngaliria/pasuria,të vihetjashtë ligjit ose të dëbohetposnë bazë të vendimittë ligjshëmdhe në bazë të ligjit. -Ligji për të drejtat1689 përmbanë rregullatë cilate kufizojnë dukshëmpushtetinabsolutistdhe garantojnë një mbrojtje më të madhe të të drejtave të njeriut:drejtae peticionot,fjalimetnë parlament -Deklaratënpër Pavarësinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës1776: ka qenë e përgatiturngaJefferson,mendimi politiki të cilitkaqenë i inspiruarme doktrinënpërtë ‘drejtatnatyrore të njeriut’.Kjodeklaratë shpallë: – Se të gjithë njerëzitjanë të krijuarsi të barabartë; – Se Krijuesi i tyre uka dhënë disatë drejtatë patjetërsueshme,siçjanë jeta,liriadhe kërkimi i lumturisë; – Se qeveritë janë krijuarpërti siguruarkëto të drejta;dhe – Se qeveritë autorizimete vetai nxjerrinngapajtimi i njerëzve mbi të cilëtushtrojnë pushtetin. – Qeveritë që ekzistojnëmë gjatë të mosndërrohenpërçkado qoftë ose përarsye të vogla. -Deklarata për të Drejtat e njeriutdhe Qytetarit : AsamblejaNacionalee Francës,më 26 gusht1789 miratoi Deklaratënsipassë cilësnjerëzitlindindhe jetojnë të lirë dhe të barabartë në të drejta. • Lirinë si e drejtë e njeriuttë bëjë gjithçka,përaqsanuk i bënë dëm tjetërkujt,dmth,shfrytëzimi i të drejtave natyrore të çdonjeriuështë në varësi të drejtpërdrejtë me të drejtatqë ujanë siguruar anëtarëve tjerë të shoqërisë.
  • 6. 6 • Ndalonqë dikushtë jetë i shqetësuarpërshkaktë bindjessë tij dhe shpallë të drejtëne fjalës,shkrimitdhe shtypit. • Vë në dukje se kufijtë e lirive njerëzore janë përcaktuarvetëmme ligj. • Ka ndaluarakuzat,burgosjetose mbajtjetarbitrare në burgqë nuk është e bazuarnë dispozitënligjore dhe ka urdhëruardënimine atyre që nxisin,kryejnëose mundësojnë kryerjene urdhrave arbitrare. 3.KLASIFIKIMI I TË DREJTAVETË NJERIUT Grupete të drejtave të njeriutndahennë dygrupe dhe atojanë: 1.Të drejtatpolitikedhe civile 2.Të drejtatekonomike,kulturore dhe sociale 3.1 TË DREJTAT POLITIKE DHE CIVILE Të drejtatpolitikedhe atocivile janë të drejtaqë Ipërkasingjeneratëssë pare dhe janë të drejta negative dhe individuale. Dhe në të drejtatpolitike dhe civilebëjnëpjesë këto: 1. E drejtae jetёs, 2. E drejtapёrtё mosiu nёnshtruartorturёs,apo dёnimeve ose trajtimeve mizore,çnjerëzore aposhtëruese, 3. E drejtapёr liri dhe siguri, 4. E drejtae personave tё privuarnga liriapërt’utrajtuar me humanizёmdhe respektpёrdinjitetine tyre, 5. E drejtapёrtё lёvizurlirishtbrendaterritoritkupersoni ndodhetligjёrisht, 6. E drejtapёr njё procestё rregulltgjyqёsor, 7. Tё drejtate personittё akuzuarpёrkryerjene njё vepre
  • 7. 7 penale pёrtё gёzuardisagaranci minimale,lidhurme njoftimine akuzёsdhe tё drejtёne mbrojtjes, 8. E drejtapёrrespektimine jetёsprivate, 9. E drejtae shprehjes, 10.E drejtae mbledhjespaqёsore, 11.E drejtapёrtё zgjedhurdhe pёrt’uzgjedhuretj. 3.2 TË DREJTAT EKONOMIKE, KULTURORE DHE SOCIALE Të drejtatekonomike,kulturore dhe atosociale Ipërkasingjeneratëssë dytë dhe janë të drejtapositive dhe kolektive. Realizueshmeri progressive: -Në bazë të burimeve në dispozicion- - Detyrimi përtë marrë veprimprogresivështë i menjëhershëm - Masat represive nuklejohen - Masat zbatuese duhettë shpërndahennë mënyrë të barabartë gjithë popullsisë me theksmë të madhnë më të pafavorizuarit Dhe të drejtatekonomike,kulturore dhe sociale ndahennë: 1. e drejtatrashëgimisë , 2. e drejtapërpunë 3. e drejtae organizimitsindikal, 4. e drejtae sigurimitsocial 5. Të drejtatsociale të veçanta 6. e drejtae ndihmës 7. e drejtae sigurimitshëndetësore 8. e drejtae vendosjesse lirë përlindjene fëmijëve,etj2 2 Slidete lëndes “E drejta ndërkombetare për të drejtat e njeriut” Sabiha Shala,2019.
  • 8. 8 4.INTERPRETIMI I TË DREJTAVETË NJERIUT ‘Doktrina e Pemëssë Gjallë‘ Teksti i një traktati konsiderohetorganike dhe ajoduhettë interpretohetnë mënyrë të gjerë dhe progresive në mënyrë që të përshtatenme kushtetbashkëkohore Qasja e "Gjerë dhe e qëllimshme" Teksti i një traktati nuk duhettë interpretohetngushtë ose fjalë përfjalë;në vendtë kësaj,ajoduhettë interpretohetgjerësishtnë dritëne qëllimittë saj themelor3 5.SISTEMI I OKB-SËDHE TË DREJTAT E NJERIUT 5.1 KARTA E OKB-SË DHE TË DREJTAT E NJERIUT -Karta e OKB-së nukI përkufizontë drejtate njeriutdhe liritë themelore,asqë kandonjë dispozitëqë do të siguronte respektimine tyre.Megjithëkëtë,Kartae OKB-së oronnjë koncepttë përgjithshëmpërtë njohurdhe përtë mbrojturtë drejtate njeriutdhe liritthemelore dhe përdomosdoshmerinë e bashkëpunimitndërkombëtarpërsigurimine tyre. Në hyrje të kartësriafirmohetbesimi “në të drejtatthemelore të njeriut,në dinjitetdhe vleratë njeriut, në barazinë e të drejtave të meshkujve dhe femrave”.Kurse neni 1paragrafi 3 e vënë respektimine të drejtave të njeriut dhe lirive themelore përtë gjithë,padallim race,seksi,gjuheose fejendërqellimet kryesore të Kombëve të Bashkuara. Neni 55 e nenvizondetyrene Kombëvetë Bashkuara që të angazhohetpërrespektimine plotë dhe efektivtë të drejtave të njeriut dhe lirvive themelore,si mjetpërtë krijuarkushte që dotë siguronin stabilitetdhe mirëqenjesi parakushttë domosdoshëm përmardhënje paqësore ndërmjetpopujve. Neni 76 I Kartësduke vënë në dukje qëllimetesenciale të regjimit të Kujdestarisëkërkontë inkurajohet respektimi Itë drejtave të njeriutdhe lirive themelore të tij padaillimgjinije,race,seksi apofeje. 3 Slide“ E drejta ndërkomëtare e të drejtave të njeriut” Sabiha Shala,2019.
  • 9. 9 Karta e OKB-së përcaktonOrganetQendrore që duhettë bartinveprimtarinlidhurme të DNJdhe që duhetkujdesurpërrealizimine tyre dhe atojanë: Asamblejae Përgjithshme KëshilliEkonomike Social (Komisioni përtë Drejtate Njeriut1946)4 5.2 TRUPAT NDIHMËSE TË ASAMBLESË SË PËRGJITHËSHME a) Komisionii së DrejtësNdërkombëtare b) Komiteti Special përDekolonolizim c) Komiteti SpecialkundërAparteidit d) Komisari i Lartë përtë Drejtate Njeriut a) Komisioni i së DrejtësNdërkombëtare • ThemeluarngaAP(Rez.174,1957) • Mandati:Trup ndihmëspërkodifikimdhe zhvillimprogresivtë së DrejtësNdërkombëtare • Antarësia:15-34 (1981) antarë të zgjedhurngaAPpër 5 vjet • Projektpropozimet: –KonventapërPengimindhe Dënimin e Gjenocidit,DeklaratpërAzil Territorial, Protokoll përStatusine Refugjatëve,etj • Mbledhjet:–Në Gjenevë – Maj dhe zgjasin12 muaj • Raport:– RaportvjetorAsamblesë së Përgjithshme b) Komiteti Special për Dekolonolizim • Themeluarpasmiratimittë DeklaratespërDhëniene PavarësisVendevedhe Popujve Kolonialë(Rez. 1654,1961) • Mandati: – Monitoronzbatimine Deklarates –Rez.1654 – Informonte Këshillim e Sigurimitpërtë gjithazhvillimetnë territore koloniale – Të vendoskurnjë territortë bëhej shtetsovran 4 Zenjullah Gruda “Mbrojtja Ndërkombëtare e të drejtave të njeriut” Prishtinë2013,fq 13
  • 10. 10 – Pranonte peticione,dërgonte misionettë posaçme në vende‘koloniale’ • Antarësia:17-25 (1979) antarë të emruarnga Kryetari i AP • Projektpropozimet:–Inicuarmiratimine shumë rezolutave përzbatimine Deklarates/Rez.1654 • Mbledhjet:–Në NewYorkdhe vende tjera – 1 Shkurtderi në 15 Gusht • Raport:– RaportAP dhe Këshillittë Sigurimit c) Komisari i Lartë për të Drejtat e Njeriut • Themelimi:–IdejapërProkurorPublikpërtë DNJ,1947 – Pas shumë tentimeve,themelohet1993 nga AP • Emrimi i Komisarittë Lartë : – EmronSekretari i APkurse miratonAP – Gjatë emrimeve duhetsiguruarrotaciongjeografik – Zyra është vendosurnë Gjenevë pornjë zyre ndërlidhëse në New York • Statusi dhe Kompetencate KL: – Zyrtar i OKB-së përgjegjespëraktivitetete OKB-së në fushëne të DNJ – Avancoj të gjithatë DNJ , rekomandoj OKB-sëpërpërmirësimtë DNJ,etj – Intensifikoj bashkëpuniminndërkombëtar përmbrojtjene DNJ,etj • Raport:– Raport vjetorKomisionitpërtë DNJdhe përmesKomisionitEko-Social AP d) Komiteti Special kundërAparteidit • Themeluar(Rez.1761,1962) rimemrohetnë 1974 • Mandati:–Mbikëqyrjene politikësraciste të qeverisë së Afrikëssë Jugut – Nga1970, shqyrtonte të gjithaaspektete politikëssë aparteiditdhe reperkusionete saj ndërkombëtare • Antarësia:11-18 (1980) shtete anëtare të emruarnga Kryetari i AP • Aktivitetet:–Organizimii konferencave relevante të shumta – Përkrahurfonde humanitare,arsimore,politiketë popullittë shtypurtë Afrikëssë Jugutsi dhe Levijzjene tij Nacionale-Çlirimtare • Raport:– Raport vjetordhe speciale APdhe Këshillittë Sigurimit
  • 11. 11 5.3 Trupat Ndihmës të Këshillit Ekonomik e Social a) Komisionii Drejtave të Njeriut(UNHRHC) Këshilli përtë Drejtate Njeriut b) Nën-komisionipërPengimine Diskriminimitdhe Mbrojtjene Pakicave a) Komisioni i Drejtave të Njeriut • Themeluar(Rez.5dhe 9, 1964) si njërandër6 komisionetfunskionale të KomisionitEkonomike Social • Mandati:– Propozoj,rekomandoj dhe rapotoj Këshilli lidhurme: • Instrumentetndërkombëtarepërtë DNJ • Mbrojtjene pakicave • Pengimine diskriminimit,etj • Antarësia:9-53 (2010), janë përfaqesuestë qeverive • Aktivitetet:–Mbledhjeti mbanë në Gjenev1herë në vit(shkurt-mars) – Nga1992, janë mbajturmbledhje emergjente,p.sh.Mbledhjae parë ishte përtë shqyrtuargjendjennë Ish-Jugosllavi (Raportuesi TadeusczMazowiecki i Polonisë,1995 ElzabetRennga Finlanda) • Raport:– Raportvjetordhe special KëshillitEkonomikSocial b) Nën-komisioni përPengimine Diskriminimitdhe Mbrojtjene Pakicave • Themeluar(1947) si organ kryesorsubsidiari Komisionitpërtë Drejtate Njeriut • Mandati:–Propozoj,rekomandoj dhe raportoj Komisionitlidhurme: • Instrumentetndërkombëtarepërtë DNJ • Mbrojtjene pakicave • Pengimine diskriminimit,etj
  • 12. 12 • Antarësia/Zevendës:12-26(1969), ZgjidhenngaKomisioni përtë DNJ,nominuarngaqeveritë e shteteve anëtare • Aktivitetet:–Përgatitjene studimeve të ndryshme, – RekomandimeKomisionittë DNJnë lidhjeme shkeljene të drejtave të pakicave • Raport:– Raport Komisionitpërtë DNJ 6. KËSHILLI PËR TË DREJTAT E NJERIUT Themeluar(Rez.60/251 2006) si trupi i ri në kuadërtë sistemittë OKB-së , trup ndihmësi AP(duke zevendësuarKomisionine OKB-sëpëttë DNJ) • Mandati:–Përparimine respektimine përgjitshëmdhe mbrojtjene të gjithatë DNJdhe lirive themelore – Shqyrtoj situataqë kanë të bëjnë me shkeljene të DNJ – Përparoj edukimindhe mësimine të DNJdhe jeprekomandimeAP,etj • Përbërja:47 antarë të zgjedhurme shumicë votashngaAP –përfaqësimi gjeografik,SHBA kishe refuzuartë emëroj anëtare në fillim • Mbledhjet:–Tri Mbledhje të rregulltanë vit,përfshisesionetqë zgjashin10javë – Mbledhje special • Raport:– Raport vjetorAP 7.DEKLARATA EPËRGJITHËSHMEE TË DREJTAVETË NJERIUT Miratura me 10 dhjetor1948 • Përdallimngatesktetklasikepërtë DNJ,përherë të parë promovon ndërlidhjennë mestë drejtave civile dhe politikedhe të drejtatekonomike,sociale dhe kulturore • Ka preambulendhe 30nene (në shqipversioni : http://www.ohchr.org/EN/UDHR/Documents/UDHR_Translations/aln.pdf ) • Deklaratështë miratunë forme të Rezolutës( (General Assemblyresolution217 A) dhe jo Traktati • StatistikatrrethKushtetutave 1949-1975: – 91% garanci përpavarësi të gjykatave – 88 % lirinë e fesë
  • 13. 13 – 87 % lirinë e shprehjesse lirë të mendimitdhe bindjes – 86 % lirine bashkimit – 84 % barazinë e njerëzve para ligjit – 81 % ndalojnë diskriminimin – 53 % ndalojnë torturen – 57 % drejtënpërpunë – 45 % drejtëne sigurimitsocial – 54,5 % drejtëne shkollimit – Është përkthye në 500 gjuhë të botës 8.PAKTË NDËRKOMBËTAREPÊR TË DREJTATE NJERIUT 8.1 PAKTI NDËRKOMBËTAR PËR TË DREJTAT CIVILE DHE POLITIKE Komforme rregullatPakti Ndërkombëtarpërtë drejtatcivile dhe politikekahyrë në fuqi më 23 mars 1976 dhe deri në marstë vitit2007 ka qenë IratifikuarapoI I pranuar me aderime të 160 shtetëve. Pakti ndërkombëtarpërtë drejtatcivile dhe politikepërmbanëshume dispozitapërtë drejtat demokratike dhe lirite njeriutdhe mjetetpërgarantimine tyre.Ndërtomë të rëndësishme janë:e drejtae jetëse ciladuhettë jetë e mbrojturme ligj(neni 6);e drejtae lirisë dhe sigurisëpërsonale e cila përjashtonburgiminose paraburgiminarbitrar.5 8.2 PAKTI NDËRKOMBETAR PËR TË DREJTAT EKONOMIKE,SOCIALE DHE KULTURORE Pakti ndërkombëtarpërtë drejtatEkonomike,sociale dhe kulturore ka hyrë në fuqi me 3 janar 1976, kurse në mars të vitit2007 me të kanë qenë të detyruar156 shtete. Por kypakt ka shkaktuarshume më tepërdiskutimengase përmbante dispozitaqë kanë të bëjnë me punën,sigurimin social,standardi e jetesës,mbrojtjen e familjës.sigurinë e shendet, edukimin etj. Pakti ndërkombetar për të drejtat ekonomike ato sociale dhe kulturore për dallim nga pakti ndërkombëtar për të drejtat civile dhe politike kërkon që pakompromis zbatimin e çdo të drejte të njeriut, obligimet e shtetëve I formulon në atë mënyrë që lë hapsirë për t’u zbatuar ato në jetë aq sa mundëson situate objective, d.m.th ka parasysh shtetët ne të cilat,përshkaktë 5 Zejnullah Gruda “Mbrojtja ndërkombëtare e të drejtave të njeriut”, Prishtinë2013,fq 38-39
  • 14. 14 prapambeturisë së dukshme,sendertimiIdispozitave të këtij pakti nukështëfare i lehtë e ndonjëherë është madje Ipamundur. Pakti obligonshtetëtqë të marrinmasamaksimale veçe veçose ndërmjetë ndihmë apobashkëpunimitndërkombëtar.6 PËRFUNDIMI Në këtë punimseminarikjemi munduarqë siçkemi thënë në fillimtë flasimpër të drejtat dhe lirit themelore të njeritu, duke treguar fillimet e saj,duke cituar disa ideolog,filozof e jurist rreth qëndrimeve të tyre për të drejtat dhe liritë e njeriut që ka koha e tyre. Kemi paraqitur Aktet e para nga fusha e të drejtave të njeriut. Jemi munduar të klasifikojmë të drejtat e njeriut dhe të flasim gjerë e gjatë rreth tyre, rreth kohës kur jan miratuar,rreth funksioneve të saj, kemi spjeguar roli e tyre. Kemi folur edhe për Karten e OKB-së duke ndarë trupat ndihmse dhe duke folur rreth kohës kur janë miratuar,antarsis së tyre,koha e thmeleimit etj. Tek në fund kemi përmendur edhe deklaraten për të drejtat e njeriut,Këshillin e sigurimt dhe duke përmendur Paktet e të drejtës civile,politike,ekonomike,sociale dhe kulturore. Jemi munduar që të ju informojmë rreth tërë këtyre këtyre ngjarjeve të ndarë në kapitull. 6Zejnullah Gruda “Mbrojtja ndërkombëtare e të drejtave të njeriut”, Prishtinë2013,fq 41-42
  • 15. 15 LITERATURA 1. Zejnullah Gruda “Mbrojtja ndërkombëtaree të drejtave të njeriut”, Prishtinë 2013 2. PROF,ASS.DR, SABIHA SHALA, Slidet “E drejta ndërkombëtare përtë drejtate njeriut”2019 file:///C:/Users/Admin/OneDrive/Desktop/Fakulteti%20Juridik/Viti%20i%20pare/Edrejta%20nderkombe tare%20per%20te%20drejtat%20e%20njeriut/download.%20(4).pdf