SPORDA ANTROPOMETRİK TESTLER

1. T.C
BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ANABİLİMDALI SOSYAL
BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
DERSİN ADI: Sporda Performans Testleri, Ölçme Ve
Değerlendirme
DERSİN KONUSU: Atropometrik Ölçümler, Testler
DERSİN HOCASI: Dr.Öğr. Üyesi Ömer KAYNAR
HAZIRLAYAN: Mehmet ÖZER
MUŞ, 2019

2. ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLER
Antropoloji
 insanı ve insanın biyolojik yapısını, bedensel
özelliklerini, sosyokültürel yapısını, davranışlarını
inceleyen bir bilimdir dalıdır . Antropolojinin sağlıkla
ilişkisi geçmişten günümüze devam etmektedir.
 İnsanın fiziksel yapısını inceleyen, ölçen ve
değerlendiren antropoloji bu ölçümleri yapabilmek
için antropometriyi kullanır.

3. Antropometri
• Fiziksel antropolojide
kullanılan ve insan vücudunun
belirli özelliklerini inceleyip,
standartları belirleyen
yöntemdir.
• Kişinin ağırlığını, vücut
ölçülerini, gücünü ve hareket
sınırlarını belirli noktaları esas
alarak ölçer.
•Kişilerin birbirleri ile
karşılaştırılmasını sağlar.

4.  İnsan vücudunun bileşimini, orantılarını ve tipini
ortaya koyar.
 Kemik, adale ve yağ dokusu ölçümleri yapılır.

5.  Gebelik, yenidoğan, çocukluk, adolesan, erişkin ve
yaşlıları takipte kullanılır.
 Sporda branşa özgü yetenek seçimlerinde kullanılır.
 Özellikle çocuk ve gençlerde beslenme, büyüme,
gelişme ve hastalık risklerinin belirlenmesinde
yararlıdır.
 Ölçümler cinsiyete, ırka, sosyal, kültürel ve ekonomik
düzeye göre farklılık gösterir

6. Antropometrik Ölçümler
 Büyüme ve gelişmenin takibinde
 Vücut kompozisyonu ve beslenmenin takibinde
 Vücut bölümlerinin birbirine oranının tespit
edilmesinde
 Anomalilerin takibinde
 Irk, cinsiyet, sosyokültürel farklılıkların
belirlenmesinde kullanılır.

7. Antropometrik Ölçümler Nasıl Yapılır
 Bütün ölçümler vücudun sağ tarafından
yapılmalıdır.
 Ölçümü alınan kişi uygun pozisyonda(anatomik)
olmalıdır.
 Ölçümler güvenirlik açısından 2 kez yapılmalıdır.
 Temel alınan noktalar dikkatli belirlenmelidir.
 Ölçümü etkileyebilecek atrofi, hipetrofi,
ödem göz önünde bulundurulmalıdır.

8. Antropometrik Ölçüm Metodları
1)Çevre ölçüm
2)Uzunluk ölçümü
3)Çap ölçümü
4)Yağ dokusu ölçümü

9. 1-Çevre Ölçümleri
 Çevre ölçümleri, büyüme ve beslenme ile vücut yağ
dokusunun belirlenmesinde kullanılır.
 Bütün çevre ölçümlerinde katlanabilir, elastik
olmayan 7 mm genişliğinde mezura kullanılmalıdır.
 Kaslar, çevreyi oluşturan başlıca doku olduğundan kol ve
bacak çevreleri relatif kassal gelişimi ortaya koymak için
kullanılır.
1 2 3

10. 1.1.BAŞ ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Bebeklerde baş çevre ölçümü
anne kucağında, yetişkinlerde ise
ayakta yapılmalıdır.
 Baş çevresi oksipital çıkıntı ile
kaşların hemen üzerinde ölçülen
en geniş bölgedir.
 Mezura başın her iki tarafında
aynı noktadan geçmelidir.
İdeal Baş Çevresi Ölçüleri

11. 1.2.BOYUN ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Boyun çevre ölçümü anatomik
pozisyonda “tiroid kıkırdak”ın hemen
altından en dar bölgeden yapılır.
 Mezura deri üzerine temas edecek
şekilde gerilmeli ve 5 sn’den daha kısa
sürede tamamlanmalıdır.
 Büyüme, gelişme, motor ve sportif
performans ile obezite ve yaşlanma
çalışmalarında kullanılabilir.

12. 1.3.GÖĞÜS ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Ölçüm sırasında kişi ayakta, ayakları omuz
genişliğinde açık, kollar hafif abdüksiyonda
ve vücut ağırlığı her iki ayağa eşit olarak
dağılmış olmalıdır.
 Ölçümler subkostal bölgeden, xiphoid
çıkıntıdan ve aksillanın hemen altından
normal solunum fazında yapılır.
 Göğüs çevre ölçümü, bebeklerde ve
çocuklarda beslenme yetersizliğinin
gözlenmesine yardımcı olurken gençlerde
vücut indeksi için kullanılabilir.
 Torakal kafes esnekliğini değerlendirmek için
maksimum inspirasyon ve ekspirasyon
sırasında yapılmalıdır.

13. 1.4.BEL ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Bel çevre ölçümünde kollar yanlarda,
ayaklar bitişik, abdomen gevşek
pozisyonda olmalıdır.
 Ölçüm subkostal bölge ile krista iliaka
arasındaki en dar bölgeden yapılır.
 Bel çevresi kadınlarda 80 cm /
Erkeklerde 94 cm üzerinde ise:
 Karında yağ depoları artmıştır.
 Metabolizmanın bozulduğunu
gösterir.
 Kalp ve damar hastalığı riski artar.

14. 1.5. KALÇA ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Ölçüm yapılacak kişi anatomik pozisyonda olup
mezura kalçanın en geniş bölgesine konularak
ölçüm yapılır.
 Kalça çevresi ölçümü pelvisin dış ölçüsü ile bu
bölgedeki adipoz doku miktarını yansıtır.

15. 1.6.UYLUK ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Diz 90º fleksiyonda kişi otururken inguinal bölge
ve patella proksimalinin orta noktası (10-15 cm
üzeri) işaretlenerek kişi ayağa kaldırılıp ayaklar
10 cm açık ve vücut ağırlığı iki ayağa eşit
dağıtılarak işaretlenen noktadan ölçüm yapılır.
 Uyluk çevre ölçümleri vücut yoğunluğunun,
yağsız vücut ağırlığının ve yağ dokusunun
tahmininde kullanılabilir. Ayrıca kas atrofisinin de
göstergesidir.

16. 1.7.BACAK ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Kişi ayaklar arası yaklaşık 20 cm
açık olacak şekilde ayakta
dururken Gastronemiusun en
geniş kısmından ölçüm alınır.
 Bebeklerde ve yaşlılarda yatar
pozisyonda yapılabilir.

17. 1.8.AYAK BİLEĞİ ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Ölçüm ayakta, oturur
pozisyonda ya da yatar
pozisyonda çıplak ayak ile
yapılmalıdır.
 Mezura malleollerin üst
kısmına malleollerin en
ince olduğu bölgeye
konularak ölçüm yapılır.

18. 1.9.OMUZ ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Ölçüm kişi ayakta dik duruş
pozisyonunda, kollar yanda
serbest dururken mezura
akromionun altından deltoid
kasının en şişkin olduğu
yerden geçirilerek yapılır.
 Mezura ölçüm sırasında
2.kosta ile sternumun
birleştiği yerden geçmelidir.

19. 1.10.KOL ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Dirsek fleksiyon
durumundayken, biseps
kası kasılır.Ölçü alan kişi
pazıların en büyük
çevreyi verdiği noktada
çevre ölçüsünü alır.

20. 1.11.ÖN KOL ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Anatomik pozisyonda iken ön
kolun orta noktasındaki maksimal
kalınlık belirlenerek ölçülür.

21. 1.12.EL BİLEĞİ ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
 Mezura radius ve ulnanın
stiloid çıkıntılarına temas
edecek şekilde ölçüm
yapılmalıdır.
 Bilek çevre ölçümleri
büyüme ve gelişme ile
ilgili çalışmalarda
kullanılmaktadır.

22. 2.UZUNLUK ÖLÇÜMLERİ
 Uzunluk ölçümleri alt ve üst ekstremitelerimizde ki
kemiklerin uzunluklarında olan degişiklikleri saptamak,
diğer tarafımız ile karşılaştırmak amacıyla yapılmaktadır.
 Vücudumuzun boy uzunluğu alt ekstremiteler
(bacaklarımız), gövdemiz, boynumuz ve baş
uzunluklarımızın toplamına eşittir..
 Uzunluk ölçümleri; anatomik pozisyonda, oturma
pozisyonunda ya da yatma pozisyonunda yapılır.

23. 2.1 ÜST KOL UZUNLUĞU
 Ölçüm yapılırken omuzlar
yanda dirsekler
olekranonun kolayca
bulunabilmesi
için fleksiyon
pozisyonunda, ön kollar
yere paralel olmalıdır.
Akromion ile olekranon
arasindaki uzaklık
ölçülmektedir.

24. 2.2.ÖN KOL UZUNLUĞU
 Olekranon ile radiusun stiloid
çıkintisinin distali arasındaki
uzaklık ölçülmektedir.Pozisyon
kol ile birebir aynıdır. Yere paralel
olan ön kolların avuçları karşılıklı
birbirine bakacak şekilde
pozisyonlandıktan sonra
olekranon ve radius çıkıntısının
arasındaki mesafe ölçülür.
Ö
N
K
O
L

25. 2.3.EL UZUNLUĞU
 Radiusun stiloid
çıkıntısının distali ile 3.
par mağin ucu
arasındaki uzaklık
ölçülmektedir. Pozisyon
kol ve önkol ile
aynıdır. Parmaklar hafif
abduksiyon ve tam
ekstansiyondayken elin
dorsalinden ölçülür .

26. Üst Ekstremite Uzunluğu Ölçümü
 Üst ekstremitenin uzunluğu akromionumuz ile
elimizin en uzun parmağının ucu arasında kalan
uzaklıktır. Yani kol,ön kol, el uzunluğunun toplamına
eşittir.
 NOT: Ayrıca boy uzunluğu hakkında fikir edinmek
amacıyla kulaç uzunluğuna bakılmaktadır. Kulaç
uzunluğu ölçümünde sırt duvara dayanmış, kollar iki
yana açık mezura ile iki elin orta parmak uçları
arasında ki uzaklık ölçülür.

27. 2.4.BACAK UZUNLUĞU ÖLÇÜMÜ
 Bacak ölçümü yapılırken
ölçüm yapılacak kişi
ayakta durur, tibial plato
ile yer arasındaki mesafe
mezura yardımıyla ölçülür.

28. 2.5. UYLUK UZUNLUĞU
 Ölçüm yapılan kişi,
ayaklarını yatak kenarından
sarkıtarak oturur. Patellanın
proksimal kenarı ile inguinal
bağın orta nokta si
arasındaki uzaklık ölçülür.

29. 2.6.AYAK UZUNLUĞU ÖLÇÜMÜ
 Topuk ile en uzun parmak
arasındaki uzaklık
lateralden mezura veya türevi bir
materyal yardımıyla ölçülür.

30. Alt Ekstremite Uzunluğu Ölçümü
 Bacak ve uyluk uzunluğunun
toplamı alt ekstremite
uzunluğunu verir.
 Yada alt ekstremite uzunluğu
ölçümünde spina iliaca
anterior superior (SİAS) veya
umblikus ile medial malleol
arasındaki uzaklığa
bakılmaktadır.

31. 3.ÇAP ÖLÇÜMLERİ
 Çap ölçümleri vücut büyüklüğü ve çevresel
boyutların öğrenilmesi için önemli sayılan ölçümlerdir.
 Çap ölçümleri çeşitli büyüklükte sürgülü kaliperler
kullanılarak, belirli kemik çıkıntılar arasından
yapılmaktadır.
 Her bölge için en az üç ölçüm yapılıp, ortalamaları
alınmalıdır.

32. 3.1.OMUZ ÇAPI ÖLÇÜMÜ
 Hasta eller yanda, ayakta dik
pozisyondayken, muayene eden
kişi hastanın arkasında durarak,
kaliperin uçlarını deltoid
kaslarının en şişkin kısımlarına
yerleştirerek ölçüm yapar.

33. 3.2.GÖĞÜS ÇAPI
 Kişi ayakta dik durur, kollarını
hafifçe yana kaldırarak kaliperin
uçlarının kolayca uygulanmasına
yardımcı olur. Kaliperin uçları 6.
kaburga kemiği üzerine
uygulanır. Koltukaltında 6.
kaburga kemiğine rastlayan
noktadan yatay geçirilen çizgi
önde 4. costosternal ekleme uyar.
Göğüs genişliği kaliper yatay
şekilde tutularak, soluk verme
sonunda 0,1 cm’ye kadar ölçülür.

34. 3.3.BİİLİAC GENİŞLİK
 kişi ayakları hafifçe açık kollarını
göğüs üzerinde bağlamış
durumdayken arka taraftan
ölçülür. Kaliperin kolları iliac
crestlere uygulanır, iki iliac crest
arasındaki maksimum uzaklık not
edilir.

35. 3.4.DİZ ÇAPI ÖLÇÜMÜ
 Kişi muayene masasından dizleri
90 derece fleksiyonda aşağıya
doğru sarkıtmış durumdayken,
kaliper ile ön taraftan ölçüm
yapılır.
 Bu bölgede yumuşak doku fazla
olduğundan iskelet kitlesinin
belirlenmesinde az kullanılan bir
ölçüm metodudur.

36. 3.5 Ayak Bilek Çapı
 Denek düz bir zemine basarken,
muayene eden kişi arkada
kaliperin uçlarını iç ve dış
malleollerin en çıkıntılı
noktalarına yerleştirir ve aradaki
mesafe ölçülür.
 Ayak bileği çapı ağırlık taşıyıcı
bir eklem olduğu için boy ve
ağırlık ilişkisi ile yağsız vücut
ağırlığı ilişkileri için önemlidir.

37. 3.6.DİRSEK GENİŞLİĞİ
•Hasta oturur pozisyonda,
omuz hafif fleksiyonda, dirsek 90
derece fleksiyonda iken, muayene
eden kişi kaliperin uçlarını
humerusun iç ve dış
epikondilleri arasına yerleştirerek,
aradaki mesafeyi ölçer.
Dirsek çapı, mezamorfinin
antropometrik yolla belirlenmesinde
kullanılan parametrelerden birisidir.

38. 3.7.El BİLEĞİ ÇAPI
 Ulnar stiloid (medial) ve radial
stiloid(lateral) arasındaki
uzaklık sürgülü kaliper ile
ölçülür.
 El bileği genişliği iskelet kütlesi
indeksinde kullanılır..

39. 4.YAĞ DOKUSU ÖLÇÜMLERİ
 Cilt altı yağ dokusunun kalınlığı, total vücut yağının
sabit bir oranını temsil etmektedir ve ölçüm için
seçilen yerler (deri kıvrım kalınlıkları) cilt altı yağının
ortalama kalınlığını temsil etmektedir.

40. 4.1.SKINFOLD YÖNTEMİ
 Deri altı yağ dokusunun vücuttaki toplam yağ
miktarıyla orantılı olduğu prensibine dayanır.
 Ölçümler geçerlilik ve güvenirliği yüksek
harpenden,lange,holtain marka skınfold caliper aleti
ile yapılır.
langeholtain
harpenden

41.  Ölçümler daha önce belirlenen
noktalardan kişi ayaktayken sağ
tarafından alınır.
Ölçüm noktaları;
 Karın bölgesi (abdominal) ,Üst
bacak (thigh),Üst kol (Biseps)
Arka üst kol (triceps), Yan
(suprailiak), Sırt (subscapula)
,Göğüs (chest) ,Orta koltuk altı
(midaksillar) ,Diz (patella) ,
Baldır (calf)

42. Skinfold Ölçüm noktaları
Triceps Biceps Göğüs Sırt
Baldır Uyluk Suprailiac
Midaksillar

43. HESAPLAMA
 Vücut yağ oranının hesaplanmasında öncelikle vücut
yoğunluğu bulunur, ardından yağ oranı hesaplanır.
 •Vücut yoğunluğunun hesaplanmasında da skinfold
ölçümleri yanında, çap ve çevre ölçümlerinin de
kullanıldığı yöntemler/formüller bulunmaktadır.
Başlıca formüller;
•Sloan ve Weir
•Jacson-Pollack Yöntemi

44. Sloan ve Weir formülü Jacson-Pollack Yöntemi
Erkekler için;
 –Vücut Yoğ = 1.1043-0.00133
(uyluk SF)-0.00131
(subskapular SF)
 –% yağ= (4.57/Vücut Yoğ)-
4.142) x 100
Kadınlar için;
 –Vücut Yoğ = 1.0764-0.00081
(Suprailiyak SF)-0.00088
(triseps SF)
 –% yağ= (4.57/Vücut Yoğ)-
4.142) x 100
Erkekler için
 göğüs + abdomen + uyluk = skinfoldlar toplamı
(ST)
 Vücut Yoğunluğu = 1.10938 -( 0.0008267 x ST) +
(0.0000016 x ST2) -( 0.0002574 x yaş)
 % Body Fat = (495 / Vücut Yoğunluğu) -450
Kadınlar için
 triseps + suprailiyak + uyluk = skinfoldlar
toplamı (ST)
 Vücut Yoğunluğu = 1.0994921 -( 0.0009929 x ST)
+ (0.0000023 x ST2) -( 0.0001392 x yaş)
 % Body Fat = (495 / Vücut Yoğunluğu) -450

45. 4.2.Bioelektrik Direnç Ölçümü
 Bioelektrik direnç vücut dokularının az miktardaki
zararsız bir elektrik akımına direncinin ölçülmesidir.
 Elektrik akımları suyun çok olduğu vücut dokularından
(kan, idrar ve kaslar) diğer dokulardan (kemik, yağ veya
hava gibi) daha kolay geçer.
 Bu yöntemle vücuttan geçen elektrik akımlarının hızı ve
gücü ölçülür ve bu sonuçlar boy, kilo, cinsiyet gibi
bilgiler ile kişisinin vücut yağ oranının belirlenmesinde
kullanılır.

46. -Bioelektrik ölçüm cihazları

47. 4.3.Su Altı Ağırlığı Ölçüm Yöntemi
 Vücut kompozisyonu ölçümünde “gold
standart” olarak kabul edilir.
 •Arşimed Prensibine, suyun kaldırma
kuvveti prensibine dayanır.
 Buna göre;
 “Kas ve kemikler yağ dokusuna göre
daha yoğun olduklarından, kas ve
kemikten zengin vücut yapıları su içinde
daha ağır olurlar.

48.  Vücudun su içindeki ve su dışındaki ağırlığı ölçülerek
vücut yoğunluğu bulunur, vücut yoğunluğu
yardımıyla da vücut yağ yüzdesi hesaplanır.

49. 4.4.Beden Kitle İndeksi
 Vücut ağırlığı, boy
 Beden Kitle İndeksi (BMI) :
 Ağırlık/boy x boy (Kg/m2)

50. 4. 5.Bel / Kalça Oranı
 Vücut yağ dağılımı obezite ile ilişkili sağlık riskinin
önemli bir göstergesidir.
 Gövde de özellikle de abdominal bölgede yağ birikmesi
fazla olanlar hipertansiyon, tip II diyabet,
hiperlipidemi, KAH açısından artmış risk altındadırlar.
 Bel/kalça oranı vücut yağ dağılımının önemli bir
göstergesidir.

51. Formülü;
Oran=bel/kalça

52. MEHMET ÖZER