3. • Ljudsko oko je najsofisticiraniji organ u ljudskom
telu.
• Oko predstavlja prozor kroz koji mi vidimo svet
• kao i najosetljiviji organ u ljudskom telu.
OKO
4. GLAVNI DELOVI OKA
• BULBUS OCULI
1.Tunika externa bulbi s.fibroza
-Beonjača(sclera)
-Rožnjača(cornea)
2.Tunika media bulbi s.vascularis
-Sudovnjača(chorioidea)
-Cilijarno telo(corpus ciliare)
-Šarenica(iris)
3.Tunika interna bulbi s.nervosa
-Mrežnjača (retina)
5.
6. POMOĆNI DELOVI OKA
• Gornji i donji kapak-(palpebra superior et
inferior)
• Trepavice(ciliae)
• Obrve(superciliae)
• Suzna žlezda(glandula lacrimalis)
• Suznonosni kanal(ductus nasolacrimalis)
• Suze(lacrimae)
• Mišići pokretači očne jabučice(pod
kontrolom III,IV,VI kranijalni nerva)
7. Nervus opticus
• Očni nerv sadrži 1,2 miliona vlakana,
• svaki od tih vlakana prenosi impulse
koje je stvorila retina do mozga i omogućava nam da vidimo jasno sliku.
• Vidni ili optički živac ili očni nerv (lat. nervus opticus) je drugi kranijalni nerv,
a grade ga aksoni nervnih ćelija koje se nalaze u ganglionarnom sloju
mrežnjače oka.
• Živac polazi od zadnjeg dela očne jabučice,
tačnije od tzv. koluta ili papile optičkog živca (lat. discus nervi optici) na
mrežnjači, i zatim se probija kroz sudovnjaču i beonjaču i ulazi u očnu
duplju.
• Nakon toga, živac se prostire vijugavo unazad kroz masno tkivo očne
duplje i u predelu njenog vrha ulazi u koštani optički kanal (lat. canalis
opticus).
• Pre ulaska u kanal, u sastav nerva ulazi središnja arterija mrežnjače, a
zajedno sa njim u kanal ulazi i oftalmična arterija.
• Posle prolaska kroz optički kanal, živac ulazi u srednju lobanjsku jamu i
pruža se unazad i unutra do optičke raskrsnice (lat. chiasma opticum).
Na tom mestu se ukrštaju pojedina vlakna desnog i levog nerva.
• Defekti optičkog nerva koji se nalaze pre optičke raskrnice će samo uticati
na jedno oko koje je pod traumom, dok poremećaj koji se nalazi posle očne
rasksnice će uticati na vid kod oba oka.
8.
9.
10. Pomoćni delovi oka
• Gornji i donji kapak
(palpebra superior et inferior)
u gornjem kapku se nalazi m.levator
palpebrae-povlači gornji kapak i
razmazuje suze po očnoj jabučici i
tako je stalno ispira i čisti
• izmedju sebe zatvaraju
očni procep (rima oculi)
11. Pomoćni delovi oka
• Trepavice(ciliae)
• dlake uz čiji koren se
nalaze žlezde koje ih
premazuju
• na gornjem kapku 100-
150
• na donjem kapku 50-70
• vek im je oko 3 do 5
meseci
• Obrve(superciliae)
12. Pomoćni delovi oka
• Suzna žlezda(glandula lacrimalis)
• mala žlezda u spoljašnjem gornjem uglu oka-stvara suze lacrimae
• koje imaju enzim lizozim koji deluje baktericidno
• Suzno nosni kanal(ductus nasolacrimalis
• povezuje očnu i nosnu šupljinu
• početni deo se zove vrećica ili saccus lacrimalis
• Suze se formiraju u spoljnjem uglu oka,
• odakle u vidu potočića teku prema unutrašnjem uglu oka i stvaraju
suzni potočić (lat. rivus lacrimalis).
• Deo suza se troši na vlaženje rožnjače, deo isparava, a deo suza
se preko kapaka se sliva preko lica kao i u nosnu šupljinu.
• U unutrašnjem očnom uglu nalazi se suzno jezerce (lat. lacus
lacrimalis) koje grade rubovi kapaka s jedne
• i polumesečasti nabor (lat. plica semilunaris) sa druge strane.
• Odatle preko odvodnih suznih kanalića suze odlaze u nosnu
šupljinu
• suzno-nosni kanal (lat. canalis lacrimonasalis) u nosnu šupljinu i
završavaju u donjem nosnom hodniku ispod donje nosne školjke
13.
14. • Konjuktiva je tanko, providno tkivo koje pokriva spoljašnju površinu oka.
• počinje na spoljašnjoj ivici rožnjače, pokrivajući vidljivi deo sklere i oblaže
unutrašnjosti kapaka.
• Nju prožimaju sitni krvni sudovi koji su skoro nevidljivi golim okom.
• Konjuktiva luči ulja i sluznicu koji daju vlagu i podmazuju oči.
• Upala konjuktiva se zove konjuktivitis, što čini da beli deo oka postane crven.
15. BEONJAČA
(SCLERA)
• Beonjača (lat. sclera) čini veći, zadnji dio fibrozne opne očne jabučice (bulbus oculi).
• Njena spoljašnja površina je ispupčena i pokrivena fascijalnim omotačem (vagina s. fascia bulbi), a napred još i vežnjačom
(tunica conjunctiva bulbi). Unutrašnja površina je izdubljena i odgovara sudovnjači (choroidea).
• Beonjača je čvrsta, nerastegljiva, bjeličasta i neprozračna opna. Ima oblik lopte presječene na prednjem kraju. U taj veliki
kružni otvor uvlači se periferna ivica rožnjače. Osim ovog otvora, na beonjači se nalaze još neki manji otvori za prolaz nerava
i krvnih sudova.
• U beonjači postoji venski sinus (sinus venosus sclerae) ili (canalis Schlemmi). Smješten je oko limbusa rožnjače. Ispunjen je
očnom vodicom (humor aquosus). Beonjača je inervisana ograncima kratkih cilijarnih nerava (nn. ciliares breves).
• Arterije potiču od prednjih i kratkih zadnjih cilijarnih arterija (aa. ciliares anteriores, aa. ciliares posteriores breves). Vene su
pritoke kovitlastih vena (vv. vorticosae). Limfnih sudova nema.
16. ROŽNJAČA
CORNEA
Rožnjača (lat. cornea), je providni kružni prednji deo oka.
Rožnjača je jako tvrde konzistencije, po čemu je i dobila ime (tvrda kao rog).
U prečniku ima 11-12 milimetara, a debela je oko pola milimetra.
Rožnjača je građena od pet slojeva.
Rožnjača nema krvnih sudova i ishranjuje se putem difuzije iz okolnog tkiva.
Providnost rožnjače i njena pravilna zakrivljenost su osnove za dobar vid.
U slučaju mutnina na rožnjači (leukom) kao posledice bolesti ili povrede,
dolazi do znatnog smanjenja vida. Nepravilna zakrivljenost rožnice se ogleda
ako postoji astigmatizam oka ili kupasta zakrivljenost (keratokonus).
17. Mrežnjača -retina
• Mrežnjača je tkivo osetljivo na svetlost, koje oblaže unutrašnju površinu očne
jabučice.
• Optika oka stvara sliku vizuelnog sveta na mrežnjači, slično kao film u kameri
(obrnuta i smanjena slika). U mrežnjači se stvaraju hemijski i električni događaji
pomoću kojih se pokreću nervni impulsi koji se šalju u razne optičke centre u mozgu
kroz optički nerv.
• Mrežnjača je kompleksna, slojevna struktura koju gradi nekoliko slojeva neurona
povezani sinapsama.
• Jedini neuroni koji su direktno osetljivi na svetlost su ćelije fotoreceptora:
• Štapići, ima ih oko 7 miliona i služe za snalaženje u mraku.
• Čepići, ima ih oko 70-150 miliona i služe za snalaženje po danu.
• Ganglijske ćelije su retke i važne su za refleksivna „odazivanja“ veoma jakom
svetlu.
• Jedini deo mrežnjače na kome se ne nalaze fotoreceptorske ćelije se zove slepa
tačka. To je mesto gde se ćelije spajaju i formiraju optički nerv.
• Mrežnjača, za razliku od kamere, ne šalje jednostavno slike u mozak. Ona je
18.
19. Žuta mrlja je zona na mrežnjači oka koja nosi najveći broj
čulnih ćelija.
Ona se nalazi na mrežnjači gde horizontalna osa deli očnu
jabučicu na gornju i donju polovinu.
To je zona najjasnijeg vida.
U žutoj mrlji, čulne ćelije su gusto zbijene i u njoj se stvara
obrnuta i umanjena slika onoga što vidimo,
koja je prethodno prošla kroz rožnjaču, zenicu, očno sočivo
i staklasto telo.
Lik se ipak vidi onakav kakav jeste, zahvaljujući centrima
čula vida koji se nalaze u moždanoj kori
20. Fotoreceptori (približno 125 000 000) su međusobno nejednoliko pomešani preko gotovo
cele mrežnice.
• Štapići (promera 0,002 mm) jako su osetljivi na svetlost, pa je za oset potrebno samo
nekoliko fotona. Pomoću njih gledamo po noći.
Ne razlikuje boje (možemo ih promatrati i kao vrlo brzi crno beli film)
i slike koje stvaraju nisu jako dobro definirane (po noći sve izgleda sivo).
• Čunjići (6 - 7 milijuna, promjera 0,006 mm svaki) rade pod jakim svjetlom i pomoću
njih razlikujemo boje.
• Svaki ima svoj odvodni živac (možemo ih promatrati kao odvojene, ali preklapajuće
spore filmove u boji) i djeluje kao najmanja samostalna vidna stanica.
• Gotovo su neosjetljivi kod slabog intenziteta svjetlosti.
• Vezivnim tkivom štapići i čunjići povezani su sa bipolarnim stanicama koje su opet
povezane sa ganglionarnim stanicama koje daju vlakna vidnog živca.
• Svjetlost mora dakle proći kroz sloj ogranaka živaca prije nego stigne do elemanata
osjetljivih na svjetlost.
ŠTAPIĆI I ČUNJIĆI
22. Sudovnjača (lat. chorioidea)
• Opna bogata mreom krvnih sudova.
• Ona osigurava kiseonik i ishranu optičkog dela mrežnjače.
• Sadrži i pigmentne ćelije,
• koje sprečavaju rasipanje svetlosti i stvaraju uslove mračne
komore. Sudovnjača predstavlja zadnji deo uvealnog trakta pa se
još naziva i uvea posterior.
23.
24. Šarenica ( íris)
je mišićna opna između rožnjače i sočiva
Šarenica određuje veličinu zenice,
kroz koju u oko dolaze svetlosni zraci.
Mišić deluje refleksno.
Pri jakom svetlu se zenica smanjuje,
pri velikom se širi.
Šarenica određuje boju očiju.
25.
26. SOČIVO-LENS
Ono je obavijeno tankom membranom, kapsulom (capsula
lentis).
Unutar kapsule je u sredini jedro ili jezgro (nucleus)
koje ima čvršću strukturu nego okolna kora (cortex).
Kora sočiva je građena od usko zbijenih ploča (lamela), koje
su potpuno providne, i poređane su kao lukovice u glavici
luka.
Priferija sočiva (ekvator) je povezana tankim nitima sa jednim
cirkularnim mišićem (trepavičasti mišić - musculus cilliaris).
Akcijom ovog mišića niti se otpuštaju, a opuštanjem mišića
niti se zatežu. Tako očno sočivo postaje tanje ili deblje,
odnosno menja svoju prelomnu moć. Taj proces
prilagođavanja na različito udaljene predmete se zove
akomodacija oka.
27.
28. Starenjem se gubi elastičnost opne sočiva, pa se ono sve
teže ispupčuje.
Ta se pojava zove prezbiopija (praesbyopia).
Većina osoba preko 45 godina, a neke i ranije, moraju
naočarima dodatno popravljati prelomnu moć sočiva
(naočare za čitanje). Također procesom starenja, a
nekad i kod nekih opštih bolesti organizma, nastaje
zamućenje očnog sočiva, koje se zove očna mrena ili
katarakta. Katarakta se danas uspešno leči
odstranjivanjem sočiva (osim kapsule). Na mesto
odstranjenog zamućenog sočiva se stavlja veštačko
sočivo, izrađeno od specijalne plastike.
29.
30. Očna vodica (humor aqueus)
• U ljudskom oku se kontinuirano
stvara tečnost koja se naziva očna
vodica, od čije količine zavisi
intraokularni pritisak.
• Očna vodica ima svoj fiziološki
put kretanja, od mesta u zadnjoj
očnoj komori gde se stvara
• u strukturi koja se naziva
cilijarno telo, do mesta oticanja u
prednjoj očnoj komori koje se
naziva komorni ugao
• Stvara se u cilijarnom telu
brzinom od oko dve mikrolitre u
minuti. Uloga joj je ishrana sočiva
i delom rožnjače jer one nemaju
vlastiti krvotok.
31. Cilijarno telo
corpus ciliare
• Cilijarno telo je cirkumfernentno tkivo oka sastavljeno od cilijarnog mišića i
cilijarnih nastavaka koji neprestano stvaraju očnu vodicu
• koja održava pritisak unutar očne jabučice.
• Trokutast je u horizontalnom preseku i pokriven sa dvostrukom ovojnicom
tj. cilijarnim epitelom.
• Nalazi se između dužice i horioidee
• Prednji ,širi deo tankim vlaknima je povezan za sočivo
•
32.
33. Cilijarni mišić (lat. musculus ciliaris)
je glatki parni mišić glave, koji se nalazi unutar očne jabučice u
sastavu tzv. cilijarnog tela. Sačinjavaju ga dve grupe vlakana:
uzdužna (lat. fibrae meridionales)
kružna (lat. fibrae circulares).
Inervacija mišića potiče od parasimpatičkih vlakana okulomotornog
živca, koja ovde dospevaju iz cilijarnog gangliona preko kratkih
cilijarnih živaca.
Dejstvo mišića dolazi do izražaja u toku akomodacije oka,
odnosno tokom prilagođavanja jačine prelamanja svetlosti u zavisnosti
od blizine posmatranog objekta.
Kada su posmatrani predmeti bliži, cilijarni mišić se kontrahuje i tako
povećava sagitalni prečnik očnog sočiva čime se povećava njegova
prelomna moć.
U toku posmatranja udaljenih predmeta, dešava se obrnut proces.
Osim ovoga, cilijarni mišić utiče i na širinu prostora u delu između
rožnjače i dužice (irido-kornealni ugao), pa olakšava oticanje očne
vodice u tzv. Šlemov kanal.
34. Staklasto telo
Corpus vitreum
(Corpus vitreum) je bistra, providna, želatinasta supstanca,
koja ispunjava središte oka, tako da svojom površinom dodiruje mrežnjaču
Staklasto telo je loptastog oblika i zauzima dve trećine zapremine očne jabučice.
Sa prednje strane ima udubljenje u kome se nalazi sočivo.
Staklasto telo ima više uloga, ali su najvažnija optička svojstva i održavanje krutosti i
oblika očne jabučice
35.
36. Radi boljeg razumevanja funkcije pojedinih delova ljudskog oka, ono se
često poredi sa foto aparatom.
Svetlost prolazi kroz jasne, prozirne strukture oka (rožnjača, sočivo,
staklasto telo, što bi odgovaralo optičkom delu),
Prelama se i fokusira na zadnjem delu oka -mrežnjači.
Mrežnjača se ponaša kao film foto aparata, absorbuje i pretvara svetlo
u nervne impulse koji putuju do mozga, gde se vrši analiza i stvara
svest o posmatranom predmetu, odnosno dobijamo sliku
posmatranog predmeta.
Specijalni deo mrežnjače zadužen za centralni vid i razlikovanje detalja
je MAKULA ili žuta mrlja. Ona obiluje fotoreceptorima – ćelijama
koje primaju vizuelnu draž i prenose je nervnim elementima. Gust
raspored receptora u makuli omogućuje oštrinu vida, zapažanje
detalja i raspoznavanje likova, čitanje, pisanje, prepoznavanje
boja…
