2. «Το Μεγάλο Ρνεφμα είναι ο πατζρασ, όμωσ θ γθ είναι θ
Μθτζρα. Εκείνθ μασ τρζφει, ό,τι βάηουμε ςτο χϊμα μασ το
επιςτρζφει και μασ δίνει επιπλζον κεραπευτικά φυτά»,
είπε πριν πολφ καιρό ο Μεγάλοσ Κεραυνόσ, ινδιάνοσ τθσ
βορείου Αμερικισ…
Θ παρουςίαςθ που ακολουκεί κάνει αναφορά ςτο
τρόπο με τον οποίο ο άνκρωποσ μεταχειρίηεται τθν γθ και
πϊσ αυτι του το ανταποδίδει. Αναφζρεται επίςθσ ςτο
ρόλο τθσ γεωργίασ ςτθν ανάπτυξθ του αρχαίου κόςμου και
ςτθ γεωργία και τισ διατροφικζσ ςυνικειεσ των αρχαίων.
Τζλοσ γίνεται αναλυτικι παρουςίαςθ τθσ κατάςταςθσ που
επικρατεί ςιμερα ςτο χϊρο τθσ γεωργίασ όπου
κυριαρχοφν πλζον τα μεταλλαγμζνα προϊόντα, και των
ςυνεπειϊν τουσ.
3. Κάκε χρόνο ςτο Ραρανζςτι τθσ Δράμασ γίνεται θ Γιορτι Ανταλλαγισ
Σπόρων όπου καλλιεργθτζσ απ' όλθ τθν Ελλάδα ανταλλάςουν μεταξφ τουσ
πάςθσ φφςεωσ ςπόρουσ. Γιατί όμωσ γίνεται αυτι θ προςπάκεια;
Τισ τελευταίεσ δεκαετίεσ ζχουν επικρατιςει ςτισ καλλιζργειεσ όλων των
χωρϊν τα λεγόμενα ''υβρίδια''. Τα υβρίδια είναι φυτά τροποποιθμζνα
γενετικά ςτα εργαςτιρια ζτςι ϊςτε να δίνουν περιςςότερθ
και ανκεκτικότερθ παραγωγι. Ρολλοί άνκρωποι όμωσ
υποςτθρίηουν ότι αυτι θ γενετικι τροποποίθςθ,
παραβιάηει τουσ νόμουσ τθσ φφςθσ. Άλλωςτε δεν
είναι τυχαίο το όνομα τουσ το οποίο κάποιοι
λζνε ότι προζρχεται από τθν αρχαία λζξθ φβρισ
(φβρισ =αλαηονεία)
Οι υπζρμαχοι των μεταλλα- γμζνων τροφίμων
υποςτθρίηουν ότι αυτά είναι θ λφςθ για να αντιμετωπιςτεί το
φάςμα τθσ πείνασ ςτισ χϊρεσ του τρίτου κόςμου. Ωςτόςο, ζρευνεσ ζδειξαν
ότι το ςφνολο των κερμίδων που παράγεται παγκοςμίωσ ςε κακθμερινι
βάςθ υπερκαλφπτει τισ ανάγκεσ του πλθκυςμοφ τθσ γθσ. Το πρόβλθμα
είναι ότι δεν γίνεται ςωςτι κατανομι του πλοφτου που παράγει θ γθ. Από
τθν άλλθ μεριά, τα υβρίδια δεν μποροφν να αναπαραχκοφν. Οποιαδιποτε
ςτιγμι κελιςουν οι εταιρίεσ να ςταματιςουν τθ διακίνθςθ των ςπόρων, ο
πλθκυςμόσ τθσ γθσ κα πεινάςει και οι πειναςμζνοι λαοί είναι εφκολα
ελεγχόμενοι.
4. Στο ζργο του Ξενοφϊντα γίνεται αναφορά ςτθ ςοφία και τθν φιλαλικεια τθσ γθσ. Θ γθ μπορεί να
μασ διδάξει πολλά πράγματα με τθ προχπόκεςθ ότι τθν ''ακοφμε'‘ και δεν παραβιάηουμε τουσ νομουσ
τθσ. Ωςτόςο εδϊ και χιλιάδεσ χρόνια οι κανόνεσ αυτοί παραβιάηονται ςυνεχϊσ με αποτελζςματα το
μεγαλφτερο μζροσ των καλλιεργιςιμων εδαφϊν να είναι πλζον κατεςτραμμζνα και να μθν μποροφν να
αποδϊςουν όπωσ παλιά.
Στο ζργο οικονομικόσ του Ξενοφϊντα βλζπουμε τον Λςχόμαχο να υποςτθρίηει ότι θ γθ είναι
φιλαλικθσ. Θ ίδια θ γθ μασ αποκαλφπτει τα μυςτικά τθσ και μασ δείχνει τι χρειάηεται για να δϊςει τουσ
καρποφσ τθσ. Το μόνο που χρειάηεται από τουσ ανκρϊπουσ είναι θ φροντίδα θ προςοχι και ο χρόνοσ.
Δυςτυχϊσ ςιμερα οι άνκρωποι αφιερϊνουν όλο το χρόνο και τθ φροντίδα τουσ ςτο να
καταλθςτεφςουν τθ γθ, ςτο να πάρουν δθλαδι από αυτι με κάκε μζςο όςο περιςςότερα μπορεί να
δϊςει, αδιαφορϊντασ για τθν ίδια τθ γθ και τισ γενιζσ που κα ηιςουν ςτθ ςυνζχεια ςε αυτι και
ξεχνϊντασ ότι θ γθ είναι το ίδιο του το ςπίτι. Αντίκετα αν βλζπαμε και ακοφγαμε τθ γθ κα μποροφςαμε
να διδαχτοφμε πολλά από αυτι. Υπομονι, μζτρο, φροντίδα, ςεβαςμό, αγάπθ. Δυςτυχϊσ όμωσ όπωσ
αναφζρεται ςτο βιβλίο «μυςτικό του εδάφουσ» δεν υπάρχει πλάςμα, ςυμπεριλαμβανομζνων και
αυτϊν των γουρουνιϊν, που βρωμίηει με τόςθ αδιαφορία τθν φϊλια του όςο ο HomoSapiens,
δθλθτθριάηοντασ το άμεςο περιβάλλον του με ςατανικά επινοθμζνεσ χθμικζσ ουςίεσ και τα
κανατθφόρα τοξικά υπολείμματα τουσ. Σαν αποτζλεςμα το διαιτολόγιο μασ αποτελείται από
νοκευμζνεσ και αποφυςικοποιθμζνεσ τροφζσ, που ζχουν χάςει τα πολυτιμότερα βαςικά ςυςτατικά
τουσ. Πςοι ηοφςαν πριν από τον δεφτερο παγκόςμιο πόλεμο, ιδίωσ ςτθν Ευρϊπθ, ξζρουν ότι το ψωμί,
τα φροφτα και το κρζασ δεν ζχουν καμία ςχζςθ ςιμερα με τ α προπολεμικά. Θ εςοδεία μπορεί να ζχει
διπλαςιαςτεί ι τριπλαςιαςτεί, αλλά θ κρεπτικι τισ ποιότθτα όςο πάει και χειροτερεφει .Ζτςι λοιπόν
βλζπουμε για παράδειγμα ότι θ Θνωμζνεσ Ρολιτείεσ, παρά τθν παραγωγικότθτα τουσ ςε είδθ
διατροφισ, υποςιτίηονται ςε τρομακτικό βακμό και παρά το γεγονόσ ότι ςτθ χϊρα αυτ,ι θ δαπάνθ για
κζματα υγείασ είναι υψθλότερθ ςτον κόςμο, οι Θνωμζνεσ Ρολιτείεσ κατζχουν τθν πρωτειά και ςτον
χϊρο του καρκίνου, τθσ παχυςαρκίασ, τθσ καρδιοπάκειασ και άλλων εκφυλιςτικϊν αςκενειϊν. Το
5. εκπλθκτικό είναι ότι ςχετικζσ ζρευνεσ αποκαλφπτουν πωσ πολλζσ από τισ
παραπάνω αςκζνειεσ αναπτφχκθκαν μόνο μζςα ςτα τελευταία 100 χρόνια ,κυρίωσ
λόγο των τοξικϊν χθμικϊν ουςιϊν που πιραν τθν κζςθ τουσ ςτο περιβάλλον και
ςτα τρόφιμα. Οι πρόγονοι μασ μπορεί να ηοφςαν λιγότερο κατά μζςο όρο, κυρίωσ
λόγο τθσ βρεφικισ κνθςιμότθτασ αλλά, όπωσ οι πρωτόγονοι λαοί τθσ εποχισ μασ
ιταν ςχεδόν ολότελα απαλλαγμζνοι από εκφυλιςτικά νοςιματα.
Τα δθλθτθριϊδθ αζρια που ςτοίχιςαν τθ ηωι κάπου ςε 800.000 άτομα κατά τθν
διάρκεια του πρϊτου παγκόςμιου πολζμου, όταν τελείωςαν οι εχκροπραξίεσ
χρθςιμοποιικθκαν για τον ψεκαςμό ατελείωτων εκτάςεων καλλιεργειϊν,
εξαςκενϊντασ τθν αντίςταςθ των φυτϊν ςτα ζντομα και δθμιουργϊντασ ζναν
φαφλο κφκλο που πιρε ςταδιακά τθν μορφι χιονοςτιβάδασ κακϊσ ζφερνε όλο και
περιςςότερα κζρδθ ςτουσ λίγουσ, ενϊ ταυτόχρονα δθλθτθρίαηε το ζδαφοσ για
τουσ πολλοφσ. Μετά τον δεφτερο παγκόςμιο πόλεμο οι αμερικανικζσ χθμικζσ
εταιρίεσ που είχαν κθςαυρίςει ρίχνοντασ 1.000.000 τόνουσ βομβϊν ςτα εδάφθ τθσ
Γερμανίασ μόνο, ςυνζχιςαν εκτόσ από όπλα να καταςκευάηουν φάρμακα και
λιπάςματα ενϊ με τα αςτρονομικά κζρδθ από τουσ πολζμουσ παριγαν ακόμα
περιςςότερο λίπαςμα για τον ακϊο αγρότθ που το ζριχνε ςτα χωράφια του για να
ςκοτϊςει τθν κότα με το χρυςό αυγό.
Σαν υποπαράγωγοσ του πολζμου, για να μθν ενοχλοφνται οι ςτρατιϊτεσ από
ψφλλουσ, ψείρεσ και άλλα ζντομα παραςκευάςτθκε το τοξικότερο ίςωσ μίαςμα
που ζχει επινοθκεί ποτζ: το DDTϋ ιταν το ιςχυρότερο εντομοκτόνο που είχε
παρουςιαςτεί ποτζ, ικανό να ςκοτϊςει κάκε ζντομο ς' ζνα ευρφτατο φάςμα με
εκπλθκτικι ταχφτθτα και αποτελεςματικότθτα. Μετά το 1945 το DDT άρχιςε να
χρθςιμοποιείται ςαν νεράκι ϊςπου να χωκεί θ τοξίνθ ςε όλα τα ηϊα και τα
ανκρϊπινα ςϊματα ςτθν Αμερικι.
6.
7. Το 1962 με τθν ζκδοςθ του αποκαλυπτικοφ βιβλίου τθσ R. KARSON «Βουβι Άνοιξθ» ο
κόςμοσ ςυνειδθτοποίθςε ςοκαριςμζνοσ τον κίνδυνο τθσ κατάςταςθσ και ξεκίνθςε ο αγϊνασ
για τα οργανικά λιπάςματα. Θ Karson ςε κάποιο ςθμείο αναφζρει «θ χριςθ γεωργικϊν
φαρμάκων είναι πιο επικίνδυνθ από τθν ατομικι ραδιενζργεια. Οι υποςτθρικτζσ τθσ
οργανικισ καλλιζργειασ λζνε πωσ υπάρχουν πολλζσ υγιεινζσ και οικονομικζσ εναλλακτικζσ
λφςεισ. Με μια μικρι προςπάκεια, ο πλανιτθσ μπορεί να ςωκεί από τθν ρφπανςθ. Θ γθ τθσ
Επαγγελίασ δεν χάκθκε για πάντα».
Ππωσ λζει ο Λάπωνασ φυςικόσ καλλιεργθτισ ΦΟΥΚΟΥΟΚΑ το κακό ζγινε ςτα 6.000 π.Χ
με τθ γεωργικι επανάςταςθ. Τότε ο ανκρϊπινοσ πολιτιςμόσ πζραςε από τθν παλαιολικικι
ςτθ νεολικικι εποχι, ςτθν οποία οι άνκρωποι από νομάδεσ και τροφοςυλλζκτεσ, αποκτοφν
μόνιμθ κατοικία και ιδιοκτθςία. Και αυτόσ είναι ο λόγοσ που ξεκίνθςαν οι πόλεμοι. Από τθν
άλλθ μεριά θ εντατικι καλλιζργεια μεγάλων εκτάςεων με ζνα και μόνο είδοσ και θ
καταπολζμθςθ των αγριόχορτων για χιλιάδεσ χρόνια ςτζρθςε τα εδάφθ από τθ δυνατότθτα
εμπλουτιςμοφ και τα κατζςτθςε άρρωςτα και ανίκανα να κρζψουν ζνα υγιζσ φυτό χωρίσ τθ
προςκικθ λιπαςμάτων και εντομοκτόνων.
Βζβαια, θ άποψθ του Φουκουόκα είναι τελείωσ διαφορετικι
από τθν επικρατοφςα αντίλθψθ ότι θ νεολικικι επανάςταςθ ιταν
πολφ ςθμαντικι αφοφ υπιρξε κακοριςτικι για τθν ανάπτυξθ των
αρχαίων πολιτιςμϊν, προχπόκεςθ για τθν οποία είναι θ μόνιμθ
εγκατάςταςθ και θ δθμιουργία πόλεων-κρατϊν. Ζπειτα, θ επιλογι
των κζςεων για τθν δθμιουργία οικιςμϊν γινόταν με βάςθ τθν
ποιότθτα των εδαφϊν και τθν φπαρξθ νεροφ. Αυτό ζρχεται ςε
αντίκεςθ με τθν ςφγχρονθ εποχι που οι ςφγχρονεσ πόλεισ δεν
χρειάηεται να είναι χτιςμζνεσ δίπλα ςε γόνιμα εδάφθ αφοφ
μποροφν να καλφψουν τισ ανάγκεσ τουσ ειςάγοντασ προϊόντα
από πολφ μακριά...
8. Ο εμπνευςτισ τθσ φυςικισ
καλλιζργειασ, Μαςανόμπου
Φουκουόκα ζφυγε από τθ ηωι ςτισ
16 Αυγοφςτου, 2008 ςτο
ςπίτι του ςτθν Λαπωνία.
Ο Μαςανόμπου Φουκουόκα, ιταν
πρϊθν φυτοπακολόγοσ,
φιλόςοφοσ, ςυγγραφζασ και πάνω
από όλα αγρότθσ.
Ονόμαςε τθν φυςικι καλλιζργεια
και μζκοδο του να μθν
κάνεισ τίποτα. Θ Φυςικι
Καλλιζργεια βαςίηεται ςε τζςςερισ
αρχζσ.
1. Πχι κατεργαςία τθσ γθσ - όχι .
. ςτο όργωμα,
2. Πχι λίπαςμα,
3. Πχι βοτάνιςμα,
4. Πχι φυτοφάρμακα.
9. Η απάντθςθ του ινδιάνου Αρχθγοφ θάτλ
ςτθν πρόταςθ που του ζγινε
να πουλιςει ζνα μεγάλο κομμάτι γθσ ςτουσ
Αμερικανοφσ
15. ΘΓΑ ΔΗΜΗΣΡΑ
Ε Δήμηηρα (Δημήηηρ ζηημ αρτ. Γλλ.), ζηημ ελλημική μσθολογία,
ήηαμ η ιδεαηή αμθρωπόμορθη θεόηηηα ηης καλλιέργειας, δηλαδή ηης
γεωργίας, αλλά και ηης ελεύθερης βλάζηηζης, ηοσ εδάθοσς και ηης
γομιμόηηηας ασηού, ζσμέπεια ηωμ οποίωμ ήηαμ μα θεωρείηαι και
προζηάηιδα ηοσ γάμοσ και ηης μηηρόηηηας ηωμ αμθρώπωμ. Ήηαμ
Μλύμπια (κύρια) θεόηηηα.
16. Ολυμπιακοί αγϊνεσ
Θ ελιά για τουσ αρχαίουσ Ζλλθνεσ ιταν ςφμβολο των ολυμπιακϊν ιδεωδϊν, τθσ
Ειρινθσ, τθσ Σοφίασ και τθσ Νίκθσ. Γι’ αυτό και το μοναδικό βραβείο που ζπαιρνε ο
Ολυμπιονίκθσ ιταν ζνα ςτεφάνι φτιαγμζνο από κλαδί ελιάσ, ο «κότινοσ».
Μζςα ςτο ναό τθσ Ιρασ ςτθν Αρχαία Ολυμπία, υπιρχε μια ελιά, θ
«καλλιςτζφανοσ ελαία», από τθσ οποίασ τα κλαδιά φτιαχνόταν ο κότινοσ.
Μυκολογία
Θ ελιά ζχει πολφ ςθμαντικό ρόλο ςτθ μυκολογία και τισ κρθςκείεσ πολλϊν
πολιτιςμϊν, μζςα από το πζραςμα των χρόνων.
Το δζντρο τθσ ελιάσ ιταν το ιερό δζντρο τθσ πόλθσ τθσ Ακινασ. Σφμφωνα με τθ
μυκολογία, θ κεά Ακθνά πρόςφερε τθν ελιά, ςφμβολο γονιμότθτασ, ςαν δϊρο
ςτουσ Ακθναίουσ, για να κερδίςει τθν εφνοιά τουσ ςτον ανταγωνιςμό τθσ με το κεό
Ροςειδϊνα, ςχετικά με το ποιοσ κα ζδινε το όνομά του ςτθν πόλθ.
Ο Θρακλισ, αφοφ ολοκλιρωςε του δϊδεκα άκλουσ του, φφτεψε ςτθν Ολυμπία
μια ελιά.
Το κλαδί ελιάσ που κρατοφςε ζνα περιςτζρι ιταν για τον Νϊε ο οιωνόσ ότι θ
ανκρϊπινθ ηωι κα ξανάρχιηε ςτθ γθ, μετά τον βιβλικό κατακλυςμό.
Στθν αρχαία Αίγυπτο πίςτευαν ότι θ κεά Μςισ, γυναίκα του Πςιρθ, κρατοφςε το
μυςτικό για τθν καλλιζργεια τθσ ελιάσ.
17. Φσηά ζηα αρταία μομίζμαηα
Θ εικονογραφία των νομιςμάτων αποτελεί ζνα
πολφ ενδιαφζρον κζμα, από τθν αρχαιότθτα μζχρι
ςιμερα. Οι εικονογραφικοί τφποι που ςφραγίηουν
τισ δφο όψεισ του νομίςματοσ παραπζμπουν ςτθν
εκδότρια αρχι και γίνονται μία ςθμαντικι πθγι
άντλθςθσ πλθροφοριϊν ποικίλου είδουσ.
18. o Μία κατθγορία φυτϊν, που απαντοφν ωσ εικονογραφικοί τφποι ςτα αρχαία νομίςματα
είναι τα γεωργικά προϊόντα.
Στάχυ → μεγάλθ παραγωγι δθμθτριακϊν
o Στθν Κεςςαλία, τον ςιτοβολϊνα τθσ Ελλάδοσ, θ Σκοτοφςςα απεικονίηει ςτα νομίςματά
τθσ ζνα κόκκο κρικαριοφ, κζμα ανάλογο του χαρακτιρα τθσ περιοχισ.
o Σε περιοχζσ γνωςτζσ από τθν αρχαιότθτα για τθ μεγάλθ παραγωγι οίνου
απεικονίηονται επί των νομιςμάτων κλθματίδεσ και βότρεισ.
o Φφλλο ςυκιάσ κοςμεί τα νομίςματα τθσ Καμείρου, τθσ ςθμαντικότερθσ πριν τθν
ίδρυςθ τθσ όδου πόλθσ του νθςιοφ.
o Ζνα άλλο φυτό που απαντά ςτθν εικονογραφία των αρχαίων νομιςμάτων είναι θ
ελιά, που ςυνδζεται με τθν καλλιζργεια του δζντρου ςτθν ευρφτερθ περιοχι τθσ
εκδότριασ αρχισ. Θ ελιά είναι παράλλθλα το ςφμβολο τθσ Ακθνάσ, αφοφ το ιερό
δζντρο ιταν το δϊρο τθσ κεάσ προσ τθν πόλθ των Ακθνϊν, ςτθν οποία ζδωςε και
το όνομά τθσ.
19. o «Λαλοφντα ςφμβολα»: φυτά, που απεικονίηονται επί των νομιςμάτων των οποίων
κάνει λογοπαίγνιο με το όνομα τθσ πόλθσ που ζκοψε το νόμιςμα: θ όδοσ
απεικόνιςε το ρόδο και ο Σελινοφσ το ςζλινο.
ελινούς (σζλινο) Ρόδος (ρόδο)
o Μεταξφ των παραςτάςεων των αρχαίων νομιςμάτων, βρίςκουμε ακόμθ και τον
εντυπωςιακό, χάρθ ςτο μεγάλο φψοσ του, φοίνικα.
ίλφιο Πριανσός Καρχηδών
o Τα νομίςματα γίνονται μάρτυρεσ ακόμθ και για εξαφανιςμζνα είδθ φυτϊν.
o Σίλφιο→ φυτό γνωςτό για τισ κεραπευτικζσ του ιδιότθτεσ, το οποίο
ευδοκιμοφςε αποκλειςτικά ςτθν περιοχι τθσ Κυρινθσ.
20. Ρολλά ςτοιχεία για τθ διατροφι των αρχαίων Ελλινων υπάρχουν ςτο ζργο
«Δειπνοςοφιςταί» του ςοφιςτι Ακιναιου από τθν Αίγυπτο (τζλθ 2ου ζωσ τισ αρχζσ
του 3ου αιϊνα μ.Χ.).Ο Ακιναιοσ ζηθςε τον 3ο μ.Χ. αιϊνα και ςτο ζργο του
αναφζρεται ζνα ςυμπόςιο που παρζκεςε κάποιοσ πλοφςιοσ Κάρανο, με τθν
ευκαιρία του γάμου του. Από τον τίτλο “Δειπνοςοφιςτζσ” φαίνεται ότι ςτθν αρχαία
Ελλάδα κατά τθ διάρκεια του δείπνου, ςυηθτοφςαν για κζματα ςχετικά με το
φαγθτό (κάτι ςαν γαςτρονόμοι).
Υπιρχε επίςθσ και μια γιορτι , «τα Δειπνοφόρια», που γίνονταν ςτθν αρχαία
Ακινα προσ τιμι των κυγατζρων του Κζκροπα (μυκικοφ βαςιλιά τθσ Ακινασ) και
ςτθν οποία μερικζσ κοπζλεσ, που ονομάηονταν δειπνοφόροι, μετζφεραν ςε πομπι
πολυτελι φαγθτά.
Ζτςι, μόνο οι πλοφςιοι τρϊνε κρζασ, άφκονα και πλοφςια εδζςματα, πίνουν
άφκονο κραςί και παίρνουν μζροσ ςτα ςυμπόςια.
Σφμφωνα πάντα με τον Ακιναιο, ςτθν εποχι του Ρερικλι, ζνα δείπνο πλουςίου,
περιλαμβάνει λαγό μαγειρεμζνο με μζντα και κυμάρι, ψθτζσ τςίχλεσ και ορτφκια,
αρνάκι ι γουρουνόπουλο ςοφβλασ, πίτεσ τθσ «Ακινασ» με τυρί ι μζλι, γλυκίςματα
από ψιλοκοςκινιςμζνο αλεφρι με μελωμζνο κραςί και ςουςάμι, τυρί Αχαίασ, ςφκα
και μζλι, ραπανάκια (για να ςυνζρχονται από το μεκφςι) και άλλεσ λιχουδιζσ, τα
«νωγαλεφματα».
21. Σφμφωνα με τον Θρόδοτο, οι αρχαίοι Ζλλθνεσ, ζχουν «για
παντοτινό ςφντροφο τουσ τθ φτϊχεια». Ζτςι θ πλειονότθτα των
Ελλινων ςιτίηεται λιτά.
Οι αρχαίοι Ακθναίοι είναι ιδιαίτερα λιτοδίαιτοι ςε ςχζςθ με
τουσ υπόλοιπουσ Ζλλθνεσ.
Θ Αττικι γθ, κεωρείται «λεπτόγαιοσ», δθλαδι άπαχθ γθ.
Επίςθσ, θ ζλλειψθ νεροφ ζχει ςαν αποτζλεςμα οι καλλιζργειεσ να
γίνονται με δυςκολία και θ παραγωγι να είναι μικρι. Φθμίηονται
όμωσ για το μζλι και για τα ςφκα. Τα αττικά μάλιςτα ςφκα,
κεωροφνται και τα καλφτερα, γι’ αυτό δεν πρζπει να εξάγονται.
Πμωσ εμφανίςτθκαν πολλοί που ζκαναν μυςτικι εξαγωγι και οι
οποίοι ονομάςτθκαν ςυκοφάντεσ. Αυτι τθ λιτι διατροφι τουσ ο
Αριςτοφάνθσ κεωρεί πλεονζκτθμα και υποςτθρίηει ότι θ πρόοδοσ
και θ καλλιζργεια τουσ οφείλεται κατά μεγάλο βακμό ςε αυτζσ τισ
ςτεριςεισ τουσ.
Θ ζκφραςθ «Αττικθρϊσ Ηθν» ςθματοδοτεί αυτι ακριβϊσ τθν
ολιγοφαγία των Ακθναίων.
22. Ωςτόςο, και οι αρχαίοι Σπαρτιάτεσ ζμειναν γνωςτοί για τθν ολιγοφαγία τουσ.
Το καλφτερο τουσ φαγθτό είναι ο Μζλανασ Ηωμόσ, είδοσ ραγκοφ από χοιρινό
κρζασ, αίμα, ξφδι και αλάτι. Τρϊνε πάντα ςε ομαδικά γεφματα, τα ςυςςίτια.
Ραρόμοιο τρόπο ςίτιςθσ ζχουν και οι Κριτεσ.
Οι αρχαίοι Ζλλθνεσ τρζφονταν κυρίωσ με ό,τι παραγόταν ςτθν επικράτεια των
πόλεϊν τουσ, αν και κάποιεσ ιςχυρζσ πόλεισ, όπωσ θ Ακινα, είχαν τθ δυνατότθτα
να ειςάγουν είδθ διατροφισ από άλλα μζρθ.
Στθν αρχαία Ελλάδα, λοιπόν όπου αφκονοφςαν τα δθμθτριακά, βαςικό ςτοιχείο
τθσ διατροφισ ιταν το ψωμί, ςυνικωσ από κρικάρι, αλλά και από ςιτάρι.
Συνθκιςμζνα ιταν επίςθσ οι ελιζσ, που χρθςιμοποιοφνταν και για τθν
παραγωγι λαδιοφ, τα όςπρια (κυρίωσ κουκιά και φακζσ), τα λαχανικά κα τα
φροφτα (ςταφφλια, ςφκα, κυδϊνια, μιλα, αχλάδια και ρόδια),οι ξθροί καρποί
(καρφδια και αμφγδαλα), το τυρί και το γάλα και το μζλι. Υπιρχαν ακόμθ
κρεμμυδάκια και ςκόρδα, ενϊ ςτα φαγθτά χρθςιμοποιοφςαν αλάτι, κυμάρι και
ρίγανθ.
Πςον αφορά το κρζασ, το ζτρωγαν ωμό ςε ζκτακτεσ περιςτάςεισ, ςυνικωσ ςε
δθμόςια γιορτι, όταν προςφερόταν κάποια κυςία ςτουσ κεοφσ, κακϊσ ιταν
ακριβό. Ζτρωγαν όμωσ πουλερικά, κοτόπουλα και χινεσ, κακϊσ και κυνιγι, λαγοφσ,
πζρδικεσ, αγριοπερίςτερα, ορτφκια, τρυγόνια και κοτςφφια.
Ζτρεφαν μεγάλθ εκτίμθςθ ςτο ψάρι, που αποτελοφςε μια από τισ βαςικζσ
τροφζσ κυρίωσ ςτουσ κλαςςικοφσ χρόνουσ.
23. Τα γεφματα τουσ οι αρχαίοι Ζλλθνεσ τα ςυμπλιρωναν με κραςί για το οποίο
ιταν μάλιςτα περιφανοι, κακϊσ κεωροφςαν πωσ όςοι ζπιναν οτιδιποτε άλλο
ιταν βάρβαροι. Το κραςί τουσ ιταν πολφ γλυκό και δυνατό και ςυνικωσ περιείχε
κομμάτια από ςταφφλια και κλθματόφυλλα, γι’ αυτό τα ςτράγγιηαν καλά και το
ανακάτευαν με νερό πριν το πιουν (το ανακάτεμα αυτό λεγόταν «κράςισ», λζξθ
από τθν οποία προζρχεται και θ λζξθ κραςί).
Συνικωσ οι αρχαίοι Ζλλθνεσ ζτρωγαν τρία γεφματα τθν μζρα.
Το πρωί ςυνικωσ ζτρωγαν ελαφριά. Λίγο κρικαρζνιο ψωμί, βουτθγμζνο ςε
άκρατο οίνο (ανζρωτο κραςί) κι λίγεσ ελιζσ, τυρί και ςφκα ι μια κοφπα «κυκεϊνα»,
ρόφθμα από βραςμζνο κρικάρι αρωματιςμζνο με μζντα ι κυμάρι.
Το μεςθμζρι, υπάρχει ζνα ςφντομο γεφμα το «άριςτον», ψωμί με τυρί κατςικίςιο
ι ελιζσ και ςφκα. Το βαςικό γεφμα τθσ θμζρασ είναι το δείπνο.
Στα ςπίτια των χωρικϊν το δείπνο περιλαμβάνει κρικαρζνιο χυλό και ψωμί από
ςιτάρι. Σπανιότερα τρϊνε λαχανικά, κίςςεσ ι χελιδόνια που τα παγιδεφουν ςτουσ
αγροφσ.
Στα ςπίτια των πλουςίων, το δείπνο περιλαμβάνει, κάποια δθμθτριακά και
ψωμί ςιταρζνιο, κακϊσ και ψάρια ι λουκάνικα, τυρί, κουλοφρεσ και ραπανάκια.
Συχνά, τελειϊνουν το δείπνο με επιδόρπιο, τα «τραγιματα», φροφτα φρζςκα ι
ξθρά ι γλυκά με μζλι.
24. Στο αρχαιοελλθνικό τραπζηι δεν υπιρχαν πολλά γνωςτά μασ
τρόφιμα, χωρίσ όμωσ αυτό να υςτερεί ςε ςχζςθ με το ςθμερινό, το
αντίκετο μάλιςτα!!! Οι πρόγονοί μασ ζτρωγαν καλά!!! Μάλιςτα είναι
οι πρϊτοι που κατζγραψαν από πολφ νωρίσ (5ο αι.), τουσ τρόπουσ
παραςκευισ των φαγθτϊν. Τα κείμενα που ζχουν ςωκεί, αποτελοφν
ζνα από τα αρχαιότερα γαςτρονομικά αρχεία. Θ αρχαία ελλθνικι
κουηίνα περιλαμβάνει τισ περιςςότερεσ από τισ υγιεινζσ διατροφικζσ
ςυνικειεσ που ζχουν υιοκετθκεί από το ςφγχρονο πολιτιςμό ςτισ
περιςςότερεσ περιοχζσ του κόςμου....
25.
26. Σι ιςχφει για τα μεταλλαγμζνα τρόφιμα; Ζχετε αναρωτθκεί ποτζ τι επιπτϊςεισ μποροφν να ζχουν
ςτο περιβάλλον; Μιπωσ τελικά πρζπει να ανθςυχοφμε;;;
Η εξζλιξθ τθσ γενετικισ επιςτιμθσ ςυνζβαλε ςτθν παραγωγι τροφίμων και οργανιςμϊν με
τροποποίθςθ του γενετικοφ τουσ κϊδικα. Με τθ βοικεια τθσ ςφγχρονθσ τεχνολογίασ τθσ γενετικισ
μθχανικισ είναι δυνατι θ παραγωγι φυτϊν και ηϊων ι ψαριϊν με νζεσ ιδιότθτεσ. Σα νζα αυτά
χαρακτθριςτικά ςυνικωσ αφοροφν τθν ανκεκτικότθτα τουσ ςε αςκζνειεσ, ςε παράςιτα, ςτθν
ταχφτθτα ανάπτυξι τουσ, ςτθν εμφάνιςι τουσ ι ακόμα και ςτθ γεφςθ τουσ. Σα γενετικά
τροποποιθμζνα τρόφιμα παίηουν κακοριςτικό ρόλο ςτθ γεωργία, ςτθν κτθνοτροφία, ςτθν
ιχκυοκαλλιζργεια και γενικά ςτθ διατροφι ςε παγκόςμια κλίμακα.
Ωςτόςο, θ επζμβαςθ του ανκρϊπου ςτθ φφςθ μπορεί τελικά να αποβεί καταςτροφικι... Ασ
πάρουμε για παράδειγμα ζνα είδοσ ςολομοφ που ζχει τροποποιθκεί, για να μεγαλϊνει πιο γριγορα.
Μπορεί εφκολα αυτό το ψάρι, ςτθ μεταλλαγμζνθ του μορφι, να εκτοπίςει και να κζςει ςε κίνδυνο
τον υπόλοιπο πλθκυςμό των κανονικϊν ψαριϊν, διαταράςςοντασ ζτςι τθν ιςορροπία ςτθν τροφικι
αλυςίδα. Ακόμα, ςκεφτείτε τισ επιπτϊςεισ ενόσ ιοφ ο οποίοσ, αφοφ τροποποιθκεί για να ελζγχει τα
ζντομα, παρουςιάςει ςυμπεριφορζσ, που μπορεί να αποβοφν μοιραίεσ για το περιβάλλον και τον
άνκρωπο.
Η ESA (The Ecological Society Of America), θ αμερικάνικθ οικολογικι εταιρεία, τονίηει ότι
υπάρχουν οφζλθ από αυτι τθν εξζλιξθ, εντοφτοισ οι κίνδυνοι που απορρζουν είναι μεγάλοι.
υνεπϊσ, χρειάηεται ιδιαίτερθ προςοχι, ειδικότερα όταν πρόκειται για απελευκζρωςθ γενετικά
τροποποιθμζνων οργανιςμϊν ςτο περιβάλλον. Επιπλζον, οι διαδικαςίεσ ανάπτυξθσ τζτοιων
τροφίμων και οργανιςμϊν πρζπει να υπόκεινται ςε αυςτθροφσ και διαφανείσ κανόνεσ τθσ
επιςτθμονικισ διαδικαςίασ. Οι επιπτϊςεισ για το περιβάλλον πρζπει να αναλφονται προςεκτικά και
οι διαδικαςίεσ να είναι ανοικτζσ για μελζτθ από το κοινό. Όπωσ καταλαβαίνετε, για τθ δθμιουργία
γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων υπάρχει λόγοσ και αντίλογοσ. Αυτόν και ςασ κατακζτουμε....
27. ΟΦΕΛΗ ΓΕΝΕΣΙΚΑ ΣΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΣΡΟΦΙΜΩΝ:
Προϊόντα φυτικισ προζλευςθσ
• Μείωςθ χρόνου ωρίμανςθσ των φυτϊν ι δζντρων που τα παράγουν.
• Αυξθμζνθ ανκεκτικότθτα ςε αςκζνειεσ και βλαβεροφσ οργανιςμοφσ.
Όμωσ με τι αντίκτυπο;
Οφζλθ για το περιβάλλον
• Λιγότερθ χριςθ εντομοκτόνων, ηιηανιοκτόνων και λιπαςμάτων.
• Εξοικονόμθςθ ενζργειασ.
Οφζλθ για τον πλθκυςμό
• Αυξθμζνθ παραγωγι τροφίμων για τον αυξανόμενο ανκρϊπινο πλθκυςμό
τθσ γθσ.
• Από πολλοφσ κεωρείται δυνατι θ αντιμετϊπιςθ του προβλιματοσ τθσ
πείνασ και του υποςιτιςμοφ, που μαςτίηει ςιμερα ζνα πολφ μεγάλο αρικμό
χωρϊν παγκοςμίωσ.
Όμωσ ςφμφωνα με ζρευνεσ, οι ποςότθτεσ των τροφίμων που
παράγονται ςε κακθμερινι βάςθ υπερκαλφπτουν τισ ανάγκεσ του
πλθκυςμοφ τθσ γθσ. Ωςτόςο δεν γίνεται ςωςτι κατανομι των τροφίμων
αυτϊν με αποτζλεςμα ςε επικρατεί θ φτϊχεια και ο υποςιτιςμόσ.
Σφμφωνα με αυτά τα ςτοιχεία λοιπόν, θ παραγωγι μεταλλαγμζνων
τροφίμων κακίςταται απολφτωσ… ΜΘ ΑΝΑΓΚΑΛΑ.
28. ΚΙΝΔΤΝΟΙ ΓΕΝΕΣΙΚΑ ΣΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΣΡΟΦΙΜΩΝ:
Αςφάλεια
• Κίνδυνοι για τθν ανκρϊπινθ υγεία: Μεταφορά αλλεργιϊν, δθμιουργία ανκεκτικϊν
μικροοργανιςμϊν ςτα αντιβιοτικά, πικανότθτα για άγνωςτεσ επιδράςεισ που
μποροφν να ζχουν ςχζςθ με καρκίνο ι άλλεσ επιδράςεισ ςτθν ανκρϊπινθ υγεία.
• Κίνδυνοι για το περιβάλλον: Ανεπικφμθτθ μεταφορά γενετικά τροποποιθμζνων
χαρακτθριςτικϊν ςε άλλουσ οργανιςμοφσ με φυςικοφσ τρόπουσ, απϊλεια του
πλοφτου τθσ βιολογικισ διαφοροποίθςθσ ςτο φυτικό και ηωικό βαςίλειο, άγνωςτεσ
επιδράςεισ ςε μικρόβια ι ςε άλλουσ μικροοργανιςμοφσ του εδάφουσ.
Προβλιματα πνευματικϊν δικαιωμάτων
• Υπάρχει ο κίνδυνοσ μερικζσ πολυεκνικζσ εταιρείεσ να μποροφν να ελζγχουν τθν
παγκόςμια παραγωγι τροφίμων λόγω πνευματικϊν δικαιωμάτων.
• Αφξθςθ τθσ εξάρτθςθσ των φτωχότερων και λιγότερο αναπτυγμζνων χωρϊν από
τισ πλουςιότερεσ και βιομθχανοποιθμζνεσ χϊρεσ.
• Εκμετάλλευςθ από τισ πιο αναπτυγμζνεσ χϊρεσ των φυςικϊν πόρων άλλων πιο
αδφνατων χωρϊν.
Ηκικά προβλιματα
• Επζμβαςθ ςτουσ γενετικοφσ μθχανιςμοφσ τθσ φφςθσ και παραβίαςθ των
εςωτερικϊν αξιϊν φυςικϊν οργανιςμϊν.
• Ανάμειξθ γονιδίων από βιολογικά διαφορετικοφσ οργανιςμοφσ.
• Αντίκεςθ για τθν κατανάλωςθ προϊόντων φυτικισ προζλευςθσ που περιζχουν
ηωικά γονίδια και αντίςτροφα.
