4. ΑΜΑΖΟΝΙΟ
Ο Αμαζϐνιοσ εύναι ϋνασ απϐ τουσ μεγαλϑτερουσ ποταμοϑσ
τησ Γησ καθώσ το ςυνολικϐ του μόκοσ εύναι 6.840
χιλιϐμετρα .
Ο Αμαζϐνιοσ εύναι επύςησ ο μεγαλϑτεροσ ςε ϐγκο νεροϑ
ποταμϐσ του πλανότη με μεγϊλη διαφορϊ απϐ το
Νεύλο.
Τπολογύζεται ϐτι το 1/5 τοϑ ςυνϐλου του γλυκοϑ νεροϑ που
κυκλοφορεύ πϊνω ςτην επιφϊνεια τησ γησ μεταφϋρεται
απ' τον Αμαζϐνιο.
Διαρρϋει τη Νϐτια Αμερικό απϐ τισ Άνδεισ ωσ τισ εκβολϋσ
του, ςτον Ατλαντικϐ Ωκεανϐ.
5.
6. εμειναν στην ιστορια...
Οι κϊτοικοι του Αμαζονύου (ινδιϊνοι) ϋμειναν ςτην ιςτορύα
ωσ κυνηγού κεφαλών, τρομερού πολεμιςτϋσ και κυνηγού, οι
μϐνοι που δεν υποτϊχθηκαν ςτουσ Ιςπανοϑσ ό ςτουσ
ϊλλουσ κατακτητϋσ. όμερα εύναι η μεγαλϑτερη φυλό του
Αμαζϐνιο, ειρηνευμϋνη με τη Υϑςη, αλλϊ και με τουσ γϑρω
ανθρώπουσ, διατηρώντασ ζωντανοϑσ τουσ αρχαύουσ
μϑθουσ και τισ προαιώνιεσ παραδϐςεισ τησ.
Εύναι η φυλό των Xιβϊρο.
7. ΚΑΠΟΥ ΜΑΚΡΙΑ...
Ο Αμαζόνιοσ εύναι ϋνα γεωγραφικϐ διαμϋριςμα τησ
Κολομβύασ. Βρύςκεται νοτιοανατολικϊ τησ χώρασ. Ήταν
ειδικϐ ϋδαφοσ μϋχρι που ϋγινε διαμϋριςμα απϐ το
ϑνταγμα του 1991.Οι αυτϐχθονεσ γλώςςεσ του Αμαζονύου
εύναι τα ιςπανικϊ και τα πορτογαλικϊ.
Εύναι το μεγαλϑτερο και πιο πλοϑςιο ςε βιοποικιλϐτητα
διαμϋριςμα τησ χώρασ με τον υψηλϐτερο αριθμϐ των
αποθεματικών τησ φϑςησ, το ϋδαφϐσ του καλϑπτεται
πλόρωσ απϐ το τροπικϐ δϊςοσ του Αμαζονύου.
Η ϋκταςη του διαμερύςματοσ εύναι 109.665 χιλιϐμετρα και
ο πληθυςμϐσ τησ εκτιμϊται ςτουσ 73.699 κατούκουσ.
17. Η Πολιτεύα του Μιςιςιπό εύναι μια πολιτεύα που βρύςκεται
ςτον Βαθϑ Νϐτο των ΗΠΑ. Σο Σζϊκςον εύναι η πρωτεϑουςα
τησ πολιτεύασ και η μεγαλϑτερη πϐλη. Σο ϐνομα τησ
πολιτεύασ προϋρχεται απϐ τον Ποταμϐ Μιςιςιπό, που κυλϊ
κατϊ μόκοσ του δυτικοϑ του ςυνϐρου, και παύρνει το ϐνομα
του απϐ την λϋξη των Οτζύμπουε misi-ziibi («Μεγϊλοσ
Ποταμϐσ»). Η πολιτεύα εύναι αρκετϊ δαςώδησ ϋξω απϐ την
περιοχό του Δϋλτα του Μιςιςιπό.
Σα ιχθυοτροφεύα γατϐψαρου τησ πολιτεύασ παρϊγουν την
πλειονϐτητα των γατϐψαρων που καταναλώνονται ςτισ
Ηνωμϋνεσ Πολιτεύεσ. Σο ςϑμβολο τησ πολιτεύασ εύναι το
δϋντρο τησ μανϐλιασ.
23. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΑΓΓΕΛΙΔΗ
Ο Νιγηρασ ειναι χωρα με εκταση 1.267.000 τ.χλμ και πληθυσμο
16.468.886 συμφωνα με εκτιμησεισ για το 2011[1]. Ο Νιγηρασ ειναι
περικλειστη χωρα κατω απο τη αχαρα, που πηρε το ονομα τησ
απο τον ποταμο Νιγηρα. υνορευει με τη Νιγηρια και το Μπενιν
στα νοτια, τη Μπουρκινα Υασο και το Μαλι στα δυτικα, την
Αλγερια και τη Λιβυη στα βορεια και το Σσαντ στα ανατολικα.
24. • Απϐ το 2005 μαςτύζεται απϐ λιμϐ, ενώ το 2004 ο λαϐσ του
Νύγηρα υπϋφερε απϐ ξηραςύα και τη μϊςτιγα των
ακρύδων. Επύςησ εύναι μια απϐ τισ φτωχϐτερεσ χώρεσ του
κϐςμου με χαμηλό θϋςη ςτον Δεύκτη Ανθρώπινησ
Ανϊπτυξησ (167η ςε 169 χώρεσ το 2010). τισ 18
Υεβρουαρύου 2010 εκδηλώθηκε επιτυχημϋνο
πραξικϐπημα και ο πρϐεδροσ Μαμαντοϑ Σϊντζα
ανατρϊπηκε και αιχμαλωτύςτηκε απϐ ςταςιαςτϋσ του
ςτρατοϑ. Έπειτα απϐ μύα μεταβατικό περύοδο, η
δημοκρατύα αποκαταςτϊθηκε ςτη χώρα ϋπειτα απϐ τη
διεξαγωγό των γενικών εκλογών του 2011.
25. Κλίμα
• Σο κλύμα του Νύγηρα ςτα νϐτια εύναι τροπικϐ, ενώ απϐ τα κεντρικϊ
τμόματα και βορειϐτερα αρχύζει να γύνεται ξηρϐ-ερημικϐ. Κϑριοσ
παρϊγοντασ εύναι η ϋρημοσ αχϊρα που καλϑπτει το μεγαλϑτερο
τμόμα τησ χώρασ. Σο ύδιο ςυμβαύνει και με την βλϊςτηςη: νϐτια
κυριαρχεύ η ςαβϊνα, πιο βϐρεια και κατϊ μόκοσ με τα ςϑνορα με τη
Νιγηρύα η ςτϋπα Σαχέλ και τϋλοσ βορειϐτερα η βλϊςτηςη αρχύζει να
εξαφανύζεται ώςπου να ςυναντιϋται μϐνο ςτισ οϊςεισ
(Τιμία, Μπίλμα, Φάτςι, κ.λπ). Σο Νιγηρικϐ τμόμα τησ αχϊρασ
καταλαμβϊνεται απϐ την μεγϊλη αμμώδη ϋκταςη τησ Τενερέ που
ςτην γλώςςα των Σουαρϋγκ ςημαύνει "το απϐλυτο τύποτα", δηλαδό
δεν υπϊρχει οϑτε βλϊςτηςη οϑτε ζωό εκεύ. Δυτικϊ τησ Τενερέ και ςτο
κϋντρο ςχεδϐν του ςαχαριανοϑ τμόματοσ του Νύγηρα, υψώνονται τα
Όρη Μπαγκζάν ό Αΐρ (2022 μ.) με αρκετϋσ οϊςεισ και με κϑρια αυτό
τησ Τιμία και γενικϊ με τη μεγαλϑτερη ανθρώπινη
εγκατϊςταςη, ζωό και βροχοπτώςεισ, ςε ςχϋςη με τισ γϑρω πιο
ξηρϋσ ερημικϋσ περιοχϋσ.
26. Οικονομία
τισ 4 ΜαϏου του 2009 θεμελιώθηκε ϋνα νϋο εργοςτϊςιο
εξϐρυξησ ουρανύου ςτα βϐρεια τησ χώρασ, το οπούο εύναι
το μεγαλϑτερο ςτην αφρικανικό όπειρο και το δεϑτερο
μεγαλϑτερο ςτον κϐςμο.
27. Διεθνείς σχέσεις
• Έπειτα απϐ την πολιτικό κρύςη που ξϋςπαςε το 2009, οι
ΗΠΑ αποφϊςιςαν να διακϐψουν την εμπορικό ευνοώκό
μεταχεύριςη προσ το Νύγηρα, με βϊςη το αμερικανικϐ
πρϐγραμμα που αποςκοπεύ ςτη δημιουργύα θϋςεων
εργαςύασ ςτην Αφρικό[15]. Η Αφρικανικό Ένωςη
απϋπεμψε τη χώρα απϐ τουσ κϐλπουσ τησ ςτισ 19
Υεβρουαρύου 2010, μια ημϋρα μετϊ την ανατροπό του
προϋδρου Σϊντζα ςε πραξικϐπημα.
28. Γλώσσα
Η γαλλικό εύναι επύςημη, ενώ ομιλοϑνται και οι
ςουδανικϋσ (Φϊουςα, Σζϋρμα, κ.λπ.), Σαμαςϋκ, Σουαρϋγκ
και ϊλλεσ.
33. Λεπτομέριεσ
Ο Νεύλοσ εύναι ποταμϐσ ςτην Αφρικό και ϋνασ απϐ
τουσ δϑο μεγαλϑτερουσ του κϐςμου. Ο ποταμϐσ
ϋπαιξε βαςικϐ ρϐλο ςτην ανϊπτυξη τησ αρχαύασ
Αιγϑπτου, ο πολιτιςμϐσ τησ οπούασ οφεύλεται κυρύωσ
ςε αυτϐ το ποτϊμι, γι' αυτϐ και η Αύγυπτοσ θεωρόθηκε
απϐ πολλοϑσ ωσ Δώρο του Νείλου.
Ο Νεύλοσ βοηθϊ την Αύγυπτο αλλϊ και ϊλλεσ
αφρικανικϋσ χώρεσ, να διατηροϑν καλλιϋργειεσ και
κτηνοτροφικϋσ μονϊδεσ. Επύςησ με μια φρϊςη ο
Νεύλοσ αποτελεύ Πηγό Ζωόσ για την Αύγυπτο.
34. Γεωγραφικθ του ιέςη
Ο Νεύλοσ ϋχει δϑο μεγϊλουσ κλώνουσ,
απϐ τουσ οπούουσ και ςχηματύζεται:
το Λευκϐ Νεύλο απϐ την Ιςημερινό
Ανατολικό Αφρικό και το Γαλϊζιο
Νεύλο απϐ την Αιθιοπύα. Φϑνεται
ςτη Μεςϐγειο
θϊλαςςα ςχηματύζοντασ το
γνωςτϐ Δϋλτα του Νεύλου.
Ο Νεύλοσ θεωρεύται ωσ ο μεγαλϑτεροσ
ςε μόκοσ ποταμϐσ τησ Αφρικόσ .
35. Ο Νεύλοσ θεωρεύται ωσ ο μεγαλϑτεροσ ςε μόκοσ ποταμϐσ
τησ Αφρικόσ, αλλϊ και του κϐςμου. Πηγϊζει νϐτια του
Ιςημερινοϑ και ρϋοντασ προσ Βορρϊ δια μϋςου τησ
βορειοανατολικόσ Αφρικόσ εκβϊλλει ςτη Μεςϐγειο
Θϊλαςςα. Έχει μόκοσ 6.669 χιλιϐμετρα και
αποςτραγγύζει ϋκταςη που υπολογύζεται ςε 3.349.000
τετραγωνικϊ χιλιϐμετρα. Η λεκϊνη του καταλαμβϊνει
τμόματα τησ Σανζανύασ, του Μπουροϑντι, τησ Ρουϊντα,
του Ζαώρ, τησ Κϋνυα, τησ Ουγκϊντα, τησ Αιθιοπύασ, το
μεγαλϑτερο τμόμα του ουδϊν και το καλλιεργοϑμενο
μϋροσ τησ Αιγϑπτου. Ο Νεύλοσ ςχηματύζεται απϐ τρύα
κϑρια υδϊτινα ρεϑματα, τον Κυανοϑ Νεύλου (Αμπϊι) και
τον Άτμπαρα, που ρϋουν απϐ τα υψύπεδα τησΑιθιοπύασ,
και τον Λευκϐ Νεύλο, που πηγϊζει ςτισ λύμνεσ Βικτωρύασ
και Αλβϋρτου.
36. Ονομαςία
Ο Νεύλοσ πόρε το ϐνομα του απϐ ϋνα ϋλληνα ϐπου
ότανε ο πρώτοσ που βρόκε τον ποταμϐ .
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ+ΚΟΝΣΑΞΗ
37. Πϋτροσ Οικονϐμου & Νύκοσ Παπαδημητρύου
Ο Γιανγκτςϋ (ό Σςανγκτζιϊνγκ που ςημαύνει «μακρύ ποτϊμι»)[1] εύναι ο μεγαλύτεροσ ποταμόσ τησ Αςύασ και τϋταρτοσ μεγαλύτεροσ
ςτον κόςμο, με μόκοσ που φθϊνει τα 5.471 χιλιόμετρα[2]. Πηγϊζει από τα όρη Σανγκούλαςαν ςτο Θιβϋτ[1] και εκβϊλλει ςτην
ανατολικό θϊλαςςα τησ Κύνασ βόρεια τησ αγκϊησ[1]. Σο ποτϊμι διϋρχεται από επτϊ επαρχύεσ, ενώ διαχρονικϊ αποτελεύ ϋναν
κεντρικό δρόμο μεταφορϊσ και πηγό ϋμπνευςησ πολλών ποιητών[1].
Θεωρεύται ο ςημαντικότεροσ ποταμόσ τησ Κύνασ καθώσ αποτελεύ τον κυριότερο πλωτό δύαυλο και ςτη λεκϊνη του Γιανγκτςϋ ζει το
ϋνα τρύτο του ςυνολικού πληθυςμού τησ χώρασ[3].
Δορυφορικϋσ φωτογραφύεσ που δεύχνουν την επύδραςη του φρϊγματοσ των τριών φαραγγιών ςτην γεωγραφύα τησ περιοχόσ.
Ο Γιανγκτςϋ και τα τοπύα τα οπούα διατρϋχει ϋχουν υποςτεύ πολύ μεγϊλεσ αλλαγϋσ εξ' αιτύασ τησ ςύγχρονησ ανϊπτυξησ. Σρύα
φαρϊγγια, τα Φυςερό (Γκουτϊνγκ), τησ τρύγγλασ (Γου) και η Δυτικό τϊφροσ (Ξιλύνγκ) ϋχουν καταςτραφεύ από το φρϊγμα των
τριών φαραγγιών, όπου ϋχει χτιςτεύ το μεγαλύτερο υδροηλεκτρικό εργοςτϊςιο. Εκτιμϊται ότι το φρϊγμα εύχε ςημαντικϋσ
περιβαλλοντικϋσ ςυνϋπειεσ ςτην περιοχό. Θεωρεύται υπεύθυνο για την εξαφϊνιςη ενόσ ενδημικού εύδουσ δελφινιού (baiji) αλλϊ
και για την παρεμπόδιςη τησ φυςικόσ ροόσ ιλύοσ που εμπλουτύζει το δϋλτα του ποταμού με θρεπτικϊ ςυςτατικϊ[4]. Σο 2007 ο
ποταμόσ ρυπϊνθηκε από 30,5 διςεκατομμύρια τόνουσ ανεπεξϋργαςτα υγρϊ λύματα[5].
Ο ποταμόσ ςυχνϊ υπερχειλύζει προκαλώντασ πολλϊ προβλόματα ςτουσ κατούκουσ τησ περιοχόσ. Σο καλοκαύρι του 1931 ςυνϋβηςαν
οι μεγαλύτερεσ πλημύρεσ του 20ου αιώνα. Σα προβλόματα ξεκύνηςαν όταν ύςτερα από μια παρατεταμϋνη περύοδο ξηραςύασ την
περύοδο 1928-1930 ακολούθηςαν βαριϋσ χιονοθύελλεσ τον χειμώνα του 1931 και ιςχυρϋσ βροχοπτώςεισ την ϊνοιξη και τουσ
καλοκαιρινούσ μόνεσ με αποτϋλεςμα ο Γιανγκτςϋ να υπερχειλύςει. ύμφωνα με τισ Κινεζικϋσ αρχϋσ οι νεκρού ϋφταςαν μϋχρι τισ
145.000 ενώ οι πλημύρεσ επηρϋαςαν 28,5 εκατομμύρια κατούκουσ.[6] Οι δυτικϋσ πηγϋσ, αντύθετα, κϊνουν λόγο για περύπου 3,7
εκατομμύρια νεκρούσ με τισ πλημύρεσ να επηρεϊζουν γύρω ςτα 51 εκατομμύρια κατούκουσ, κϊτι που τισ κϊνει την φονικότερη
φυςικό καταςτροφό του 20ού αιώνα.[7][8] Μεγϊλεσ καταςτροφικϋσ πλημύρεσ υπόρξαν και το 1954, τισ οπούεσ ακολούθηςαν
επιδημύεσ, με τουσ νεκρούσ ςυνολικϊ να υπολογύζονται γύρω ςτουσ 33.000, καθώσ και το 1998[9], με περύπου 3.700 νεκρούσ και 15
εκατομμύρια ϊςτεγουσ.
40. O Ουρϊλησ εύναι ποταμόσ τησ νότιασ Ρωςύασ, που
πηγϊζει από τα Ουρϊλια όρη και χύνεται ςτην
Καςπύα Θϊλαςςα. Ο ποταμόσ, καθώσ και τα
Ουρϊλια, ςτα οπούα οφεύλει και το όνομϊ του,
αποτελούν τα φυςικϊ ςύνορα που χωρύζουν την Αςύα
από την Ευρώπη. Σο ςυνολικό μόκοσ του εύναι 2.534
χιλιόμετρα.
Ο Ουρϊλησ εύναι πλωτόσ ςε μια απόςταςη 1.500 χλμ.
από τισ εκβολϋσ του. Αποτελεύ μια από τισ βαςικϋσ
εμπορικϋσ οδούσ μεταξύ Αςύασ και Ευρώπησ, μϋςω τησ
οπούασ διακύνούνται ςιτηρών , κτηνοτροφικϊ
προώόντα και διϊφορα ειδη ψαριών
44. Υώτησ Αγγελϐγλου , Βαςύλησ Βογιατζόσ
Η Ukerewe και Nalubaale) εύναι η μεγαλϑτερη ςε ϋκταςη λύμνη τησ Αφρικόσ. Εκτϐσ
αυτοϑ, εύναι η μεγαλϑτερη τροπικό λύμνη Η Λύμνη Βικτόρια (γνωςτό τοπικϊ και ωσ τησ
Γησ και η δεϑτερη ςε ϋκταςη λύμνη γλυκοϑ νεροϑ τησ Γησ. Εύναι επύςησ γνωςτό ωσ μύα απϐ
τισ πηγϋσ του Νεύλου (για την ακρύβεια του Λευκοϑ Νεύλου, ενώ ο ποταμϐσ που εκβϊλλει
ςε αυτό ονομϊζεται Καγκϋρα).
Σο ςχόμα τησ εύναι χονδρικϊ ελλειπτικϐ με μόκοσ 337 km και πλϊτοσ 240 km. Η μϋςη
ϋκταςό τησ ανϋρχεται ςε 68.800 km², δηλαδό περύπου το μιςϐ τησ ϋκταςησ ϐλησ τησ
Ελλϊδασ. Σο μόκοσ των ακτών τησ εύναι 3.440 χιλιϐμετρα. Σο μϋςο βϊθοσ τησ εύναι 40
μϋτρα, ενώ το μϋγιςτο 84 (ςχετικϊ ρηχό για την ϋκταςό τησ). Ο μϋςοσ ϐγκοσ του νεροϑ
τησ ανϋρχεται ςε 2.750 κυβικϊ χιλιϐμετρα, (δηλ. αντιςτοιχεύ ςε 2,75 τριςεκατομμϑρια
τϐνουσ νεροϑ). Οι γεωγραφικϋσ ςυντεταγμϋνεσ τησ εύναι γεωγραφικϐ πλϊτοσ 2°03’ νϐτιο
και γεωγραφικϐ μόκοσ 33°04’ ανατολικϐ, ενώ το βϐρειο ϊκρο τησ εφϊπτεται ςχεδϐν ςτον
ιςημερινϐ τησ Γησ. Η επιφϊνειϊ τησ βρύςκεται ςε μϋςο υψϐμετρο 1.133 μϋτρα πϊνω απϐ
την επιφϊνεια τησ θϊλαςςασ.
Η λύμνη ςυγκεντρώνει τα νερϊ του εδϊφουσ απϐ μύα περιοχό (λεκϊνη απορροόσ)
εκτϊςεωσ 238.900 τετρ.χιλιομϋτρων (μεγαλϑτερη τησ Ελλϊδασ). Αυτό η περιοχό, και η
ύδια η λύμνη, μοιρϊζεται μεταξϑ των κρατών Ουγκϊντα, Σανζανύα και Κϋνυα. Η ύδια η
πρωτεϑουςα τησ πρώτησ, η Καμπϊλα, βρύςκεται ςτισ ϐχθεσ τησ λύμνησ.
Φαρακτηριςτικϐ τησ Λύμνησ Βικτϐρια εύναι και τα πολλϊ τησ νηςιϊ, περύπου 3.000.
48. ΑΡΑΛΗ
Η Αρϊλη ςτα ςϑνορα Καζακςτϊν-Ουζμπεκιςτϊν
κϊποτε όταν η τρύτη μεγαλϑτερη λύμνη του
κϐςμου, με ϋκταςη 68.000 τετραγωνικϊ
χιλιϐμετρα, περύπου τη μιςό ϋκταςη τησ Ελλϊδασ
και με μϋγιςτο βϊθοσ 70 μ.(1930)
49.
50. Η εξαφϊνιςη τησ Αρϊλησ
ςυχνϊ περιγρϊφεται ωσ η
μεγαλϑτερη
περιβαλλοντικό
καταςτροφό που ϋγινε
απϐ τον ϊνθρωπο. Σο
Καζακςτϊν καταβϊλλει
ςόμερα προςπϊθειεσ να
διαςώςει ϐτι απϋμεινε
απϐ το βϐρειο τμόμα τησ
Αρϊλησ
καταςκευϊζοντασ το
2005 ϋνα φρϊγμα που
ανϑψωςε τη ςτϊθμη των
υδϊτων κατϊ δυο μϋτρα
και μεύωςε κϊπωσ την
αλμυρϐτητα,
επιτρϋποντασ την
επανεμφϊνιςη ψαριών.
52. Ελύνα Φ. Αρχοντύα Π.
Η Καςπύα Θϊλαςςα εύναι η μεγαλϑτερη λύμνη
τησ Γησ. Έχει ςυνολικό επιφϊνεια 371.000 km2.
και ϐγκο νεροϑ 78.200 κυβ.χιλιομϋτρων.
Ονομϊζεται «θϊλαςςα» λϐγω του τερϊςτιου
μεγϋθουσ τησ αλλϊ και επειδό ϐταν οι Ρωμαύοι
πρωτοϋφταςαν εκεύ δοκύμαςαν το νερϐ τησ και
εύδαν ϐτι εύναι αλμυρϐ. Εύναι τϋτοιο το μϋγεθϐσ
τησ, που ξεπερνϊει τισ επϐμενεσ ϋξι μεγαλϑτερεσ
ςε ϋκταςη λύμνεσ μαζύ.
53. ΚΙΝΔΤΝΟ ΚΑΣΑΣΡΟΦΗ
Οι πϋντε χώρεσ τησ Καςπύασ Θϊλαςςασ υπϋγραψαν δεςμευτικό ςυμφωνύα
αντιμετώπιςησ των διαρροών πετρελαύου και βελτύωςησ των ςυςτημϊτων
παρακολοϑθηςησ και διαχεύριςησ των πιθανών πηγών ρϑπανςησ τησ περιοχόσ.
Οι ςυμφωνύεσ ςυνόφθηκαν κατϐπιν ςυνϊντηςησ υψηλόβαθμων κυβερνητικών
αξιωματούχων του Αζερμπαώτζϊν, του Ιρϊν, τησ Ρωςύασ, του Καζακςτϊν και του
Σουρκμενιςτϊν ςτο πλαύςιο του υμφώνου τησ Σεχερϊνησ.
Σο ύμφωνο τησ Σεχερϊνησ εύναι μια νομικϊ δεςμευτικό ςυμφωνύα που ϋχουν υπογρϊψει
τα πϋντε κρϊτη τησ Καςπύασ Θϊλαςςασ για την περιβαλλοντικό τησ προςταςύα, υπϐ την
αιγύδα του Προγρϊμματοσ Περιβϊλλοντοσ του ΟΗΕ.
Η υιοθϋτηςη του Πρωτοκϐλλου Σοπικόσ Ετοιμϐτητασ, Ανταπϐκριςησ και υνεργαςύασ για
την Καταπολϋμηςη των Περιςτατικών Ρϑπανςησ απϐ Πετρϋλαιο απϐ τα πϋντε κρϊτη τησ
Καςπύασ υπογραμμύζει την αποφαςιςτικϐτητϊ τουσ για την περιβαλλοντικό προςταςύα
τησ περιοχόσ.
Η Καςπύα Θϊλαςςα κρϑβει ςημαντικϊ κοιτϊςματα πετρελαύου και φυςικοϑ αερύου και
ϋχει βρεθεύ ςτο επύκεντρο του οικονομικοϑ και πολιτικοϑ ενδιαφϋροντοσ των κρατών τησ
περιοχόσ.
Κατϊ τισ δϑο τελευταύεσ δεκαετύεσ ϋχει αυξηθεύ κατακϐρυφα ο κύνδυνοσ περιβαλλοντικόσ
καταςτροφόσ καθώσ διενεργοϑνται περύπου 10.000 πορεύεσ πλούων.
54. ΠΟΛΕΙ ΚΑΠΙΑ
Πριν τη διϊλυςη τησ οβιετικόσ Ένωςησ η Καςπύα
«ακουμποϑςε» πϊνω ςε μϐλισ 2 χώρεσ, τη οβιετικό Ένωςη
και το Ιρϊν. όμερα, ϋχει ςϑνορα με τη Ρωςύα, το
Καζακςτϊν, το Αζερμπαώτζϊν, το Σουρκμενιςτϊν και το Ιρϊν.
Σο ρωςικϐ τμόμα τησ ϐχθησ περιλαμβϊνει την Αυτϐνομη
Δημοκρατύα του Νταγκεςτϊν και τισ επαρχύεσ Καλμυκύα και
Αςτραχϊν, ενώ το ιρανικϐ τισ επαρχύεσ Σζιλϊν, Μαζανταρϊν
και Γκολεςτϊν. ημαντικϐτερεσ πϐλεισ και λιμϊνια ςτην
Καςπύα Θϊλαςςα εύναι: Μπακοϑ (η πρωτεϑουςα και
μεγαλϑτερη πϐλη του Αζερμπαώτζϊν), Αςτϊρα
(Αζερμπαώτζϊν) Αςτϊρα (Ιρϊν), Ραμςϊρ (Ιρϊν), Αςτραχϊν
(Ρωςύα), κ.ϊ.
55. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η περιοχό τησ Καςπύασ εύναι απϐ τισ πιο ενεργειακϊ
πλοϑςιεσ του πλανότη. Σα μεγϊλα κοιτϊςματα πετρελαύου,
που ϋχουν ανακαλυφθεύ ςτο εςωτερικϐ τησ, ϋχουν
δημιουργόςει τριβϋσ ανϊμεςα ςτα κρϊτη που μοιρϊζονται
ςϑνορα μαζύ τησ, ενώ ςημαντικϐ ρϐλο προςπαθοϑν να
παύξουν και οι ΗΠΑ μϋςω των ςτρατιωτικών δυνϊμεων που
διατηροϑν ςτην περιοχό. Σο 2003 η Ρωςύα, το Καζακςτϊν και
το Αζερμπαώτζϊν υπϋγραψαν ςυμφωνύα με την οπούα
μούραςαν μεταξϑ τουσ το βϐρειο 64% τησ λύμνησ, ώςτε να
προχωρόςουν ςε εκμετϊλλευςη των κοιταςμϊτων. Οι ϊλλεσ
δϑο χώρεσ που ϋχουν ςϑνορα με τη λύμνη δεν ςυμμετεύχαν
ςτη ςυμφωνύα.
57. ΚΑΖΑΚΣΑΝ Σο Καζακςτϊν ό Καζαχςτϊν (Қазақстан,
Казахстан) εύναι η ϋνατη μεγαλϑτερη χώρα
ςτον κϐςμο με ϋκταςη 2.717.300 χλμ², αλλϊ
μϐλισ 62η ςτον πληθυςμϐ με περύπου 6
ϊτομα ανϊ χλμ². Ο πληθυςμϐσ υπολογύζεται
ςτα 15.522.373, με βϊςη τισ εκτιμόςεισ του
2011[1], απϐ 16.464.464 το 1989 λϐγω την
αποδημύασ των Ρώςων και των Γερμανών τησ
περιοχόσ του Βϐλγα. Ένα μεγϊλο μϋροσ του
εδϊφουσ τησ χώρασ αποτελεύται απϐ ςτϋπεσ.
Πρωτεϑουςα τησ χώρασ εύναι η Αςτϊνα.
Πρϐεδροσ τησ χώρασ εύναι ο Νουρςουλτϊν
Ναζαρμπϊγιεφ και Πρωθυπουργϐσ ο ερύκ
Αχμϋτοφ. Επύςημεσ γλώςςεσ τησ χώρασ εύναι
η καζακικό (μια τουρκικό γλώςςα) και η
ρωςικό.
58. ΣΟΤΡΜΕΚΙΣΑΝ
Σο Σουρκμενιςτϊν (ςτα Σουρκμενικϊ Türkmenistan,
γνωςτϐ επύςησ και ωσ Σουρκμενύα), εύναι χώρα τησ
Κεντρικόσ Αςύασ με ϋκταςη 488.100 km² και πληθυςμϐ
(112η ςτον κϐςμο) 4.884.887[2]. Σο ϐνομα τησ χώρασ
ςημαύνει «γη των Σουρκομϊνων». Σο ϐνομα τησ
πρωτεϑουςασ, Αςγκαμπϊτ, ςε ελεϑθερη μετϊφραςη
ςημαύνει «πϐλη τησ αγϊπησ» ό «η πϐλη ϐπου
οικοδομόθηκε η αγϊπη», που ετυμολογεύται απϐ το
αραβικϐ ishq που ςημαύνει «αγϊπη» με την περςικό
κατϊληξη abad που ςημαύνει «κατούκηςε» ό
«οικοδομόθηκε».[4] Ωσ το 1991 αποτελοϑςε ςοβιετικό
ςοςιαλιςτικό δημοκρατύα. τα νοτιοανατολικϊ
ςυνορεϑει με το Αφγανιςτϊν, με το Ιρϊν ςτα νοτιοδυτικϊ,
με το Ουζμπεκιςτϊν ςτα βορειοανατολικϊ, με το
Καζαχςτϊν ςτα βορειοδυτικϊ και με την Καςπύα
Θϊλαςςα ςτα δυτικϊ.
Επύςημη γλώςςα τησ χώρασ εύναι η τουρκμενικό (μια
τουρκικό γλώςςα). Απϐ το 1990 μϋχρι το 2006, οπϐτε και
απεβύωςε, κυβϋρνηςε τη χώρα ο απαρμουρϊτ Νιγιαζϐφ.
Σο 2008 ο διϊδοχϐσ του ψόφιςε ϋνα νϋο ϑνταγμα.
59. ΙΡΑΝ Σο Ιρϊν (περςικϊ: ), επύςημα Ιςλαμικό Δημοκρατύα του Ιρϊν (
) εύναι χώρα τησ Μϋςησ Ανατολόσ ςτη Νοτιοδυτικό Αςύα. Ενώ
τοπικϊ η χώρα όταν γνωςτό ωσ Ιρϊν απϐ την αρχαιϐτητα, ωσ το 1935 η
επικρατοϑςα ονομαςύα παγκοςμύωσ όταν Περςύα. Μετϊ το 1935
χρηςιμοποιοϑνταν διεθνώσ και οι δϑο ονομαςύεσ, ο ϐροσ Ιρϊν ϐμωσ
καθιερώθηκε ϋκτοτε ωσ επύςημη ονομαςύα τησ χώρασ.
Εύναι η 18η χώρα ςε ϋκταςη παγκοςμύωσ και ο πληθυςμϐσ τησ αριθμεύ 70
εκατομμϑρια. Σο Ιρϊν ςυνορεϑει ςτα βϐρεια με Αζερμπαώτζϊν, Αρμενύα και
Σουρκμενιςτϊν, ανατολικϊ με Πακιςτϊν και Αφγανιςτϊν και δυτικϊ με
Σουρκύα και Ιρϊκ. Πρωτεϑουςα εύναι η Σεχερϊνη, που αποτελεύ το πολιτικϐ,
πολιτιςτικϐ, εμπορικϐ και βιομηχανικϐ κϋντρο τησ χώρασ. Σο Ιρϊν θεωρεύται
περιφερειακό δϑναμη και καταλαμβϊνει ςημαντικό θϋςη ςε θϋματα
παγκϐςμιασ ενεργειακόσ πολιτικόσ και οικονομύασ, ωσ αποτϋλεςμα κυρύωσ
των μεγϊλων αποθεμϊτων πετρελαύου και φυςικοϑ αερύου που διαθϋτει. Η
χώρα εύναι επύςησ μϋλοσ του ΟΠΕΚ και του Οργανιςμοϑ Ηνωμϋνων Εθνών.
Ιςτορικϊ, εύναι απϐ τισ περιοχϋσ του κϐςμου ϐπου αναπτϑχθηκαν οι πρώτοι
ςημαντικού πολιτιςμού, με τουσ πρώτουσ οργανωμϋνουσ οικιςμοϑσ το 7.000
π.Φ., ενώ απϐ την πρώτη χιλιετύα π.Φ. ωσ τον 7ο αιώνα μ.Φ. εγκαθιδρϑθηκαν
μεγϊλεσ αυτοκρατορύεσ: Αχαιμενύδεσ, Πϊρθοι, αςςανύδεσ. Κατϊ την χρυςό
εποχό του Ιςλϊμ (7οσ-11οσ αιώνασ) ςτο Ιρϊν ϊκμαςαν οι επιςτόμεσ:
φιλοςοφύα, ιατρικό, αςτρονομύα, μαθηματικϊ καθώσ και οι τϋχνεσ και η
λογοτεχνύα. Σο 1906 δημιουργόθηκε το πρώτο κοινοβοϑλιο τησ χώρασ, ενώ
απϐ την 1 Απριλύου 1979, ϋγινε ιςλαμικό δημοκρατύα.
61. ΑΡΑΛΗ
Η Αρϊλη ςτα ςϑνορα Καζακςτϊν-Ουζμπεκιςτϊν
κϊποτε όταν η τρύτη μεγαλϑτερη λύμνη του κϐςμου,
με ϋκταςη 68.000 τετραγωνικϊ χιλιϐμετρα, περύπου
τη μιςό ϋκταςη τησ Ελλϊδασ και με μϋγιςτο βϊθοσ
70 μ.(1930)
62.
63. Η εξαφϊνιςη τησ Αρϊλησ
ςυχνϊ περιγρϊφεται ωσ η
μεγαλϑτερη
περιβαλλοντικό
καταςτροφό που ϋγινε
απϐ τον ϊνθρωπο. Σο
Καζακςτϊν καταβϊλλει
ςόμερα προςπϊθειεσ να
διαςώςει ϐτι απϋμεινε
απϐ το βϐρειο τμόμα τησ
Αρϊλησ
καταςκευϊζοντασ το
2005 ϋνα φρϊγμα που
ανϑψωςε τη ςτϊθμη των
υδϊτων κατϊ δυο μϋτρα
και μεύωςε κϊπωσ την
αλμυρϐτητα,
επιτρϋποντασ την
επανεμφϊνιςη ψαριών.
65. Πϋτροσ Οικονϐμου & Νύκοσ Παπαδημητρύου
Η Ονϋγκα (αγγλ. Onega Lake, ρως. Onezhskoye Ozero) εύναι
λύμνη τησ βόρειασ Ευρώπησ, ςτο ϋδαφοσ τησ Ρωςικόσ
Ομοςπονδύασ ανϊμεςα ςτη λύμνη Λϊντογκα και ςτη Λευκό
θϊλαςςα. Η επιφϊνεια τησ καλύπτει 9.720 τ.χ. ςε μόκοσ 245 χλμ.,
πλϊτουσ 91,6 χλμ. και με μϋγιςτο βϊθοσ 127 μ., εκτεύνεται από ΝΑ
προσ ΒΔ, όπου προχωρεύ με πολύ ςτενούσ βραχύονεσ. Δϋχεται τα
νερϊ πολυϊριθμων ποταμών (58), ςπουδαιότεροι από τουσ
οπούουσ εύναι ο ούνα, ο ούγια, ο Βόλντα κ.α. Σα νερϊ τησ
παγώνουν επύ ϋξι μόνεσ τον χρόνο, εμποδύζοντασ τη ναυςιπλοώα,
η οπούα εύναι όδη δύςκολη εξαιτύασ του μικρού βϊθουσ και των
ςκοπϋλων που καταλαμβϊνουν μεγϊλο μϋροσ τησ παρϊκτιασ
λωρύδασ καθώσ και τό ομύχλησ κατϊ τουσ καλοκαιρινούσ μόνεσ.
Γενικϊ αποτελεύ τμόμα ενόσ ςυςτόματοσ υδϊτινων πόρων μϋςω
του οπούου επικοινωνούν μεταξύ τουσ η Λευκό θϊλαςςα, ο
Εύξεινοσ Πόντοσ (Μαύρη θϊλαςςα) και η νότια Βαλτικό.
67. εμϋλη Δημητροποϑλου & Θεοχαρϊκη Αννα
Η μεγαλύτερη από τισ λύμνεσ του γλυκού νερού που υπϊρχουν ςτον κόςμο.
Έχει ϋκταςη 84.140 τ.χλμ. και βρύςκεται ςτη Β. Αμερικό. Σο δυτικό και
νότιο τμόμα τησ, ανόκει ςτισ Η.Π.Α., ενώ το βόρειο και το ανατολικό ςτον
Καναδϊ. τα νερϊ τησ εκβϊλλουν οι ποταμού Πύτζον, εν Λούισ,
Καμινιςτύκουι και Νύπιγκον. Σο μεγαλύτερο βϊθοσ τησ ξεπερνϊ τα 400 μ. Η
οικονομικό ςημαςύα τησ εύναι μεγϊλη, γι` αυτό και ςτισ όχθεσ τησ εύναι
χτιςμϋνα μύα ςειρϊ από λιμϊνια, όπωσ το Φορτ Ουύλιαμ, το Πορτ Άρθουρ,
το ουπύριορ, το Μϊρκετ κ.ϊ. Μϋςω τησ . μετακινούνται μεγϊλεσ
ποςότητεσ ςιτηρών, ςιδηρομεταλλευμϊτων, ξυλεύασ και ϊλλων
εμπορευμϊτων.
