Σημειώσεις για το μάθημα ιστορίας της β' Γυμνασίου

1. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο
http://kioufeistoriologia.blogspot.gr/

2. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Γάμος
Ο νόμος δεν επέτρεπε να παντρεύονται τα
κορίτσια κάτω από 12 και τα αγόρια κάτω από 14
(τι δείχνει αυτό;)
Πριν το γάμο τελούνταν οι αρραβώνες και
υπογράφονταν συμβόλαιο που καθόριζε την προίκα
της νύφης και τα δώρα του γαμπρού (μέχρι πότε η
προίκα ήταν θεσμός;)
Παρά την αντίθεση της Εκκλησίας το κράτος
επέτρεπε το διαζύγιο “κοινή συναινέσει”

3. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Ο γάμος στους χριστιανούς γίνεται ανάμεσα σε έναν άντρα και μια
γυναίκα που έχουν φτάσει στην κατάλληλη ηλικία. Αυτή είναι για
έναν άντρα τα δεκαπέντε και για μια γυναίκα τα δεκατρία χρόνια. Αν
το επιθυμούν και οι δύο και οι γονείς τους συμφωνούν, ο γάμος
γίνεται είτε με έγγραφο είτε με το λόγο.
Εκλογή νόμων, έτος 726
Ποιος έγραψε αυτό το κείμενο
Πότε γράφτηκε;
Τι είδους έγγραφο είναι;
Γιατί γράφτηκε το συγκεκριμένο έγγραφο;
Υπάρχει, κατά τη γνώμη σας, περίπτωση κάποιος να
πλαστογράφησε αυτό το έγγραφο;
Τι πληροφορίες αντλούμε από το έγγραφο αυτό; Είναι
αντικειμενικές ή έχουμε λόγους να αμφιβάλλουμε;

4. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Μικρογραφία σε χειρόγραφο. Τελετή γάμου.
(©Σύνοψις Ιστοριών Ιωάννου Σκυλίτζη, Ισπανία, Μαδρίτη, Εθνική Βιβλιοθήκη)

5. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Η θέση της γυναίκας
Oι γυναίκες δεν είχαν τα ίδια δικαιώματα με τους
άντρες στην κοινωνική ζωή, αν και στην
οικογενειακή ζωή πολλές φορές κυριαρχούσαν
Όταν έβγαιναν από το σπίτι όφειλαν να σκεπάζουν
το πρόσωπό τους και οι πλούσιες συνοδεύονταν
από έναν δούλο (γιατί;)
Από τον 11ο αι. Οι γυναικες μπορούσαν να λάβουν
μέρος στα κοινά και είχαν πρόσβαση στην παιδεία
Γνωρίζετε βυζαντινές που έμειναν στην ιστορία;
Με τι ασχολήθηκαν και έγιναν γνωστές;)

6. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Το Σχολείο
Υπήρχαν δύο κύκλοι σπουδών: Ο κύκλος του
γραμματιστή (από 7 ετών) και ο κύκλος του
γραμματικού (από 12 ετών)
Διδάσκονταν ανάγνωση, γραφή, αριθμητική,
ρητορική, φιλοσοφία, γεωμετρία, αστρονομία,
μουσική
Οι μαθητές κατέβαλαν δίδακτρα
Υπήρχαν κοσμικά και εκκλησιαστικά σχολεία
Όσοι είχαν έφεση (και χρήματα) συνέχιζαν στο
πανεπιστήμιο

7. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY

8. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Κοινωνική περίθαλψη
Κάθε πόλη διέθετε νοσοκομείο
Ωστόσο οι δεισιδαιμονίες οδηγούσαν συχνά το λαό στη
μαγεία παρά την αντίδραση της εκκλησίας
Υπήρχαν πτωχοκομεία και ορφανοτροφεία που
συντηρούνταν από την εκκλησία
Ρόλο γηροκομείων έπαιζαν τα μοναστήρια όπου οι
ηλικιωμένοι συχνά άφηναν και τη περιουσία τους

9. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Η κατοικία
Τα σπίτια στην πόλη είχαν μια κεντρική αίθουσα που τη
χρησιμοποιούσαν γαι υποδοχή. Στο δεύτερο όροφο
βρίσκονταν τα υπόλοιπα δωμάτια
Οι φτωχοί των πόλεων και οι χωρικοί ζούσαν σε άθλιες
κατοικίες με ελάχιστες ανέσεις
Οι μεγαλοκτηματίες της επαρχίας ζούσαν μακριά από
τα χωριά σε πολυτελείς επαύλεις

10. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Η ενδυμασία και η μόδα
Οι αστοί φορούν μακρύ χιτώνα, μπότες δερμάτινες το
χειμώνα και ανατολίτικα παπούτισα το καλοκαίρι
Οι χιτώνες των χωρικών είναι χωρίς μανίκια αλλά
πάντα ζωσμένα στη μέση. Οι βράκες είναι μακριές και
κυκλοφορούν ξυπόλυτοι ή με παπούτσια ανοιχτά στη
φτέρνα
Οι πλούσιες γυναίκες φορούν πολυτελή ενδύματα,
μεταξωτά ή λινά

11. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Η διατροφή
Οι βυζαντινοί, με εξαίρεση τις περιόδους νηστείας (180
μέρες το χρόνο!) δείχνουν ιδιαίτερη αδυναμία στο
φαγητό
Οι βυζαντινοί φυσικά δε γνώριζαν τις πατάτες (ήρθαν
από την Αμερική πολύ αργότερα). Ποια άλλα
συνηθισμένα για μας τρόφιμα δε γνώριζαν οι
Βυζαντινοί;

12. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Ψυχαγωγία
Οι κάτοικοι της πρωτεύουσας διασκέδαζαν στον
Ιππόδρομο, όπου γίνονταν αρματοδρομίες,
θρησκευτικές πομπές, τελετές, θεατρικές παραστάσεις
Τις απόκριες μεταμφιέζονταν και έκαναν παρέλαση
στους δρόμους
Στη νέα σελήνη άναβαν φωτιές στους δρόμους και
πηδούσαν πάνω από αυτές
Στην επαρχία περίμεναν τα ετήσια πανηγύρια όπου
εμφανίζονταν μάγοι, θεραπευτές, αστρολόγοι,
θαυματοποιοί (παρά την απαγόρευση της εκκλησίας)

13. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Περιγραφή αρματοδρομίας από τον άραβα ιστορικό του 11ου
αιώνα Marvazi
"Από πριν ετοιμάζουν ευκίνητα και γυμνασμένα άλογα και βγάζουν
έξω οκτώ άλογα. Έχουν επίσης έτοιμα δύο μεγάλα άρματα
στολισμένα με χρυσάφι. Σε καθένα από αυτά προσδένονται
τέσσερα άλογα, και πάνω τους παίρνουν θέση δύο άντρες ντυμένοι
με χρυσοΰφαντα ρούχα. Έπειτα αφήνουν τα άλογα να φύγουν,
σπιρουνιάζοντάς τα μέχρι να φτάσουν στις δύο πύλες. Έξω από
αυτές υπάρχει ένας χώρος με είδωλα και αγάλματα και οι ηνίοχοι
πρέπει να περιστραφούν γύρω τους τρεις φορές αγωνιζόμενοι
μεταξύ τους. Όποιος νικήσει φορτώνεται με δώρα. Αν νικήσει η
ομάδα του βασιλιά, αυτό είναι λόγος χαράς και καλός οιωνός,και
λέγεται: "Η νίκη θα είναι δική μας κατά των Μουσουλμάνων". Αν
ωστόσο νικήσει η ομάδα της αυτοκράτειρας, ο αυτοκράτορας το
εκλαμβάνει ως κακό οιωνό και λέει, "Οι Μουσουλμάνοι θα μας
νικήσουν". Αποκαλούν αυτή την ημέρα "μέρα του ιπποδρόμου".
V. Minorsky, "Marvazi on theByzantines", στο: Melanges H. Gregoire, Annuaire de
l' Institut dephilologie et d' histoire orientales et slaves 10 (1950) σ. 462.

14. Διάρθρωσηαπόorngjce223,CC-BY
Ο Μοναχισμός
Μοναχική μορφή (Αντώνιος - ασκητές)
Κοινοβιακή (Παχώμιος – μοναστήρια)
Περιοχές ολόκληρες στον Όλυμπο της Βιθυνίας, στην
Καππαδοκία και αλλού καλύφθηκαν με μοναστήρια. Το
σημαντικότερο μοναστικό κέντρο ήταν ο Άθως (Άγιον Όρος)