...

2.  Nafta
 Përbërja e naftës
 Vetitë
 Përpunimi i naftës
 Reformimi
 Cilesia e karburanteve
 Permbajtja e larte e squfurit
 Nafta e perzier
 Demet nga Karburanteve me cilesine e keqe
 Ndikimi ne mijedise
 Shkaqet e ndotjes
 Ndotja gjate perdorimit. C’mund te behet?

3. Nafta është përzierje e hidrokarbureve të ndryshme.
Nafta u formua nga bimët dhe kafshët, të cilat para
miliona vjetësh kanë jetuar në ujërat e deteve, të
liqeneve dhe të oqeaneve. Mbetjet e tyre u
grumbulluan në fundin e ujërave dhe me kalimin e
kohës u mbuluan me rërë, me lym etj. Nxjerrja e
naftës që është në detra ose në oqeane e nxjerr naftën
në thellësi 10 km ose më shumë ose më pak.

9. Përbërësit kryesorë të naftës janë hidrokarburet. Në
naftë gjenden dhe komponime që pëmbajnë okigjen,
azot dhe sulfur. Komponimet e azotit dhe sulfurit i
japin erë naftës jo të këndhsme.

11. Nafta e papërpunuar është lëng me ngjyrë kafe në të
zezë, por edhe me ngjyrë të qelët. Është më lehtë se
uji dhe nuk tretët në të. Nuk ka pikë vlimi të caktuar.
Vetitë fizike të naftës varen nga pëbërja kimke e saj.

12.  Nafta nxirret nga thellësitë e ndryshme të tokës. Ajo del
vetë në sipëfaqe të tokës, në formë curili, nëse është nën
shtypje të gazeve. Mirpo presioni që i bën gazeve shpeshë
here nuk është i mjaftueshëm, prandaj duhet ushtruar
presion artificial nga jashtë.
 Nafta kalonë nëpër tri faza :
 1. Pastrimi nga uji, nga rëra, dhe papastërtitë e tjera, me
ndihmën e naftësjellësit, të cisternave, kamionëve të
transportit hekurudhor ose të tankerëve përcilelet deri në
rafineri.
 2. Distilimi fraksional i naftës, distilm fraksional quhet
ndarja e një përzirejsh komponimesh në thyesa sistilimi,
që vlojnë në kufij të caktuar të temperaturës.
 3. Përpunimi i thellë i produkteve të përfituara nga
distilimi fraksional me proces hidropastrimit, reformimit
dhe kregingut.

15. Është process që largon përbërjen e sulfurit nga
nënproduktet e naftës sepse shkakton brejtjen e
motorit dhe ndotjen e mjedisit. Veqë emri tregon se
largimi i sulfurit bëhet me hidrogjen. Procesi
zhvillohet në prani të katalizatorëve.

18.  FIERI
 Kucovë
 Ballsh
 Mallakastër
 Zona të tjera

19.  Zona e Fierit është një
nga zonat më të
mëdha, me dy
vendburime nafte,
Patosin dhe Marinzën.
Këtu nafta gjendet në
zonat ranore dhe ka
përmbajtje të lartë
benzine. Përpunimi i
saj bëhet në qytetin e
Fierit, në kompleksin
kimiko-energjetik.

20. Zona e rrjedhjes së
poshtme të Devollit,
me vendburimin e
Kucovës është zona
më e vjetër e
naftënxjerjes ne
Shqiperi.Përpunimi
bëhet po në Kucovë.

21.  Zona e Mallakastrës është më e
madhja për nga shtrirja dhe
ndryshon nga dy të parat se ka
përmbajtje më të madhe
mazuti. Në Ballsh bëhet edhe
përpunimi i thellë i naftës.

22. Zona e rrjedhjes së
poshtme të Vjosës, me
vendburimin e Gorishtit
është zona tjetër
naftëmbajtëse dhe
përpunimi bëhet në
Cerrik. Shenja
naftëmbajtëse shfaq edhe
rajoni detar, ku po kryhen
kërkime nga shoqëri të
huaja. Vendburime të tjera
janë ato të gazit të thatë si
në Bubullimë e Divjakë.

23.  Një renditje e Qendrës
Ndërkombëtare për Cilësinë
e Karburantit e vendos
Shqipërinë në vendin e parë
për tregtimin e karburantit
me cilësi të keqe. Cilësia e
karburantit, por edhe ai që
importohet janë shumë larg
normave të përcaktuara nga
BE. Karburantet që
importohen nga jashtë priren
të kenë një cilësi më të mirë,
por në fakt megjithë masat
që janë marrë, gjendja
vazhdon të mbetet alarmante

24.  Nafta që tregtohet në Shqipëri
ka përqindje të lartë squfuri e
uji. Sasia e squfurit e gjetur në
naftë është rreth 114 herë më e
lartë se standartet e BE-së.
Squfuri në naftë ndikon në
djegien e gazrave që mund të
prishin katalizatorin duke
shkatërruar plotëisht shërbimin
profilaktik të automjeteve.
Nafta që importohet nuk kalon
nëpër kontrolle të rregullta
sigurie duke u futur në tregun
shqiptar me cilësinë jo të
duhur.

25.  Një problem tjetër që haset
sot në tregun shqiptar të
tregtimit të karburanteve
është shitja e naftës së
përzier. Nafta e përzier apo
sic njihet ndryshe D2. Nafta
Diesel 2 ka përmbajtje të lartë
jo vetëm të squfurit por edhe
shume produkteve të tjera
hekzogjene të cilat kanë
potencial të faktuar kanceroz
nga gazrat që clirojnë. Nafta
që nxirret e përpunohet në
Ballsh është pikërisht e
cilësisë D2. Për shumë vite
nafta D2 ka qenë monopol i
tregut shqiptar, por me vend
të qeverisë u ndalua
importimi i tregtimi i saj.

26. Përdorimi i karburanteve me cilësi të keqe ka impakte
negative në jetën e qytetarëve.
Së pari ndikon drejtpërdrejt në emetimin më të
shumtë të gazrave e substancave të dëshme të cilat
ndotin mjedisin e rrezikojnë shëndetin e njeriut.
Së dyti, defektet më të shpeshta në motorët e
makinave vijnë mbi të gjitha si pasojë e cilësisë së
keqe të karburanteve
Së treti, karburantet me cilësi të keqe kanë rendiment
më të ulët e për pasojë konsumi është më i shpejtë e
kostoja më e lartë.

27.  Industria e naftës zë vendin e parë përsa i përket
ndikimit mbi mjedisin në krahasim me tërë
industrinë e vendit. Kjo jo vetëm për nivelet e
larta të shkarkimeve, sipërfaqen e madhe të tokës
që zë, por edhe për natyrën e elementeve ndotës
me rrezikshmëri të madhe dhe me kosto të lartë
pastrimi. Ndër “5 pikat më të nxehta “ në Shqipëri
për ndotje, 2 prej të cilave i përkasin industrisë së
naftës: fusha naftëmbajtëse Patos-Marinëz dhe
Kombinati i Përpunimit të Thellë të Naftës, Ballsh.
Shtrirja e gjerë që kanë vendburimet e naftës dhe
pozicioni gjeografik që kanë 2 rafineritë
përpunuese: Kombinati i Përpunimit të Thellë,
Ballsh dhe Uzina e përpunimit të Naftës Fier, ka
bërë që ndotja e mjedisit të ketë përhapje
relativisht të madhe.

28.  Industria e nxjerrjes dhe përpunimit të produkteve
fosile ka patur zhvillim gjatë viteve të fundit, por
nuk ka ecur në te njëjtën rrugë edhe marrja e
përgjegjësive mjedisore. Politikat nuk kanë qenë të
bashkërenduara dhe implementimi i tyre ka qenë
shumë i ngadaltë. Kanë munguar strategjitë dhe
politikat e menaxhimit mjedisor. Të gjitha në
kompleks kanë krijuar probleme të cilat janë bërë
sot shqetësuese, pasi edhe ndjeshmëria ndaj tyre
është rritur. Ndër faktorët kryesore që kanë sjellë një
impakt negativ jo vetëm në epiqendër por dhe në
rajone pranë dhe larg tyre janë:
 Infrastruktura e dobët dhe e amortizuar e nxjerrjes
dhe e transportit
 Teknologjitë në shumë rajone të vjetëruara
 Përmbajtja e lartë e squfurit dhe relativisht e lartë e
gazeve acide
 Nënvlerësimi i trajtimeve gazore dhe të lëngëta

29.  Zonat naftëmbajtëse të Rrethit
të Fierit e të Kucovës
vazhdojnë të ndoten. Në puset
e naftës ka rrjedhje të
vazhdueshme , që ndot dita
ditës ambientin dhe terrenin
bujqesor. Në këto zona për
shkak të ndotjes së madhe që
shkaktohet ngaqë nuk merren
masat e nevojshme për
përmirësimin e situatës numri i
personave të prekur nga
tumoret apo sëmundje të tjera
të enëve të gjakut është i lartë.
Po ashtu ka edhe një numër
shumë të madhe të personave
që lindin me handikape fizike e
mendore.

30. Vihet re lehtë fakti se në
naftën bruto ka përqindje më
të lartë të mbeturinave
mekanike se norma e lejuar
për përpunim në rafineri. Po
ashtu humbjet në rafineri
janë shumë të larta duke e
krahasuar me vlerat normale.
Rafineritë shqiptare kanë 30
vjet që punojnë me këto
nafta e nisur nga përbërësit
përpunimi i nënprodukteve
mbizotërohet nga produktet
e rënda.

31. Ndotja që vjen nga karburantet shfaqet edhe në
një formë tjetër shumë të rrezikshme edhe më të
përhapur: gjatë përdorimit të tij. Gazrat, të cilët
clirohen në ajër, janë një nga shkaktarët kryesore
që ndikojnë në uljen e jetëgjatësisë së shqiptarëve.
Vecanërisht në Tiranë gjendja sa vjen e
përkeqësohet, ku 80-90% është e ekspozuar ndaj
ajrit të ndotur. Masat e marra deri më sot janë
krejt të pamjaftueshme për përmirësimin e cilësisë
së ajrit urban. Makinat e vjetra dhe cilësia e
karburanteve janë shkaktarët kryesore të kësaj
ndotjeje. Më të dëmshme për njeriun janë grimcat
e vogla që mbeten pas djegjes së karburanteve, të
cilat arrijnë të depërtojnë deri në thellësi të
organeve si mushkëria dhe të shkaktojnë
sëmundje të rënda.

32. Realisht ka shumë gjëra që
mund të bëhën në mënyrë
që të përmirësohet gjendja
aktuale. Ndotja duhet të
minimizohet në mënyrë që
të mos dëmtohen as
ekosistemet natyrore , por
as jeta e qytetarëve.
Përmirësimi duhet të vijë
që nga fillimi i procesit,
tek nxjerrja e lëndëve deri
te hallka më e fundit që
është përdorimi i tyre nga
konsumatorët.