1. บทที่ 3
วัต ถุป ระสงค์ กลยุท ธ เป้า หมาย และแนวทางการพัฒ นา
เพื่อ ให้น โยบายการพัฒ นาชนบท ได้ม ีส ่ว นสนับ สนุน
แนวทางการพัฒ นาประเทศโดย
ส่ว นรวม ทั้ง ในด้า นของการขยายตัว ทางเศรษฐกิจ การ
พัฒ นาสัง คมและเพิ่ม คุณ ภาพชีว ิต ความเป็น อยู่ข อง
ประชาชน รวมทั้ง เพื่อ ให้เ กิด การกระจายรายได้แ ละความ
เจริญ ไปสู่ภ ูม ิภ าคและชนบทมากขึ้น แผนพัฒ นาชนบทใน
ช่ว งแผนฯ 6 จึง ได้ก ำา หนดวัต ถุป ระสงค์ กลยุท ธและแนวทาง
การพัฒ นาไว้ด ัง นี้
1. วัต ถุป ระสงค์ เพื่อ ให้ป ระชาชนในชนบทที่ด ้อ ย
โอกาสในทางเศรษฐกิจ และสัง คมได้ม ีค ุณ ภาพชีว ิต ที่ด ีข ึ้น
และสามารถช่ว ยเหลือ ตนเองได้ม ากขึ้น พร้อ มทั้ง ปรับ ตัว ให้
เข้า กับ สภาพทางเศรษฐกิจ และสิ่ง แวดล้อ มได้อ ย่า งเหมาะสม
2. กลยุท ธ เพื่อ ให้บ รรลุว ัต ถุป ระสงค์ห ลัก ดัง กล่า ว
ข้า งต้น การพัฒ นาชนบทในระยะแผนฯ ฉบับ ที่ 6 จะมีก ล
ยุท ธที่ส ำา คัญ 4 ประการ คือ
(1) ดำา เนิน การพัฒ นาโดยยึด ปัญ หาในแต่ล ะพื้น ที่
เป็น หลัก มุ่ง แก้ไ ขปัญ หาทางด้า นเศรษฐกิจ สัง คมและความ
มั่น คงให้ส อดคล้อ งกับ สภาพข้อ เท็จ จริง และความต้อ งการ
ของประชา-ชน โดยกระจายอำา นาจให้จ ัง หวัด กำา หนดพื้น ที่
เป้า หมายของตนเอง
(2) มุ่ง ยกระดับ ความเป็น อยู่ข องประชาชนในทุก
พื้น ที่ คือ พื้น ที่ล ้า หลัง ในการพัฒ นา พื้น ที่พ ัฒ นาในระดับ
ปานกลาง และพื้น ที่ท ี่ม ีค วามก้า วหน้า ในการพัฒ นาให้ข ยับ
ขึ้น สู่ร ะดับ ดีข ึ้น โดยรัฐ จะทุ่ม เททรัพ ยากรในเขตพื้น ที่ล ้า หลัง
และปานกลางเป็น หลัก ขณะเดีย วกัน จะสนับ สนุน ภาคเอกชน
มาลงทุน ในเขตก้า วหน้า ให้ม ากขึ้น
(3) เน้น การผนึก กำา ลัง ระหว่า งหน่ว ยงานของรัฐ
และระหว่า งรัฐ กับ เอกชนและประชาชนเพื่อ ร่ว มกัน มุ่ง แก้
ปัญ หาขั้น พื้น ฐานของชุม ชนในชนบทควบคู่ไ ปกับ การ

2. 75
สนับ สนุน ทางด้า นการผลิต การเพิ่ม รายได้แ ละการมีง านทำา
โดยเน้น การใช้เ ทคโนโลยีท ี่เ หมาะสมกับ ท้อ งถิ่น
(4) สนับ สนุน บทบาทองค์ก รประชาชนและ
ประชาชนในการตัด สิน ใจแก้ป ัญ หาของตนเองและชุม ชน
เพื่อ นำา ไปสู่ก ารช่ว ยเหลือ ตนเองได้ม ากขึ้น
3. เป้า หมาย แบ่ง ออกเป็น 2 ส่ว น คือ
(1) เป้า หมายด้า นการพัฒ นา ได้แ ก่
(1.1) ด้า นเศรษฐกิจ แก้ป ัญ หาของประชาชน
ในชนบทต่อ เนื่อ งจากที่ไ ด้ด ำา เนิน การไว้แ ล้ว ในแผนพัฒ นาฯ
ฉบับ ที่ 5 โดยเฉพาะปัญ หาที่เ กี่ย วเนื่อ งกับ การผลิต ในด้า น
เกษตรกรรมของประชาชนชนบทในเขตล้า หลัง ให้ม ีอ าหาร
เพีย งพอแก่ผ ู้บ ริโ ภค มีร ายได้เ พิ่ม ขึ้น รวมทั้ง
ส่ง เสริม ทางด้า นการผลิต การตลาดและการจ้า งงานใน
ชนบทเขตปานกลางและก้า วหน้า เพื่อ สนับ สนุน เป้า หมาย
การขยายตัว ทางเศรษฐกิจ โดยส่ว นรวมของประเทศ
(1.2) ด้า นสัง คม ให้ป ระชาชนในชนบทเข้า
ถึง บริก ารสัง คมขั้น พื้น ฐานที่จ ำา เป็น แก่ก ารดำา รงชีว ิต และการ
ประกอบอาชีพ มีค วามมั่น คงปลอดภัย ในชีว ิต และทรัพ ย์ รวม
ทั้ง ให้ม ีค วามสามารถพึ่ง ตนเองได้ใ นที่ส ุด และมีส ่ว นร่ว ม
เพื่อ การพัฒ นาความเป็น อยู่แ ละกำา หนดวิถ ีช ีว ิต ของตนเอง
ตามหลัก เกณฑ์ท ี่ก ำา หนดไว้ใ นความจำา เป็น ขั้น พื้น ฐานของ
ประชาชนในชาติ (จปฐ.)
(2) เป้า หมายพื้น ที่ป ฏิบ ัต ิก าร
กำา หนดลำา ดับ ความสำา คัญ ของพื้น ที่เ ป้า หมาย
เพื่อ ปฏิบ ัต ิก ารให้ส อดคล้อ งกับ ความหนาแน่น ของปัญ หาที่
ประชาชนในชนบทเผชิญ อยู่จ ริง กล่า วคือ
(2.1)พื้น ที่ท ี่ป ระชาชนส่ว นใหญ่ม ีฐ านะด้อ ย
ในทางเศรษฐกิจ และเผชิญ ปัญ หาอยู่ 4 หรือ 5 ประเภท จาก
ปัญ หาทางด้า นความไม่ส ะดวกในการคมนาคม และไม่ม ั่น คง
ในการถือ ครองที่ด ิน ทำา กิน ผลผลิต หรือ รายได้ต ำ่า สุข ภาพ
อนามัย ไม่ด ี ขาดแคลนนำ้า กิน นำ้า ใช้ และขาดความรู้ใ นการ
ปรับ ปรุง คุณ ภาพชีว ิต จะเป็น พื้น ที่ท ี่ต ้อ งเร่ง รัด พัฒ นาเป็น
อัน ดับ แรก หรือ เรีย กว่า พื้น ที่พ ัฒ นาที่อ ยู่ใ นระดับ ล้า หลัง ซึ่ง มี

3. 76
อยู่จ ำา นวน 5,787 หมู่บ ้า นทั่ว ประเทศ แยกเป็น ภาคเหนือ 1,0
65 หมู่บ ้า น ภาคตะวัน ออกเฉีย งเหนือ 2,684 หมู่บ ้า น ภาค
กลาง 954 หมู่บ ้า น และภาคใต้ 1,084 หมู่บ ้า น
(2.2)พื้น ที่ท ี่ป ระชาชนส่ว นใหญ่ม ีฐ านะด้อ ย
ในทางเศรษฐกิจ และเผชิญ ปัญ หาอยู่ 1 ถึง 3 ประเภท จากที่
กล่า วข้า งต้น จะเป็น พื้น ที่ท ี่ต ้อ งเร่ง รัด การพัฒ นาเป็น อับ ดับ
รองลงมาก หรือ ที่เ รีย กว่า พื้น ที่พ ัฒ นาที่อ ยู่ใ นระดับ ปานกลาง
ซึ่ง มีอ ยู่ 35,514 หมู่บ ้า นทั่ว ประเทศ แยกเป็น ภาคเหนือ
6,672 หมู่บ ้า น ภาคตะวัน ออกเฉีย งเหนือ 17,990 หมู่บ ้า น
ภาคกลาง 5,731 หมู่บ ้า น และภาคใต้ 5,121 หมู่บ ้า น
(2.3)พื้น ที่ท ี่ป ระชาชนส่ว นใหญ่ม ีศ ัก ยภาพ
ทางการผลิต สูง และมีฐ านะทางเศรษฐกิจ ค่อ นข้า งดี รวมทั้ง มี
ปัญ หาดัง กล่า วข้า งต้น อยู่เ บาบางมาก จะเป็น พื้น ที่พ ัฒ นา
ตามปกติห รือ ที่เ รีย กว่า พื้น ที่พ ัฒ นาที่อ ยู่ใ นระดับ ก้า วหน้า ซึ่ง
มีอ ยู่ 11,621 หมู่บ ้า นทั่ว ประเทศ แยกเป็น ภาคเหนือ 3,079
หมู่บ ้า น ภาคตะวัน ออกเฉีย งเหนือ 1,845 หมู่บ ้า น ภาคกลาง
6,221 หมู่บ ้า น และภาคใต้ 476 หมู่บ ้า น
4. แนวทางการพัฒ นา เพื่อ ให้ก ารพัฒ นาชนบทเป็น
ไปตามวัต ถุป ระสงค์ท ี่ก ำา หนดไว้ และให้ม ีส ่ว นสนับ สนุน เป้า
หมายการพัฒ นาส่ว นรวม ทั้ง ในด้า นการขยายตัว ทาง
เศรษฐกิจ การกระจายรายได้ บริก ารสัง คม และการ
ปรับ ปรุง คุณ ภาพชีว ิต แนวทางการพัฒ นาจะให้ค วามสำา คัญ
กับ การแก้ป ัญ หาทางด้า นการดำา รงชีว ิต และการประกอบ
อาชีพ ของชาวชนบท ควบคู่ไ ปกับ การเสริม -สร้า งโอกาสใน
การเพิ่ม ผลผลิต ซึ่ง จะก่อ ให้เ กิด รายได้แ ละการจ้า งงาน ซึ่ง
ประกอบด้ว ยแนวทางหลัก 4 ประการ คือ
(1) การพัฒ นาปัจ จัย ขั้น พื้น ฐานทางด้า นการผลิต
และการตลาดในชนบท
(2) การเพิ่ม ประสิท ธิภ าพและความสามารถของ
รัฐ ในการแก้ป ัญ หาของชาวชนบท
(3) การปรับ ปรุง กลไกการบริห ารงานพัฒ นา
ชนบทให้ม ีก ารผนึก กำา ลัง ทุก ๆ ฝ่า ยอย่า งเป็น ระบบครบวงจร
(4) การเพิ่ม การมีส ่ว นร่ว มขององค์ก รประชาชน
และภาคเอกชน ซึ่ง ส่ว นใหญ่เ ป็น การดำา เนิน งานในเขตพื้น ที่

4. 77
การพัฒ นาอยู่ใ นระดับ ล้า หลัง และปานกลางเป็น สำา คัญ ส่ว น
รายละเอีย ดของแต่ล ะแนวทางจะปรากฏในบทต่อ ไป