Ancient Greek Drama and the origins of tragedy . The Greek theatre

1. THEATRE
.κγξηλξηγλιγ
ôôúΘΓΊΘΓΛΙΘΤΟ87ΥΠΝΤΘΡ
ALFDTHA;THAIaslhfaehe;ahee;haeah

3. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
• συνθέτει στοιχεία και από το έπος και από τη
λυρική ποίηση
• προορίζεται για αναπαράσταση
• Αναπαριστά ένα γεγονός που εξελίσσεται
μπροστά στους θεατές
•
Δράμα <δράω, δρω = πράττω

4. ΓΕΝΕΣΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ - ΔΡΑΜΑΤΟΣ
Το δράμα
προήλθε από τις
θρησκευτικές
τελετές
τα 'δρώμενα"
ιερές συμβολικές
πράξεις
στις τελετουργικές
γιορτές προς τιμήν
του Διονύσου

5. ΓΕΝΕΣΗ ΘΕΑΤΡΟΥ- ΔΡΑΜΑΤΟΣ

6. ΓΕΝΕΣΗ ΘΕΑΤΡΟΥ- ΔΡΑΜΑΤΟΣ
μεταμφιέσεις των
συμμετεχόντων
στις διονυσιακές
λατρείες
τραγούδι
( διθύραμβος)
που έψαλλαν
χορεύοντας

7. ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΣ
• θρησκευτικό και λατρευτικό
άσμα με θέμα τη ζωή και τη
λατρεία του θεού Διονύσου
• μετέπειτα θέματα η ζωή
ηρώων, ημιθέων, μυθολογικών
ηρώων των Ελλήνων
και άλλων λαών
• τραγουδούσε ο ιερός θίασος
των πιστών του Διονύσου
συνοδεία αυλού γύρω από το
βωμό
• Ο πρώτος των χορευτών, ο
"εξάρχων" , άρχιζε το τραγούδι
• Χορός 50 χορευτών εκτελούσαν
κυκλικά (κύκλιοι χοροί)
το διθύραμβο

8. ΤΡΑΓΩΔΙΑ
κατά τον Αριστοτέλη , η τραγωδία
γεννήθηκε από:
τους
αυτοσχεδιασμούς
των πρωτο-
τραγουδιστών
«των εξαρχόντων
τον διθύραμβον'

9. ΤΡΑΓΩΔΙΑ
ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΟ ΔΡΑΜΑ

10. ΤΡΑΓΩΔΙΑ
ΑΠΌ ΤΗ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΟ
ΔΡΑΜΑ
• συνέθεσε διθύραμβο
• έδωσε λυρική μορφή και
αφηγηματικό περιεχό-
μενο στο διθύραμβο
• ευρετής του
¨τραγικού" τρόπου:
μεταμφίεσε τους χορευτές
σε τράγους,-->Σάτυροι
ακόλουθοι του Διονύσου
ποιητής και μουσικός από τη
Μήθυμνα της Λέσβου 6 αι π.Χ
Αρίων

11. ποιητής από την Ικαρία ΑττικήςΘέσπις
ΤΡΑΓΩΔΙΑ
ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΟ ΔΡΑΜΑ
• Στάθηκε απέναντι
από το χορό και
έκανε διάλογο μαζί
του με αφήγηση
αντί για τραγούδι
• εισήγαγε τον
υποκριτή (ηθοποιό)
ο οποίος κάνει
διάλογο με το Χορό
• συνδύασε το
λυρικό (μουσική) με
το επικό στοιχείο
(λόγος)
• γέννηση τραγωδίας
στην Αττική και
τον κόσμο
• έκανε την πρώτη
επίσημη διδασκαλία
(παράσταση)
τραγωδίας στα
Μεγάλα ή εν άστει
Διονύσια το 534 πΧ

12. ΤΡΑΓΩΔΙΑ
ΓΕΝΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ
Μιμικές
λατρευτικές
τελετές
(απομίμηση
σκηνών
καθημερινής ζωής)
κλιματολογικές
συνθήκες
κοινωνικές
συνθήκες
(άμβλυνση
συγκρούσεων)
πολιτειακή
οργάνωση
(δημοκρατικοί
θεσμοί)
ανάπτυξη
ρητορείας και
φιλοσοφίας,
προικισμένα
πρόσωπα
διατήρησε
στοιχεία
διονυσιακής
λατρείας (Χορός,
μεταμφίεση )
η θεματολογία
διευρύνθηκε

13. ΤΡΑΓΩΔΙΑ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
Εξυμνείται ο ηρωικός
άνθρωπος που
συγκρούεται με τη
Μοίρα, την Ανάγκη, τη
Θεία Δικαιοσύνη
ηθικό υπόβαθρο της
τραγωδίας είναι :
ὓβρις→ἂτη→νέμεσις
→τίσις=Θεία Δίκη
Θέματα από τους
μύθους, αλλα και
ανθρωπολογικά
προβλήματα του
πολέμου και της
ειρήνης, της
δικαιοσύνης και της
φιλοπατρίας

14. ΤΡΑΓΩΔΙΑ
ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
• Μεγάλα ή εν άστει Διονύσια:
παράσταση τραγωδιών και
διαγωνισμός ποιητών
• Μικρά ή κατ’ αγρούς Διονύσια:
επαναλήψεις έργων
• Λήναια: τραγικοί και κωμικοί
αγώνες
• Ανθεστήρια: στην αρχή χωρίς
αγώνες, μετά προστέθηκαν στο
πρόγραμμα
• Υπόθεση της πόλης- κράτους,
κρατική φροντίδα και επίβλεψη
από τον επώνυμο άρχοντα

15. ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΜΕΡΙΜΝΑ
• επιλογή ποιητών από τον
κατάλογο των αιτούντων
• επιλογή των χορηγών
• επιλογή 10 κριτών ( 1 από κάθε
φυλή) με κλήρωση
• απονομή από την Εκκλησία του
Δήμου βραβείων για τους ποιητές
(πρωτεία- δευτερεία- τριτεία
(στέφανος κισσού) και
• βραβείο για τους χορηγούς (
χάλκινος τρίπους)
• αναγραφή των ονομάτων των
ποιητών, χορηγών και
πρωταγωνιστών σε πλάκες και
κατάθεσή τους στο Δημόσιο αρχείο
( Διδασκαλείαι)

16. ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ
• Αθηναίοι, μέτοικοι και ξένοι
και γυναίκες
• Χειροκροτούσε, επευφημούσε και
αποδοκίμαζε
• Θεωρικό: χρηματικό βοήθημα
στους άπορους πολίτες για
δωρεάν παρακολούθηση
• Σύμβολο = εισιτήριο
Μάθημα παιδείας και
δημοκρατίας, παλλαϊκή γιορτή
και συλλογική υπόθεση
Συμπληρωματικό μέσο
παίδευσης

17. ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ

18. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ

19. Ω ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ

20. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
H πορεία της τραγωδίας καθορίζεται από τη μείωση σταδιακά
του λυρικού-χορικού στοιχείου και την αύξηση του δραματικού.
Τα πρόσωπα
Ο Θέσπις εισήγαγε τον ένα
υποκριτή ( ο ίδιος ο ποιητής)
Ο Αισχύλος εισήγαγε τον δεύτερο
υποκριτή και ο Σοφοκλής τον τρίτο
υποκριτή
O Χορός
διαλεγόταν με τους υποκριτές μέσω
του κορυφαίου · αντιπροσώπευε την
κοινή γνώμη
τα χορικά κατείχαν μεγάλο μέρος
της έκτασης του έργου.

21. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ
• Τραγωδία
• Σατυρικό δράμα
• Κωμωδία

22. 01 ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Πάνω από 1000 έργα 270 δραματουργών είχαν γραφεί
Ξέρουμε μόνο τα ονόματα ή τους τίτλους των
έργων τους
τραγωδία :
αναφερόμαστε αποκλειστικά στα 32 σωζόμενα έργα
των τριών μεγάλων τραγικών:
7 του Αισχύλου
7 του Σοφοκλή
18 του Ευριπίδη

23. 01 ΤΡΑΓΩΔΙΑ
O Aριστοτέλης, στο έργο του Περὶ
Ποιητικῆς (VI, 1449 β), δίνει τον εξής
ορισμό για την τραγωδία:
«Ἔστιν οὖν τραγῳδία μίμησις πράξεως
σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης,
ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν
εἰδῶν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι'
ἀπαγγελίας, δι' ἐλέου καὶ φόβου
περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων
παθημάτων κάθαρσιν».

24. 01 ΤΡΑΓΩΔΙΑ
H τραγωδία, δηλαδή, είναι μίμηση πράξης
εξαιρετικής και τέλειας (με αρχή, μέση και τέλος),
η οποία είναι ευσύνοπτη, με λόγο που τέρπει,
διαφορετική για τα δύο μέρη της (διαλογικό και
χορικό), με πρόσωπα που δρουν και δεν
απαγγέλλουν απλώς,
και η οποία με τη συμπάθεια του θεατή (προς τον
πάσχοντα ήρωα) και το φόβο (μήπως βρεθεί σε
παρόμοια θέση)
επιφέρει στο τέλος τη λύτρωση από παρόμοια
πάθη (κάθαρση, < καθαίρω).

25. 01 ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Πρόλογος: πριν από την πάροδο του χορού, εισάγει τον
θεατή στην υπόθεση του δράματος.
Πάροδος: το πρώτο χορικό που τραγουδά ο χορός.
Επεισόδιο: διακριτό μέρος της τραγωδίας που
εκτυλίσσεται ανάμεσα σε δύο χορικά.
Στάσιμον: Τραγούδι του χορού, χωρίς όμως
αναπαίστους και τροχαίους.
Έξοδος: διακριτό τμήμα της τραγωδίας, μετά το οποίο
δεν υπάρχει χορικό.
Κομμός: θρήνος που εκτελείται από τον χορό και τους
υποκριτές μαζί.
Tα κατά ποσόν μέρη έκταση του έργου. συνήθως εννέα: πέντε
διαλογικά και τέσσερα χορικά.

26. 01 ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Λέξις: η γλώσσα της τραγωδίας, η ποικιλία των
εκφραστικών μέσων και το ύφος
•Διάνοια: οι ιδέες, οι σκέψεις των προσώπων Oι ιδέες
αυτές συνήθως έχουν διαχρονικό χαρακτήρα.
•Mέλος: η μελωδία, η μουσική επένδυση των λυρικών
μερών
•Ὄψις: η σκηνογραφία και η σκευή : ενδυμασία,
προσωπεία (μάσκες), κόθορνοι (ψηλοτάκουνα
παπούτσια που έδιναν ύψος και επιβλητικότητα στους
ηθοποιούς)
Τα κατά ποιόν μέρη
Ανάλυση και ποιότητα του έργου

27. 02 ΣΑΤΥΡΙΚΟ ΔΡΑΜΑ
• διακωμώδηση της τραγωδίας
• κωμικό αντίβαρο η μόνιμη χρήση Xορού
Σατύρων, μέσο ανακούφισης των θεατών από την
ένταση και την αγωνία της τραγικής τριλογίας
• από το 340 π.X. ανεξαρτητοποιείται από την
τραγωδία: εμφανίζεται ήδη ένα νέο είδος που
προσέγγιζε τη σύγχρονη κωμωδία

28. 03 ΚΩΜΩΔΙΑ
• κωμωδία είναι η ωδή, το
τραγούδι του κώμου.
ο χορός των ανδρών
(κωμαστών)που κωμάζει
(= γλεντάει) αποτέλεσε
τον πυρήνα της κωμωδίας.
• Έμβλημα ο φαλλός,
σύμβολο γονιμότητας
•
• Προδρομικές μορφές της
κωμωδίας είναι:
•H μεγαρική φάρσα:
Σύντομη πειρακτική κωμωδία, με
σκοπούς πολιτικούς
• H σικελική κωμωδία:
Διακωμωδεί κυρίως πολιτικά
πρόσωπα.
• O μίμος:
• Λαϊκό λογοτεχνικό είδος —
διασκεδαστική απομίμηση σκηνών
καθημερινής ζωής

29. 03 ΚΩΜΩΔΙΑ
Αττική κωμωδία
 Aρχαία κωμωδία (486-400 π.X.)
διακωμωδεί πολιτικά πρόσωπα,
o θέματα της πόλης (πολιτική)
o πρώτη φορά στην Aθήνα, στα Mεγάλα Διονύσια, το
o 486 π.X., 50 σχεδόν χρόνια μετά την καθιέρωση της
o τραγωδίας (534 π.X.)
 Mέση κωμωδία (400-330 π.X.)
διαγράφει τύπους της αγοράς
 Νέα κωμωδία (330-250 π.X.)
ηθογραφική
H οικογένεια αντικαθιστά την πόλη
το ιδιωτικό στοιχείο και η
προσωπική ζωή εκτοπίζουν το
δημόσιο βίο

30. Πηγές
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ Αναστάσιος Στέφος, Εμμανουήλ Στεργιούλης, Γεωργία Χαριτιδου
images https://pixabay.com/ www.lookandlearn.com
http://anthonyokeeffe.com/tag/euripides/
https://pixabay.com/en/bacchus-arianna-painting-717825/
http://www.bbc.co.uk/schools/primaryhistory/ancient_greeks/arts_and_theatre/
http://www.greekamericannewsagency.com
http://one-group.gr
http://sweetpics.site/a/ancient-greek-comedy-masks.html
http://www.upcnj.org/
www.hellenism.net

31. Η ΓΕΝΕΣΙΣ
ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ
ΠΕΡΙ
ΘΕΆΤΡΟΥ
Τέχνες και Πολιτισμός
2015
Κατερίνα Κατσάρα