3. Հայկական համայնքներ ձևավորվեցին շուրջ 50
երկրներում: 1920-ական թվականներին ամենամարդաշատ
հայկական գաղթօջախները Սիրիայում և Լիբանանում
էին:Խոշոր գաղթօջախ ձևավորվեց ԱՄՆ-ում և
Կանադայում:Հայաշատ էին Բուլղարիան,Ռումինիան,Հունաստանը,
Ֆրանսիան: 1920-ական թվականների սկզբին Խորհրդային Միության
սահմաններից դուրս կար շուրջ 1,000,000 հայ բնակչություն:
4. 1906 թվ. Կազմակերպվեց
Հայկական
բարեգործական ընդհանուր
միություն,որի
հիմնադիրը եգիպտահայ
Մեծահարուստ
Պողոս Նուբար փաշան
էր:Այդ միությունը
նյութական մեծ
Օժանդակություն
ցուցաբերեց արևմտահայ
գաղթականներին:
5. Սփյուռքում հայապահպանության համար կարևոր
դեր ուներ Հայ առաքելական եկեղեցին: Նա
միավորող և համախմբող ուժ էր դրա համար էլ հայ
համայնքային կյանքի կազմակերպումն ուղեկցվում
էր եկեղեցիների կառուցումով:
6. Հայկական հարցը և
սփյուռքահայությունը
Սփյուռքահայությունը մեծ հույսերով
հետևում էր այն միջազգային
համաժողովներին ,որտեղ քննարկվում էր
Հայկական հարցը: Խորհրդային
իշխանությունը 1921 թվականին Մոսկվայի
և Կարսի պայմանագրերով հրաժարվեց
Հայկական հարցից:Համազգային այդ խնդրի
ամբողջ ծանրությունն իր վրա վերցրեց
սփյուռքը:
7. Հայկական պատվիրակությունները
մասնակցեցին մեծ պետությունների Լոնդոնի
կոնֆերանսին(1921 փետրվարի 21-մարտի 14):
Սևրի պայմանագիրը ստորագրած երկրները
հրաժարվեցին իրենց ստորագրություններից և
վերանայեցին Հայկական հարցի վերաբերյալ
մոտեցումները:
8. Վերջին անգամ Հայկական հարցը
քննարկվեց Լոզանի
կոնֆերանսում(1922թ.նոյեմբերի 20 -1923թ.
Հուլիսի 24):
9. Հայրենադարձություն
Հայրենադարձությունն սկսվել է Հայաստանի
առաջին հանրապետության օրոք:
1921թ.Միջագետքում ապաստանած հայերի առաջին
խումբը վերադարձան Հայաստան:Սկիզբ դրվեց
հայրենադարձությանը,շարունակվեց հետագայում:
