Panahon ng Katutubo

1. Komunikasyon at Pananaliksik sa
Wika at Kulturang Pilipino
Karen M. Fajardo LPT MAEd
TAYABAS WESTERN ACADEMY
RECOGNIZED BY THE GOVERNMENT
FOUNDED 1928
CANDELARIA QUEZON

2. Performace Task: (Unang Kwarter)
Pagsulat ng isang Lathalain sa Magasin
Ikaw ay isang reporter/ manunulat sa isang lokal na magazine sa inyong bayan. Inataasan ka ng iyong punong
editor na pumili ng isang komunidad maaaring sa lokalidad o ibang bayan upang masuri ang wikang kanilang ginagamit
gayundin ilalakip mo sa artikulo ang iyong pagtalakay sa iyong pagtingin hinggil sa madalas na paggamit ng banyagang
wika tulad ng Ingles sa pamahalaan, sa kalakalan, sa media, at iba pa. Dahil may pandemic pa at may mga restriksyon para
sa paglabas, may ilang opsyon ka sa isasagawang panayam sa ilang representatib ng kanilang pangkat sa pamamagitan ng
video conferencing, questionnaire na ipadadala gamit ang e mail o lokal na koreo, o kaya naman ay phone call interview.
Pagkatapos ng panayam, ilalathala ang nilalaman(sanaysay) nito sa inyong online magazine bilang isang feature o lathalain
sa buwang ito. Hangarin mong maipaunawa sa iyong mga mambabasa ng magasin na bagaman may indibidwal na
pagkakaiba ang bawat miyembro ng komunidad ay may ilang aspektong nakapagbubuklod sa kanila- ang kultura at wika.

3. PAMANTAYANG PANGNILALAMAN
Nauunawaan ang mga konsepto, elementong kultural, kasaysayan,
at gamit ng wika sa lipunang Pilipino
PAMANTAYAN SA PAGGANAP
Nakagagawa ng isang sanaysay batay sa isang
panayam tungkol sa aspektong kultural o
linggwistika ng napiling komunidad

4. Inaasahang Bunga
Ang mga mag-aaral ay inaasahang:
1. Natutukoy ang iba’t ibang gamit ng wika sa lipunan sa pamamagitan ng napanood na
palabas sa telebisyon at pelikula
2. Naipaliliwanag ang gamit ng wika sa lipunan sa pamamagitan ng mga pagbibigay
halimbawa
3. Nakapagsasaliksik ng mga halimbawang sitwasyon na nagpapakita ng gamit ng wika sa
lipunan
4. Nakapagbibigay ng opinyon o pananaw kaugnay sa mga napakinggang pagtalakay sa
wikang Pambansa ;
5. Nasusuri ang mga pananaw ng iba’t ibang awtor sa isinulat na kasaysayan ng wika;
6. Natutukoy ang mga pinagdaanang pangyayari / kaganapan tungo sa pagkabuo at pag -
unlad ng Wikang Pambansa;
7. Nakasusulat ng sanaysay na tumatalunton sa isang partikular na yugto ng kasaysayan ng
Wikang Pambansa
8. Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan sa pag -unlad ng
Wikang Pambansa

5. PRESENTASYON

6. Nood- Suri / Kapitan Trese
1. Pipili ng isang pelikula na maaring mapanood ang bawat mag-aaral. Kung hindi
makapapanood ng pelikula, maaaring pumili ng mga sitwasyong pangkaraniwang
nangyayari sa kapaligiran.
2. Gamit ang Three Column Chart, kukuha ang mag-aaral ng mga linya mula sa mga
karakter at tutukuyin nya kung anong gamit ng wika sa bawat linyang napili.
(1) Mga Pahayag mula sa Palabas / paligid
(2) Kahulugan at Dahilan ng pagsasabi ng linya o pahayag
(3) Gamit ng Wika
3. Sumulat ng isang maikling ulat para sa isinagawang pagsusuri kung saan sasagutin
ang mga sumusunod na tanong .
Tulad ni Trese, maging mapagmasid ka rin sa iyong paligid. Ang pokus na
iyong pagmamasid ay ang paggamit ng wika ng nasa iyong paligid.

7. Nood- Suri / Kapitan Trese
3. Sumulat ng isang maikling ulat para sa isinagawang pagsusuri kung saan sasagutin
ang mga sumusunod na tanong .
a. Naging angkop ba sa bawat paggamit ng wika sa bawat sitwasyon?
b. Paano ko mapauunlad ang wikang Pambansa sa tulong ng mahahalagang
gamit ng wika sa lipunan?
c. Alin sa mga ito ang maaari kong gamitin upang mapaunlad ang wikang
pambansa?
Tulad ni Trese, maging mapagmasid ka rin sa iyong paligid. Ang pokus na
iyong pagmamasid ay ang paggamit ng wika ng nasa iyong paligid.

8. (1) Mga Pahayag mula sa Palabas
/ paligid
(2) Kahulugan at Dahilan ng
pagsasabi ng linya o pahayag
(3) Gamit ng Wika/ Tungkulin ng
Wika
Halimbawa:
“Im sorryyy Mahhh.. Sorry
mahhh…soryyy.” (Teddie)
- Four Sisters and a Wedding
Humihingi ng tawad sa kanyang
ina dahil sa isang pagsisinungaling
at paglilihim na hindi niya sinabi
rito.
-Emotive
- Personal
TRESE: Three Column Chart

9. Batayan Napakahusay
(5)
Mahusay
(3-4)
Nangangailan
gan ng tulong
(1-2)
Puntos
NILALAMAN
(paksa)
Napakahusay sa pagpapakita ng
paksa sa nilalaman ng ulat.
Maayos na naipakita
ang paksa sa
nilalaman ng ulat.
Hindi maayos na
naipakita ang paksa sa
nilalaman ng ulat.
PRESENTASYON
(paraan ng pagsulat)
Napakahusay sa pag-uugnay ng
mga salita sa binuong ulat.
Kompleto ang detalyeng inilahad
kahit maikli lamang ito.
Maayos ang ugnayan
sa salita upang
makabuo ng ulat.
May mga salitang hindi
magkakaugnay sa
binuong ulat.
MENSAHE
(aral na iiwan sa mga
magbabasa)
Nag-iwan ng
napakamakabuluhang aral sa mga
mambabasa.
Nag-iwan ng
makabuluhang aral sa
mga mambabasa
Nag-iwan ng aral sa
mga mambabasa ngunit
may ilang pagtutol.
Kabuoan
Rubrik para sa maikling ulat ng pagmamasid o panonood.

10. Pagproseso sa gawain
a. Ano-ano ang pitong gamit ng wika ayon kay MAK
Halliday? Paano nagkakaiba-iba ang bawat isa?
b. Paano nakatutulong ang wika sa pagbuo ng nagkakaisa
at nagkakaunawaang lipunan?
c. Kung ang wika ay ginagamit sa maling pamamaraan,
ano ang magiging epekto nito sa taong nakaririnig?

11. Ang Pinagmulan ng Wika

13. Banal na Pagkilos ng Diyos
Genesis 2:20
-Kasabay ng pagkalalang ng Diyos sa tao ay binigyan niya ang mga ito ng
kakayahan na makagamit ng wika para makipagtalastasan

14. ANG TORE NG BABEL
Genesis 11:1-9
-Sa simula ay magkakapareho ang wika ngunit dahil sa kasakiman ng
tao na maabot ang langit ay nagtayo sila ng mataas na toreng nilayon
na abutin ang langit. Upang matigil ang pagmamataas ng mga taong ito
ginulo ng Diyos ang wika ng mga tao at nagkawatak-watak sila sa buong
mundo

15. TEORYANG DING DONG
Ang wika ay nagmula sa panggagaya ng tao sa tunog ng kalikasan

16. TEORYANG BOW-WOW
Ang wika ay nagmula sa panggagaya ng tao sa tunog na nilikha ng mga
hayop

17. TEORYANG POOH-POOH
Ang wika ay nagmula sa mga salitang namutawi sa bibig ng tao nang
nakaramdam ng masidhing damdamin tulad ng tuwa, galit, sakit, hirap
at iba pa

18. TEORYANG TA-TA
Ang wika ay nagmula sa koneksiyon ng kumpas o galaw ng kamay ng
tao at paggalaw ng dila

19. TEORYANG YO-HE-HO
Ang wika ay nabuo mula sa pagsasama-sama ng tao sa pagtatraho o
paggawa tulad ng himig o tunog habang sila ay nagtatrabahong sama-
sama

20. TEORYANG POOH-POOH
Ang wika ay nagmula sa mga salitang namutawi sa bibig ng tao nang
nakaramdam ng masidhing damdamin tulad ng tuwa, galit, sakit, hirap
at iba pa

21. TEORYANG TARARA-BOOM-DE-AY
Ang wika ay nagmula sa mga salitang sinasambit sa mga ritwal

22. TEORYANG YUM-YUM
Tulad ng Ta-ta ,ang wika ay nagmula sa pagkumpas ng tao sa alinmang
bagay na ginagawan ng aksyon

25. TEORYA NG PANDARAYUHAN
-WAVE MIGRATION THEORY , Dr. Henry Otley Beyer
-ang mga unang nanirahan sa Pilipinas na nagpasimula ng lahi ng
Pilipino ay ang mga Negrito, Indones, at Malay

26. TEORYA NG PANDARAYUHAN MULA
SA REHIYONG AUSTRONESYANO
-(Latin) auster- Southwind; nesos- Isla
-ang mga Austronesian ay nagmula sa mga isla ng Sulu at Silangang
Asya na tinawag ding Nusantao
-sa pamamagitan ng migrasyon, kalakalan at pag-aasawa kumalat ang
mga Austronesyo sa iba’t ibang panig ng rehiyon

27. PANAHON NG KATUTUBO
(Bago ang pananakop ng mga Kastila)
 Oral na tradisyon
 Awiting Bayan
 Kaalamang bayan
 Bugtong
 Isinusulat sa mga dahon,
kawayan, o pinatigas na
putik

28. BAYBAYIN
• Binubuo ng 17 simbolo/titik:
14 na katinig (ba, ka, da, ga, ha,
la, ma, na, nga, pa, sa, ta, wa,
at ya) at 3 Patinig (a, e-i, o-u).
https://narrastudio.com/blogs/journal/baybayin-the-ancient-filipino-script-lives-on

30. Pagsasanay
• Isulat ang iyong pangalan gamit
ang Baybayin
• Isulat ang iyong paboritong
kasabihan sa Filipino gamit ang
Baybayin

31. Ano ang mga mahahalagang ambag ng panahon ng katutubo sa
kasaysayan at sa wikang pambansa?

32. Kung Paano ang Wikang Filipino ay Naging Wikang
Pambansa: Isang Pagdalumat sa Kasaysayan ng ating
Pambansang Wika

33. Paano nga ba natamo ng wikang Filipino ang estado nito sa
kasalukuyan bilang isang ganap na Wikang Pambansa?

34. RUA: TALASAYSAYAN (Pangkatang gawain)
Pagbuo ng Timeline na tumatalunton sa mga pinagdaan at pangyayari sa kasaysayan
ng wika.
PANUTO:
1. Gumawa ng TIMELINE ng Kasaysayan ng Wikang Pambansa.
Pangkat 1: Kasaysayan ng Wika sa Panahon ng mga Espanyol
Pangkat 2: Kasaysayan ng Wika sa Panahon ng Rebolusyon
Pangkat 3: Kasaysayan ng Wika sa Panahon ng Amerikano
Pangkat 4: Kasaysayn ng Wika sa Panahon ng Hapones
Pangkat 5: Kasaysayan ng Wika Panahon ng Pagsasarili hanggang sa Kasalukuyan

35. 2. Magsaliksik ng mahahalagang pangyayari na nakaimpluwensiya sa
wikang ginagamit sa Pilipinas sa panahong naitalaga sa inyong pangkat.
3. Maghanda ng isang malikhaing presentasyon para sa bubuuing
gallery sa inyong klase. Maghanda ng mga larawan, mga tala, at iba
pang reperensiya upang maging mas kahali-halina ang inyong istasyon.

36. NAPAKAHUSAY MAHUSAY KATAMTAMAN
KAILANGAN NG PAGSASANAY
Nilalaman
Lahat ng impormasyong kinuha
ay tama at makabuluhan.
5
Walumpong porsyento (80%) ng
impormasyong kinuha ay tama at
makabuluhan.
4
.
Animnapung porsyento (60%) ng
impormasyong kinuha ay tama at
makabuluhan
3
Halos lahat ng impormasyong kinuha ay
mali.
2
_____
Kaangkupan ng Ginamit na
Grapikong Pantulong
gayundin ang paraan ng
pagkakalahad ng mga ideya.
Kahanga- hanga ang grapikong
pantulong na ginamit sapat
upang madaling maunawaan ang
mensahe.
Walang mali sa pagkakalahad ng
ideya / gramatika.
3
Mahusay ang grapikong pantulong
na ginamit sapat upang madaling
maunawaan ang mensahe.
May 1-3 mali sa pagkakalahad ng
ideya / gramatika.
2
Katamtaman ang grapikong
pantulong na ginamit sapat upang
madaling maunawaan ang
mensahe.
May 4-6 mali sa pagkakalahad ng
ideya / gramatika.
1
Hindi angkop ang grapikong pantulong na
ginamit kaya’t nahirapang maunawaan ang
mensahe.
May 7 o higit pang mali sa pagkakalahad ng
ideya / gramatika.
.5
_____
Kasiningan
Kitang- kita ang kalinisan at
kaayusan ng timeline na ginawa
2
Kita ang kalinisan at kaayusan ng
timeline na ginawa
1.5
Bahagyang nakita ang kalinisan at
kaayusan ng timeline na ginawa
1
Hindi nakita ang kalinisan at kaayusan ng
timeline na ginawa
.5 _____
KABUUAN
_____
RUBRIK PARA SA TIMELINE