1. Tình yêu, tình dục là một trong những đề tài lớn của văn học. Tuy nhiên, ở Việt Nam thời chiến
tranh, vấn đề tình dục rất ít được nhắc đến trong văn học cách mạng. Sau 1975, đặc biệt là sau
Đổi mới, các nhà văn mới được phép miêu tả những bản năng thầm kín, những khát vọng tình yêu,
tình dục của con người. Những tác phẩm viết về đề tài nhạy cảm này thường tạo ra những cuộc
tranh luận sôi nổi trên văn đàn.
Ở lĩnh vực văn xuôi, vấn đề tính dục ngày càng gây ấn tượng với sáng tác của hàng loạt tác giả
như Ma Văn Kháng, Bảo Ninh, Nguyễn Huy Thiệp, Dễ nhận thấy rằng chuyện sex trong văn học
ngày nay đã mở rộng biên độ và chiều kích so với truyền thống. Thường người ta đặt sex trong
tương quan với tình yêu đôi lứa, sự sa đọa về nhân cách, những ẩn ức do của chiến tranh, những
lệch lạc giới tính…Nhưng không chỉ có thế, trong xu hướng chuyển động chung, văn học còn như
phương tiện để chuyển tải những ẩn ức khác nhau của đời sống nhân sinh mà rõ nhất là nó trở
thành diễn ngôn nữ quyền.
Giai đoạn đầu Đổi mới, với những tác phẩm như Ăn mày dĩ vãng của Chu Lai, Nỗi buồn chiến tranh
của Bảo Ninh, Những mảnh đời đen trắng của Nguyễn Quang Lập, Bến không chồng của Dương
Hướng… những cảnh ôm ấp làm tình táo bạo, những thèm khát xác thịt thường đặt trong bối cảnh
chiến tranh khốc liệt. Ở đó, dục tính là điểm nhấn để các tác giả nhận diện nhân tính. Sự đụng độ
giữa cái tàn bạo của chiến tranh với nhân tính tự nhiên đem lại hiệu quả tố cáo thật sâu sắc.
Phần đông tác phẩm diễn tả vấn đề tình dục trên tinh thần dân chủ và nhân bản. Con người tự
nhiên, con người bản năng có khi chống lại con người đạo lý, con người lý trí.
Đặc biệt, tính dục trong các tác phẩm của nhà văn trẻ gần đây được mở rộng phạm vi phản ánh
với sự xuất hiện yếu tố tình dục đồng giới: Một thế giới không có đàn bà của Bùi Anh Tấn. Dễ nhận
thấy rằng khi xã hội mở cửa hội nhập với thế giới, nhiều kinh nghiệm mới mẻ của văn học nước
ngoài sẽ tác động mẽ đến văn học Việt Nam. Một số tác phẩm đã đưa đến cho độc giả Việt Nam
một cái nhìn mới về sex và điều tất yếu là nó gặp gỡ với nhu cầu dân chủ hóa của xã hội Việt Nam
để tạo ra những quan niệm mới.
Trong qua n niệm văn hóa truyền thống của Việt Nam, việc quan tâm đến tình dục là điều đáng
xấu hổ. Hệ quả là hình ảnh con người trong văn học thường bị nhìn phiến diện. Vì thế khi tư tưởng
được “cởi trói” thì nhu cầu đề xuất những quan niệm chân thực hơn về con người sẽ nổi lên như
mối quan tâm hàng đầu của văn học . Nhưng cần ghi nhận ở những nhà văn bản lĩnh và giàu khát
vọng cách tân, tính dục đã trở thành một đột phá trong quan niệm về con người, đem lại nhiều ý
nghĩa nhân văn và thẩm mĩ.
Bản chất của văn học là hướng đến con người trong đó bao gồm con người tự nhiên và con người
xã hội. Văn học truyền thống quá thiên về con người xã hội, con người “sắm vai” nên con người tự
nhiên chưa được nhìn nhận một cách đầy đủ và khách quan. Nhìn nhận con người tự nhiên suy cho
cùng là đưa con người trở về đúng bản chất của nó. Sự xuất hiện nhiều tác giả, tác phẩm viết về
tính dục trong những năm gần đây có ý nghĩa thật sự trong văn chương Việt, góp phần mang đến
một quan niệm mới mẻ, giàu nhân bản về con người.