Evrimsel tıbbın temelleri, özellikleri, çalışma sahaları

1. EVRİMSEL TIP
Özgür Mehmet Gür
ODTÜ Biyoloji Bölümü
Lisans Öğrencisi

2. “Evrimin ışığı olmaksızın biyolojide
hiçbir şeyin anlamı yoktur.”

3. “Evrimin ışığı olmaksızın tıpta
hiçbir şeyin anlamı yoktur.”

4.  4 temel unsur ve
dengesi temeli
 Hastalığın sebebi
dengenin bozulması
HUMORAL PATOLOJİ HÜCRESEL PATOLOJİ
 19. yy’nin ikinci
yarısından itibaren
 Rudolf Wirchow’un
başlattığı.
 Ölü organizmaları
mikroskop altında
incelemeye dayanan.

5. GELENEKSEL TIP MODERN TIP
 Bitkisel tıp
 Akapunktur
 Geleneksel Çin
tıbbı
 Türk-İslam tıbbı
EVRİMSEL TIP

6. BİYOLOJİ-BİYOLOJİK KARAKTERLER
Klasik Biyoloji Nasıl çalışır? Kalp nasıl çalışır?
Evrimsel Biyoloji Nasıl
evrimselleşmiştir?
Kalbi 4 odacıklı olmaya
iten faktörler nelerdir?
Klasik Tıp Mekanizmadaki
yanlışlık nedir?
Apadisit, apandisin
iltihaplanmasıdır.
Evrimsel Tıp Hastalığın temelinde
yatan karakterler nasıl
ortaya çıktı?
Apandis selülozu
sindirmeye gerek
olmadığından
küçülmüştür.
TIP- HASTALIKLAR

7. EVRİMSEL TIBBIN AMACI NEDİR?
 Hastalığın temelinde yatan mekanizmaları
araştırmaktır.

8. EVRİMSEL TIBBIN TEMEL İLKELERİ
 Olgun fenotip – kalıtım, çevre etkisi
 Tür tarihimiz – hastalık yatkınlığımız
 Seçilim – sağlık, yaşam süresi
 Modern çağ- antik genotip
 Normallik-anormallik-hastalık

9. YÖNTEM: KARŞILAŞTIRMALI FİZYOLOJİ
VE ANATOMİ

10. EVRİM NEDEN VÜCUDUMUZU
HASTALIKLARA KARŞI SAVUNMASIZ
BIRAKTI?
1. Güçler Savaşı
2. Uzlaşı
3. Seçilimle yatkınlık

11.  Nesil süreleri çok
kısadır.
 Çok büyük
popülasyonlara
sahip olabilirler.

14.  Medeniyet için en önemli
gelişmelerden biridir.
 Daha fazla eşya taşımaya olanak
sağlamıştır.
 Avcıyı daha rahat görebilmeyi
sağlamıştır.

16.  Bel ağrısı
 Disk Problemi
 Varis
Dört ayaklılarda
görülmemektedir.

17.  Doğal seçilim, uyum gücü
en yüksek olanın hayatta
kalmasıdır.
 Doğal seçilim, sağlık veya
yaşam süresinin en yüksek
olanın hayatta kalması
değildir.

19. 1: EVRİMSEL OLARAK UYUMSUZ VEYA
YENİ ÇEVRE
 Mama ile beslenme evrimsel
olarak yeni bir diyettir.
 Hükümetlerin mama desteği
 Bağırsak florası
 İsrail örneği

20.  Miyopinin genetik
bağlantısı
 Miyopinin çevreyle
bağlantısı
 Tayvan örneği
 Sonuç: Yakın mesafeye
odaklanma için uygun
şekle sahip olmayan ve
kırınımla ilgili düzeltmeye
gerek gösteren göz
küresidir.
 Ufka bakma önerisi
1: EVRİMSEL OLARAK UYUMSUZ VEYA
YENİ ÇEVRE

21.  Bir organizmanın ortamda var olan besine nasıl
uyum sağladığı ve enerji tüketimini buna göre nasıl
ayarladığı bir türün tanımlayıcı özellikleridir.
 Haydi tüm dünyaya yayılan obezite ve buna bağlı
metabolik bozukluklar için evrimsel yaklaşımı
kullanalım..
BESLENME VE METABOLİK UYUM

22. NEDEN OBEZİTE VE BUNA BAĞLI METABOLİK
BOZUKLUKLAR BU KADAR YAYGIN?
 Her ne kadar
yaşadığımız çevre
değişmiş olsa da bizler
hala mağaralarda
yaşayan atalarımızın
genlerine sahibiz..

23.  Homo cinsi 2 milyonluk bir
tarihe uzansa da tarıma
ilişkin ilk arkeolojik kanıtlar
sadece 12.000 yıl öncesine
dayanmaktadır.
 Bu da varoluş sürecimizin
%99’unun toplayıcı olarak
geçirdiğimizi göstermektedir.
İNSAN DİYETİ: BİR EVRİMSEL TARİH

24. NEDEN OBEZİTE VE BUNA BAĞLI METABOLİK
BOZUKLUKLAR BU KADAR YAYGIN?

25.  Büyükanne hipotezi
2: YAŞAM ÖYKÜSÜNE İLİŞKİN
FAKTÖRLER

26. 3: AŞIRI VE KONTROLSÜZ SAVUNMA
MEKANİZMALARI
 Semptomlar
 Ağrı
 Ateş
 Öksürük
 Bulantı- kusma- ishal
 Anksiyete-yorgunluk
 Ürik asit, billurubin
 Bunlar evrimsel
süreçle ortaya
çıkmış,
patojenlere karşı
savaşma
araçlarıdır.

27. 3: AŞIRI VE KONTROLSÜZ SAVUNMA
MEKANİZMALARI
 Ateş çok maliyetli bir işlemdir. Peki, neden ateş
yükselir?
 Ateş düşürücü ilaç kullanmak doğru mudur?
 İshal kesici ilaç kullanmak doğru mudur?

28. ALERJİLER

29. 4: EVRİMSEL GÜÇLER SAVAŞININ
KAYBEDİLMESİ

30. 4: EVRİMSEL GÜÇLER SAVAŞININ
KAYBEDİLMESİ

31. PATOJENLERIN ANTIBIYOTIK DIRENCI
 Patojen nedir?
 Antibiyotik kullanımı sonucu hayatta kalan
bakterilerin soyunu devam ettirmesi
 Yatay gen transferi

32. VIRÜLANSA KARŞI MÜCADELE
 Virülans, bir patojenin bulaştığı konuk organizmanın bünyesine
yayılma hızı olarak anlaşılabilir.
 Adhezyon
 Kolonizasyon
 İşgal
 Baskılama- taklitçilik
 Toksinler

33. PATOJENLERIN BULAŞICILIKLARI VE
VIRÜLANSLARI ARASINDAKI İLIŞKININ
ANLAŞILMASI
 "Neden tüm patojenler, aşırı miktarlarda virülansa
sahip olacak şekilde evrim geçirmiyorlar? Neden bir
çoğu son derece az bulaşıcı ve kısıtlı?«
 Eğer ki patojenler aşırı virülant olsalardı, bir
organizmayı çok kısa sürede fethedecek ve çok hızlı
bir şekilde öldüreceklerdir.

34. 5: EVRİMSEL SINIRLAMALARIN
SONUÇLARI

35. APANDİS NEDEN YOK OLMAKTA?

36. BAĞIRSAK BOYUTU NEDEN
KÜÇÜLMÜŞTÜR?
 Tanzanya’da Olduvai
vadisinde yaşayan
Homo habilis
alanlarında bulunan
memeli kemiklerinde
kesme işaretleri ve
kasaplığa ilişkin
başka işaretler
bulunmaktadır.

37. ARKEOLOJİK KANITLAR
 Çoğu büyük Afrika
insansı maymunu
yaprak ve kök gibi
aşırı işleme
gerektiren besinleri
sindirmeye uygun bir
bağırsak yapısına
sahiptir. Buna karşılık
insanda bağırsak
boyutu hayli
küçülmüştür.

38. ETE DAYALI BESLENMENİN İNSAN
EVRİMİNDEKİ YERİ NEDİR?
 Modern etoburları incelediğimizde etoburların
öldürdükleri hayvanların
 Beyin
 Kemik iliği
 Küçük et parçalarını yemediğini görüyoruz ve bu
maddeler beyin gelişimi için insanların ihtiyaç
duyduğu dokazahekzaenoik asit (DHA) gibi
esansiyel yağ asitlerini de içeren zengin yağ
kaynağı olan besinlerdir.

39. LAKTOZ İNTOLERANSI

40.  Erkeklerde de meme kanseri görülmektedir. (%1)
 Peki erkeklerde neden meme bulunmaktadır?
 "Çünkü kadınların bulunmaktadır.“
 "Sadece kadınların süt keseleri olmasına karşın,
embriyonun ilk oluşum aşamasında kadın ve
erkekler olarak gelişmemiz benzeri biçimde başlar. 6
haftalık olana kadar, embriyo kadın şablonunu takip
eder. Ta ki erkek cinsiyet kromozomu devreye
girene kadar. Ancak bu aşamada artık erkeklerin
memeleri oluşmuştur bile..."

41. NEDEN C VİTAMİNİ ÜRETEMİYORUZ?

42. NEDEN MENSTRUASYON?

43. NEDEN GEBELİKTE SABAH BULANTISI?

44. 6: DENGELEYİCİ SEÇİLİM YOLULA ZARARLI
BİR ALELİN DEVAM ETTİRİLMESİ

45. BU ZARARLI MUTASYON NE İŞE
YARAMAKTADIR?

46. SITMAYA KARŞI DİRENÇ!

47. 7: EŞEYSEL SEÇİLİM, REKABET VE
SONUÇLARI
 Eşeysel seçim: Erkekler arasında dişiye erişim ve dişiler
arasında en çok arzu eşleşmeler için rekabet evrimimizin
merkezi bir parçasıdır.
 Etkileri eskiden değilse de pek çok yerde görülebiliyor.

48.  Kadınlar, erkeklerden daha uzun yaşamaktadır, peki
neden?

49.  Erkekler, diğer erkeklerle rekabet etmeye veya
kadınları en uygun eş oldukları konusunda ikna
etmeye çalıştıklarından daha fazla riskli etkinliklere
girme ve şiddete eğilimlilerdir.

50. 8:DEMOGRAFİK TARİHİN GETİRDİKLERİ
 “Göreceli izolasyondan” dolayı olur.
 Askenazi yahudilerinde Tay-Sach (nörödejeneratif
bir hastalık)
 Fransız kökenli Kanadalılar’da glikojen depo
bozukluğu-Gaucher hastalığı
 Avrupa soylu ailelerinde hemofili

51. KÜLTÜREL EVRİM VE HASTALIK

52. KÜLTÜREL EVRİM VE HASTALIK

53. SONUÇ
 Tıp esas olarak biz ne isek o yapanı anlamayla
ilgilidir sağlıklı veya değil. Öte yandan bu durum
evrimsel tarihimiz, gelişim öykümüz ve kültürel
çevremiz tarafından belirlenir. Tümleşik yaklaşım tıp
alanında muazzam yararlar sağlayacak ve
uyarlanması için gereken çabaya fazlasıyla
değecektir.

54. KAYNAKLAR
 Evrimsel Tıbbın İlkeleri – Peter Gluckman, Alan
Beedle, Mark Hanson
 http://www.evrimagaci.org/makale/293
 Why We Get Sick: The New Science of Darwinian
Medicine by Randolph Nesse, George Williams