Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (19)
Similar to λαογραφία παραδοσιακών οικισμών ηπείρου
Similar to λαογραφία παραδοσιακών οικισμών ηπείρου (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (20)
λαογραφία παραδοσιακών οικισμών ηπείρου
- 2. ΟΜΑΔΑ ΣΟΥΦΡΑΖΕΤΕΣ ΔΗΜΗΤΡΑΑΥΛΟΓΙΑΡΗ ΑΝΝΑ ΜΑΡΙΑ ΜΠΑΡΛAΚΑ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΚΑΤΣΗ ΑΝΤΩΝΙΑ ΜΑΝEΤΖΗ 32Ο ΓΕ.Λ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ: Φ. ΜΩΥΣΙΑΔΟΥ, Ε. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
- 3. Η Ήπειρος είναι μια σχετικά μεγάλη ιστορική και γεωγραφική περιοχή της Δυτικής Ελλάδας που διαιρείται διοικητικά σε τέσσερις νομούς : Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας, Άρτας και Πρεβέζης. Είναι η πιο ορεινή περιοχή της Ελλάδας αφού στο μεγαλύτερο μέρος της καλύπτεται από την οροσειρά της Πίνδου. Η ιστορία της χάνεται στα βάθη των αιώνων, δεδομένου ότι υπάρχουν ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας στην Ήπειρο που χρονολογούνται από την Παλαιολιθική Εποχή. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας γνώρισε μεγάλη ακμή και σημαδεύτηκε από σπουδαία γεγονότα, όπως ο μεγάλος πόλεμος του Αλή πασά με τους Σουλιώτες, οι αλλεπάλληλες επαναστάσεις εναντίον του Οθωμανικού ζυγού κ.α.
- 4. To πρωί της παραμονής των Φώτων οι γυναίκες έφτιαχναν κουλούρια και πίτες και καθάριζαν το σπίτι, τις αυλές και τα σοκάκια για να περάσει αργότερα ο παπάς. Τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα. Στην περιοχή των Ιωαννίνων τα πολύ παλιά χρόνια τα κάλαντα που έλεγαν τα παιδιά δεν ήταν θρησκευτικού χαρακτήρα και έτσι με τον καιρό σταμάτησαν ν΄ακούγονται και απλά έμειναν στην μνήμη των παιδιών. Οι παλιοί ίσως να τα θυμούνται: «Σήμερα είν΄τα Φώτα, καρκαλιέται η κότα, πίσω από τη πόρτα. Της φωνάζει ο πέτος, αυτή δεν πολογιέται, της ρίχνει ένα λιθάρι, την παίρνει στο ποδάρι, Ωι!Ωι! πόδι , ωι καλαπόδι μου»
- 5. Ο παπάς, σύμφωνα με το έθιμο, περνούσε από όλο το χωριό και άγιαζε τους κατοίκους, τις εγκαταστάσεις του σπιτιού και τα ζώα. Παλιότερα του έδιναν φασόλια ή καλαμπόκι ενώ αργόγερα έριχναν μέσα στο κατσαρολάκι ένα νόμισμα (συνήθως δίδραχμο ή τάληρο). Την ημέρα της γιορτής των Φώτων όλοι πήγαιναν στην εκκλησία και σε παγούρια, γκιούμα, μπουκάλια, τσουκάλια και κανάτια έβαζαν καθαρό νερό για να αγιαστεί. Αυτό είναι ένα έθιμο που διατηρείται και στις μέρες μας. Όταν γύριζαν στα σπίτια, έπιναν όλα τα μέλη της οικογένειας από το αγιασμένο νερό και συη συνέχεια ράντιζαν το σπίτι, τα ζώα, τους κήπους, τα μαντριά, τα χωράφια και τ’ αμπέλια για να έχουνε καλή σοδειά. ΄Ενα μπουκαλάκι με αγιασμό φυλάσσονταν στο εικονοστάσι και το χρησιμοποιούσαν ως γιατρικό. Στο Πωγώνι, εάν στις 6 Γενάρη, τη μέρα που βαφτίζονται τα νερά, έβρεχε, πίστευαν ότι η χρονιά δεν θα ήταν αποδοτική. Την επομένη ημέρα, που ήταν η γιορτή του Αι-Γιάννη, άναβαν τις γνωστές τζαμάλες για να φύγουν οι καλικάτζαροι και τα κακά δαιμόνια, όσα φυσικά δεν είχαν φύγει απ΄την αγιαστούρα του παπά τα Φώτα. Αυτό το έθιμο διατηρείται μέχρι και στις μέρες μας.
- 6. Τις Παραμονές της Πρωτοχρονιάς τα παιδιά λέγανε τα κάλαντα στις γειτονιές του χωριού τους και είναι τα ίδια ακριβώς με τα σημερινά. Επίσης το βράδυ της Παραμονής οι άνδρες του χωριού μαζευόντουσαν σε σπίτια ή στο μπακάλικο που ήταν και το καφενείο του χωριού και έπαιζαν το παιχνίδι της τράπουλας που λέγεται «τριάντα ένα» για το καλό της χρονιάς (ένα έθιμο που κρατάει από τα προπολεμικά χρόνια). Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, όλα τα μέλη της οικογένειας, ντυμένα με τα καλά τους ρούχα, πήγαιναν στην εκκλησία για να παρακολουθήσουν την λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και να υποδεχτούν τον καινούργιο χρόνο, καλό και ευλογημένο. Την εποχή εκείνη πιστεύανε πολύ στο ποδαρικό, γι΄αυτό αποφεύγανε να συναντήσουν αυτούς που θεωρούσανε γρουσούζηδες ή να τους δεχτούν επίσκεψη. Για ποδαρικό στο σπιτικό τους προτιμούσαν παιδιά ή το έκανε ο ίδιος ο νοικοκύρης, ο οποίος κράταγε στην τσέπη του ένα ρόδι για τύχη.
- 7. Γυρνώντας στο σπίτι έπρεπε να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας για να του ανοίξουν, καθώς θα ήταν ο πρώτος που θα έμπαινε στο σπίτι για να κάνει ποδαρικό, με το ρόδι στο χέρι. Μπαίνοντας μέσα με το δεξί πόδι, έσπαζε το ρόδι πίσω απ΄την εξώπορτα, το έριχνε με δύναμη κάτω και έλεγε: με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος και όσες ρόγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να ‘χει η τσέπη μας όλη την χρονιά. Την παραμονή της πρωτοχρονιάς οι νοικοκυραίοι συνήθιζαν να καλούν στο σπίτι τους πρόσωπα που θεωρούσαν καλότυχα. Μόλις ο επισκέπτης έμπαινε στο σπίτι για να κάνει το ποδαρικό, οι νοικοκυραίοι τον έβάζαν να πατήσει ένα σίδερο για να είναι όλοι σιδερένιοι και γεροί καθ΄όλη την διάρκεια του χρόνου. Στα ΓΙΑΝΝΕΝΑ κρατούσαν στα χέρια τους δαφνόφυλλα και πουρναρόφυλλα που τα πετούσαν στο τζάκι μόλις έμπαιναν στο σπίτι και με το πρατσάλισμα των φύλλων καλημέριζαν και εύχονταν: «Αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς» Αυτή ήταν η καλύτερη ευχή για κάθε νοικοκύρη, να προκόβουν τα κοπάδια του, να πληθαίνει η φαμελιά του, να μεγαλώνουν τα παιδιά του και να του φέρουν νύφες και γαμπρούς, να του δώσουν εγγόνια που δεν θα αφήσουν τό όνομα το πατρικό να σβήσει. Η νοικοκυρά φίλευε τον άνθρωπο που έκανε ποδαρικό με μήλα, καρύδια, κυδώνια ή με μια κουταλιά γλυκό κυδώνι ή ό,τι άλλο έχει ετοιμάσει για τις γιορτές. Στο Πωγώνι την Πρωτοχρονιά κρεμούσαν ένα κουλούρι στο δεξί κέρατο του βοδιού. Με την κίνηση του κεφαλιού που έκανε το ζώο για ν΄ απαλλαγεί απ΄αυτό, το κουλούρι έπεφτε δεξιά ή αριστερά του, οπότε προβαίναν στην αντίστοιχη ερμηνεία: στην πρώτη περίπτωση θα πηγαίναν καλά τα σιτάρια, στη δεύτερη τα καλαμπόκια.
- 8. Ένα έθιμο που έχει βαθιές ρίζες στο χρόνο είναι η βασιλόπιτα, γιατί το κρυμμένο φλουρί συμβολίζει την εύνοια της τύχης και μετατρέπεται στο μέσο που θα φανερώσει τον τυχερό της χρονιάς. Η ηπειρώτικη παράδοση απαιτεί βασιλοκουλούρα ή βασιλόπιτα γλυκιά ή αλμυρή με κοτόπουλο, χοντροκομμένο αρνίσιο κιμά ή ολόκληρα κομμάτια χοιρινό κρέας, ανάμικτα με τραχανά, πράσα και αυγά. Τα εδέσματα πρέπει να είναι πλούσια για να έχει η οικογένεια στο σπίτι πλούσια αγαθά. Και εκτός από το νόμισμα, ανάλογα με το επάγγελμα των μελών της οικογένειας, χρησιμοποιούσαν ως «σημάδια» είτε ένα μικρό ξυλάκι για την υγεία των αγωγιατών, είτε ένα μικρό κουκουνάρι για τους ξυλοκόπους, είτε φύλλο από πουρνάρι για τον τσομπάνο, είτε άχυρο για το γεωργό, είτε σταυρουδάκι για το καλό του σπιτιού είτε διάφορους καρπούς, όπως σπυρί στάρι, κουκί, φασόλι, καλαμπόκι και ό,τι άλλο ποθούσε η καρδιά τους για να ευλογεί και να χιλιάζει η χάρη του Αγίου Βασιλείου.Το νόμισμα αυτό, εκτός από τη μαντική σκοπιμότητά του, έχει και θρησκευτική σημασία, καθώς το ασημένιο ή χρυσό και γενικά στιλπνό χρώμα του είναι φυλαχτό για το κακό μάτι.
- 9. Ελάτε εδώ γειτόνισσες και εσείς γειτονοπούλες τα σπάργανα να φτιάξουμε και το Χριστό να αλλάξουμε. Τα σπάργανα για το Χριστό ελάτε όλες σας εδώ (δις) Να πάμε να γυρίσουμε και βάγια να σκορπίσουμε να βρούμε και την Παναγιά όπου μας φέρνει τη χαρά. Τα σπάργανα για το Χριστό ελάτε όλες σας εδώ. Koιμάται στα τριαντάφυλλα γεννιέται μεσ΄τα λούλουδα γεννιέται μεσ΄τα λούλουδα κοιμάται στα τριαντάφυλλα. Τα σπάργανα για το Χριστό ελάτε όλες σας εδώ, τα σπάργανα να φτιάξουμε και το Χριστό ν΄αλλάξουμε.
- 10. Ο Οκτώβρης είναι ο δεύτερος μήνας του Φθινοπώρου που ο λαό μας αποκαλεί και Αϊ-Δημητριάτη, λόγω της αντίστοιχης μεγάλης θρησκευτικής γιορτής. Τον αποκαλούν και Βροχάρη εξαιτίας των βροχών της περιόδου και Σπορτιάτη, αφού το όργωμα και η σπορά είναι οι σημαντικότερες γεωργικές εργασίες του μήνα.
- 11. Μέσα στον Οκτώβρη άρχιζε και η παραγωγή του τσίπουρου από όψιμες ποκιλίες σταφυλιών, ενώ ο μούστος έβραζε ήδη για να δώσει το καινούριο κρασί. Πολλές γιορτές ο Οκτώβρης δεν έχει, αλλά τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου τη γιόρταζαν με ιδιαίτερη χαρά και πλούσια γλέντια. Άλλωστε οι δουλειές στα χωράφια δεν άφηναν πολύ χρόνο, αφού μέχρι τη γιορτή αυτή οι γεωργοί έπρεπε να έχουν τελειώσει τη σπορά, αν ήθελαν να έχουν καλή σοδειά. Όσο για τους τσοπάνηδες, μετά τα αη-δημητριάτικα γλέντια άρχιζε γι΄αυτούς η χειμερινή περίοδος και είχαν πολλές προετοιμασίες ενόψει του χειμώνα. Αυτές τις ημέρες ξεκινούσε το κατέβασμα των τσελιγκάδων από τα ορεινά προς τα χειμαδιά. Ακόμη και οι υφάντρες μάζευαν τα διασίδια για να αρχίσουν σιγά -σιγά να υφαίνουν τα υφαντά. Την μέρα της γιορτής του Ευαγγελιστή Λουκά, οι Μετσοβίτισσες πηγαίναν στην εκκλησία στάρι για τους νεκρούς. Πρόκειται για ένα παλιό έθιμο που είχαν καθιερώσει οι κτηνοτροφικές οικογένειες που, όταν τέτοιες μέρες έφευγαν για τα χειμαδιά, ήθελαν να τιμήσουν τους νεκρούς τους. Στο Μέτσοβο, στο τέλος του μήνα, οι κάτοικοι τιμούσαν κάποιους άλλους ήρωες, γιορτάζοντας την απελευθέρωση της περιοχής από τους Τούρκους, στις 31 Οκτωβρίου 1912.
- 12. Όταν έπεφτε μεγάλη ξηρασία κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και κινδύνευαν τα σπαρτά να ξεραθούν, οι κάτοικοι του χωριού κατέφευγαν στη λιτανεία, στις προσευχές και τα τάματα προς το Θεό και τους Αγίους. Την καλοκαιρινή αυτή Λιτανεία την ονόμαζαν Βαρβαρίτσα και σε άλλα μέρη της Ηπείρου Περπερούνα. Μερικοί νέοι άντρες διάλεγαν αναμεταξύ τους έναν που να αντέχει στο κρύο νερό, του έβγαζαν τα ρούχα και τον περιτύλιγαν με χελιδρονιές (αγράμπελη) για να μη φαίνεται η γύμνια του και να μην αναγνωρίζεται από τους άλλους. Ο νεαρός, ντυμένος στα πράσινα και πλαισιωμένος από τους άλλους, περπατούσε στις αυλές των σπιτιών και τους δρόμους του χωριού τραγουδώντας όλοι μαζί τα εξής:
- 13. Βαρβαρίτσα περπατεί το Θεό παρακαλεί για να ρίξει μια βροχή μια βροχούλα σιγανή για να γίνουν οι καρποί να καρπίσουν τα χωράφια και ν΄ανθίσουν τ΄αμπελάκια τα σπαρτά μας να γιομίσουν και τον κόσμο να πλουτίσουν. Βρέξε, Θεέ μου, στη Λακκιά για να γίνουν τα κουκιά/ για να φάνε τα παιδιά να γεμίσουν την κοιλιά/ βρέξε, Θεέ μου στις Πλασιές για να γίνουν οι φακές να τις τρων οι κοπελιές να γεμίζουν οι κοιλιές…
- 14. Του αρασαλιού ή «τα ρασάλια» Τ΄αρασαλιού ή τα ρασάλια είναι μια δοξασία που έχει τις ρίζες της στη Ρωμαϊκή εποχή. Σύμφωνα με τη δοξασία αυτή, που την πίστευαν περισσότερο οι γυναίκες, οι ψυχές των νεκρών έβγαιναν από τον Κάτω Κόσμο πάνω στη γη και κυκλοφορούσαν από τη Μεγάλη Πέμπτη ως το Σάββατο πριν την Πεντηκοστή. Έβγαιναν έξω κι αλήτευαν, όπως χαρακτηριστικά έλεγαν οι γυναίκες, τριγυρνούσαν στα μέρη που πέρασαν κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής τους και θυμούνταν όλα όσα βίωσαν, καλά και κακά. Το Σάββατο πριν από την Πεντηκοστή, οι ψυχές ξαναεπιστρέφουν στον Κάτω Κόσμο, ευχαριστημένες για το ταξίδι τους αυτό στο παρελθόν κι ικανοποιημένες γιατί μπόρεσαν να ξαναϊδούνε τα επίγεια πράγματα.
- 15. Το Σάββατο αυτό όλες ανεξαιρέτως οι νοικοκυρές του χωριού έβραζαν σιτάρι και ζύμωναν με ιδιαίτερη ευλάβεια την λειτουργιά (πρόσφορο) για να τα πάνε στην εκκλησία. Μέσα στο πιάτο που έβαζαν το σιτάρι και τη λειτουργιά έγραφαν κι ένα σημείωμα με τα ονόματα όλων των νεκρών της οικογένειας για να τα μνημονεύσει ο παπάς και να ευχηθεί για την αιώνια ανάπαυσή τους. Ειδικά στο μνημόσυνο αυτό, ο παπάς με τις ευχές του και τα τρισάγιά του, καλόπιανε τις ψυχές των νεκρών και τις παρακαλούσε να ξαναγυρίσουν στον τάφο. Γιατί, λέει, μπορεί καμιά απ΄αυτές να παρασυρθεί από τις γλύκες της επίγειας ζωής, να ζηλέψει και να μη θέλει να ξαναγυρίσει στον Κάτω Κόσμο, οπότε είναι καταδικασμένη να τριγυρνάει εδώ κι εκεί όλο το χρόνο.
- 16. Οι γεωργοί δεν θεωρούν το Μάη τυχερό μήνα. Πιστεύουν ότι δε φέρνει καλή τύχη στα σπιτικά και γι΄αυτό δεν παντρεύονται αυτόν το μήνα. Η ζωή τον Μάϊο στα περισσότερα χωρία της Ηπείρου μεταφερόταν στα ορεινά. Βοσκή, άρμεγμα, παρασκευή τυριών και γιαουρτιού, που διακόπτονται από τα πανηγύρια, με την ευκαιρία των θρησκευτικών γιορτών, καθώς και το κούρεμα των γιδοπροβάτων, ήταν αυτά που γέμιζαν τη ζωή των τσοπάνηδων την άνοιξη και το καλοκαίρι στις θερινές τους κατοικίες, στα κονάκια και στις στρούγκες. Πριν μπει ο Θεριστής και αρχίσουν οι μεγάλες ζέστες, οι τσοπάνηδες έπρεπε να ελαφρώσουν τα ζωντανά από το μαλλί τους. Συνήθως το δεύτερο δεκαπενθήμερο γινόταν το κούρεμα των προβάτων στις στάνες των τσελιγκάδων, γεγονός που γιορταζόταν ιδιαίτερα. Μετά το κούρεμα η οικογένεια μετέφερε τα μαλλιά στο σπίτι και τις επόμενες μέρες τα έπλεναν στο ποτάμι ή τη νεροτριβή. Έβαζαν τα μαλλιά σε μεγάλα καζάνια με βραστό νερό και μετά τα στέγνωναν για να αρχίσει η επεξεργασία. Η διαδικασία του κουρέματος αναστάτωνε όλα τα κονάκια και έπαιρνε πανηγυρικό χαρακτήρα.
- 17. Το φεγγάρι του Μαρτιού Όσοι είναι ελεύθεροι, μόλις αντικρίσουν για πρώτη φορά το φεγγάρι του Μαρτίου, ρίχνουν πίσω τους κάτι δικό τους και λένε: «Φεγγαράκι μου μαρτίσιο, δείξε μου με ποιόν θα ζήσω». Τη νύχτα στον ύπνο τους θα παρουσιαστεί ο μελλοντικός τους σύντροφος, αγόρι ή κορίτσι. Το μαρτίτσι ή μαρτιάτικο ή Μάρτης Ένα άλλο έθιμο που υπήρχε γι’ αυτές τις ημέρες (κάποιοι το τηρούν και σήμερα) ήταν το μαρτίτσι ή Μάρτης. Παλαιότερα, μικροί και μεγάλοι το φορούσαν την παραμονή της 1ης Μαρτίου, για να μην τους “πιάσει” ο Μάρτης και τους μαυρίσει!
- 18. • Όταν οι κότες ξεφορτώνονται (τινάζουν) τα φτερά τους στην αυλή, σήμαίνει ότι θα έχεις μουσαφίρη. • Όταν κρέμεται αράχνη από κάποιο σημείο του σπιτιού, σημαίνει ότι θα έρθει επισκέπτης. • Όταν σε τρώει το αριστερό σου χέρι, σημαίνει ότι θα πάρεις χρήματα. Αν πρόκειται για το δεξί, σημαίνει ότι θα χαιρετήσεις κάποιον. • Αν χυθεί καφές στο φλιτζάνι, σημαίνει χρήματα. Αν χυθεί στο τραπέζι, σημαίνει γούρι.
- 19. Το κακό μάτι Μέσα σ΄ένα ποτήρι με νερό έσβηναν μερικά κάρβουνα, αφού πρώτα είχαν ονοματίσει το καθένα με τα ονόματα εκείνων που πίστευαν ότι ματιάστηκαν τελευταία. Αν το κάρβουνο επέπλεε, τότε και το αντίστοιχο πρόσωπο δεν είχε σχέση με το μάτιασμα, ενώ αν βούλιαζε, είχε κακό μάτι. Έβγαζαν από το ποτήρι τα κάρβουνα και έδιναν στον ματιασμένο να πιει τρεις φορές από το νερό αυτό, λέγοντας ταυτόχρονα και μερικά λόγια. Έτσι έφευγε από πάνω του το κακό μάτι.
- 20. Το μασκαρεμένο ντύσιμο των κατοίκων αποτελούνταν από μάσκες (προσωπίδες), ρούχα γερόντων, σιγκούνια, βράκες, ρόκες, κουδούνια, άμφια, τουφέκια, τσαρούχια, προβιές, κέρατα, και τόσα άλλα που προξενούσαν το γέλιο. Ήταν παλιές φορεσιές, σωστά κουρέλια που ήταν για πέταμα. Επίσης, κρεμούσαν σκορδαμάθες και κρομμυδαρμάθες, κέρατα, κριαρίσια ή βοδινά που κοσμούσαν τα μέτωπα τους και ουρές αλογίσιες ή βοδινές που τις κρεμούσαν πίσω τους. Άλλοι ντύνονταν με ολόκληρα τομάρια, κρεμούσαν κουδούνια και κύπρους διπλούς και τριπλούς και περπατούσαν ως και με τα τέσσερα σαν τα ζωντανά, χτυπούσαν ντενεκέδες ή άλλα παλιοσίδερα και χαλούσαν τον κόσμο. Γανώνανε τα πρόσωπά τους με μουντζούρα της τέντζερης ή του τηγανιού και έκρυβαν και λίγη μουντζούρα σ’ έναν τενεκέ και τον είχανε μαζί τους για τα αμασκάρευτα πρόσωπα που συναντούσανε μπροστά τους και τα οποία τα γανώνανε και τα φτιάχνανε με τα πιο παράξενα μουστάκια.
- 21. Αστρέχα η προεξοχή της στέγης Αμπάρι κιβώτιο ή χώρος αποθήκευσης σιτηρών Αμπατζάς φεγγίτης στη στέγη Αναγκαίος τουαλέτα Κεπέγκι κλειστός εξώστης, τμήμα του ορόφου το οποίο προεξέχει του περιμετρικού τοίχου του ισογείου Μπαγδατί εσωτερικός διαχωριστικός τοίχος με πηχάκια καρφωμένα σε ξύλινο σκελετό και επιχρισμένος με σοβά Τσατμάς ή τσιατμάς ελαφρός τοίχος μικτής κατασκευής - ξύλινος σκελετός καλυμμένος με πέτσωμα από λεπτά οριζόντια σανιδάκια καρφωμένα ανά αποστάσεις, τα οποία επιχρίονται με ασβεστοκονίαμα, ενισχυμένο με γιδότριχα
- 22. Τάσι χάλκινο πιάτο Τσούλι τρίχινο υφαντό δαπέδου Κατώι ισόγειο Ανώι όροφος Οντάς χειμωνιάτικο καθιστικό στο σπίτι /δωμάτιο που επικοινωνεί με το κρεβάτι και χαρακτηρίζεται ανάλογα με τη χρήση
- 23. Κανάτι συμπαγές παραθυρόφυλλο, πατζούρι Κιόσκι υπερυψωμένο δωμάτιο με συνεχόμενα παράθυρα Κονάκι πλουσιόσπιτο Οθωμανού γαιοκτήμονα Μεσάντρα ντουλάπα εξωτερική σε όλο το πλάτος του χώρου
- 24. Σε πολλές περιπτώσεις ο χορός αποτελούσε το κριτήριο για την επιλογή του γαμπρού και της νύφης, ενώ η συμμετοχή μιας κοπέλας σ’ αυτόν ήταν δείγμα ότι έφτασε σε ηλικία γάμου και ήταν έτοιμη να δεχθεί προτάσεις Στους δημόσιους αυτούς χορούς, ο καθένας είχε την θέση του και η σειρά του ήταν απόλυτα προκαθορισμένη, με βάση την κοινωνική του θέση,την ηλικία και το φύλο του. Μόνο στο Ζαγόρι επιτρεπόταν σε άνδρες και γυναίκες να αναμιγνύονται στο χορό και αυτό ήταν ασφαλώς αντανάκλαση του ανώτερου μορφωτικού-οικονομικού επιπέδου του χωριού Όλοι οι ηπειρώτικοι παραδοσιακοί χοροί χορεύονται σε σχήμα «ανοιχτού» κύκλου, με εξαίρεση τον «καγκελάρη» του χωριού Παπαδάτες, ο οποίος έχει σχήμα λαβύρινθου και τον «χορό των κοριτσιών» του Μετσόβου και της Μηλιάς, ο οποίος έχει σχήμα «κλειστού» κύκλου Κάποιοι από τους χορούς είχαν ιδιαίτερη χρήση, υπήρχαν για συγκεκριμένη γιορτή ή ώρα και συγκεκριμένους θεατές. Για παράδειγμα το «Πώς το τρίβουν το πιπέρι» χορευόταν μόνο από τους άνδρες, κυρίως στους γάμους, τις πρωινές ώρες όταν κάποιοι έρχονταν σε μεγάλο κέφι. Επίσης μπορεί να χορευόταν και στα καφενεία, υπό τις ίδιες συνθήκες, ποτέ όμως στο χοροστάσι, σε κοινή θέα, κατά την διάρκεια μεγάλων πανηγυρικών εκδηλώσεων.
- 25. Αυτό που χαρακτηρίζει γενικά τους Ηπειρώτικους χορούς σε ότι αφορά το ύφος είναι οι περιορισμένες και συγκρατημένες κινήσεις. Ο τρόπος όμως εκτέλεσης διαφέρει ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Τα βήματα των γυναικών είναι πιο στρωτά και μικρά και εκτελούνται από ολόκληρο το πέλμα, χωρίς ένταση, άρσεις, πηδήματα και καθίσματα. Το λίκνισμα του σώματος δεν συγχωρείται, ενώ το κεφάλι παραμένει σκυμμένο ως ένδειξη σεμνότητας. Επίσης δεν υπάρχουν για τις γυναίκες περιθώρια αυτοσχεδιασμού και τα βήματα θα πρέπει να ακολουθούνται αυστηρά. Αντίθετα οι άνδρες χορευτές έχουν την άνεση να κινούνται εντονότερα και να κάνουν μεγαλύτερα βήματα με αναπλάσεις και άρσεις. Επίσης το ελεύθερο δεξί χέρι του πρωτοχορευτή μπορεί να κινείται μπρος – πίσω, τεντωμένο ή λυγισμένο και να ακουμπάει στον αυχένα ή τη μέση του. Μια τέτοια κίνηση, φυσικά, ήταν αδιανόητη για τις γυναίκες.
- 26. Οι άνθρωποι
- 27. Μοναδικά σιροπιαστά γλυκά ή γλυκά του ταψιού όπως σαραγλί, καρυδόπιτα, αμυγδαλόπιτα, μετσοβίτικες φλογέρες, σκερ- μπουρέκ, κλωστάρι (παραδοσιακός μπακλαβάς με καρύδι) με σήμα κατατεθέν το γιαννιώτικο κανταΐφι είναι μερικά μόνο από τα γλυκά που μπορεί κανείς να γευτεί στην Ήπειρο. Ποιο είναι το μυστικό; Επιτυχημένο συνταίριασμα υλικών με ίνες κανταϊφιού, φύλλα μπακλαβά, καρύδια, αμύγδαλο και παχύρευστο σιρόπι. Ακόμα, θα βρείτε γλυκά του κουταλιού με όλα τα φρούτα και τους καρπούς της Ηπειρώτικης γης. Δοκιμάστε κάστανο, άγουρο σύκο, βατόμουρο, γλυκό δαμάσκηνο με κρασί και κανέλα, και γλυκό κολοκύθι.
- 28. Βασικό έδεσμα της ηπειρώτικης κουζίνας είναι οι πίτες της, καθημερινές ή γιορτινές, απλές και πολύπλοκες, αλμυρές, γλυκές με φύλλο ή χωρίς φύλλο, γεμισμένες με κάθε λογής υλικά, μιας και στην Ήπειρο, όλα γίνονται πίτες: το κρέας, το ψάρι και τα ζυμαρικά, τα χόρτα, τα λαχανικά… Κοντολογίς, τα πάντα -χορτόπιτα, τυρόπιτα, γαλατόπιτα, πρασόπιτα, λαχανόπιτα, κιμαδόπιτα, μανιταρόπιτα, μακαρονόπιτα και τόσα άλλα γευστικά αριστουργήματα από απλά και λιτά υλικά, που συνδυάζουν τη σοφία της μαγειρικής οικονομίας με την υψηλή γαστρονομία!
- 29. Κατά την παραμονή σας στην Ήπειρο, μην παραλείψετε να απολαύσετε τη φρεσκάδα και την αρωματική φινέτσα των λευκών κρασιών της Ζίτσας και τη βουνίσια στιβαρότητα των ερυθρών του Μετσόβου, με έντονη προσωπικότητα και αντοχή στον χρόνο. Στο Μέτσοβο, στους πιο ορεινούς αμπελώνες που έχει η χώρα μας, σε υψόμετρο που φτάνει τα 950 μ. - 1000 μ. δοκιμάστηκε, πρώτη φορά σε ελληνικό έδαφος, η καλλιέργεια του Cabernet Sauvignon, που πλέον συναντούμε σε κάθε αμπελουργική ζώνη της χώρας, ενώ καλλιεργείται ακόμα Cabernet Franc, Merlot, Traminer, Chardonnay και Βλάχικο. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε την Ντεμπίνα, μια ποικιλία Ηπειρώτισσα (καλύπτει το 95% περίπου του αμπελώνα), που καλλιεργείται στην αμπελουργική ζώνη Ζίτσα και δίνει το φημισμένο λευκό κρασί ΟΠΑΠ Ζίτσα, καθώς και τους γνωστούς ημιαφρώδεις και αφρώδεις οίνους. Τα κρασιά της ποικιλίας αυτής ξεχωρίζουν για τη δροσιστική οξύτητά τους και συνοδεύουν ιδανικά τις τοπικές συνταγές. Πριν φύγετε από την Ήπειρο, δοκιμάστε επίσης παλαιωμένο τσίπουρο και ηδύποτα της περιοχής με τις γεύσεις του κράνου και του βατόμουρου. ... και οίνος
- 30. http://www.visitgreece.gr/el/citybreak http://www.ipirosparadosi.gr/index.php?option=com_content& view=section&id=24&Itemid=40 https://www.tripadvisor.com.gr/Attractions-g189453-Activities- Ioannina_Ioannina_Region_Epirus.html http://www.ipeirotes-agriniou.gr/category/folklore-epirus/ http://www.syllogosipirotonkozanis.gr/tags/eyretirio/laografia