1. Coñecer as cidades: Valencia
É a capital da provincia que leva o mesmo nome, e tamén da Comunidade Autónoma de Valencia.
Está situada no levante español, sobre a gran llanura aluvial dos ríos Xúcar e Turia, no centro da
depresión valenciana. Esta llanura está ao sur do sistema Ibérico, e a depresión linda, ao norte, ca
Serra Calderona, ao noroeste ca Serranía do Turia, ao oeste ca Serra das Cabrillas, ao suroeste co
macizo do Caroig e polo sur co Mondúver. As súas coordenadas son: 39º 28’ 00” Latitude Norte / 0º
22’ 30” Lonxitude Oeste, e unha altitude de 15 m sobre o nivel do mar.
A cidade de Valencia conta con varios lugares e espazos naturais, como son o Parque natural da
Albufera, o marjal de Rafalell e Vistabella, a horta valenciana e as praias urbanas das Arenas,
Malvarrosa, e máis ao norte a da Patacona.
O río que atravesa a cidade é o Turia, que debido as riadas que producía na cidade foi desviado o seu
cauce e actualmente esta zona converteuse nun espazo lúdico-cultural chamado o xardín do Turia.
Goza dun extraordinario clima mediterráneo, mediterráneo típico, con invernos temperados e
veráns cálidos. A temperatura media anual é de 17,8ºC, con unha amplitude térmica que oscila entre
os 11,5ºC de xaneiro e o 25,5ºC de agosto. As precipitacións anuais están por encima dos 459mm
con mínimos moi marcados no verán e máximos no outono, polo efecto da gota fría.
A cidade ten uns 800 000 habitantes, pero esta cantidade aumenta ata 1 774 201 habitantes ca súa
área metropolitana.
En canto as comunicacións conta con unha moderna rede: aeroporto, ferrocarril (AVE), autopistas,
porto autónomo.
Valencia foi fundada no ano 138 aC polos romanos como colonia provisional. É unha cidade que
sufreu destrucións, repoboacións e incluso abandonos. No século I contaba con grandes edificios
públicos: o foro, o circo, porto fluvial situado onde están hoxe as Torres de Serranos; e era unha
ciudadela amurallada estratexicamente situada nunha terraza fluvial do río Turia, próxima ao mar e
atravesada pola Vía Augusta (calzada romana que unía Italia co Sur peninsular). É nesta época
romana cando aparece unha das figuras máis emblemáticas da cidade: San Vicente.
2. Pero vai a ser na etapa árabe cando Valencia viva os primeiros momentos de esplendor. No ano 718
chegan os árabes, que van a permanecer durante cinco séculos, e introducen nestas terras fértiles,
próximas a cidade, novas especies agrarias de regadío: cítricos, palmeras, esparto, arroz, azafrán,
horchata, etc. A eles tamén se debe o aproveitamento da auga (construción de acequias), un ben tan
preciado nunha zona onde as precipitacións son escasas e irregulares.
A cidade vai medrando e no século X (aparición dos reinos de taifas) constrúese a muralla (con sete
portais) de envidiable carácter defensivo que, con modificacións e ampliacións permanece en pe ata
1865, facendo de Valencia a praza máis forte de Al-Andalus. Desa época é a eliminación do cauce
secundario do río Turia que envolvía a cidade (Valencia estaba asentada sobre unha illa fluvial,
semellante a de París), ante as continuas crecidas do río.
O plano da cidade, nesta época, tiña un trazado laberíntico con rúas sen saída, tortuosas e estreitas,
con multitude de edificios hacinados, como calquera cidade do mundo islámico.
Desde o punto de vista cultural presenta un notable desenvolvemento co florecemento de poetas
arábigo-valencianos. Posteriormente será nos séculos XII e XIII cando aparece un apoxeo cultural nos
ámbitos da botica, mediciña, historia ou xeografía.
Valencia foi conquistada polo Cid no 1094, e posteriormente por Xaime I O Conquistador no 1238,
conquista definitiva que acaba con cinco séculos de dominación musulmá. Xaime I converte o reino
de Valencia nun reino autóctono e nun estado soberano da Coroa de Aragón.
3. A cidade sofre unha remodelación: modificación do trazado urbano durante o século XIII e XIV: os
mouros que non abandonaron a cidade foron trasladados extramuros, coñecido como a mourería;
os xudeos ubicáronos nun barrio amurallado, a xudería, barrio que desaparece co crecemento e
esplendor do século XV. Pasouse a cristianizar a cidade: as antigas mesquitas convértense en igrexas
(a catedral empézase a construír sobre a gran mesquita, no ano 1262), e tamén se constrúen outras
novas, introducindo o gótico cisterciense. Modifícase o debuxo das rúas árabes tirando edificios e a
estruturar a cidade ao entorno de novas parroquias. Reorganizouse o territorio e redactáronse
normas regulares e regras (código marítimo). Mantivéronse algunhas institucións e cargos da época
musulmán, como o Tribunal das Augas (vixente aínda hoxe, encargado de regular o uso da auga) ou
o Mostassaf, que controlaba o mercado, os pesos, medidas, precios e transacións. Valencia ten
moeda propia en 1247.
Lugar e reunión do Tribunal das Augas
No século XIV xurden penosos acontecementos: peste negra,(1348), epidemias famentas, a guerra
da Unión, problemas sociais, crecidas do Turia, guerra con Castela, que complican a convivencia
entre as comunidades cristiá, xudea e musulmana, pero que non impediron o crecemento da cidade:
construción da ponte de Serranos (toda de pedra) e o da Trinidade, modificación e ampliación das
vellas murallas, porque Valencia dispuña dun importante tráfico comercial e mercantil que a levan,
no século XV, a gozar dun esplendor demográfico, económico e cultural grande e chega á condición
de gran porto mediterráneo, desde o punto de vista mercantil e financeiro, comparable con Venecia,
Xénova e Marsella.
Esta sociedade rica e opulenta, unha das maiores potencias económicas do Mediterráneo, foi
sensible cos máis desfavorecidos e en 1409 o padre Gilabert Jofré funda o primeiro hospital
psiquiátrico do mundo, ano de nacemento da advocación a virxe dos Desamparados, patroa de
Valencia. Pero tamén é momento de intolerancia relixiosa (1456 asalto a mourería: peche do barrio).
Había que embelecer a cidade. O centro cívico estaba na praza da Seo (hoxe praza da Virxe), no foro
romano e alí instálanse os edificios dos organismos rectores. Tamén se impulsan obras na catedral, o
Miguelete (campanario), amplíase Santo Domingo, álzanse as torres de Quart, A Lonxa da Seda, o
palacio da Generalidad, fúndase o Estudo Xeral que en 1502 convértese en Universidade de
Valencia, o palacio do Almirante (gótico civil), levántanse multitude de palacios na zona da actual rúa
de Caballeros.
Cabaleiros e escritores comparten espazo con burgueses.
4. Praza da Virxe O Miguelete (campanario)
Torres de Quard
Exterior e interior da Lonxa da Seda
5. O Renacemento entra en España a través de Valencia e a imprenta instálase aquí en 1472/73. O 1º
libro impreso en España en 1474 leva por título “Las Trobes e Iahors a la Verge María”.
Desde finais do XV en Valencia funcionou o Tribunal da Inquisición, e desde o punto de vista
lingüístico a cidade viviu un proceso de castelanización dos estamentos privilexiados, e o castelán
empeza a inundar a literatura.
No XVII, a expulsión mourisca (a maioría vivía no campo) leva a unha grave crise económica, pero o
rei Felipe IV concede maior liberdade ao goberno da cidade e a situación cambia: mentalidade
revitalizadora, facendo que na Valencia barroca sexa o principal porto da monarquía hispana no
Mediterráneo.
En 1679 o rei Carlos II concede o privilexio de porto franco . Renóvase a industria téxtil e
introdúcense novas técnicas. Nesta época destacan as obras da capela (hoxe basílica) da Virxe dos
Desamparados, o presbiterio da catedral, a renovación da igrexa de San Juan do Mercado (Os Santos
Juanes) nun barroco italiano, a torre de Santa Catalina.
Igrexa dos Santos Juanes Torre Sta Catalina
En esta época hai que citar a pintores como Ribalta e Ribera. O mundo cultural, moi activo (tertulias,
bibliotecas, academias costeadas polos mecenas) vai medrando en importancia da preilustración e a
ilustración valencianas: realízanse experimentos científicos, investigacións microscópicas, etc.
As convulsións e revoltas populares van a estar presentes no novo século, influíndo gravemente a
guerra de Sucesión nos enfrontamentos sociais, onde os valencianos toman partido por Carlos de
Austria, e Felipe V , como castigo, decreta a abolición dos Fueros valencianos e de Aragón. A nobreza
e a burguesía valenciana afrancesáronse. A finais do XVIII o desenrolo funcionaba acorde cas teorías
da Ilustración, racional e intelixente, así en 1768 inaugúrase a Real Academia de Nobres e Belas
Artes de San Carlos, e en 1776 fúndase a Sociedade de Amigos do País de Valencia (sendo a 3ª
despois de País Vasco e Madrid), e posteriormente a Escola Industrial, que se dedicaba a introdución
e mellora de cultivos.
6. A cidade seguía cambiando e, dentro do afán organizador quedaba dividida en barrios e o seu
término en cuartos –Campanar, Benimaclet, Ruzafe e Patraix- , creándose ao mesmo tempo os
alcaldes de barrios.
Barrios de Valencia
Tamén se inicia o empedrado de rúas, alumeado público, levantamento e barandilla do lado dereito
do Turia. É nesta época na que os riegos valencianos traspasa fronteiras por consideralos modélicos,
dahí que agrónomos das principais potencias europeas veñan a estudalos.
As obras do porto inicíanse a finais do XVIII, despois de conseguir que o monarca autorizase o
comercio con América.
O novo estilo arquitectónico, o Neoclasicismo, está presente na construción de novos edificios:
Palacio do Temple (despois do derrivo por un terremoto do edificio antigo), a Aduana (hoxe Pazo de
Xustiza), Escola Pía, Casa da Ensinanza e, na Porta Real, o Pazo do Marqués de Dos Aguas (obra
maestra do Rococó valenciano), desde 1971 sede do museo cerámico.
Museo cerámico
O afrancesamento dos gustos arraigou entre os valencianos: traxes, costumes, cancións,.... .Hai que
sinalar a importancia da sedería valenciana e que hoxe se pode apreciar no Colexio Maior da Arte da
Seda.
O século XIX, etapa revolucionaria, e Valencia tamén vive esa revolución, pero urbanística , que porá
os cementos desa cidade moderna. O esforzo por adecuar a súa peculiar estrutura as novas
7. necesidades da burguesía leva a novos espazos, sans e decorosos, onde os negocios e o ocio teñen a
súa importancia. Novos plans urbanísticos da cidade levan ao derrivo de edificios, aparecen novas
rúas e prazas, novos edificios e instalacións, ocupacións de algúns edificios relixiosos por institucións
civís e militares, ampliación do Mercado, nova ubicación da Pescadería, construción da Praza
Redonda (1839), inauguración do primeiro tramo do ferrocarril Valencia-Grau (porto) , e
construción da 1ª estación de Ferrocarril (1852), construción da praza de toros.
Valencia precisa medrar e nesa expansión derríbanse murallas, é a unión da cidade co Grau (porto),
a ronda da muralla convértese na moderna circunvalación e inicíanse as obras do Ensache. É o
período clave de transformación no que está presente o facer compatible o entramado do casco
antigo ca proposta xeométrica de crecemento. Mellórase o sistema viario e póñense en marcha
grandes proxectos: Paseo Valencia-Cabanyal, ensanche do leste e o camiño de Tránsitos.
Nos anos 60 hai un movemento social comprometido ca recuperación da lingua e das tradicións
valencianas.
O século XX vese favorecido pola ampliación do espazo urbanístico de finais do XIX e o acercamento
ao mar. O trazado da antiga muralla transfórmase na vía de circunvalación da cidade e o
modernismo vai embelecer as principais rúas do ensanche. O novo Mercado Central está en fase de
construción e tamén o modernista Mercado de Colón, a Estación de Ferrocarril do Norte, a praza do
Concello e a zona de Colón reciben a influencia neogótica modernista.
Mercado Central Mercado Colón
A pequena explotación industrial vaise modernizando e acelerando en expansión. A burguesía
industrial e comercial consolídanse e iso vese nos plans de reforma.
Nas artes destacan Joaquín Soroya (pintor), Mariano Benlliure (escultor) e Vicente Blasco Ibáñez
(escritor).
Tamén hai un aumento da poboación froito da anexión de concellos limítrofes.
Desde finais dos 80 a cidade empeza lenta e progresivamente a proxectar os seus obxectivos
mirando ao futuro. Apróbanse grandes proxectos: Palau da Música, a Cidade das Artes e das
Ciencias, Palacio de Congresos, rehabilitación do casco antigo, o IVAM, o metro, a recuperación de
palacios como centros oficiais ou culturais.
8. Palau da Música
Cidade das Artes e das Ciencias
Actualmente a economía da cidade céntrase nos servizos, acollendo ao 84% da poboación, e mantén
unha base industrial na que está o 5,5% da poboación ocupada. As actividades agrícolas perviven no
municipio con unhas 3973 ha ocupadas por cultivos de horta e cítricos e unha ocupación do 1,1% da
poboación activa.
Durante o século XX prodúcese un despegue das fallas como festa grande,e son Festas de interese
turístico internacional desde o 25 de Xaneiro de 1965.
O Tribunal das Augas e Patrimonio cultural inmaterial da humanidade desde o 2009.
