Ερευνητική Εργασία (Πρότζεκτ) της Α2 Τάξης του ΓΕΛ Αράχωβας. 2015-16

1. ΓΕΛ Αράχωβας
Τμήμα Α2
Σχολικό έτος 2015-2016
Ερευνητική εργασία
«Το φαρμακείο της φύσης»
Η υπεύθυνη καθηγήτρια
Νιούκα Δέσποινα
Κλ.ΠΕ11 Φυσικής Αγωγής

2. Μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα:
1. Οικονόμου Νικόλαος
2.Παναγιωτίνου Σωτηρία-Παναγιώτα
3.Παπαγεωργίου Ειρήνη
4.Παπαγεωργίου Ευσταθιος
5.Πλήτσος Παναγιώτης
6.Συζίου Αγγελος
7.Σύρου Αικατερίνη
8.Σύρου Μαρία
9.Σφουντούρη Παγωνίτσα
10.Τίντος Ιωάννης
11.Τσάρα Σαμπρίνα
12.Τσέλιου Χριστιανα
13.Τσέτσι Έρσι

3. Περιεχόμενα
1. Εισαγωγή-Αυτοφυή φυτά και βότανα
2. Ιστορική Αναδρομή
Από την αρχαιότητα ως σήμερα
3. Κατάλογος βοτάνων
Οι ιδιότητες και η χρήση τους
4. Αντιοξειδωτικά βότανα
5. Καλλυντική χρήση των βοτάνων
6. Συμβουλές για συγκομιδή και αποθήκευση βοτάνων και αρωματικών φυτών
7. Πρακτικές Συνταγές
8. Επαγγελματική Αποκατάσταση-Επίλογος
9. Φωτογραφίες των μαθητών κατα τις εκπαιδευτικές επισκέψεις
10. Πηγές

4. 1. Εισαγωγή
*ΑΥΤΟΦΥΗ ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ*
Η φύση αποτελεί το μεγαλύτερο φαρμακείο! Το μυστικό της υγείας και της ομορφιάς
βρίσκεται καλά κρυμμένο στα βότανα, δηλαδή τα αυτοφυή φυτά και ιδίως αυτά που φυτρώνουν
στους καλλιεργημένους αγρούς και χρησιμοποιούνται σα φάρμακο για τις διάφορες παθήσεις.
Η χώρα μας είναι από τις πλουσιότερες του κόσμου σε βιοποικιλότητα. Η ελληνική
χλωρίδα έχει έναν αξιόλογο αριθμό σπανίων βοτάνων και αρωματικών φυτών όπως το τσάι του
βουνού, το θυμάρι , τη ρίγανη , τη μέντα , το φασκόμηλο και το δίκταμο που βρίσκονται μόνο
στον ελλαδικό χώρο.
Τα αυτοφυή φυτά της Ελλάδας είναι περίπου 7.000! Σύμφωνα με την ενημέρωση της Δρ.
Πηνελόπης Σωτηρίου του Βιολογικού Πανεπιστημίου Αθηνών κατά την εκπαιδευτική επίσκεψη
των μαθητών στο πλαίσιο του Project , τα 700 από αυτά είναι ενδημικά , δηλαδή δεν τα
βρίσκουμε σε άλλη χώρα ,ενώ το 20% περίπου είναι αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά.
Τα αυτοφυή φυτά της Ελλάδας αποτελούν το 50% των αυτοφυών φυτών της Ευρώπης.
Κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα : Δίκταμο Κρήτης, Μαστιχόδεντρα Χίου, Αχιλλέα,
Σιδερίτης (τσάι του βουνού), Ρίγανη (στην Ελλάδα παρουσιάζει 30 διαφορετικές παραλλαγές με
διαφορετικά χαρακτηριστικά η κάθε μία. Η μυρωδάτη ρίγανη, που φεύγει στο εξωτερικό είναι η
Greek Oregano), ο κρόκος Κοζάνης, η μέντα και πολλά άλλα.
Από τα αρωματικά μας φυτά το 50 έως 60 % δεν καλλιεργείται, αλλά συλλέγεται και
είναι επιτακτική ανάγκη να προστατευθεί, εξηγεί η κα. Ιωάννα Χήνου καθηγήτρια του ΕΚΠΑ
καθώς η άγνοια οδηγεί στην εξαφάνιση κάποιον βοτάνων και αρωματικών φυτών.

5. 2.ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Τα βότανα από την αρχαιότητα έως σήμερα
Ο Ελλαδικός χώρος λόγω της συστάσεως του εδάφους , της γεωγραφικής του θέσης και του
κλίματός του διέθετε πλουσιότατη χλωρίδα από την αρχαιότητα, με την Κρήτη να πρωτοστατεί
στην εκμετάλλευση της πλούσιας βλάστησης για την παρασκευή αρωμάτων, αλοιφών,
φαρμάκων και καλλυντικών.
Στα πήλινα αγγεία μάλιστα και στις πινακίδες της Γραμμικής Β περιλαμβάνονται διάφορα
φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά, όπως ο κορίανδρος (κόλιαντρο), το σφάκον ή αλελίσφακον
(φασκομηλιά), το κρίταμον, η μαστίχη από τη ρητίνη της τερεμίνθου, το λάδανον από το φυτό
κίστος ο Κρητικός, τη μυρτιά, το μάραθο, τον κέδρο, τη μαντζουράνα, το ελαιόλαδο και πολλά
άλλα που μαρτυρούν την αξία των αρωματικών φυτών και βοτάνων.
Η θεά Αφροδίτη λέγεται πως έψαξε στην Κρήτη και έκοψε δίκταμο για να γιατρέψει το
λαβωμένο Αινεία που ο μύθος λέει ότι ήταν γιός της. Από την εποχή του Ομήρου αναφέρονται
φάρμακα « ανδροφόνα », δηλαδή δηλητηριώδη βότανα με τα οποία επάλειφαν τα βέλη,
φάρμακα οδυνήφατα που ήταν παυσίπονα και φάρμακα λυγρά που προκαλούσαν αμνησία. Οι
μεγάλοι γιατροί της αρχαιότητας , ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός καθώς και ο Διοσκουρίδης ο
φαρμακολόγος, χρησιμοποιούσαν βότανα για θεραπευτικούς σκοπούς και παρασκευή
φαρμάκων εκ των οποίων αρκετά ακόμα και σήμερα αποτελούν τη βάση για την παραγωγή
φαρμάκων.

6. ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ
Ο πρώτος παθολόγος
Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε στην Κω περίπου το 460 π.Χ. και θεωρείται μια από τις
σημαντικότερες
Φυσιογνωμίες στην ιστορία της Ιατρικής. Γνωστός ως «ο πατέρας της Ιατρικής»,
θεωρήθηκε ο μέγιστος παθολόγος της εποχής του. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και σήμερα οι
γιατροί σε ολόκληρο τον κόσμο δίνουν τον «όρκο του Ιπποκράτη» για την απόκτηση του
πτυχίου τους. Ο μεγάλος φιλόσοφος απορρίπτει για πρώτη φορά τη μυστηριακή θρησκεία, που
ερμήνευε ως υπεύθυνο των ασθενειών το θεϊκό στοιχείο. Ο Ιπποκράτης, όμως, είναι πάνω από
όλα άνθρωπος. Αυτό που τον ενδιαφέρει είναι ο άνθρωπος. Ήταν τρομερά επαναστατικός για
την εποχή του. Δεν ξεχώριζε άνδρες και γυναίκες, ελεύθερους και δούλους. Γι’ αυτόν υπήρχαν
μόνο ασθενείς και το καθήκον του γιατρού ήταν να βρίσκεται στο προσκέφαλο του κάθε
αρρώστου. Μελετάει την ανθρώπινη φύση, το σώμα και τη λειτουργία του, αλλά και την
επίδραση που έχει το κλίμα και το περιβάλλον στην υγεία. Για την εφαρμογή της Ιατρικής
χρησιμοποιούσε φυτά και βότανα, γιατί πίστευε βαθιά στη δύναμη της φύσης. Από τα περίπου
256 φυτά που χρησιμοποιούσε, αρκετά αποτελούν τη βάση ακόμα και σύγχρονων φαρμάκων.
Κως: ο Κήπος του Ιπποκράτη
Φασκομηλιές, ροδιές, δάφνη και μαντζουράνα παρελαύνουν μπροστά στα μάτια του
επισκέπτη σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον … Ο Ιπποκράτης, με τη δημιουργία
αυτού του φαρμακευτικού κήπου φαίνεται να βρίσκει επιτέλους τη θέση που του αξίζει στη

7. γενέτειρά του την Κω, όπου 256 είδη φυτών και βοτάνων επιστρέφουν στο προσκήνιο χάρη στη
θεραπευτική τους δύναμη.
Μάραθος
Χρήση σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: Για τους πόνους της μήτρας και τη μητρορραγία.
Θεωρείται επίσης ότι βοηθά στη σύλληψη.
Σύγχρονη χρήση: Για τους πόνους των ματιών, την κυστίτιδα, τα αρθριτικά.
Προφυλάσσει από τη γρίπη, το βήχα, τον κοκίτη, το άσθμα, τις στομαχικές διαταραχές, τη
ναυτία και τους κοιλιακούς πόνους των παιδιών. Οι σπόροι του βοηθούν την πέψη των μωρών.
Ο μάραθος θεωρείται ότι αυξάνει το γάλα στις θηλάζουσες μητέρες, ενώ χρησιμοποιείται για τον
καθαρισμό και τον αρωματισμό του στόματος, είναι ευεργετικός για τα μαλλιά και
αντιρυτιδικός.
Μύθος: Οι αρχαίοι Έλληνες το έλεγαν « μάραθρον » και το θεωρούσαν σύμβολο
επιτυχίας. Το όνομά του οφείλεται στο ότι φύτρωνε στο Μαραθώνα. Ο Πλίνιος το αναφέρει σε
συνταγές του, ενώ πίστευε ότι τα φίδια έτρωγαν μάραθο για να αλλάζουν δέρμα. Το 10ο αιώνα
συνδέθηκε με τη μαγεία , ενώ την περίοδο του Μεσαίωνα ταυτίστηκε με το αδυνάτισμα, γιατί
πίστευαν ότι οι σπόροι του έκοβαν την όρεξη.
Μαντζουράνα
Χρήση σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: Ως καθαρτικό.
Σύγχρονη χρήση: Ως αναλγητικό σε μυϊκούς πόνους, διαστρέμματα και νευραλγίες.
Μύθος: Στην αρχαία Ελλάδα στεφάνωναν με αυτό νιόπαντρα ζευγάρια ως σύμβολο
ευτυχίας. Στην Κρήτη το φορούσαν οι ηγέτες ως σύμβολο τιμής. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε ως
καρύκευμα, ρόφημα και θερμό επίδεμα για την ανακούφιση των μυϊκών πόνων. Οι αρχαίοι
Έλληνες πίστευαν ότι αν ένα κορίτσι βάλει στο κρεβάτι της μαντζουράνα , η Αφροδίτη θα της
αποκαλύψει το μελλοντικό της σύζυγο.
Δάφνη
Χρήση σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: Χρησιμοποιήθηκε σε καταστάσεις υστερίας και
θεωρείτο ότι διευκολύνει τον τοκετό.
Σύγχρονη χρήση: Ως αφέψημα ή έγχυμα κατά των εντερικών προβλημάτων.
Το αιθέριο έλαιό της είναι αντισηπτικό και μυκητοκτόνο, θεωρείται ισχυρό αναλγητικό
και έχει σπασμολυτική δράση.

8. Μύθος: Στην Ελλάδα η δάφνη αναφέρεται ήδη από την εποχή του Ομήρου. Ήταν ιερό
δέντρο, αφιερωμένο στο θεό Απόλλωνα. Πρώτα οι Έλληνες και έπειτα οι Ρωμαίοι συνήθιζαν να
στεφανώνουν με κλαδιά δάφνης τους νικητές των αγώνων. Έτσι, ακόμα και σήμερα η δάφνη
ταυτίζεται με τη δόξα, τη νίκη και την υπεροχή.
Μυρτιά
Χρήση σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: Χρησιμοποιήθηκε για τις πλύσεις της ευαίσθητης
περιοχής των γυναικών, ενώ ο χυμός από τα βρασμένα φύλλα της θεωρείτο ότι διευκόλυνε τον
τοκετό.
Σύγχρονη χρήση: Χρησιμοποιείται στην περίπτωση πονόδοντου, συνιστάται για τη
θεραπεία των φλεγμονών και των μολύνσεων του γαστρεντερικού συστήματος, ενώ το έλαιο της
έχει αντισηπτικές ιδιότητες.
Μύθος: Η αρχαία Μύρτος ήταν αφιερωμένη στη θεά Αφροδίτη και αποτελούσε σύμβολο
παρθενίας. Οι αρχαίοι Έλληνες φορούσαν μύρτινα στεφάνια στις διάφορες θυσίες.
Ιεροβότανο
Χρήση σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: Κατά της στείρωσης.
Σύγχρονη χρήση: Ως έγχυμα είναι εφιδρωτικό και διεγερτικό της λειτουργίας του
συκωτιού, της πέψης και του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ χρησιμοποιείται και για την
αντιμετώπιση του πυρετού. Παράλληλα, συμβάλλει στην απορρόφηση τροφών από τον
οργανισμό και θεωρείται κατάλληλο για την αντιμετώπιση του πονοκεφάλου, της εξάντλησης,
του άγχους και της αϋπνίας. Πλύσεις με το έγχυμα συστήνονται για στοματικά έλκη και αδύναμα
ούλα.
Ως κατάπλασμα είναι κατάλληλο για μώλωπες, εξαρθρώσεις και τσιμπήματα εντόμων.
Μανδραγόρας
Χρήση σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: Ως αναισθητικό και ισχυρό εμμηναγωγό. Το
αφέψημα της ρίζας του θεωρείται ιδανικό σε περιπτώσεις μανιοκατάθλιψης.
Σύγχρονη χρήση: Έχει αναισθητική δράση, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται ως σύμβολο της
αναισθησιολογίας. Λέγεται και καλάνθρωπος, επειδή το σχήμα της ρίζας του θυμίζει ανθρώπινη
μορφή, ενώ έχει χρησιμοποιηθεί και ως (ψυχότροπο) ναρκωτικό. Μάλιστα, πιστεύεται ότι σε
μεγάλη δόση προκαλεί παράνοια.
Ως κατάπλασμα, με τη χρήση των φύλλων και της ρίζας του, είναι αναλγητικό των
ρευματικών και αρθριτικών πόνων.

9. Ως αφέψημα, με τη χρήση της ρίζας του, βοηθά στην αντιμετώπιση δερματικών
διαταραχών και ελκών.
Κέδρος
Χρήση σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: Ως αναλγητικό μετά τον τοκετό και εναντίον της
μητρορραγίας.
Σύγχρονη χρήση: Ως έγχυμα, είναι κατάλληλο για τις στομαχικές διαταραχές, τα
κρυολογήματα και τη δυσμηνόρροια. Καταπραΰνει τα νεύρα και δρα κατά των κολικών και των
προβλημάτων της ουροδόχου κύστεως.
Ως αφέψημα, βοηθά την πέψη, λειτουργεί ως διουρητικό, αιμοκαθαρτικό και τονωτικό
όλων των λειτουργιών του οργανισμού. Εξωτερικά χρησιμοποιείται με πλύσεις ως απολυμαντικό
και αντισηπτικό.
Εντριβές με το χυμό των καρπών του ανακουφίζουν από τις ισχιαλγίες.
Φασκόμηλο
Χρήση σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: Για πνευμονικά νοσήματα και ως αναλγητικό της
μήτρας.
Σύγχρονη χρήση: Ως έγχυμα, αποτελεί εξαιρετικό φάρμακο για το κρυολόγημα, τη
λαρυγγίτιδα και την αμυγδαλίτιδα. Διεγείρει την πέψη, τονώνει το νευρικό σύστημα και σταματά
την εφίδρωση. Βοηθά σε περιπτώσεις αμηνόρροιας και επώδυνης περιόδου. Οι κομπρέσες του
ανακουφίζουν και επουλώνουν κοψίματα, τραύματα και πληγές, ενώ πλύσεις με το έγχυμα
καταπολεμούν την πιτυρίδα.
Ως αφέψημα, είναι διουρητικό και αποτοξινωτικό, που ενδείκνυται για θεραπεία της
αρθρίτιδας.
Το αιθέριο έλαιο του είναι αντισηπτικό, δρα κατά των βακτηρίων και των μυκήτων, ενώ
σε χαμηλή δόση είναι διεγερτικό και αποτελεσματικό κατά της αρθρίτιδας.
Δυόσμος
Χρήση σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: Ως καθαρτικό της μήτρας.
Σύγχρονη χρήση: Ως έγχυμα, έχει δράση αντισπασμωδική, εφιδρωτική, καταπραϋντική,
ηρεμιστική και χωνευτική, ενώ συστήνεται για ναυτία, δυσπεψία, ημικρανία, κολικό, πυρετό,
σπασμούς, κράμπες και πέτρες στη χολή.

10. Ως κατάπλασμα, ανακουφίζει από τους ρευματισμούς και τις νευραλγίες, ενώ δρα κατά
ορισμένων δερματοπαθειών. Παράλληλα, μειώνει το πρήξιμο του στήθους κατά το θηλασμό.
Ως αιθέριο έλαιο, χρησιμοποιείται με εντριβές για να ανακουφίσει από τον πονοκέφαλο,
τον πυρετό και τους πόνους της περιόδου. Με εισπνοές, βοηθά στη ρινική αποσυμφόρηση και με
πλύσεις δρα κατά των δερματικών φλεγμονών, της φαγούρας, των εγκαυμάτων και των
τσιμπημάτων από κουνούπια.
Αγριοτριανταφυλλιά
Χρήση σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: Ως κατάπλασμα στα οιδήματα και στις φλεγμονές
και ως εμμηναγωγό.
Σύγχρονη χρήση: Το έγχυμα των πετάλων είναι διουρητικό και καταπραϋντικό των
νεύρων, ωφέλιμο στην αντιμετώπιση της αϋπνίας, της δυσκοιλιότητας και της χρόνιας
εντερίτιδας. Το έγχυμα από τα φύλλα του είναι φάρμακο για τη διάρροια και τις πέτρες στα
νευρά. Οι καρποί του θεωρείται ότι έχουν διουρητική, αναζωογονητική και βιταμινούχο δράση.
Το αφέψημα των πετάλων είναι τονωτικό και καθαρτικό. Το αφέψημα από τους καρπούς
βοηθά στην αντιμετώπιση της αϋπνίας και της εντερίτιδας, ενώ με εξωτερικές πλύσεις
συμβάλλει στη θεραπεία οφθαλμολογικών φλεγμονών.
Ροδιά
Χρήση σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: Ως αντιεμετικό και αιμοστατικό.
Σύγχρονη χρήση: Ως αφέψημα με τη χρήση των ανθών του είναι τονωτικό και στυπτικό,
ενώ με πλύσεις του στόματος δρα κατά της ουλίτιδας.
Ο χυμός του ροδιού δίνεται σε περιπτώσεις πυρετού και προβλημάτων του
ουροποιητικού συστήματος. Θεωρείται ότι έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

11. ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΔΗΣ
Ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης ο Αναβαρζεύς (40-90μ.Χ.) ήταν αρκετά μεταγενέστερος του
Θεόφραστου και πολύ σημαντικός βοτανολόγος - φαρμακολόγος. Έγινε γνωστός για το
πεντάτομο έργο του «Περί ύλης ιατρικής» το οποίο ήταν σε ευρεία χρήση μέχρι περίπου το
1600. Γι' αυτό και θεωρείται ο μεγαλύτερος φαρμακολόγος της αρχαιότητας. Ακολουθώντας το
Ρωμαϊκό στρατό σε διάφορες εκστρατείες, είχε την ευκαιρία να παράγει φαρμακολογικό έργο
παρατηρώντας τη συμπεριφορά των φυτών κυρίως στις Μεσογειακές χώρες. Ήταν δηλαδή
στρατιωτικός ιατρός. Κατέταξε τα φυτά σε ομάδες με βάση τα βοτανικά τους γνωρίσματα.
Έγραψε τα συνώνυμα των φυτών αλφαβητικά κατά λαούς και κατά πρόσωπα. Το έργο του
«Περί ύλης ιατρικής» μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες κατά τις διάφορες εποχές. Ήταν το
πρώτο βιβλίο, που τυπώθηκε μετά την Αγία Γραφή και διαιρείται σε 5 βιβλία:
1. Αλοιφές, αρώματα, μύρα, βάλσαμα, ρητίνες, έλαια.
2. Ζώα και ζωικής προέλευσης δρόγες
3. Φυτικής προέλευσης δρόγες
4. Συνέχεια του τρίτου
5. Οίνοι, ορυκτά και ανόργανα φάρμακα

12. Συνολικά περιγράφει 600 φυτικά φάρμακα. Θεωρούσε ότι η ιαματική τους δύναμη
προέρχεται από τις τέσσερις θεμελιώδεις ιδιότητες: του θερμού, του ψυχρού, του ξηρού και του
υγρού. Γνώριζε τις ιδιότητες του μανδραγόρα, τη θεραπευτική αξία και τη χρησιμότητά του για
την προνάρκωση και τη νάρκωση. Είχε, επίσης, παρατηρήσει και περιγράψει το φαινόμενο της
αλλεργικής καταπληξίας από τη λήψη φαρμακευτικών ουσιών. Οπως επισημαίνει ο E.
Mπάουμαν στο βιβλίο του « Η Ελληνική Χλωριδα », οι γνώσεις για τις θεραπευτικές ιδιότητες
της φύσης χάνονται στα βάθη των αιώνων, και την πρώτη καταγραφή της θεραπείας με βότανα
την οφείλουμε στο Θεόφραστο. Ομως το κατόρθωμα του Διοσκουρίδη είναι ότι είχε
αναγνωρίσει ως θεραπευτικά 500 περίπου φυτά από τα 6.000 που υπάρχουν στην Ελλάδα (8%),
ενώ σήμερα μόνο το 5% από τα 600.000 φυτά που φυτρώνουν παγκοσμίως έχει ερευνηθεί.
Η Ιταλία του έκτου αιώνα πιστώνεται με την πρώτη πλήρη λατινική μετάφραση του
πονήματος «Περί ύλης ιατρικής». Ο ισλαμικός κόσμος θα αναγορεύσει τον Διοσκουρίδη σε
σημαντικότερο φαρμακογνώστη όλων των εποχών, θεμέλιο και σημείο αναφοράς της ιαματικής
τέχνης. Η προκαταρκτική συριακή μετάφραση του Χουνάιν μπεν Ισαάκ ανάγεται στις αρχές του
9ου αιώνα και χρησιμεύει ως βάση για την πρώτη αραβική απόδοση, προϊόν συνεργασίας του
σοφού ραββίνου με τον χριστιανό μαθητή του Στέφανο.
Το Υπερικό του Διοσκουρίδη, αλλιώς «βάλσαμο ψυχής» και σήμερα σκέτο «βάλσαμο»,
χρησιμοποιείτο κυρίως για τη θεραπεία των πληγών. Σαν τσάι θεωρείται και σήμερα το
καλύτερο αντικαταθλιπτικό, μετά τους αναστολείς της Σεροτονίνης. Στην Ευρώπη και στην
Αμερική είναι γνωστό με το όνομα St. John's Wort ή Johanneskraot, οι δε πωλήσεις του
ξεπερνούν το 1 δισ. δολάρια τον χρόνο. Στην Ελλάδα φυτρώνει έξω από την πόρτα μας και οι
γιαγιάδες μας το χρησιμοποιούσαν σαν παυσίπονο στα μωρά. Η αντικαταθλιπτική του δράση
έχει ξεχαστεί.

13. 3.Κατάλογος βοτάνων και οι ιδιότητες τους
ΑΛΟΗ ΒΕΡΑ: για τη θεραπεία τραυματισμών και εγκαυμάτων, μικρών ασθενειών του
δέρματος, για όλες τις μορφές διαβήτη, για τις συνεχείς διαταραχές όπως ο έρπης των
γεννητικών οργάνων, το έκζεμα, η ψωρίαση, η πιτυρίδα, τα δερματικά έλκη, τις φουσκάλες αλλά
και το δυνάμωμα των μαλλιών.
ΑΡΧΑΓΓΕΛΙΚΗ: τονωτική για αναιμία, ευστόμαχη, για εντερίτιδα, ρευματισμούς,
αρθριτικά.
ΑΓΡΙΑΔΑ: για πέτρα στα νεφρά και ουρικό οξύ.
ΑΓΡΙΟ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟ: για χοληστερίνη, ζάχαρο, ενισχύει την άμυνα του οργανισμού,
περιέχει βιταμίνη C.
ΑΓΡΙΟ ΤΣΑΙ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ –ΠΕΤΟΥΝΙ: βοηθάει να χαλαρώσουν τα νεύρα.
ΑΓΡΙΜΟΝΙΟ: για ζαχαρο, διαβήτη, φαρυγγίτιδα,πόνους λαιμού, διάρροια.

14. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΑ ΦΥΛΛΑ: το αποτελεσματικότερο για την αντιμετώπιση της
δυσκοιλιότητας.
ΑΝΗΘΟΣ: για στρες, άγχος, αϋπνία, αδυνάτισμα.
ΑΧΙΛΛΕΑ: οι θεραπευτικές της ιδιότητες είναι αρκετές. Είναι εφιδρωτικό, αντιπυρετικό,
αντιφλεγμονώδες και κατάλληλο για υπέρταση, ανορεξία, κυστίτιδα και αρθρίτιδα. Πίνεται ως
αφέψημα.
ΑΨΙΘΙΑ: είναι τονωτικό, για ζάχαρο,ζαλάδες, αδυνάτισμα, διάρροια, βοηθάει στο
στομαχόπονο, το ξενύχτι, το ποτό, το καλύτερο φάρμακο για την χολή και το ήπαρ.
ΒΑΛΕΡΙΑΝΑ: χρησιμοποιείται για ασθένειες του νευρικού συστήματος (ως ηρεμιστικό),
για το άγχος, την αϋπνία, την υπερδιέγερση, την ημικρανία, την αρθρίτιδα, την υπέρταση, ακόμα
και την ισχιαλγία. Πίνεται ως αφέψημα.
ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ: βοηθάει στην μνήμη, για πονοκέφαλο, ημικρανίες, στρες, άγχος, αϋπνία,
βήχα.

15. ΒΑΤΟΣ: για ζαχαρο διαβήτη, διάρροια, πέτρες στα νεφρά, αρθριτικά, ρευματισμούς.
ΒΗΧΙΟ: Ονομάστηκε έτσι από τους γιατρούς, εξαιτίας της ικανότητάς του να σταματάει
το βήχα. Είναι ακόμη αποχρεμπτικό και κατάλληλο και για τις βλάβες που προκαλεί το
κάπνισμα. Χρησιμοποιείται ως έγχυμα ή ως βάμμα.
ΒΥΣΣΙΝΟ: είναι δυναμωτικό, και τα κοτσάνια του θεραπεύουν την διάρροια.
ΓΑΪΔΟΥΡΑΓΚΑΘΟ: θεωρείται ένα από τα καλύτερα αντιοξειδωτικά. Επιπλέον, είναι
ιδανικό σε περιπτώσεις υπερκατανάλωσης αλκοόλ, είναι αντικαταθλιπτικό, και μπορεί να
καταναλωθεί σαν υποκατάστατο του καφέ. Χρησιμοποιείται ως έγχυμα ή ως βάμμα.
ΓΛΥΚΟΡΙΖΑ: για το άσθμα, τον βήχα, την φαρυγγίτιδα, αμυγδαλίτιδα, χρησιμοποιείται
και στη ζαχαροπλαστική.
ΓΛΥΚΑΝΙΣΟ: για στομαχόπονο,
στρες, άγχος, αϋπνία, ξενύχτι, ποτό,
βήχα και είναι τονωτικό.
Χρησιμοποιείται και στη μαγειρική
αλλά και στην ποτοποιία.
ΓΚΙΝΣΕΝΓΚ: είναι αφροδισιακό, τονωτικό, δίνει μακροζωία.
ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟ: είναι έξτρα τονωτικό και σπασμολυτικό, για το άσθμα, βήχα, κοκίτη,
γρίπη, πυρετό, ζαλάδες, ημικρανίες, βρογχίτιδα, πέτρα στην χολή, αρθρίτιδα, ξενύχτι, ποτό.
Χρησιμοποιείται ευρέως και στη μαγειρική.

16. ΔΑΦΝΗ: για την τριχόπτωση, τα νεύρα, αλλά χρησιμοποιείται και στη μαγειρική.
ΔΙΚΤΑΜΟ ΚΡΗΤΗΣ: από τα σπουδαιότερα φαρμακευτικά φυτά της Κρήτης, γνωστό από
τη Μινωική εποχή. Θεωρείται αντιοξειδωτικό, στυπτικό, κατάλληλο για δερματικές
παθήσεις(εξωτερική χρήση), καταπραΰνει τους πόνους του στομάχου και των εντέρων, είναι
χωνευτικό,
αιμοστατικό, εμμηναγωγό και κατά των νευρικών πονοκεφάλων. Πίνεται ως αφέψημα.
ΔΥΟΣΜΟΣ: είναι το ίδιο με την μέντα. Βοηθάει στη χοληστερίνη, πονοκέφαλο, στρες,
αϋπνία, άγχος, ξενύχτι, ποτό, είναι τονωτικό.Το έγχυμά του χρησιμοποιείται για την
καταπολέμηση της γαστρίτιδας, των κολικών και της δυσπεψίας. Η εισπνοή των υδρατμών από
το βράσιμο των φύλλων του σε νερό είναι ευεργετική κατά του κρυολογήματος. Αρωματίζει το
νερό του μπάνιου για χαλάρωση, χρησιμοποιείται πολύ στη μαγειρική στην ζαχαροπλαστική,
στην ποτοποιία και οινοποιία.
ΕΥΚΑΛΥΠΤΟΣ: κάνει καλό στο αναπνευστικό, στο κρυολόγημα, στη
γρίπη, στο βήχα, στη δύσπνοια, στην ακμή και στα δερματικά προβλήματα.
Ανάλογα με την περίπτωση, χρησιμοποιείται για εισπνοές ή το αφέψημά του
σαν κομπρέσα.
ΕΣΤΡΑΓΓΟΝ: άριστο αρωματικό, χρησιμοποιείται στη
μαγειρική.
ΕΧΙΝΑΤΣΕΑ: για βήχα, και για το ζάχαρο.
ΘΡΟΥΜΠΙ: για στομάχι, αϋπνίες, αρθρίτιδα, ρευματισμούς, νεφρά, χρησιμοποιείται και
στη μαγειρική.

17. ΘΥΜΑΡΙ: για άσθμα, βήχα, πίεση, κυκλοφορικό,
δυσπεψία, χρησιμοποιείται και στη μαγειρική.
ΙΒΙΣΚΟΣ: χρησιμοποιούνται τα κόκκιναπέταλα
μόνο για την χοληστερίνη , τα τριγλυκερίδια,το ζάχαρο και το κυκλοφορικό, σαν βυσσινάδα
αναψυκτικό υπόξινο. Μαζί με φύλλα λουΐζας, και χυμό ανανά είναι άριστο λιπόδιαλυτικό.
ΚΑΛΕΝΤΟΥΛΑ: για το συκώτι, ουρική αρθρίτιδα, πόνους περιόδου.
ΚΑΡΔΑΜΟ: αφαιρεί φακίδες και
πανάδες, είναι καρδιοτονωτικό, περιέχει
βιταμίνη C.
ΚΟΛΙΑΝΔΡΟΣ ή ΚΟΡΙΑΝΔΡΟΣ: σε
φύλλα σαν τον μαϊδανό ή σε σπόρους, χρησιμοποιείται στην μαγειρική
και στην ζαχαροπλαστική.
ΚΡΑΤΑΙΓΟΣ: για αρρυθμίες, ταχυπαλμίες, αϋπνία, καρδιοτονωτικό, ρυθμίζει την πίεση.
Είναι γνωστό και ως «το βότανο της καρδιάς» κυρίως γιατί χρησιμοποιείται για τις διαταραχές
της καρδιάς και του κυκλοφορικού. Η χρήση του έχει αποδειχτεί πως βελτιώνει τη ροή του
αίματος στους καρδιακούς μυς και επαναφέρει στο κανονικό τους καρδιακούς παλμούς.
ΛΕΒΑΝΤΑ: για τα ρούχα , απομακρύνει τον σκώρο, αντί για
ναφθαλίνη.Τη χρησιμοποιούν στην αρωματοποιία. Πίνεται για το
στρες, άγχος , αϋπνία ξενύχτι, ποτό είναι τονωτικό και σταματάει
τον βήχα.

18. ΛΙΝΑΡΟΣΠΟΡΟΣ: Η
κατανάλωσή του κάνει καλό στην
καρδιά, και μειώνει τη χοληστερίνη.
Οι σπόροι του καταναλώνονται σαν
αφέψημα, ενώ τριμμένος μπορεί να
μπει στη σαλάτα ή στο γιαούρτι.
ΛΟΥΪΖΑ: στις ευεργετικές της ιδιότητες συγκαταλέγεται η
αποτοξίνωση. Για πονοκέφαλο και άριστο σπασμολυτικό για
πόνους περιόδου, αδυνάτισμα. Πίνεται ως αφέψημα. Το λεπτό,
λεμονάτο άρωμά της ταιριάζει σε φαγητά, γλυκίσματα, παγωτά.
Μαζί με το λεμόνι δίνει άρωμα εξωτικό.
ΛΥΚΙΣΚΟΣ: για το ζάχαρο, τη χοληστερίνη, είναι
ηρεμιστικό, χρησιμοποιείται στην ποτοποιία.
ΜΑΙΝΤΑΝΟΣ: συνιστάται για
80 ασθένειες, ιδίως για το ξενύχτι,
ποτό, είναι τονωτικό, για τη μνήμη,
βοηθάει στο αδυνάτισμα.
ΜΑΝΤΖΟΥΡΑΝΑ: για πονοκέφαλο, πονόκοιλο, άγχος, στρες,
αϋπνία. Το αφέψημα θεωρείται ορεκτικό, κάνει καλό στο στομάχι, είναι
αντισπασμωδικό και διουρητικό.
ΜΑΡΑΘΟΣ: για πέτρα στην χολή,
βήχα,γρίπη, άσθμα. Το έγχυμα
αλλά και το αφέψημα
χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία
του πεπτικού συστήματος, για τη
δυσπεψία, τους στομαχικούς
πόνους και τους
κολικούς.Χρησιμοποιείται
ιδιαίτερα και στη μαγειρική.
ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ: χρησιμεύει ως ήπιο αντικαταθλιπτικό,
κατά του άγχους και της έντασης, διεγείρει το πεπτικό σύστημα
και ενισχύει τη μνήμη. Χρησιμοποιείται ως αφέψημα αλλά και ως

19. αιθέριο έλαιο, για χαλαρωτικό. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στη μαγειρική, σε σούπες,
ψάρι, κρέας, μανιτάρια ή λεμονάτα φαγητά.
ΜΕΝΤΑ ή ΔΥΟΣΜΟΣ: είναι το ίδιο πράγμα, με τις ίδιες ιδιότητες.
Για τον βήχα, δύσπνοια, ανακουφίζει την αναπνοή, για αϋπνίες και
νευρωτικές διαταραχές. Χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στην αρωματοποιία,
φαρμακευτική, ζαχαροπλαστική και μαγειρική και στην ποτοποιία.
Χαλαρώνουμε στο νερό του μπάνιου με μέντα, και ένα τσάι μέντας
καθαρίζει το μυαλό.
ΜΟΛΟΧΑ: για άσθμα, βήχα δυσκοιλιότητα,
λαρυγγίτιδα, πονόλαιμο. Είναι αποκλειστικό βάλσαμο
στα τσιμπήματα της τσουκνίδας.
ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΣΑΙ ΚΙΝΑΣ: για τη χοληστερίνη,
τριγλυκερίδια, συκώτι, χολή, προστατεύει από καρκίνο στομάχου.
ΠΙΚΡΟΧΟΡΤΟ: για ζάχαρο, χοληστερίνη.
ΠΑΣΙΦΛΩΡΑ: καταπραϋντικό για νεύρα,
άγχος -στρες, αϋπνίες, ηρεμιστικό, τονωτικό, και για την υπερκόπωση.
ΠΙΠΕΡΟΡΙΖΑ: τονωτική, αφροδισιακή.
ΡΙΓΑΝΗ: για το στομάχι, τονωτική.Το έγχυμα συνιστάται κατά του βήχα και γενικότερα
στις παθήσεις του αναπνευστικού. Επίσης,θεωρείται διουρητικό,
κατάλληλο για ενοχλήσεις του ουροποιητικού συστήματος και για
πόνους της κοιλιάς. Αρωματίζει τα φαγητά, χρησιμοποιείται και στην
αρωματοποιία.
ΣΑΛΕΠΙ: το χειμώνα το πίνουμε
για τον λαιμό, το βήχα, τονωτικό,
μαλακτικό. Χρησιμοποιείται στην
ζαχαροπλαστική για τα παγωτά καϊμάκι.

20. ΣΙΝΑΠΙ: για βρογχίτιδα,
ρευματισμούς, πλευρίτιδα, νευραλγίες.
ΣΠΑΘΟΧΟΡΤΟ: άριστο επουλωτικό, για στομαχόπονους,
ρευματισμούς,πληγές και κρεατοελιές (λάδι με σπαθόχορτο). Μπορεί να
χρησιμοποιηθεί σαν ένα φυσικό αντικαταθλιπτικό, καθώς δρα εσωτερικά στο
νευρικό σύστημα και μπορεί να βοηθήσει σε ήπιας μορφής κατάθλιψη,
διαταραχές ομιλίας αλλά και ύπνου. Χρησιμοποιείται ως έγχυμα.
ΣΑΜΠΟΥΚΟ: για γρίπη, φαρυγγίτιδα, κρυολόγημα, βρογχικά,
αλλεργικό άσθμα, βήχα.
ΤΑΝΑΤΣΕΤΟ: χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία, ανακουφίζει πόνους περιόδου.
ΤΑΡΑΞΑΚΟ: λόγω της γεύσης του ονομάζεται και πικραλίδα
ή αγριοράδικο και θεωρείται ως ένα από τα πολυτιμότερα
θεραπευτικά φυτά. Μερικές μόνο από τις ιδιότητές του είναι:
διουρητικό, τονώνει τις λειτουργείς του συκωτιού, κρατά τη
χοληστερίνη σε χαμηλά επίπεδα. Θεωρείται ότι αποδίδει στο
μέγιστο τις ευεργετικέςτου ιδιότητες αν καταναλωθούν τα φύλλα
του ωμά, σαν σαλάτα. Χρησιμοποιείται σαν αφέψημα, έγχυμα, ή
βάμμα.
ΤΙΛΙΟ ή ΦΛΑΜΟΥΡΙ: Το αφέψημά του είναι ιδιαίτερα
ευεργετικό στον ανθρώπινο οργανισμό. Θεωρείται διουρητικό
και ότι προλαμβάνει την αρτηριοσκλήρωση και την υπέρταση.
Έχει την ιδιότητα να χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία και να
επουλώνει τα τοιχώματά τους.Για το βήχα, λαιμό,
κρυολογήματα , πονόκοιλο μικρών παιδιών, ηρεμιστικό για τις
αϋπνίες.
ΤΣΑΙ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ-ΣΙΔΕΡΙΤΗΣ: το ρόφημα του
θεωρείται αντισπασμωδικό, αναλγητικό, επουλωτικό,
αντιοξειδωτικό και αγχολυτικό. Μπορεί να συνεισφέρει
προληπτικά στην οστεοπόρωση, καθώς προστατεύει
έναντι της απώλειας της οστικής πυκνότητας και μπορεί
να προστατεύει έναντι της νόσου του Αλτσχάϊμερ.Το τσάι

21. του βουνού καταπολεμά κρυολογήματα, φλεγμονές του ανώτερου αναπνευστικού, δυσπεψία και
γαστρεντερικές διαταραχές.
ΤΣΟΥΚΝΙΔΑ: διουρητικό, για το ουρικό οξύ,
πέτρα στην χολή, αιμορροΐδες, κυστίτιδα, νεφρίτιδα,
δυναμώνει την λειτουργία της χολής, του συκωτιού και
των εντέρων. Βοηθά σε ζάχαρο, αναιμία και είναι καλό
αντιοξειδωτικό. Πίνεται ως αφέψημα. Φυσικά την
καταναλώνουμε και σε πίτες ή με άλλα χόρτα, αλλά δεν
αναμένουμε τις ίδιες ιδιότητες σε αυτή τη μορφή.
ΦΑΣΚΟΜΗΛΟ: για το βήχα, λαιμό, βραχνάδα, φαρυγγίτιδα,
λαρυγγίτιδα, βρογχικό άσθμα, αδυνάτισμα, ξενύχτι, ποτό, είναι
πολύ τονωτικό. Έχει αντιμικροβιακές και στυπτικές ιδιότητες. Το
έγχυμά του χρησιμοποιείται για τη δυσπεψία, ενώ είναι κατάλληλο
και για γαργάρες και στοματικές πλύσεις.
ΦΛΙΣΚΟΥΝΙ ή άγρια
μέντα: έχει θεραπευτικές
ιδιότητες κατά του
πονοκεφάλου, των νευραλγιών,
βοηθά στην πέψη και έχει
αντισηπτική δράση. Συνιστάται
επίσης ως αντιεμετικό.
ΧΑΜΟΜΗΛΙ: ως
έγχυμα, χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση στομαχικών
διαταραχών αλλά και μολύνσεων. Για τον πονόκοιλο, την
δυσκοιλιότητα, το αδυνάτισμα, μαλακτικό για το στομάχι.
Εξωτερικά με τη μορφή κομπρέσας, θεραπεύει δερματικά
εξανθήματα, εγκαύματα και φλεγμονές των ματιών.

22. 4.ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΒΟΤΑΝΑ
Τι σημαίνει οξείδωση του οργανισμού
Αν και χημικά, μπορούν να δοθούν διάφοροι ορισμοί για την οξείδωση, που συνήθως
αφορά δράση ή ένωση του οξυγόνου, ας μείνουμε στον πιο απλό και κατανοητό: υπερβολική
οξείδωση για τον οργανισμό μας σημαίνει φθορά. Όλα όσα παρατηρούμε καθώς περνάει η
ηλικία, ρυτίδες, κηλίδες της επιδερμίδας μα και άλλα που συμβαίνουν εσωτερικά και δεν είναι
ορατά, προέρχονται από την υπερβολική οξείδωση του οργανισμού που φθείρεται σαν μέταλλο
που σκουριάζει.
Οι ουσίες ή οι λόγοι που προκαλούν αυτή τη διαδικασία στον άνθρωπο είναι η
αναπόφευκτη ακτινοβολία, το κάπνισμα, τα πρόσθετα των τροφίμων, οι διάφορες τοξίνες, που
ευνοούν την ανάπτυξη ελευθέρων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια που έχουν χάσει ένα
ηλεκτρόνιο.
Κατά τη διαδικασία της οξυγόνωσης στη διάρκεια της καύσης των τροφών, τα μόρια του
οξυγόνου χάνουν συνεχώς ηλεκτρόνια δημιουργώντας όλο και περισσότερες ελεύθερες ρίζες οι
οποίες προσβάλλουν το γενετικό μας υλικό, το κύτταρο δεν μπορεί να αντισταθεί και τελικά
καταστρέφεται.
Οι αντιοξειδωτικοί μηχανισμοί που διαθέτουμε.

23. Ευτυχώς, δεν είμαστε ανυπεράσπιστοι στην απειλή των ελεύθερων ριζών και των
διάφορων οξειδωτικών σωμάτων. Αν αυτά τα παρομοιάσουμε με μια φωτιά στο τζάκι του
οργανισμού μας, τα αντιοξειδωτικά είναι η σχάρα που περιορίζει αυτή τη φωτιά κι αν ο αριθμός
των ελεύθερων ριζών πολλαπλασιαστεί και προκαλέσει οξειδωτικό στρες, τότε τα
αντιοξειδωτικά θα παίξουν το ρόλο του πυροσβεστήρα, που σβήνει αποτελεσματικά τη φωτιά
στο ξεκίνημά της.
Στον αγώνα αυτό είναι στρατευμένα:
- τα ενδογενή αντιοξειδωτικά, πως τα αμινοξέα, τα ένζυμα, οι ορμόνες κ.α.,
- η μεγάλη κατηγορία των εξωγενών αντιοξειδωτικών που είναι αμινοξέα και παράγωγα,
υδατάνθρακες, κάποιες βιταμίνες κ.α. και
- η κατηγορία των τροφίμων, βοτάνων, ποτών και ροφημάτων στην οποία ανήκουν και τα
αφεψήματα.
Οι θησαυροί της φύσης
Όλα τα βότανα είναι πολύτιμα και έχουν να μας προσφέρουν πολλά. Μερικά όμως μας
προσφέρουν ακόμα περισσότερα όπως το πράσινο τσάι, το δίκταμο, το φασκόμηλο, το
φλαμούρι, η μέντα, το τσάι του βουνού, το χαμομήλι, το τσάι Earl Grey που είναι τσάι στο οποίο
έχουν προστεθεί αιθέρια έλαια περγαμόντου και το μαύρο τσάι. Οι πολύτιμες ουσίες που
διαθέτουν είναι οι πολυφαινόλες. Από αυτές κάποιες αναπτύσσουν μεγαλύτερη αντιοξειδωτική
δράση.
Η έρευνα χρησιμοποιεί τον δείκτη IC50 σαν κοινό παρονομαστή που ορίζει με μια
ενδεικτική τιμή τη συγκέντρωση πολυφαινολών που απαιτείται για να αναστείλει ένα
αντιοξειδωτικό στο 50% του όγκου του. Αυτή είναι μια παράμετρος που δείχνει πόσο ισχυρό

24. είναι το αφέψημά μας. Για παράδειγμα, το πράσινο τσάι έχει ΙC50 -0,345 κι έτσι είναι πιο
δυνατό από το χαμομήλι που έχει 0,300.
Α/Α Συγκέντρωση πολυφαινολών Cpp Αντιοξειδωτική IC50 ικανότητα
1. Πράσινο τσάι 59,60...........Πράσινο τσάι 0,345
2. Earl Grey 137,61..............Δίκταμο 0,144
3. Φασκόμηλο συσκευασμένο 90,7..Φασκόμηλο 0,180 απλό
4. Μαύρο τσάι 83,55..........Φασκόμηλο 0,184 συσκευασμένο
5. Μέντα 78.45..................Φλαμούρι 0,187
6. Δίκταμο 50,55................Μέντα 0,213
7. Τσάι του βουνού 34,15......Τσάι του βουνού 0,284
8. Φλαμούρι 16,50...............Χαμομήλι 0,300
9. Χαμομήλι 14,20...............Earl Grey 0,323
10. Φασκόμηλο απλό 11,15.....Μαύρο τσάι 0,343
Οι φρουροί της υγείας μας.
Την ευεργετική δράση των αφεψημάτων την γνώριζαν από παλιά οι γιαγιάδες μας. Τα
τελευταία χρόνια όμως την αποδεικνύουν και οι επιστημονικές έρευνες.
Ας δούμε λοιπόν ποια νοσήματα προλαμβάνουν αλλά και θεραπεύουν τα αφεψήματα:
 Οξειδωτικό στρες (υπερβολική οξείδωση στον οργανισμό και κυρίως των λιπιδίων)
 Καρδιαγγειακά (θρομβώσεις, συσσώρευση αιμοπεταλίων, αθηρωμάτωση)
 Νόσος του Parkinson (μειώνουν τη συγκέντρωση σιδήρου στους νευρώνες
συγκεκριμένης περιοχής)
 Φλεγμονές
 Ασθένειες του κολλαγόνου
 Καρκίνος (πνεύμονα, δέρματος, πεπτικού, μαστού, προστάτη)

25.  Μικροβιακές λοιμώξεις (αναστέλλουν την ανάπτυξη πολλών βακτηρίων που προκαλούν
διάρροια, καταπολεμούν ιούς της γρίπης και πνευμονικούς και εμποδίζουν την αγωγή
ιόντων της ουρίας).
 Καταρράκτης (επιβραδύνουν την εξέλιξη της θάμπωσης των φακών)
 Παχυσαρκία (μειώνουν την απορρόφηση του λίπους από τον οργανισμό και
συνεργάζονται με την καφεΐνη του τσαγιού στην διαδικασία κατανάλωσης ενέργειας).
 Διαβήτης (αυξάνουν τη δράση της ινσουλίνης και μερικά ενισχύουν τα υπογλυκαιμικά
φάρμακα).
 Τερηδόνα (εμποδίζουν την προσκόλληση στα δόντια μας του Streptococcus mutans που
είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία της)
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
Προσθέστε το βότανο αφού βράσει το νερό ώστε η θερμότητα να διασπάσει τα
τοιχώματα των φύλλων και να εκχυθούν τα ωφέλιμα συστατικά. Ο χρόνος παραμονής να είναι
όσος χρειάζεται για να χρωματιστεί το νερό. Όχι περισσότερο γιατί τα ωφέλιμα στοιχεία του
καταστρέφονται όσο είναι εκτεθειμένα στην υψηλή θερμοκρασία του νερού. Πίνετε το αφέψημα
αμέσως μόλις μπορέσετε να δεχτείτε τη θερμότητά του και σε χρόνο όχι μεγαλύτερο από 10
λεπτά γιατί όσο παραμένει, από τα φύλλα του βοτάνου διαχέεται επίσης και το ένζυμο που
οξειδώνει τις πολυφαινόλες. Κρατήστε το αφέψημα προστατευμένο από την ατμόσφαιρα, στο
χρόνο που μεσολαβεί για να αποφύγετε την οξείδωση. Αποφύγετε την προσθήκη ζάχαρης γιατί
εξουδετερώνει την αντιοξειδωτική δράση του αφεψήματος καταστρέφοντας τις πολυφαινόλες.
Πράσινο τσάι
Μαύρο και πράσινο τσάι (Theaceae), προέρχονται από το ίδιο φυτό. Αντίθετα από το
μαύρο τσάι (και το τσάι τύπου oolong), τα φρέσκα φύλλα από το πράσινο τσάι, δεν υφίστανται
οξειδωτική ζύμωση, γιατί κατεργάζονται σε υψηλές θερμοκρασίες με ατμό, έτσι ώστε
αδρανοποιούνται τα οξειδωτικά ένζυμα και μένουν ανέπαφες οι πολυφαινόλες του φυτού. Οι
πολυφαινόλες, που χημικά ανήκουν στην ομάδα των φλαβονοειδών, (κατεχίνες, επικατεχίνες,
γαλλοκατεχίνες, επιγαλλοκατεχίνες, προανθοκυανιδίνες), αποτελούν το 30-40% του ξηρού
υπολείμματος των φύλλων και είναι υπεύθυνες για την αντιοξειδωτική δράση του φυτού, για τις
αντικαρκινικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιμικροβιακές ιδιότητες που του αποδίδονται, σύμφωνα
με έναν μεγάλο αριθμό μελετών σε ανθρώπους, πειραματόζωα και in vitro μελέτες. Σε ένα
φλιτζάνι πράσινο τσάι, θα βρούμε συνήθως 300-400 mg πολυφαινόλες και βέβαια, 50-100 mg
καφεΐνης.

26. Οι αντικαρκινικές ιδιότητες των πολυφαινολών του πράσινου τσαγιού είναι αποτέλεσμα
παρεμπόδισης βιοχημικών στόχων του καρκίνου, τόσο για να σχηματιστούν, όσο και να
αναπτυχθούν περαιτέρω.
Οι πολυφαινόλες αυξάνουν τη δραστικότητα ηπατικών αντιοξειδωτικών ενζύμων.
Μπορούν να δεσμεύσουν, (μέσω χημικών συμπλόκων), μέταλλα όπως ο σίδηρος, που
σχηματίζουν ενεργές ενώσεις οξυγόνου, παγιδεύοντας έτσι πιθανά παράγωγα που
ενοχοποιούνται στο σχηματισμό καρκίνων, κυρίως στο γαστρεντερικό σύστημα. Η
αντιοξειδωτική δράση τους, (ισχυρότερη της βιταμίνης Ε και C), σχετίζεται με τη δομή του
αρωματικού τους δακτυλίου και των υδροξυλίων του, που δεσμεύει και αδρανοποιεί ελεύθερες
ρίζες.
Οι πολυφαινόλες αναστέλλουν τη σύνθεση παραγώγων του αραχιδονικού οξέος (που
σχηματίζονται στους ιστούς κατά την αναφυλακτική αντίδραση) και παρουσιάζουν
αξιοσημείωτη αντιφλεγμονώδη δράση. Μελέτες απέδειξαν την αναστολή φλεγμονώδους
αντίδρασης σε υπεριώδη Α και Β ακτινοβολία και σημαντική μείωση της κινητοποίησης των
ουδετερόφιλων, που εκδηλώνεται κατά την εξέλιξη της φλεγμονής. Άλλες μελέτες in vitro,
έδειξαν ότι το πράσινο τσάι είναι ικανό να μειώνει την απορρόφηση του λίπους, εμποδίζοντας τη
δράση ενζύμων (λιπάσες). Επιπλέον, φαίνεται ότι υπάρχει κάποια συνεργική δράση ανάμεσα
στην καφεΐνη και τις κατεχίνες του πράσινου τσαγιού, με αποτέλεσμα να επιμηκύνεται η
επίδραση του συμπαθητικού στη διαδικασία κατανάλωσης ενέργειας.
Έτσι, το πράσινο τσάι προτάθηκε ως χρήσιμο βοήθημα στον έλεγχο βάρους και στην
αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Το πράσινο τσάι είναι ένα ασφαλές ρόφημα που στερείται
τοξικότητας και παρενεργειών. Βεβαίως εξαιτίας της καφεΐνης, μπορεί η υπερκατανάλωσή του
να οδηγήσει σε παρενέργειες τύπου καφεΐνης (ευερεθιστότητα, αϋπνία, ταχυκαρδία). Λόγω
καφεΐνης πρέπει να αποφεύγεται και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Πάντως είναι αξιοσημείωτο ότι το πράσινο τσάι, για κάποιο λόγο, δεν προκαλεί συνήθως
ούτε αυτές τις παρενέργειες, ακόμη και σε διπλάσιες δόσεις από αυτές που κανονικά η καφεΐνη
«από μόνη της», θα προκαλούσε ενοχλήσεις. Η δοσολογία για το πράσινο τσάι ποικίλλει,
εξαρτάται από το επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα και από την προέλευση, τον τρόπο
παραγωγής του φυτού. Κάθε φλιτζάνι τσάι περιέχει περίπου 100 mg πολυφαινόλες και μια
τυπική δοσολογία είναι από 3 έως 10 φλιτζάνια την ημέρα. Σε καρκίνους, η δοσολογία
κυμαίνεται σε 500-1500 mg ημερησίως.
Άλλες μελέτες in vitro, έδειξαν ότι το πράσινο τσάι είναι ικανό να μειώνει την
απορρόφηση του λίπους, εμποδίζοντας τη δράση ενζύμων (λιπάσες). Επιπλέον, φαίνεται ότι
υπάρχει κάποια συνεργική δράση ανάμεσα στην καφεΐνη και τις κατεχίνες του πράσινου
τσαγιού, με αποτέλεσμα να επιμηκύνεται η επίδραση του συμπαθητικού στη διαδικασία
κατανάλωσης ενέργειας. Έτσι, το πράσινο τσάι προτάθηκε ως χρήσιμο βοήθημα στον έλεγχο

27. βάρους και στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Το πράσινο τσάι είναι ένα ασφαλές ρόφημα
που στερείται τοξικότητας και παρενεργειών. Βεβαίως εξαιτίας της καφεΐνης, μπορεί η
υπερκατανάλωσή του να οδηγήσει σε παρενέργειες τύπου καφεΐνης (ευερεθιστότητα, αϋπνία,
ταχυκαρδία). Λόγω καφεΐνης πρέπει να αποφεύγεται και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Πάντως είναι αξιοσημείωτο ότι το πράσινο τσάι, για κάποιο λόγο, δεν προκαλεί συνήθως
ούτε αυτές τις παρενέργειες, ακόμη και σε διπλάσιες δόσεις από αυτές που κανονικά η καφεΐνη
«από μόνη της», θα προκαλούσε ενοχλήσεις. Η δοσολογία για το πράσινο τσάι ποικίλλει,
εξαρτάται από το επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα και από την προέλευση, τον τρόπο
παραγωγής του φυτού. Κάθε φλιτζάνι τσάι περιέχει περίπου 100 mg πολυφαινόλες και μια
τυπική δοσολογία είναι από 3 έως 10 φλιτζάνια την ημέρα. Σε καρκίνους, η δοσολογία
κυμαίνεται σε 500-1500 mg ημερησίως.
Δίκταμο
Τις αντιοξειδωτικές ιδιότητες του δίκταμου μπορούμε να τις δούμε σε προηγούμενο
πίνακα έρχεται δεύτερο ως αντιοξειδωτικό μετά το πράσινο τσάι και δικαιολογημένα φημίζεται
και αυτό για τις ευεργετικές του ιδιότητες. Μία μικρή αναφορά σε ότι αφορά την χρήση του
στην αρχαιότητα μιας και το βότανο είναι ιδιαίτερα γνωστό στον Ελλαδικό χώρο και ειδικά στην
Κρήτη.
Από την αρχαιότητα λοιπόν το δίκταμο θεωρούνταν πολύτιμο φαρμακευτικό φυτό και
χρησίμευε ως πανάκεια σε διάφορες παθήσεις και ως θεραπευτικό των τραυμάτων.

28. ΤΣΑΙ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ
Αν και νομίζω ότι θα έπρεπε να το παρουσιάσω πρώτο όπως του αξίζει πραγματικά ,
βάσει του πίνακα έρχεται αρκετά μετά το δίκταμο και μετά το φασκόμηλο και τη μέντα σε ότι
αφορά ως αντιοξειδωτικό.
Βέβαια όπως σας έχω πει το βότανο από οργανισμό σε οργανισμό δρα διαφορετικά. Το
τσάι του βουνού έχει κάτι διαφορετικό. Έχει γεύση. Πίνεται πολύ πιο ευχάριστα και αυτό πολύ
σημασία.
Το γνωστό τσάι του βουνού, με το λατινικό όνομα Sideritis, η πρώτη σιδηρίτις του
Διοσκουρίδη κατά τον Πατριάρχη Γεννάδιο, λέγεται ότι πήρε το όνομά του από την ικανότητά
του να θεραπεύει πληγές από σιδερένια αντικείμενα ή κατ’ άλλους από τα δόντια κάλυκα του
άνθους του που μοιάζουν με αιχμή λόγχης. Στη Κρήτη, όπου είναι ενδημικό φυτό, το λαϊκό του
όνομα είναι μαλοτήρα και προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις male (αρρώστια) και tirare (σύρω),
επειδή στην ενετοκρατούμενη Κρήτη το θεωρούσαν πανάκεια για τα κρυολογήματα και τις
παθήσεις του αναπνευστικού. Είναι πολύ διαδεδομένο και δημοφιλές ρόφημα στην Ελλάδα και
απαντά σε αρκετά τοπικά είδη και υποείδη, όπως το τσάι του Παρνασσού ή τσάι του Βελουχιού,
της Πελοποννήσου, του Αγίου Όρους και του Αιγαίου. Αν και η φαρμακευτική του δράση δεν
έχει μελετηθεί ικανοποιητικά, είναι γνωστό ότι ο Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε ως
θεραπευτικό των πληγών και πιστεύεται ότι είναι ευεργετικό για τα αιμοφόρα αγγεία της
καρδιάς.
Υπάρχουν πολλές ποικιλίες στη Νότια Ευρώπη, από τη Σικελία έως τη Κριμαία. Εάν
καλλιεργηθεί, καλής ποιότητας φυτά επιτυγχάνονται μόνο σε μεγάλα υψόμετρα και κυρίως σε
ορεινούς βραχότοπους. Τα τμήματα του φυτού που χρησιμοποιούνται είναι κυρίως τα φύλλα
του, τα οποία πρέπει να συλλεγούν κατά την άνθιση, δηλαδή προς τα μέσα του καλοκαιριού.

29. Το τσάι του βουνού είναι πεπτικό, θερμαντικό, τονωτικό, αποτοξινωτικό και συνιστάται
κατά των κρυολογημάτων, των παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος, καθώς και κατά των
παθήσεων του ουροποιητικού συστήματος, αφού είναι διουρητικό. Τέλος, το αφέψημα με
ξυλαράκια κανέλας και μέλι είναι μαλακτικό και αντισηπτικό για τον βήχα.
Σας το συνιστώ ανεπιφύλακτα περισσότερο από όλα τα βότανα. Οι προληπτικές του
θεραπευτικές ιδιότητες δεν σταματούν στις παραπάνω ενδείξεις.. Πίνεται σκέτο χωρίς να
προσθέσετε τίποτα απολύτως, πάντα ζεστό και αν μπορείτε πολύ πρωινές ώρες.. Είναι αρκετά
φτηνό, βρίσκεται παντού και είναι κρίμα να το αγνοούμε..

30. 5.ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΒΟΤΑΝΩΝ
Η υγεία και η ομορφιά - καλλωπισμός ήταν από παλιά βασικός ανθρώπινος στόχος και
για πολλούς αιώνες στηρίζονταν στα προϊόντα που μας χάρισε η μητέρα φύση.
Εκείνο που χαρακτηρίζει τα αρωματικά φυτά είναι τα αιθέρια έλαια, το βασικό δηλαδή
συστατικό τους. Χάρη σ’ αυτό παρατηρείται αυξημένη ζήτηση για χρήση αρωματικών φυτών
από φαρμακευτικές εταιρείες καλλυντικών προϊόντων περιποίησης προσώπου και σώματος.
Η εταιρεία APIVITA
Η APIVITA γεννήθηκε το 1979 και ήταν η πρώτη εταιρία φυσικών καλλυντικών στην
Ελλάδα . Οι πηγές έμπνευσής της είναι: η κοινωνία και τα προϊόντα της μέλισσας, η πλούσια
ελληνική χλωρίδα και η ολιστική προσέγγιση του Ιπποκράτη.
Το όνομα «APIVITA» σημαίνει «ζωή της μέλισσας» και προέρχεται από τις λατινικές
λέξεις APIS(μέλισσα) και VITA (ζωή). Το όνομά της αντικατοπτρίζει την ταυτότητα και την
φιλοσοφία της APIVITA για μια οργανωμένη, παραγωγική και αειφόρο ανάπτυξη στημένη με
πρότυπο της κοινωνίας την μέλισσα. Το λογότυπό της είναι εμπνευσμένο από τις Μέλισσες των
Μαλίων, ένα σπάνιο κόσμημα του 18ου
-17ου
αιώνα π.Χ. Οι δυο μέλισσες μαζί σχηματίζουν μια
ένωση που συμβολίζει την γονιμότητα και την αρμονία.

31. Η εταιρία KORRES
Η εταιρεία KORRES Φυσικά Προϊόντα δημιουργήθηκε το 1996 και παραμένει έως
σήμερα το μεγαλύτερο –στο είδος του –φαρμακείο της πόλης. Ο εμπνευστής της άρχισε να
πειραματίζεται με φυσικά φαρμακευτικά συστατικά, αναπτύσσοντας παρασκευάσματα από
βότανα, φάρμακα φυσικής προέλευσης και, βέβαια, στη συνέχεια καλλυντικά προϊόντα. Στόχος
της KORRES είναι να παρέχει καινοτόμα και αποτελεσματικά προϊόντα βασισμένα σε δραστικά
συστατικά φυσικής προέλευσης, να προάγει την έρευνα στα φυσικά συστατικά σε συνδυασμό με
την βιοχημεία του δέρματος και να αναδεικνύει τα πολύτιμα ελληνικά βότανα. Σήμερα, η
εταιρεία διαθέτει περισσότερα από 400 φυσικά και πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα σε 30
χώρες, με παρουσία στα σημαντικότερα επιλεκτικά σημεία πώλησης παγκοσμίως.

32. 6.ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΒΟΤΑΝΩΝ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ
ΦΥΤΩΝ
▪ Συλλέγουμε ένα βότανο τη κατάλληλη εποχή
▪ Συλλέγουμε τα καλύτερα υγιή φυτά , αυτά που βρίσκονται μακριά από
μολυσμένο περιβάλλον και περιοχές όπου έχει γίνει ράντισμα για την προστασία
καλλιεργειών
▪ Προσέχουμε κατά τη συλλογή να μην καταστρέφουμε τα γύρω φυτά
▪ Συλλέγουμε τη ποσότητα που χρειαζόμαστε
▪ Το κόβουμε με ψαλίδι, χωρίς να το ξεριζώσουμε, για να δώσουμε τη δυνατότητα
στο φυτό να συνεχίσει να αναπτύσσεται
▪ Η συλλογή να γίνεται σε καλάθια που αερίζονται καλά και δεν πατιούνται τα
φυτά
▪ Αφού τα κόψουμε, τα πλένουμε σε χλιαρό νερό, τα στραγγίζουμε και τα δένουμε
σε ματσάκια
▪ Τα κρεμάμε ανάποδα σε σκιερό μέρος, που αερίζεται καλά για να αποξηραθούν
▪ Τα βότανα αφού αποξηραθούν τελείως, τα αποθηκεύουμε σε βάζο και διατηρούν
τα θρεπτικά τους συστατικά για 1 περίπου χρόνο

33. 7.ΠΡΑΚΤΚΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ
1. Τζίντζερ για τις ναυτίες
Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι το τζίντζερ -ελληνικά πιπερόριζα- είναι
αποτελεσματικό ενάντια στις ναυτίες, ενώ βοηθά στην πέψη. Στην Κίνα εδώ και αιώνες οι
γυναίκες καταναλώνουν ρίζες τζίντζερ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για να αντιμετωπίζουν
τις πρωινές ναυτίες. Επίσης, τονώνει τον οργανισμό και αμβλύνει τα συμπτώματα του
κρυολογήματος, του στομαχόπονου και του πονοκεφάλου.
Προσοχή Η κατανάλωσή του πρέπει να γίνεται με μέτρο, καθώς η συστηματική
μακροχρόνια λήψη του πιθανόν να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες. Επίσης, πρέπει να
αποφεύγεται από παιδιά κάτω των 2 ετών.
Χρήση
Για δυσπεψία-ναυτία: Φτιάξτε το τσάι σας όπως συνήθως και προσθέστε 1 κουταλάκι
τριμμένο τζίντζερ ή μόνο μία σταγόνα αιθέριο έλαιο τζίντζερ.
Για κρυολόγημα: Σε ένα φλιτζάνι καυτό νερό, προσθέστε 1 κουταλάκι τζίντζερ σε σκόνη ή
τριμμένη φρέσκια ρίζα, 2-3 σταγόνες λεμόνι και 1 κουταλάκι μέλι. Αφήστε το 3-4΄, σουρώστε το και
πιείτε το.

34. 2. Άρνικα για διαστρέμματα και μώλωπες
Παρασκευάζεται από ένα είδος μαργαρίτας (Αρνίκη η ορεινή) που ευδοκιμεί στην
κεντρική Ευρώπη. Χρησιμοποιείται για να απαλύνει τους πόνους και το πρήξιμο από τα
διαστρέμματα και τους μώλωπες, ανακουφίζει τους κουρασμένους μυς, καταπραΰνει τις
χιονίστρες.
Προσοχή Έχει αποκλειστικά εξωτερική χρήση. Αποφεύγεται η χρήση της, σε
οποιαδήποτε μορφή, πάνω σε ανοιχτές πληγές, γιατί μπορεί να επιδεινώσει το τραύμα. Επίσης,
είναι απαγορευτική για τους αλλεργικούς.
Χρήση
Τοποθετήστε στο σημείο όπου χτυπήσατε κομπρέσες που έχετε εμβαπτίσει σε ένα ποτήρι
κρύο νερό, στο οποίο έχετε ρίξει ένα κουταλάκι βάμμα άρνικας. Επαναλαμβάνετε τη διαδικασία
3 φορές την ημέρα, αφήνοντας τις κομπρέσες κάθε φορά για 20΄. Κομπρέσες μπορείτε να κάνετε
και με έγχυμα άρνικας. Για να το παρασκευάσετε, θα ρίξετε 1 πρέζα αποξηραμένη άρνικα σε 1
φλιτζάνι βραστό νερό και θα το αφήσετε για 5΄.
3. Αλόη βέρα για ελαφριά εγκαύματα
Ακουμπήσατε στο αναμμένο μάτι της κουζίνας ή στο σίδερο; Ανακουφιστείτε από το
κάψιμο απλώνοντας στην πονεμένη περιοχή το παχύρρευστο τζελ της αλόης, το οποίο είναι
γνωστό για τη θεραπευτική του δράση σε μικρά εγκαύματα. Διεγείρει την ανάπλαση των
κυττάρων, ενώ παρουσιάζει σημαντικές ενυδατικές, μαλακτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες.
Επίσης, είναι αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση εγκαυμάτων από την έκθεση στον ήλιο.
Προσοχή
Η χρήση της θεωρείται ασφαλής, αρκεί ο χυμός της να μην τοποθετείται κατευθείαν
πάνω σε εκτεταμένη ανοιχτή πληγή.
Χρήση
Κόψτε ένα φύλλο, πλύντε το, ανοίξτε το στη μέση και βάλτε το πάνω στο έγκαυμα.
Επαναλάβετε μέχρι το κάψιμο να φύγει.
4. Πρόπολη για το κρυολόγημα
Πρόκειται για ένα θαυματουργό μείγμα που παράγουν οι εργάτριες μέλισσες
συλλέγοντας ρητινώδεις ουσίες και αναμειγνύοντάς τις με κερί και διάφορες εκκρίσεις
προκειμένου να προστατεύσουν την κυψέλη από μολύνσεις. Έχει αντιοξειδωτική και αντιβιοτική
δράση, που αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις ιώσεις τόσο σε προληπτικό επίπεδο όσο και κατά
την εκδήλωσή τους. Σε μορφή διαλύματος χρησιμοποιείται για την υγιεινή της στοματικής

35. κοιλότητας, καθώς καταπολεμά διάφορες λοιμώξεις, π.χ. τις επίμονες ουλίτιδες και την
κακοσμία. Επίσης, δίνει λάμψη στο δέρμα, ενώ βοηθάει στην ανάπλαση των κατεστραμμένων
κυττάρων, επιταχύνοντας την επούλωση των πληγών.
Προσοχή
Απαγορεύεται η λήψη της σε οποιαδήποτε μορφή από έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες, καθώς και
από παιδιά κάτω των 5 ετών.
Χρήση
Δέκα σταγόνες (βάμμα) 3 φορές την ημέρα για 1 εβδομάδα.

36. Μέντα
Το καλύτερο «φάρμακο» για: μυϊκούς πόνους, στομαχικές διαταραχές και πονοκεφάλους.
Πού οφείλει τις ιαματικές της ιδιότητες: Η μέντα διεγείρει το γαστρικό βλεννογόνο, οπότε
επισπεύδει τη διαδικασία της πέψης, μειώνοντας το χρόνο παραμονής της τροφής στο στομάχι.
Επίσης, περιέχει μινθόλη, ουσία με έντονή δροσιστική δράση, η οποία ανακουφίζει το στομάχι
από τις καούρες και τη δυσπεψία.
Πώς να τη χρησιμοποιήσετε: Πίνετε ένα ποτήρι από τσάι με γεύση μέντας κάθε μέρα και Θα
ανακουφιστείτε από τη ναυτία.
Λεβάντα
Το καλύτερο «φάρμακο» για: τσιμπήματα εντόμων, αϋπνία και πονοκεφάλους.

37. Πού οφείλει τις ιαματικές της ιδιότητες: Η λεβάντα είναι ισχυρό αντισηπτικό και έχει μια έντονη
καταπραϋντική δράση.
Πώς να το χρησιμοποιήσετε: Για τα τσιμπήματα των εντόμων διαλύστε σε λίγο νερό μερικές
σταγόνες από αιθέριο έλαιο λεβάντας και αλείψτε πάνω στο δέρμα. Για να παραδοθείτε στην
αγκαλιά του Μορφέα, διαλύστε μερικές σταγόνες από αιθέριο έλαιο λεβάντας σε ζεστό νερό και
εισπνεύστε τον ατμό. Κάντε ελαφρύ μασάζ στους κροτάφους σας με αιθέριο έλαιο λεβάντας και
θα ανακουφιστείτε αμέσως από τον πονοκέφαλο.
Μαϊντανός
Το καλύτερο «φάρμακο» για: τη δυσπεψία και τους πόνους της περιόδου.
Πού οφείλει τις ιαματικές του ιδιότητες: 0ι σπόροι του μαϊντανού έχουν έντονες καθαρτικές
ιδιότητες και διώχνουν τα αέρια της κοιλιάς και των εντέρων. Επίσης αποτελεί ένα φυσικό
διουρητικό και τα φύλλα του βοηθούν πολύ στη χώνεψη. Τέλος, έχει εμμηναγωγική δράση,
δηλαδή υποκινεί την έναρξη της περιόδου.
Πώς να το χρησιμοποιήσετε: Για τη δυσπεψία: Βράστε για πέντε λεπτά μια χούφτα φύλλα
μαϊντανού σε ένα λίτρο νερού και πίνετε δύο φλιτζάνια τη μέρα. Για να ρυθμίσετε τον κύκλο της
περιόδου: βράστε μια χούφτα σπόρους σε ένα λίτρο νερό και πίνετε ένα φλιτζάνι τη μέρα.

38. Δενδρολίβανο
Το καλύτερο «φάρμακο» για: τη διατήρηση της μνήμης και τα αδύναμα μαλλιά.
Πού οφείλει τις ιαματικές του ιδιότητες: Το δεντρολίβανο περιέχει κάποιες ουσίες, τους
αναστολείς ακετυλοχολινεστεράσης, οι οποίοι βοηθούν στην πρόληψη από τη νόσο Αλτσχάιμερ
και τις διαταραχές της μνήμης.
Πώς να το χρησιμοποιήσετε: Για να εξασφαλίσετε πιο «καθαρή» σκέψη, ανακατέψτε με μια
βάση λαδιού, 3-4 σταγόνες από αιθέριο έλαιο δεντρολίβανου και τρίψτε τα χέρια και τα πέλματα
των ποδιών σας. Αν θέλετε να δυναμώσετε τα μαλλιά σας, προσθέστε δύο κουταλιές του γλυκού
αποξηραμένα φύλλα δεντρολίβανου σε δύο φλιτζάνια του τσαγιού νερό και αφήστε να
σιγοβράσει για 30 λεπτά. Μετά τα λούσιμο, περιχύστε το μίγμα στα μαλλιά σας. Κάντε ελαφρύ
μασάζ για ένα λεπτό και ξεβγάλετε με χλιαρό νερό.
Χαμομήλι
Το καλύτερο «φάρμακο» για: τη φαγούρα και τον πονόδοντο.
Πού οφείλει τις ιαματικές του ιδιότητες: Το αιθέριο έλαιο από χαμομήλι περιέχει ένα συστατικό,
τη χαμαzουλίνη, που έχει έντονη αντιαλλεργική και αντιφλογιστική δράση.
Πώς να το χρησιμοποιήσετε: Για να αποκτήσει το πρόσωπο βελούδινο δέρμα, βάλτε δύο
κουταλιές της σούπας τσάι χαμομηλιού σε ένα μπολ και περιχύστε από πάνω ζεστό νερό. Φέρτε
το πρόσωπό σας σε απόστασα 25 εκ. από τα «αχνιστό» μπολ και μείνετε σε αυτή τη Θέση μέχρι
να κρυώσει (περίπου δέκα λεπτά). Γιο τον πονόδοντο: κάντε μπουκώματα με τσάι χαμομηλιού.
Αν Θέλετε να αποφορτιστείτε από τις εντάσεις της ημέρας, γεμίστε ένα μπολ με ζεστό νερό και
διαλύστε μέσα 300 γρ. χαμομήλι. Αφήστε να κρυώσει για 10 λεπτά, σουρώστε και ρίξτε το μίγμα
στην μπανιέρα σας (την οποία εννοείται ότι Θα έχετε ήδη γεμίσει με χλιαρό νερό).

39. Θυμάρι
Το καλύτερο «φάρμακο» για: τη δυσπεψία, το βήχα και τις δερματοπάθειες.
Πού οφείλει τις ιαματικές του ιδιότητες: Το θυμάρι περιέχει άφθονη θυμόλη, ουσία που βοηθά
πολύ στην πέψη των λιπαρών τροφών. Επίσης, Θεωρείται ως ισχυρό σπασμολυτικό, οπότε
καταπολεμά τον έντονο βήχα και μαλακώνει το λαιμό. Τέλος, έχει έντονη αντισηπτική και
βακτηριοκτόνο δράση, οπότε είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στις δερματοπάθειες και
ειδικότερα στο «πόδι του αθλητή»
Πώς να το χρησιμοποιήσετε: Για να «γλυκάνετε» τον ερεθισμένο σας λαιμό, η καλύτερη λύση
είναι να μασήσετε λίγο Θυμάρι (είναι βέβαια λίγο πικρό, αλλά σίγουρα υποφέρεται περισσότερο
απ ό,τι ο πονόλαιμος) ή να κάνετε γαργάρες με το αφέψημά του. Για να «σπάσετε» την πικρίλα,
προσθέστε 2-3 κουταλιές μέλι. Για να καταπολεμήσετε το «πόδι του αθλητή» αλείψτε τις
μεμβράνες από τα δάχτυλα των ποδιών σας με λίγο αιθέριο έλαιο Θυμαριού. Αν θέλετε να
απολαύσετε ένα νηφάλιο ύπνο, τοποθετήστε κάτω από το μαξιλάρι σας 2-3 κλαδιά Θυμαριού.

40. Για την «υγεία» του σπιτιού σας
•Προσθέστε σε μισό λίτρο βραστό νερό μία σκελίδα σκόρδο και μία χούφτα άνθη χαμομηλιού
και αφήστε το για 12 ώρες. Ψεκάστε τα αγαπημένα σας φυτά και απαλλάξτε τα από τα
ενοχλητικά παράσιτα.
•Για να διώξετε τα ποντίκια και τα μυρμήγκια από το σπίτι, κρεμάστε στην είσοδο Θρύμματα
δυόσμου μουλιασμένα σε αιθέριο έλαιο μέντας.
•Αν Θέλετε να αναδύεται στο χώρο σας ένα άρωμα φρεσκάδας, μουσκέψτε μερικά κομμάτια
βαμβακιού με σταγόνες από αιθέριο έλαιο λεβάντας και τοποθετήστε τα στη σακούλα της
ηλεκτρικής σας σκούπας.
•«Καρφώστε» πάνω σε ένα πορτοκάλι μερικά μοσχοκάρφια, τοποθετήστε το κατασκεύασμά
σας πάνω στο τραπέζι της βεράντας και… αντίο κουνούπια.
•Φυτέψτε μαϊντανό δίπλα στο παρτέρι με τις τομάτες, τα τριαντάφυλλα και τα καρότα και
διώξτε μια και καλή τις μύγες και τα σκαθάρια.
•Χρησιμοποιήστε αποξηραμένο φύλλα από δεντρολίβανο σαν ποτπουρί και γεμίστε τα
συρτάρια με τα εσώρουχο και τα ασπρόρουχά σας.
•Προσθέστε μερικά αποξηραμένα άνθη χαμομηλιού και ένα άρωμα φρεσκάδας που μοιάζει με
μήλο θα αρχίσει να αναδύεται από το ποτπουρί σας.
•0 χυμός Θυμαριού αποτελεί τέλειο απολυμαντικό. Τοποθετήστε ένα κλαδάκι φρέσκου
θυμαριού μέσα σε ένα ποτήρι ζεστό νερό, αφήστε το για δέκα λεπτά, σουρώστε και
χρησιμοποιήστε το υγρό για να καθαρίσετε τους πάγκους της κουζίνας.

41. 8.Επαγγελματική αποκατάσταση- Καλλιεργήσιμα αρωματικά φυτά- βότανα
Στη σημερινή εποχή λόγω της κρίσης υπάρχουν άνθρωποι που έχουν κάνει επενδύσεις
στα αρωματικά φυτά στη χώρα μας, λόγω του ότι επικρατούν κατάλληλες εδαφοκλιματικές
συνθήκες για την καλλιέργεια των αρωματικών και των φαρμακευτικών φυτών και μάλιστα
βιολογικών. Άλλωστε, η πλούσια σε αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά ελληνική χλωρίδα είναι
ο αδιάψευστος μάρτυρας.
Τα φυτά αυτά μπορούν να αξιοποιήσουν πολλές ορεινές ή ημιορεινές περιοχές (που δεν
έχουν μεγάλες δυνατότητες να δώσουν ικανοποιητικό εισόδημα καλλιεργώντας άλλα φυτά),
αλλά και πεδινές. Σκοπός της καλλιέργειας των αρωματικών φυτών είναι η παραγωγή αιθέριων
ελαίων και ξηρής δρόγης (αποξηραμένα φύλλα και άνθη). Οι τάσεις που επικρατούν σήμερα
στην παραγωγή αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών είναι δύο.
Η μία που αφορά την παραγωγή σε μεγάλη κλίμακα, αρωματικών φυτών χαμηλής
εμπορικής αξίας προϊόντων. Η τάση αυτή βρίσκεται σε φάση κάμψης και αντικαθίσταται από
εισαγωγές από άλλες χώρες. Η δεύτερη που αφορά την παραγωγή εξειδικευμένων αρωματικών
το 2011, κυριότερα ήταν η μαστίχα (25.130 στρ.), η ρίγανη (14.248 στρ.), το γλυκάνισο (3.092
στρ.), ο κρόκος (2.000 στρ.), η μέντα (1.127 στρ.), ο μάραθος (1.001 στρ.), το τσκαι
φαρμακευτικών φυτών και κυρίως βιολογικά παραγόμενων και η οποία ευρίσκεται σε άνοδο.
Από τα καλλιεργούμενα τσάι του βουνού (951 στρ.), το φασκόμηλο (717 στρ.), το δενδρολίβανο
(540 στρ.), το χαμομήλι (399 στρ.), η λεβάντα (325 στρ.), το μελισσόχορτο (274 στρ.), το
δίκταμο (211 στρ.), το τριαντάφυλλο (210 στρ.), ο κορίανδρος (210 στρ.). Καλλιεργήθηκαν
επίσης μαντζουράνα (31 στρ.), βασιλικός (35 στρ.), δυόσμος (26 στρ.), θυμάρι (7 στρ.).
Η «ταυτότητα» των φυτών, οι οικονομικές αποδόσεις και η χρήση τους
Αναλυτικότερα τα αρωματικά φυτά που μπορούν να αναπτυχθούν με σημαντικές
προοπτικές κέρδους και να τύχουν ενισχύσεων από τον Αναπτυξιακό νόμο είναι:

42. Η ρίγανη: είναι πολυετής θάμνος. Συλλέγεται όταν είναι σε πλήρη άνθηση με αποκοπή.
Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, τη φαρμακευτική και η ξηρή δρόγη σαν
άρτυμα σε φαγητά. Έχει περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο 3,15%. Έχει μία απόδοση 150 κιλά το
στρέμμα και δίνει ακαθάριστη πρόσοδο 400- 600 ευρώ το στρέμμα. Η ρίγανη βρίσκεται στη
δεύτερη θέση των εξαγωγών της χώρας μας σε αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά μετά τον
κρόκο. Το 62,5% της αξίας τους προωθείται σε τρίτες χώρες, με σημαντικότερη τις ΗΠΑ που
απορροφά το 55,3%.
Το δενδρολίβανο: είναι πολυετής θάμνος. Συλλέγονται τα άνθη και τα φύλλα του.
Βρίσκεται σε πλήρη απόδοση κατά τον τρίτο χρόνο. Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στην
αρωματοποιία, τη φαρμακευτική αλλά και την παραγωγή σαπώνων και σαν συντηρητικό σε
ποτά και τροφές. Έχει περιεκτικότητας αιθέριο έλαιο 1,5-3%. Η ξηρή δρόγη από τα άνθη και τα
φύλλα χρησιμοποιούνται σαν άρτυμα σε διάφορα φαγητά.
Ο κρόκος: αποτελεί το κυριότερο εξαγώγιμο προϊόν με ποσοστό 51% επί του συνόλου
της αξίας των εξαγώγιμων προϊόντων. Από αυτόν παράγεται ένα από τα πιο ακριβά μπαχαρικά
στον κόσμο. Συγκομίζεται ο ύπερος του άνθους του. Δίνει παραγωγή 0,8-1 κιλό το στρέμμα και
ακαθάριστη πρόσοδο 1500-1800€ το στρέμμα. Στην Ελλάδα καλλιεργείται αποκλειστικά στην
Κοζάνη.
Το τσάι του βουνού: είναι πολύ αρωματική πολυετής πόα. Αποδίδει περίπου 150 κιλά
αποξηραμένης δρόγης. Η περιεκτικότητά του σε αιθέριο έλαιο είναι 0,05-1%. Το αιθέριο έλαιο
χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και τη φαρμακευτική.
Η μέντα: είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοκομικό. Το υπέργειο τμήμα
της περιέχει αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και τη σαπωνοποιία, στην
ποτοποιία και τη ζαχαροπλαστική. Η περιεκτικότητά της σε αιθέρια έλαια είναι περίπου 3,5-4%.
Το γλυκάνισο: είναι ετήσιο ποώδες φυτό. Αποδίδει 100-150 κιλά καρπού το στρέμμα.
Χρησιμοποιείται στην παραγωγή ούζου, τσίπουρου αλλά και σαν άρτυμα σε τρόφιμα. Παράγεται
αιθέριο έλαιο, που είναι κατάλληλο στην ποτοποιία.
Το δίκταμο: είναι ποώδες πολυετές φυτό. Συλλέγεται σε πλήρη άνθηση με 3-5 κοπές τον
χρόνο. Χρησιμοποιείται σαν αφέψημα. Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική
αλλά και ποτοποιία και στην παραγωγή του βερμούτ.
Ο δυόσμος: είναι πολυετής πόα. Για ξηρή δρόγη συγκομίζεται λίγο πριν από την άνθηση,
ενώ για αιθέριο έλαιο συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Η περιεκτικότητά του σε αιθέριο έλαιο
ανέρχεται σε 0,8-2% και σε ξηρή δρόγη αποδίδει 150-200 κιλά το στρέμμα. Χρησιμοποιείται
σαν άρτυμα σε φαγητά, αλλά και σαν αφέψημα.
Το φασκόμηλο: είναι πολυετές ποώδες φυτό. Συλλέγονται οι βλαστοί με τα άνθη και τα
φύλλα του. Η περιεκτικότητά του σε αιθέριο έλαιο είναι 1,0% στα άνθη και 1,9% στα φύλλα.