Unë Diellza Haxhimehmeti jam studente në Fakultetin e Inxhinierisë Mekanike dhe Kompjuterike në drejtimin Inxhnieri Ekonomike.
Në vitin e II semestrin 4 sipas planprogramit të studimeve është e detyrueshme për studentin që të zgjedh një institucion dhe të kryej mësimin praktik.
Kamë zgjedhur Institucionin shtetëror të Ministrisë së financave duke mbajtur praktikë në departamentin e Auditimit të Brendshëm.
Arsyeja e përzgjedhjes është për shkak se roli i Ministrisë së Financave është kryesor dhe shumë i rëndësishëm në sigurimin që politika, objektivat dhe qëllimet të jenë të përcaktuara qartë gjatë planifikimit dhe shpenzimeve, si dhe përvoja e fituar në sektorin e Auditimit të Brendshëm ka ndikuar në ngritjen time profesionale duke më bërë të aftë për të vlerësuar dhe përmirësuar menaxhimin e riskut dhe proceset e kontrollit të qeverisjes.
Kamë ndjekur praktikën në departamentin e auditimit të brendshëm ku roli im si praktikante ishte të asistoja në auditimet e brendshme por vetëm si vëzhguese për shkak se raportet e auditimit të brendshëm janë raporte konfidenciale.
Kamë analizuar dokumentet e kryera të auditimit nga auditorë profesional të Republikës së Kosovës dhe kam asistuar në dorëzimin e tyre tek organet përkatëse.
Gjithashtu kamë vizituar edhe departamentet e tjera të institucionit siç janë: Departamenti i Tatimit në Pronë, Departamenti Qendror për Partneritet Publiko Privat, Departamenti i Financave dhe Shërbimeve të Përgjithshme si dhe Departamentin e TI.
Në raportin e shkruar të praktikës do të përmbledhë disa nga aktivitetet e realizuara në këtë institucion, ku përmbledhja më e madhe do përfshihet në aktivitetin tim si vëzhguese në dy auditime të brendshme: Departamentin e Teknologjisë Informative dhe Kontrollin në Komunën e KaÇanikut.
Analiza teknike dhe ekonomike e hidrocentraleve të vogla
Raporti praktikë: Departamenti i Auditimit të Brendshëm
1. 1
UNIVERSITETI I MITROVICËS “ISA BOLETINI”
Fakulteti i Inxhinierisë Mekanike dhe Kompjuterike
Drejtimi: Inxhinieri Ekonomike
Mësimi Praktik: Ministria e Financave
Sektori: Departamenti i Auditimit të Brendshëm
Studente Mentor
Diellza Haxhimehmeti Prof.Dr.Hakif Zeqiri
Mitrovicë 2017
2. 2
Përmbajtja
1. HYRJE .........................................................................................................................................3
2. HISTORIA E AUDITIMIT.................................................................................................................4
2.1 Instituti për auditim të brendshëm .......................................................................................7
3. PROGRAMI I PËRVOJËS................................................................................................................8
3.1 Aktivitetete mësimit praktik ................................................................................................9
3.1.1 Lidhja e aktiviteteve....................................................................................................10
3.1.2 Marrëveshja për student.............................................................................................11
3 STANDARDET NDËRKOMBËTARE PËR PRAKTIKËN PROFESIONALE TË AUDITIMIT TË BRENDSHËM...13
3.1 Hyrje në StandardetNdërkombëtare ..................................................................................13
3.2 Departamenti i auditimit të brendshëm ..............................................................................15
4 DEPARTAMENTI I TEKNOLOGJISË INFORMATIVE..........................................................................16
4.1 MSTI – menaxhimi i shërbimeve të teknologjisë informative ................................................17
4.2 Metodologjiae DAB...........................................................................................................19
4.3 Pyetësori i kontrollit të brendshëm.....................................................................................20
4.4 Raporti vjetor i punës për vitin 2016 ...................................................................................22
5 RAPORTI IAUDITIMIT PËR RAPORTIN FINANCIAR VJETOR TË KOMUNËS SË KAÇANIKUT.................26
5.1 Përmbledhje e përgjithshme...............................................................................................26
5.2 Konkluzionet dhe rekomandimet kryesore ..........................................................................27
5.3 Opinioni i Auditimit............................................................................................................28
5.4 Planifikimi dhe realizimi i buxhetit ......................................................................................31
5.5 Prioriteti i lartë..................................................................................................................34
6 NGRITJA PROFESIONALE............................................................................................................35
6.1 Aftesitë e fituara në financa...............................................................................................35
6.2 Aftësitë Teknike te Fituara..................................................................................................36
7 PËRFUNDIMI.............................................................................................................................37
3. 3
1. HYRJE
Unë Diellza Haxhimehmeti jam studente në Fakultetin e Inxhinierisë Mekanike dhe
Kompjuterike në drejtimin Inxhnieri Ekonomike.
Në vitin e II semestrin 4 sipas planprogramit të studimeve është e detyrueshme për
studentin që të zgjedh një institucion dhe të kryej mësimin praktik.
Kamë zgjedhur Institucionin shtetëror të Ministrisë së financave duke mbajtur praktikë
në departamentin e Auditimit të Brendshëm.
Arsyeja e përzgjedhjes është për shkak se roli i Ministrisë së Financave është kryesor
dhe shumë i rëndësishëm në sigurimin që politika, objektivat dhe qëllimet të jenë të
përcaktuara qartë gjatë planifikimit dhe shpenzimeve, si dhe përvoja e fituar në sektorin
e Auditimit të Brendshëm ka ndikuar në ngritjen time profesionale duke më bërë të aftë
për të vlerësuar dhe përmirësuar menaxhimin e riskut dhe proceset e kontrollit të
qeverisjes.
Kamë ndjekur praktikën në departamentin e auditimit të brendshëm ku roli im si
praktikante ishte të asistoja në auditimet e brendshme por vetëm si vëzhguese për
shkak se raportet e auditimit të brendshëm janë raporte konfidenciale.
Kamë analizuar dokumentet e kryera të auditimit nga auditorë profesional të Republikës
së Kosovës dhe kam asistuar në dorëzimin e tyre tek organet përkatëse.
Gjithashtu kamë vizituar edhe departamentet e tjera të institucionit siç janë:
Departamenti i Tatimit në Pronë, Departamenti Qendror për Partneritet Publiko Privat,
Departamenti i Financave dhe Shërbimeve të Përgjithshme si dhe Departamentin e TI.
Në raportin e shkruar të praktikës do të përmbledhë disa nga aktivitetet e realizuara në
këtë institucion, ku përmbledhja më e madhe do përfshihet në aktivitetin tim si
vëzhguese në dy auditime të brendshme: Departamentin e Teknologjisë Informative
dhe Kontrollin në Komunën e KaÇanikut.
4. 4
2. HISTORIA E AUDITIMIT
Historia e shërbimeve të auditimit është mjaft e hershme. Që në kohët e lashta
njerëzve që kishin prona u lindi nevoja e shqyrtimit të hollësishëm të veprimeve të
tyre të përditshme ekonomike. Domosdoshmëria për transparencë në administrimin
e pasurisë shtroi nevojën e fillimit të legjitimitetit të shërbimeve të kontabilitetit dhe
auditimit.
Fjala “audit” siç është përdorur në shtetet anglofone rrjedh nga folja “audire” që në
gjuhën latine do të thotë të dëgjosh. “Auditor” përkufizohet në fjalorët bashkëkohor
si “... një person i cili dëgjon; personin tjetër duke i audituar llogaritë....” Prejardhja
e kësaj fjale vjen nga fakti se në kohët e mesjetës, kur jo shumë njerëz mund të
lexonin apo shkruanin, një pronar toke i pasur do t’i “dëgjonte” regjistrimet e
aksioneve të pronës së tij me rastin kur të thirren, p. sh. duke e dhënë numrin e
shumë kokave të gjedhëve, deleve dhe dhive, shumë elb, grurë dhe tërshërë. Në
këtë mënyrë, ai mund të tregonte nëse menaxherët e pronave të tij ishin duke i kryer
mirë apo keq punët e biznesit të pronarit në krahasim me llogaritjet e mëparshme.
Ishte një formë e rishikimit që mund ta dëgjonte performancën e menaxherëve gjatë
një periudhe të caktuar kohore.
Rritja e tregtisë komerciale dhe kapitalizmit industrial prej shekullit të 16-të deri
në 19-të, kërkonte shumë më shumë para për ta financuar atë. Fondet gjithnjë e
më shumë vinin nga investitorët privat. Kjo ndikoi që pronësitë e bizneseve
të ndaheshin, gjë e cila më pas solli deri te krijimi i bizneseve me përgjegjësi të
kufizuar.
5. 5
Investitorët, ose aksionarët, caktonin menaxherë me pagesë për t’i drejtuar
kompanitë e tyre në interes të tyre dhe këta menaxherë kërkohej të jepnin llogari
për performancën e tyre, natyrisht në baza vjetore, t’u tregonin aksionarëve se sa
mbarëvajtje kishte në punët dhe investimet e tyre.
Sidoqoftë paramendoni të ishit një nga investitorët privat të mençur në një biznes
që ishte duke u menaxhuar nga dikush të cilin ju me siguri nuk e keni takuar kurrë
më parë. Ju hoqët dorë nga paratë tuaja (të cilat mund t’ia kishit dhënë kompanive
tjera ose në bankë për të fituar kamatë ose madje t’ia jepnit ato xhamisë / kishës duke
bërë një vepër të mirë për t’u ndihmuar të varfërve) në pretekstin se kompania që e keni
zgjedhur do të kishte fitim dhe ju pastaj do të kishit kompensim për kapitalin tuaj
të investuar. Kur menaxherët i kanë përgatitur llogaritë e tyre, ju i keni lexuar ato
dhe ato duken se japin lajme të mira, d.m.th. kompania është në fitim për këtë vit
dhe aksioni i juaj në fitim paraqet 15% të parave që i keni rrezikuar fillimisht duke
ia dhënë ato kompanisë.
Megjithatë si një investitor i mençur (d.m.th. një individ tejet skeptik, i cili do të
dëshironte të shihte të dhëna relevante edhe më të mira para se t’u besojë deklaratave
të një menaxheri anonim), jeni ende të pasigurt nëse do të keni besim tek personat
përgjegjës për drejtimin e kompanisë suaj ose t’u besoni hollësive që ata i kanë vënë
në llogaritë sepse:
Informatat e kontabilitetit mund të paraqiten në atë mënyrë që mund të jetë e vështirë
të kuptohet ose mund të ju keq-orientojnë dhe t’ju shpiejnë në marrjen e vendimeve
të gabuara mbi baza jo të sakta.
Çka është më e keqja, informatat mund të jenë të shtrembëruara qëllimisht për t’i
fshehur aktivitetet mashtruese (paratë tuaja në të vërtet i ka vjedhur menaxhmenti,
kështu që ju i keni humbur ato për shkak se kompania në të vërtet ka dështuar).
6. 6
Si ndihmesë në reduktimin e pasigurive që ju dhe investitorët tjerë mund të keni
rreth llogarive kur për herë të parë janë paraqitur nga menaxhmenti, mund të
caktoni një palë të tretë të pavarur (që do të kryejë rolin e njëjtë si auditor i kohëve
të më hershme) për të “dëgjuar” se çka u tregojnë menaxherët e kompanisë palëve
me interes rreth asaj se çka ka ndodhur me pasurinë gjatë vitit. Auditori do ta bëj
këtë duke kontrolluar llogaritjen dhe përpilimin e hollësive financiare dhe t’u jap
aksionarëve siguri më të madhe, ata do të hulumtonin çfarëdo parregullsie ose
transaksione të dyshimta që i zbulojnë.
Në fund të procesit të kontrollimit të të dhënave për atë se çka ka “thënë”
menaxhmenti në llogari, auditori i pavarur do t’u raportonte aksionarëve, do t’u
ofronte opinionin e tij nëse menaxhmenti ka paraqitur regjistrime të arsyeshme
se si ka qenë performanca financiare dhe operative gjatë vitit në fjalë. (Duke pas
parasysh kohën, burimet dhe parat në dispozicion për ta paguar një auditor, nuk do
të ishte e mundshme për atë, në shumë raste, t’i kontrollojë të gjitha transaksionet
për saktësi; prandaj auditori nuk mund të garantojë për sigurinë e përgjithshme të
llogarive).
Pasi që strukturat e biznesit dhe format e raportimit bëhen më të ndërlikuara dhe bëhet
e qartë që disa menaxherë nuk ishin aq të aftë sa të tjerët në drejtimin e kompanisë,
është bërë e domosdoshme për qeveritë kombëtare të miratojnë legjislacionin për
herë e më shumë i cili përcakton rregullat themelore për raportimin e performancës
së kompanive të kufizuara. Ky legjislacion e bëri këtë një kërkesë statusore që
auditimet e pavarura të jashtme vjetore të pasqyrave financiare duhet të kryhen dhe
kështu u ofrojë investitorëve privat një lloj mbrojtje nga menaxhmenti jo efikas apo
i pandershëm
.
7. 7
2.1 Instituti për auditim të brendshëm
Është e pa mundur të flitet për profesionin e auditimit të brendshëm pa e prezantuar
organizatën ndërkombëtare profesionale për auditim të brendshëm. Instituti për
auditim të brendshëm është organizatë ndërkombëtare profesionale për auditim
të brendshëm e themeluar në vitin 1941 me seli në Altamonte Springs, Florida,
SHBA. Instituti është organizatë jo tregtare, jo komerciale dhe jo fitimprurëse, që
qeveriset nga anëtarët e saj nëpërmjet bordit të drejtorëve.
Misioni i Institutit për auditim të brendshëm është të jetë një shoqatë ndërkombëtare
profesionale, e organizuar në përmasa botërore e dedikuar në promovimin e
praktikave për auditim të brendshëm duke siguruar standardet, kodin e etikës,
materiale trajnuese, testime, certifikimin e auditorëve të brendshëm nëpër botë.
Motoja e Institucionit për auditim të brendshëm është “Mbarëvajtje e përbashkët
për të rritur dhe për të mbrojtur vlerën e organizatës, duke u bazuar në rrezik, siguri
objektive, këshilla, dhe drejtim”. Kjo moto ka qenë e adaptuar prej vitit 1941 dhe
ende vazhdon të jetë shumë valide.
8. 8
3. PROGRAMI I PËRVOJËS
Praktika në sektorin e Auditimit të Brendshëm ishte shumë dobiprurëse. Në këtë
department përzgjidhet vetëm një praktikant, sipas kritereve nga stafi përkatës i
Ministrisë së Financave. Përzgjedhja ime me kontrat tre mujore më ofroi mua një kohë
të mjaftueshme për të kuptuar dhe për t’u adaptuar me punën e cila realizohet në këtë
institucion.
Qëllimet dhe objektivat e mësimit për punën time si praktikante kanë qenë të definiuara
në bashkpunim me mbikqyrësen time dhe auditorët e tjerë në këtë institucion .
Gjatë periudhës së mësimit praktikë kisha mundësinë që të isha pjesë e implementimit
të aktiviteteve të ndryshme duke e parë se si funksionojnë gjërat dhe se si zgjidhen
problemet në një ambient të vërtet të punës ,dinamik, në mes të punëtorëve me përvojë
të cilët kanë të bëjnë me detyra dhe përgjegjësi.
Për shkak se ky department është konfidencial, pra ka casje të kufizuar, unë jam
përshtatur me rolin tim si dhe kamë pasur përkrahje nga stafi të cilët më ndihmuan duke
më inkuadruar edhe në vëzhgimin e draft raporteve të auditimit të brendshëm në
departamentin e teknologjisë informative në mënyrë që të përputhej më shumë me
njohuritë e mija të arritura në kuadër të shkollimit universitar.
Gjatë praktikës sime është dashur të tregohem e vëmendëshme sepse puna në DAB
është e komplikuar dhe kërkon kohë dhe përkushtim të madh.
Më është lejuar të përcjellë intervistat e auditimit të brendshëm, materialet, dokumentet
që rregullojnë statutin dhe doracakun e DAB, ligjin e menaxhimit të financave publike,
ligjin e shërbimit civil, si dhe të gjitha rregulloret dhe udhëzimet administrative që dalin
nga ministria e financave (MF).
Qëndrimi me Auditorët profesionistë me forcoi edhe më tepër duke ndarë me mua
pjesë të përvojës dhe aftësive profesionale të tyre të cilat ndikuan në avansimin tim të
mëtejshëm dhe më pajisën me shumë njohuri të vlefshme.
9. 9
3.1 Aktivitetet e mësimit praktik
Gjatë mësimit praktikë kam qenë e angazhuar në aktivitete të ndryshme në
departamentin e auditimit të brendshëm. Lista e aktiviteteve që kam marrë pjesë janë
paraqitur në vijim :
- Përcjellja e intervistave
- Materialeve
- Statutit
- Doracakut
- Ligjeve/ rregulloreve
- Udhëzimeve administrative
- Raportet e audimit dhe implementimi i rekomandimeve
- Planifikimi i buxhetit
- Procedurat e prokurorimit
- Procedurat e të hyrave
- Procedurat e kontrollit të brendshëm etj.
10. 10
3.1.1 Lidhja e aktiviteteve
Aktivitet e shumta në DAB paten efektivitet të madh në fitimin e aftësive dhe të
përvojës sime personale.
Përmes kësaj praktike u aftësova të kuptojë se si menaxhohen financat (paraja) publike.
Njëkohëkohësisht arrita të kuptojë edhe rolin, deyrat e auditorit dhe përgjegjësitë e tij.
Auditimi i brendshëm është pjesë e sistemit të kontrollit të brendshëm.
Menaxhmenti i lartë i SSP është përgjegjës për zbatimin dhe funksionimin efektiv të
auditimit të brendshëm në pajtim me kërkesat e Ligjit për Auditim të Brendshëm.
Përgjegjësia e vendosur në këtë Ligj për zbatimin e funksionit të auditimit të brendshëm,
shtrihet në:
• Subjektin e sektorit publik;
• Pjesët përbërëse dhe nën‐njësitë e tjera të tij;
• Ndonjë SSP i cili menaxhon fondet e BE‐së apo fondet e dhuruara nga donatorët e
tjerë ose institucionet financiare ndërkombëtare
Përmes tyre arrita të kuptojë edhe rolin e institucioneve shtetërore.
Nuk ka auditim pa intervista. Dhe intervista kërkonë diciplinë dhe shkathtësi
komunikuese. Kështu kjo ndihmoi në përmirësimin e aftësive te mija komunikuese.
Pos tyre, aftësitë e mija u zhvilluan në shumë fusha si ajo e planifikimit, kontrollit,
menaxhimit, mbikqyrjes, vëzhgimit, rekomandimeve etj të cilat lidhen ngusht me lëndët
universitare në kuadër të fakultetit të Inxhinierisë Ekonomike.
11. 11
3.1.2 Marrëveshjapër student
Nisur nga përvoja për aftësim profesional të studentëve të universiteteve të cilët lidhen
me Ministrinë e Financave apo agjencitë e saj, Palët pajtohen si në vijim:
Neni 1
Qëllimi 1
Qëllimi i këtij memorandum të bahkëpunimit është promovimi i aftësimit profesional të
studentëve nga universitetet publike në fushat që lidhen me Ministrinë e financave dhe
agjencitë e saj.
Neni 2
Fushëveprimi
Ky memorandum rregullon formën e bashkëpunimit të Ministrisë së Financave dhe
univiverstiteteve lidhur me angazhimin e studentëve në Ministrinë e financave dhe
agjencitë e saj.
Neni 3
Kohëzgjatja e punës praktike
Puna praktike që studentët kryejnë në Mf dhe agjencitë e saj zgjat tre muaj.
Neni 4
Obligimet e palëve
Ministria e financave do të marrë në punë praktike 150 studentë, prej të cilëve 100
studentë nga Fakulteti Ekonomik, 30 studentë nga Fakulteti Juridik, 10 studentë nga
Fakulteti i Inxhinierisë Kompjuterike, dhe 10 studentë te fakulteteve tjera sipas
interesimit ( ku përfshihen edhe shkencat e aplikuara).
Universitetet bëjnë përzgjedhjen dhe i ofrojnë Ministrisë listen e përzgjedhur të
studentëve cdo tre muaj.
12. 12
Neni 5
Kriteret për përzgjedhjen e studentëve pë punë praktike
Në përzgjedhjen e studentëve për punë praktike merret parasysh nota mesatare e
studentëve.
Studentët që përzgjidhen për punë praktike duhet të kenë të kryer së paku vitin e dytë
të studimeve bachelor ose të jenë të regjistruar në studime master.
Neni 6
Rregullimi i punës praktike
Studentët e përzgjedhur për punë praktike duhet të nënshkruajnë kontratën e
angazhimit me Ministrinë e Financave, ku përcaktohen të drejtat dhe detyrimet e
palëve.
Në fund të periudhës së angazhimit, Ministria e Financave bënë vlerësimin e punës së
praktikantëve dhe, bazuar në këtë vlerësim, lëshon certificate për punën praktike të
kryer nga studentët.
Neni 7
Zgjidhja e mosëmarrëveshjeve
Cdo mosëmarrëveshje në lidhje me zbatimin e këtij memorandum zgjidhet me anë të
konsultimeve ndërmjet palëve.
Neni 8
Hyrja në fuqi, kohëzgjatja dhe përfundimi
Ky memorandum hyn në fuqi ditën e nënshkrimit nga palët dhe vlen për kohë të
pacaktuar.
Secila pale mundet kurdoherë të përfundojë këtë marrëveshje, me kusht që të njoftoj
me shkrim palën tjetër së paku një muaj më herët.
Kontrata ime: 1 qershor 2017 – 31 gusht 2017
13. 13
3 STANDARDET NDËRKOMBËTARE PËR
PRAKTIKËN PROFESIONALE TË AUDITIMIT TË
BRENDSHËM
3.1 Hyrje në Standardet Ndërkombëtare
Auditimi i brendshëm kryhet në mjedise të ndryshme ligjore dhe kulturore; brenda
organizatave që ndryshojnë për nga qëllimi, madhësia, kompleksiteti dhe struktura; dhe
kryhet nga persona brenda apo jashtë organizatës. Ndërsa faktorë të ndryshëm mund
të ndikojnë praktikën e auditimit të brendshëm në çdo mjedis, përputhja me Standardet
Ndërkombëtare të IIA1-së për Praktikën Profesionale të Auditimit të Brendshëm
(Standardet) është thelbësore në përmbushjen e përgjegjësive të audituesve të
brendshëm dhe veprimtarisë së auditimit të brendshëm. Nëse ekzistojnë ligje apo
rregullore të cilat ndalojnë përputhshmërinë e veprimtarisë e audituesve apo aktivitetit të
auditimit të brendshëm me pjesë të caktuara të Standarteve, atëherë ky fakt duhet të
raportohet së bashku në përputhje me të gjitha pjesët e tjera të Standardeve.
Nëse Standardet janë përdorur bashkë me standarde të lëshuara nga organe të tjera
zyrtare, komunikimet e auditimit të brendshëm mund të përmendin përdorimin e
standardeve të tjera, sipas rastit. Në një rast të tillë, në qoftë se ekzistojnë
mospërputhje midis Standardeve dhe standardeve të tjera, audituesit e brendshëm dhe
aktiviteti i auditimit të brendshëm duhet të jenë në përputhje me Standardet, dhe mund
të jenë në përputhje me standardet e tjera, nëse ato janë më kufizuese.
14. 14
Qëllimi i Standardeve është:
1. Të përshkruajë parimet bazë që përfaqësojnë praktikën e auditimit të brendshëm.
2. Të japë një kuadër për kryerjen dhe promovimin e një gamë të gjerë të auditimit të
brendshëm për të shtuar vlerë.
3. Të vendosë bazën për vlerësimin e performancës së auditimit të brendshëm.
4. Të nxisë përmirësimin e proceseve organizative dhe të operacioneve.
Standardet janë të fokusuara në parime dhe kërkesa të detyrueshme që përbëhen nga:
• Deklaratat e kërkesave themelore për praktikën profesionale të auditimit të brendshëm
si dhe për vlerësimin e efektivitetit të performancës, të cilat janë të zbatueshme
ndërkombëtarisht në nivel organizativ dhe individual.
• Interpretimet, të cilat sqarojnë termat apo konceptet që përmbajnë këto deklarata.
Standardet përmbajnë terma që u janë dhënë kuptime të përcaktuara të cilat janë të
përfshira në Fjalorth. Në mënyrë të veçantë, Standardet përdorin fjalën "duhet" për të
përcaktuar një kërkesë të pakushtëzuar dhe tog-fjalëshin "do duhet", (rekomandohet)
për rastet ku pritet përputhshmëri por, duke përdorur gjykim profesional, mund të ketë
rrethana të cilat justifikojnë devijimin nga kjo përputhshmëri.
Është e nevojshme të merren në konsideratë Deklaratat dhe Interpretimet e tyre, si dhe
kuptimet e përcaktuara në Fjalorth për të kuptuar dhe zbatuar saktë Standardet.
15. 15
3.2 Departamenti i auditimit të brendshëm
Detyrat dhe përgjegjësitë e Departamentit të Auditimit të Brendshëm janë:
Ndërmerr auditime të rregullta dhe sistematike në Ministrinë e Financave dhe në
Subjektet e Sektorit Publik (SSP) të cilat nuk i kanë të themeluara kapacitetet e
auditimit të brendshëm në përputhje me Ligjin për Auditimin e Brendshëm;
Bënë auditimin duke vlerësuar ekonomizimin, efikasitetin dhe efektivitetin e
sistemeve të menaxhimit dhe të kontrollit të subjektit të audituar;
Bashkëpunon me Komitetin e Auditimit të brendshëm të MF-së;
Identifikon mangësitë substanciale në sistemin e menaxhimit dhe kontrollit të MF-
së dhe të ofron rekomandime për përmirësimin e tyre;
Ofron rekomandime për përmirësimin në ngritjen e ekonomizimit, efikasitetit
dhe efektivitetit të veprimtarive të MF-së;
Vlerëson procedurat financiare dhe operative për përshtatshmërinë e kontrollit
të brendshëm dhe ofron këshilla dhe udhëzime në aspektin e kontrollit për
politika të reja, sisteme, procese dhe procedura;
Udhëheqësi i Departamentit të Auditimit të Brendshëm në aspektin operativ
raporton tek Ministri, ndërsa në aspektin administrativ tek Sekretari i
Përgjithshëm.
Në kuadër të këtij Departamentit bëjnë pjesë Divizionet si vijon:
- Divizioni për Auditimin e Brendshëm brenda institucionit; dhe
- Divizioni për Auditimin e Brendshëm jashtë institucionit.
16. 16
4 DEPARTAMENTI I TEKNOLOGJISË INFORMATIVE
ITIL - Teknologjia e Informacionit dhe Biblioteka Infrastrukturore
Komiteti Drejtues i TI-së – një komision i themeluar nga Ministria e Financave
me vendimin nr. 02 Dt. 9-1-2013, i cili përfshin përfaqësues të organizatave të TI-
së të Ministrisë së Financave dhe Agjencitë e saj.
Komiteti Teknik i TI-së – një komision i themeluar nga Ministri i Financave me
vendimin nr. 02 Dt.9-1-2013, i cili është përgjegjës për vendosje, trajnime dhe
auditimet e përputhshmërisë cilësore së TIBI-t
17. 17
4.1 MSTI – menaxhimi i shërbimeve të teknologjisë
informative
Dhjetë proceset e reja të MSTI janë:
• Menaxhimi i Problemeve
• Menaxhimi i Ndryshimeve
• Menaxhimi i Konfigurimeve
• Menaxhimi i Publikimeve
• Menaxhimi i Nivelit të Shërbimeve
• Menaxhimi i Marrëdhënieve me Biznesin
• Menaxhimi i Raportimit të Shërbimeve
• Menaxhimi i Shërbimeve të reja dhe i atyre që pësojnë ndryshime
• Menaxhimi i Planifikimit dhe i Implementimit
• Sistemi i Menaxhimit
• Përmirësimi i Vazhdueshëm i Shërbimeve
• Menaxhimi i Rreziqeve të TI-së.
Shtatë proceset ekzistuese të përmirësuara janë:
• Menaxhimi i Incidenteve
• Menaxhimi i Kapacitetit
• Menaxhimi i Disponueshmërisë
• Menaxhimi i Vazhdimësisë së Shërbimeve të TI-së
18. 18
• Menaxhimi i Furnitorëve
• Menaxhimi i Buxhetit dhe Kontabilitetit të TI-së
• Menaxhimi i Sigurisë së Informacioneve
Për implementimin e MSTI-së, RBKO ka aplikuar praktikat më të mira të Librarisë
së Infrastrukturës së Teknologjisë Informative (LITI – anglisht: ITIL), versionin e
tretë.
Përfitimet kryesore për RBKO-në nga projekti MSTI/LITI janë:
• Kualiteti më i lartë i shërbimeve të TI-së
• Efikasiteti më i lartë i punëtorëve të departamentit të TI-së
• Bashkërenditja e qëllimeve të TI-së me qëllimet e biznesit
• Zvogëlimi i rrezikut që ndërlidhet me shërbimet e TI-së
• Zvogëlimi i kostos operative të TI-së.
Qëllimi i nje auditimi është që të vlerësojë informacionet që raportohen ...
Efektin e teknologjisë informative në kontrollin e brendshëm !
19. 19
4.2 Metodologjiae DAB
Metodologjia jonë ka përfshirë këto aktivitete:
• Rishikimi i strategjive, ligjeve dhe rregulloreve që e rregullojnë fushën e TI-së;
• Diskutimet me specialistët e TI-së brenda zyrës tonë dhe jashtë institucionit;
• Kryerjen e intervistave me sekretarët ose drejtorët në entitete, menaxherët e TI-së
dhe menaxherët e prokurimit;
• Duhet të ketë strategji dhe politika të brendshme për Teknologji Informative dhe
Komunikimi (TIK);
• Gjatë vlerësimit të nevojave duhet të merren për bazë aspektet si: numri i
përgjithshëm i stafit, rekrutimi i stafit, gjendja reale e paisjeve dhe jetëgjatësia e
tyre;
20. 20
4.3 Pyetësori i kontrollit të brendshëm
Klienti: MF -DTI Ref e
fajlit
Ref L/P
Titulli auditimit: Rishikimi I
proceseve te
financave
Pyetesor i
kontrollit te
brendshem (ICQ)
Qellimi i
Pyetësorit për
kontrolli të
brendshëm
Përcaktimi i
nivelit të arritur
në fushen e
teknologjis
informarive
Ref L/P
Misioi I MF LIGJI I
BXHETIT
Ju lutem
pershkruani
objektivat kyqe te
biznesit tuaj
OFRIMI I
SHERBIMEVE
TE ti
PO
A jane Politikat
dhe Procedurat
tek ju te
dokumentuara?
Po
A jane Politikat
dhe Procedurat
tek ju te
azhurnuara?
PO
Ju lutem
Çertifikimi I Po
21. 21
pershkruani
proceset kyqe qe
ndodhin tek ju
(p.sh. Cilat jane
aktivitetet qe
kompletohen tek
ju?)
transaksioneve
per pagese,
ekzekutimi I
pagesave,
regjistrimi dhe
Arkivimin e
dokumenteve
financiare
Ju lutem
pershkruani
kontrollat e
brendshme kyqe
qe ju besoni se
ekzistojne tek
ju(p.sh.Si i
kontrolloni
aktivitetet e juaj,
rezultatet, etj?)
Me pasqyrat
financiare
Po
Cilat jane
sistemet
informative kyqe
tek ju?
Interneti, web
sajd, otlluku etj
Po
Ju lutem
pershkruani
matjet kyqe te
performances qe
i merrni dhe i
monitoroni
efektivitetin e
procesit te
biznesit tuaj.
Ekzekutimi me
kohe I pagesave
me
dokumunentacion
te kompletuar
Po Jo
Ju lutem
pershkruani
Me goje , me Po
22. 22
mjetet kyqe te
komunikimit qe
perdorni te
informoni
departamentet
tjera me
aktivitete/qeshtje
qe ndoshin tek
ju.
shkrim dhe
permes menyres
elektronike
Cilat
departamente do
te beneficojne
nga komunikimi
me
departamentin e
juaj?
Përmbushja e
kerkesave te atij
departamentit
apo agjencionit
Po Jo
Me cilat
departamente
komunikoni ju?
Me të gjitha Po
A ekzistojne
fusha qe keni
deshire qe AB ti
rishikojne (p.sh.
Fushat e
kontrollit te
menjehershem,
ose procese te
pamjaftueshme)?
Po tere procesin
e financave
PO
4.4 Raporti vjetor i punës për vitin 2016
23. 23
Departamenti për Menaxhimin e Sistemeve të TI-së të MF (DMS-TI)
Gjatë vitit 2016 DMSTI-ja ka përmbushur pothuajse të gjitha aktivitetet dhe nën
aktivitetet e objektivave ne vendosura ne planin e aktiviteteve të sajë në përjashtim të
objektivit për integrimin e sistemeve te TI-së e cila ka mbet te diskutohet dhe analizohet
ne tremujorin e parë te vitit te ardhshëm për shkak të kompleksitetit të projektit.
Gjatë kësaj periudhe Departamenti ka arritur me sukses të kryej aktivitetet si në vijim:
Menaxhimi i Infrastrukturës së TI-së Në kuadër te Divizionit për Infrastrukturës se TI-
se, janë kryer me sukses këto aktivitete:
Mirëmbajtja e harduerit gjegjësisht blade serverëve dhe storage
Instalimi i versionit të ri të firmwar-it (upgrade) të blade serverëve dhe të blade chasis
Instalimi i versionit të ri të VMware ESXi Server , gjegjësisht upgrade VMware ESXi nga
5.1 në 6.0
Instalimi i versionit të ri të, gjegjësisht upgrade të vCenter Serverit nga 5.1 në 6.0
Instalimi i versionit të ri të Windows Serverit gjegjësisht Upgrade i sistemeve operative
te serverëve nga Windows Server 2008 R2 në Windows Server 2012 R2
Përditësimi i shërbimeve të infrastrukturës se TI-së siç janë: Active Directory, DHCP,
DNS, File Server, etj... nga konfigurimet e Windows Server 2008 R2 në konfigurimet e
Windows Server 2012 R2
Instalimi i versionit të ri të Linux Ubuntu, gjegjësisht upgrade i sistemeve operative nga
Linux Ubuntu 10.04 dhe 14.04 në Linux Ubuntu 16.04
Administrimin, mirëmbajtjen dhe monitorimin e rrjetës fizike dhe pa tela të Ministrisë së
Financave.
Administrimin, menaxhimin e mirëmbajtës dhe monitorimin e qendrës së të dhënave
Administrimi dhe mirëmbajtja e centrales telefonike
24. 24
Administrimi i ruajtjes se te dhënave (backup) në baza ditore, javore dhe mujore,
brenda qendrës se te dhënave te Ministrisë se Financave dhe në serverin tonë ne
qendrën e te dhënave ne ASHI- MAP (sipas procedurave dhe politikave për kopje
rezervë)
Administrimi i sigurisë se rrjetës dhe të dhënave te ministrisë se financave.
Menaxhimi i sistemeve dhe bazavë të të dhënave:
Në kuadër të divizionit për menaxhimin e aplikacioneve, edhe përkundër mungesës se
stafit në kuadër të divizionit, janë kryer me sukses këto aktivitet:
Menaxhimi i sistemit të PIP-it;
Menaxhimi i sistemit të BDMS-it;
Menaxhimi dhe avancimi i sistemit ProTAX;
Azhurnimi i ueb faqja së Ministrisë së Financave etj.
Menaxhimi i operacioneve të TI-së Në kuadër te Divizionit për operacionet e TI-së,
është ofruar mbështetja për zgjidhjen e problemeve të TI-së të cilët kane pasur zyrtarët
(përdoruesit) e departamenteve të Ministrisë së Financave dhe AQP, gjegjësisht janë
kryer me sukses këto aktivitete:
-Janë përfunduar më shumë 1500 tiketat të krijuar nga përdoruesit te natyrave të
ndryshme, siç janë: qasja ne internet, qasja ne email zyrtar, qasja në printer, problemet
me telefon, problemet me softuer aplikativ (Word, Excel, Outlook),
-ndihma e nivelit të pare për problemet me qasje në sistemet (PIP, BDMS,
FreeBalance, Vijueshmërisë, e-Pasuria, e-Arkiva), etj.
-Janë bërë upgrade te sitemeve operative nga Windows 7 ne Windows 8 në 110
kompjuterë
25. 25
-janë bërë upgrade te sitemeve operative nga Windows 7 ne Windows 10 në 20
kompjuterë
-menaxhimi i kontratës për mirëmbajtën e printerëve dhe fotokopjeve, etj
Aktivitete tjera: Stafi i Departamentit për Menaxhimin e Sistemeve të TI-së ka marr
pjesë aktive në monitorimin e zhvillimit të e-prokurimit; ka mbështetur dhe asistuar
vazhdimisht Projektin e tatimin në pronë të mbështetur nga donatorin SIDA Suedeze,
për zhvillimin e sistemit të tatimit në pronë dhe e-fatura me theks te veçante ne
administrimin e infrastrukturës dhe kualitetin e shënimeve ne sistemin e tatimit ne
pronë.
26. 26
5 RAPORTI I AUDITIMIT PËR RAPORTIN
FINANCIAR VJETOR TË KOMUNËS SË KAÇANIKUT
5.1 Përmbledhje e përgjithshme
Ky raport përmbledh çështjet kryesore që dalin nga auditimi i Raportit Financiar Vjetor
të Komunës se Kaçanikut për vitin 2016, i cili e përcakton Opinionin e dhënë nga
Auditori i Përgjithshëm. Ekzaminimi i pasqyrave financiare për vitin 2016 është kryer në
përputhje me Standardet Ndërkombëtare të Auditimit të Institucioneve Supreme të
Auditimit. Qasja jonë ka përfshirë testet dhe procedurat, të cilat ishin të nevojshme për
të arritur në një opinion lidhur me pasqyrat financiare. Qasja e aplikuar e auditimit është
paraqitur në Planin e Jashtëm të Auditimit1, të datës 09.11.2016.
Raporti financiar vjetor për vitin 2017 ende nuk është publikuar. ( Deri në fundvit)
Auditimi ynë është fokusuar në:
Niveli i punës së kryer nga Zyra Kombëtare e Auditimit për të përfunduar auditimin për
vitin 2016 pasqyron drejtpërdrejt cilësinë e kontrollit të brendshëm të zbatuar nga
menaxhmenti i Komunës.
Pasqyrat
Financiare
Vjetore
Qeverisje
Menaxhimin
financiar dhe
kontrollin
27. 27
5.2 Konkluzionet dhe rekomandimet kryesore
Menaxhmenti i komunës ka dizajnuar sistemin e kontrollit të brendshëm, por këto
kontrolle nuk kishin funksionuar në disa fusha të rëndësishme të menaxhimit financiar.
Këto duhet në vazhdimësi të monitorohen për t’u siguruar se janë duke funksionuar siç
duhet.
Në vazhdim po i paraqesim fushat në të cilat janë vërejtur mangësi.
Konkluzionet dhe rekomandimet tona kryesore janë:
• Kryetari duhet t'i analizojë arsyet për
Theksimin e Çështjes në 2016 dhe t'i
identifikojë veprimet që kërkohen për të
mundësuar një prezantim dhe regjistrim
të drejtë shpenzimeve sipas kodeve
përkatëse
Mungesa e kontrolleve të
mjaftueshme për regjistrimin e
shpenzimeve sipas kodeve
përkatëse ka rezultuar me keq
klasifikimtë shpenzimeve duke
ndikuar në Theksimin e
Çështjes në Opinionin e PFV.
• Kryetari duhet ta zbatojë një proces
rigoroz për të siguruar që procesi i
vetvlerësimit dhe rekomandimet e vitit
paraprak adresohen në mënyrë aktive ku
çështjet/progreset kyçe i raportohen
menaxhmentit në baza mujore.
Procesi i vetvlerësimit dhe
përgjigja ndaj rekomandimeve
të vitit paraprak nuk janë
adresuar në nivelin e kërkuar,
që rrjedhimisht kanë shkaktuar
edhe ngecje në zhvillimin dhe
përmirësimin e organizatës.
• Kryetari duhet të sigurojë se është
• rishikuar në mënyrë kritike aspekti i
• raportimit menaxherial dhe janë bërë
• ndryshime të dukshme në
• përmirësimin e llogaridhënies.
Qeverisja qëka të bëjë me
raportimin
menaxherial dhe planet
strategjike,
duhet të zhvillohen dhe
përmirësohen..
28. 28
5.3 Opinioni i Auditimit
Opinioni i Pamodifikuar me Theksim të çështjes
Ne kemi audituar PFV-të e Komunës së Kaçanikut për vitin e përfunduar më 31 dhjetor
2016, të cilat përfshijnë pasqyrën e pranimeve dhe të pagesave në para të gatshme,
pasqyrën e ekzekutimit të buxhetit, si dhe shënimet shpjeguese të pasqyrave financiare.
Sipas opinionit tonë, Pasqyrat Financiare Vjetore për vitin e përfunduar më 31 dhjetor
2016, prezantojnë një pamje të drejtë dhe të vërtetë në të gjitha aspektet materiale, në
përputhje me Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit për Sektorin Publik (të
kontabilitetit në para të gatshme), Ligjit nr. 03/L-048 për Menaxhimin e Financave
Publike dhe Përgjegjësitë (me plotësime dhe ndryshime) dhe Rregulloren e MF nr.
01/2017 për Raportim Vjetor Financiar të Organizatave Buxhetore.
•Kryetariduhettë mbikqyrënë
mënyrë
•sistematike buxhetin dhe të siguroj
•regjistrimin e tyrenë kode
adekuate
Edhe pse niveli i realizimit të
shpenzimeve për investime
kapitale
ishte 85% e buxhetit të
rishikuar, ato
ishin mbivlerësuar me
keqklasifikim të shpenzimeve.
• Kryetari duhet të sigurojë se do të
zbatohen rregullat e prokurimit pasi
në disa rastenuk ishin respektuar
kriteret e dosjes se tenderit lidhur me
sigurimin e ekzekutimit prej 10% nga
vlera e kontratës.
Edhe pse në disafushakontrollet
e
brendshme janë efektive,
ekzistojnë
dobësi të mëdhanë disasisteme
të
rëndësishme financiare,duke
përfshirë prokurimin.
29. 29
Baza për opinion
Ne kemi kryer auditimin në përputhje me Standardet Ndërkombëtare të Institucioneve
Supreme të Auditimit (SNISA). Sipas këtyre standardeve, përgjegjësitë tona janë
përshkruar më poshtë tek pjesa ‘Përgjegjësitë e Auditorit për Auditimin e Pasqyrave
Financiare’. Besojmë se dëshmitë e auditimit që kemi marrë janë të mjaftueshme dhe të
duhura për sigurimin e bazës për opinion.
Theksimi i çështjes
Ne tërheqim vëmendjen tuaj për faktin se komuna kishte bërë keq klasifikim të
shpenzimeve ku nga kategoria e investimeve kapitale kishte bërë pagesa 97,428€, në
emër të bashkëfinancimit me OJQ ‘’Caritas Kosova Luxemburg’’. Bashkëfinacimi me
këtë donator ishte bërë në emër të projektit ‘’Zhvillim i i komuniteteve’’ si dhe në
projektin ‘’Zhvendosja e personelit mjekesorë’’ në një objekt ZYRA KOMBËTARE E
AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE 8
të marrë me qira për shkak të ndërtimit të objektit të ri të QKMF-së në Kaçanik.
Shpenzimet e ndodhura ishin aprovuar me tabelat buxhetore të Buxhetit 2016 si
investime kapitale, por projektet e paraqitura në tabela, nuk përmbushin kushtet që të
trajtohen si projekte kapitale. Gabimet kanë të bëjnë me planifikimet fillestare nga
komuna dhe aprovimet jo adekuate nga ana e MF. Përveç kësaj, vlera e pasurive të
regjistruara në regjistrin e pasurive dhe të prezantuara në PFV ishin mbivlerësuar për
shumat e lartcekura.
Përgjegjësia e menaxhmentit dhe personave përgjegjës për qeverisje dhe PFV
Kryetari i komunës së Kaçanikut është përgjegjës për përgatitjen dhe prezantimin e
drejtë të pasqyrave financiare sipas Standardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit në
Sektorin Publik - Raportimi Financiar bazuar në Kontabilitetin e Parasë së Gatshme të
modifikuar si dhe është përgjegjës për kontrolle të brendshme të cilat menaxhmenti i
përcakton si të nevojshme për të mundësuar përgatitjen e pasqyrave financiare, pa keq
deklarime materiale të shkaktuara qoftë nga mashtrimi apo gabimi. Kjo përfshinë
zbatimin e Ligjit nr. 03/L-048 për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë
(me plotësime dhe ndryshime).
30. 30
Kryetari i Komunës dhe Zyrtari Kryesor Financiar janë përgjegjës për të siguruar
mbikëqyrjen e procesit të raportimit financiar të komunës.
Përgjegjësia e Auditorit të Përgjithshëm për auditimin e PFV
Përgjegjësia jonë është që të shprehim një opinion për PFV në bazë të auditimit të
kryer. Auditimi është kryer në përputhje me SNISA. Këto standarde kërkojnë që t’i
përmbahemi kërkesave etike, të planifikojmë dhe të kryejmë auditimin për të marrë
siguri të arsyeshme se pasqyrat financiare nuk përmbajnë keq deklarime materiale.
Siguria e arsyeshme është një nivel i lartë i sigurisë, por nuk garanton se një auditim që
kryhet në pajtim me SNISA-t do të zbulojë çdo keq deklarim material që ekziston. Keq
deklarimet mund të rrjedhin nga mashtrimi ose gabimi dhe konsiderohen materiale
nëse, individualisht ose së bashku, mund të ndikojnë në vendimet e marra mbi bazën e
këtyre PFV-ve.
Auditimi përfshinë kryerjen e procedurave për të marrë dëshmi në lidhje me informatat
financiare dhe shpalosjet në PFV. Procedurat e zgjedhura varen nga gjykimi i auditorit,
duke përfshirë edhe vlerësimin e rreziqeve nga keq deklarimet materiale në PFV, qoftë
për shkak të mashtrimit apo gabimit. Gjatë vlerësimit të rrezikut, auditori merr në
konsideratë kontrollin e brendshëm që është relevant në përgatitjen e pasqyrave
financiare nga entiteti, në mënyrë që të dizajnojë procedura të auditimit që janë të
përshtatshme për rrethanat e entitetit, por jo për qëllim të shprehjes së opinionit mbi
efektivitetin e kontrolleve të brendshme të entitetit.
Auditimi përfshinë edhe vlerësimin e përshtatshmërisë së politikave kontabël të
përdorura, arsyeshmërinë e përllogaritjeve kontabël të bëra nga menaxhmenti, si dhe
vlerësimin e prezantimit të pasqyrave financiare.
31. 31
5.4 Planifikimi dhe realizimi i buxhetit
1. Të hyrat vetjake (në €)
Përshkrimi Buxheti
fillestar
Buxheti
Final
2016
Pranimet
2015
Pranimet
2015
Pranimet
Të hyrat
vetjake 709,672 709,672 632,567 556,372 383,612
Në vitin 2016, plani i të hyrave ishte realizuar 89%, për dallim nga viti 2015 ku të hyrat
ishin mbledhur 80%, ndërsa në vitin 2014 plani ishte realizuar 85%. Pra, në vitin 2016
realizimi i të hyrave vetjake ka shënuar një rritje krahasuar me vitin paraprak prej 9%.Të
hyrat përfshirë edhe ato të bartura nga viti paraprak, ishin shpenzuar kryesisht për
projekte kapitale në shumë 454,682€, për mallra dhe shërbime 74,153€, për
subvencione dhe transfere 103,580€ dhe për paga dhe mëditje 1,667€.
2. Burimet e fondeve buxhetore (në €)
Përshkrimi Buxheti
fillestar
Buxheti
Final
2016
Realizimi
2015
Realizimi
2014
Realizimi
Burimet e
Fondeve:
6,631,386 6,631,386 6,651,210 6,942,159 6,545,962
Granti i
Qeverisë -
Buxheti
5,921,714 6,016,076 6,004,938 6,363,848 6,040,636
Të bartura
nga viti
paraprak
0 142,982 139,523 143,851 119,390
Të hyrat
vetjake 709,672 709,672 494,561 421,703 383,612
32. 32
Donacionet e
brendshme
0 6,948 6,788 9,040 0
Donacionet e
jashtme
0 7,800 5,400 3,717 2,324
Buxheti final krahasuar me buxhetin fillestar ishte më i lartë për 252,092€. Ky ndryshim
ka ardhur si rezultat i rritjes së Grantit Qeveritar prej 94,362€, të hyrave të bartura nga
viti i kaluar 142,982€, të hyrave nga donacionet e brendshme dhe të jashtme 14,748€.
Realizimi i buxhetit në vitin 2016 ishte 6,651,210€ ose 97% nga buxheti final deri sa në
vitin 2015 ishte shpenzuar 96% dhe në vitin 2014, 95%. Ne përgjithësi, komuna ka
treguar një nivel të lartë të performancës buxhetore, përveç kategorisë së investimeve
kapitale.
3. Shpenzimet e fondeve sipas kategorive ekonomike (në €)
Përshkrimi Buxheti
fillestar
Buxheti
Final
2016
Realizimi
2015
Realizimi
2014
Realizimi
Shpenzimet e
fondeve sipas
kategorive
ekonomike:
6,631,386 6,883,478 6,651,210 6,942,159 6,545,962
Pagat dhe
Mëditjet
4,730,156 4,826,026 4,811,836 4,711,887 4,315,980
Mallrat dhe
Shërbimet
510,531 530,050 504,543 453,387 488,117
Shërbimet
komunale
132,750 134,500 116,053 123,890 118,209
Subvencionet
dhe Transferet
204,690 205,291 204,270 266,721 169,357
Investimet
Kapitale
1,053,259 1,187,611 1,014,508 1,386,274 1,454,299
33. 33
Shpjegimet rreth ndryshimeve në kategoritë buxhetore janë dhënë si në vijim:
Buxheti për investime kapitale në vitin 2016 ishte rritur për 134,352€. Niveli i
ekzekutimit të buxhetit final ishte 85%. Shpenzimet kapitale kanë shënuar një ulje për
371,766€ krahasuar me vitin 2015. Programi për Investime Publike përfshin disa
projekte në vazhdim nga viti i kaluar (13) dhe projekte të reja (34) për vitin aktual. Prej
47 projekteve të planifikuara, 7 prej tyre nuk kishin filluar fare të realizohen;
Rritja e buxhetit për paga dhe mëditje për 95,870€, është rezultat i pagesave për
përvojën e punës si dhe deficitit në paga në fund të vitit;
Rritja e buxhetit tek kategoria për mallra dhe shërbime në shumë 19,519€ si dhe
shpenzimet komunale ne shumë prej 1,750€ ishte bërë për shkak të obligimeve të
mbetura nga vitit paraprak;
Buxheti për subvencione dhe transfere është rritur për 601€ për shkak të nevojave për
ndihmë për entitetet jo publike. Pavarësisht kësaj, në fund të vitit 2016 kishte mbetur si
obligime të pa paguara ndaj përfituesve individual shuma prej 14,145€; dhe
Donacionet e brendshme ishin 6,948€ si dhe ato të jashtme 7,800€. Donacionet e
brendshme kryesisht ishin shfrytëzuar për investime kapitale, ndërsa donacionet e
jashtme ishin shfrytëzuar kryesisht për mallra dhe shërbime.
34. 34
5.5 Prioriteti i lartë
E gjetura
Komuna ka treguar një efikasitet të lartë në realizimin e buxhetit pothuajse në të gjitha
kategoritë e shpenzimeve. Mirëpo, një ngecje në krahasim me kategoritë tjera, vërehet
për investime kapitale (85%). Kjo ka ndodhur për shkak të mungesës së planifikimit dhe
kontrollit sistematik buxhetor të komunës në realizimin e projekteve kapitale sipas planit
dinamik. Kjo u dëshmua edhe nga 7 projektet e planifikuara, të cilat nuk kishin filluar
fare në vitin 2016.
Rreziku
Mosrealizimi i buxhetit sipas projeksioneve fillestare do të rezultojë në mos arritjen e
objektivave të komunës dhe në financimin e projekteve dhe detyrimeve të vitit aktual
nga buxheti i vitit të ardhshëm.
Rekomandimi
Kryetari duhet të siguroj dhe të përcaktoj objektiva të qarta për përmirësimin e
planifikimit dhe ekzekutimit të buxhetit në periudhat e ardhshme, dhe të vendosë një
monitorim sistematik mbi ekzekutimin e buxhetit të planifikuar, sidomos për projektet
kapitale.
35. 35
6 NGRITJA PROFESIONALE
Ngritja profesionale, është produkt i ngritjës intelektuale.
Kur kalon në profesion shëndrrohet në produktivitet , edukim ,shprehi, cilësi, sinqeritet...
Jeta nuk mund të reduktohet vetëm në profesion, nga shumësia e aktivitetit shëndrrohet
në mision,që le mbresë dhe të jep, satisfakcion.Sidomos atëher kur interesimi
bëhet,pjesë e vlerave që di të i cmosh dhe vlerësosh.
Kjo punë praktike tre mujore ishte mjaft e rëndësishme për ngritjen time intelektuale dhe
fitim të përvojës e cila do të më ndihmojë në të ardhmen.
Lidhur me cështjet e auditimit përvec praktikës së cekur më lartë, përvoja ime u zgjerua
edhe në sferat si: procedurat e pagesave, shpenzimeve dhe prokurorimit.
6.1 Aftesitë e fituara në financa
Aftësitë e në aspektin financiar dhe të menaxhmentit të fituara gjatë periudhës sime të
praktikës janë:
- Puna ekipore efektive
- Planifikimet / procedurat / kontrollet
- Zbatimi i ligjeve dhe rregulloreve
- Menaxhimi i parasë
- Aplikimi i sistemit të pagesave
- Raporte gjenerale
- Menaxhimi i riskut
- Shkresa dhe raporte
36. 36
6.2 Aftësitë Teknike te Fituara
- Menaxhimi i kohës
- Puna nën presion
- Shkrimi i raporteve përmbledhëse
- Aftesitë e komunikimit
- Përdorimi i pajisjeve( skaner , printer etj...)
- Përdorimi i kompjuterëve
- Përdorimi i paketave të microsoftit
- Sistemimi i dosjeve
37. 37
7 PËRFUNDIMI
Praktika ime në institucionin shtetëror të Ministrisë së Financave, në kuadër të
departamentit të Auditimit të Brendshëm ishte një mundësi shumë profitabile për mua.
Gjatë këtyre tre muajve arrita që të njihem me punët shtetërore si dhe dobinë dhe
sistemin e tyre funksionues.
Asistimi im në mbikqyrjen e kontrollove dhe dosjeve zhvilloi mendimin tim kritik si dhe
më aftësoi si në aspektin teknik ashtu edhe në atë ekonomik, duke më bërë të aftë që të
kuptojë se si funksionojnë punët teknike, administrative, kontrolluese, zbatimi i
procedurave dhe shumë të tjera deri tek menaxhimi i buxhetit dhe realizimi i tij pozitiv.
Fitova një diapazon të gjerë të njohurive, sepse dosjet e auditimit realizohen jo vetëm
në institucione me karakter ekonomikë, por edhe tek ato sherbyese, teknologjike dhe
prodhuese. Analizimi i të metave dhe pasaktësive në shumë kompani dhe institucione
shtetërore dhe publike rezultoi që të kuptojë të përbashktën e të gjitha tyre: Menaxhimi i
drejtë do të jetë i sukseshëm dhe më larg problemve.
Në një aspekt tjetër, kjo përvojë ndikoi shumë edhe në aspektin analitik të cështjeve të
ndryshme duke kuptuar formën se si funksionojnë dredhitë dhe keqpërdorimet e shumta
si te buxhetit aktual, fondeve dhe investimeve nga jashtë, keqpërdorimit të pagave,
punëtorëve dhe të pajisjeve në vendin e punës.
Padyshim se këto keqpërdorime janë një e metë e zhvillimit ekonomik duke e stagnuar
buxhetin shtetëror dhe duke krijuar presion tek individë të caktuar, ndaj edhe duhet të
evitohen.
Me stafin jamë ndarë shumë e kënaqur nga të cilët pata dhe shumë përkrahje.
Megjithëse auditmi është një koncept apo procedurë e gjatë dhe e komplikuar, bënë të
pamundurën që unë në këtë periudhë 90 ditore të njihem me këtë formë të punës dhe
të kontribojë sipas mundësive të mija.
I falënderoj përzemërsisht...!