Διαγωνισμός: «ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΟΥ» 2022-2023

1. Με χορούς,
τραγούδια, έθιμα…
γνωρίζουμε το
παρελθόν…
κατανοούμε το
παρόν…
δημιουργούμε το
μέλλον!

2. κάτοικοι από εκεί και τελούνταν στο χωριό κανονικά
μέχρι πριν από λίγα χρόνια).
Έρευνα της καταγωγής των μαθητών, δημιουργία
γενεαλογικών δέντρων (με λογισμικό Η/Υ αλλά και
χειρόγραφα), εντοπισμός των τόπων καταγωγής των
μαθητών στον χάρτη
Συνέντευξη από τον παππού και τη γιαγιά
Δημιουργία πολυτροπικών κειμένων από τους
μαθητές
Μελέτη λέξεων από τις γλώσσες και τα γλωσσικά
ιδιώματα του πολιτισμικού υπόβαθρου των μαθητών
Υλοποίηση εκπαιδευτικής επίσκεψης στο Αγροτικό
Μουσείο της περιοχής- γνωριμία με τα εργαλεία που
χρησιμοποιούνταν στις αγροτικές εργασίες, αλλά και
αντικείμενα καθημερινής χρήσης από τους Θρακιώτες
και τους Σαρακατσάνους
Μελέτη, εκμάθηση και παρουσίαση χορών των
τόπων καταγωγής των μαθητών (θρακιώτικων,
σαρακατσάνικων, αλβανικών)
Μελέτη και αναβίωση εθίμων (θρακιώτικων,
σαρακατσάνικων, αλβανικών)
Μελέτη και παρουσίαση παραδοσιακών
φορεσιών (θρακιώτικων, σαρακατσάνικων,
αλβανικών)
Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα eTwnning με τίτλο:
“Dancing together” και με συνεργάτη το σχολείο
Şehit Türkmen Tekin Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi
από την Κωνσταντινούπολη: α) Μελέτη της
λαογραφίας (φορεσιές, χορούς) των κατοίκων που
ζουν σήμερα στον τόπο καταγωγής των μαθητών
(Ανατολική Θράκη) και εύρεση κοινών σημείων
αναφοράς, β) Οι μαθητές του ενός σχολείου δίδαξαν
στους μαθητές του άλλου κάποιους χορούς τους με
σύγχρονο και ασύγχρονο τρόπο.
Παρουσίαση των δράσεων - διάδοση των
αποτελεσμάτων σε σχολική εκδήλωση παρουσία
γονέων / κηδεμόνων
Έρευνα της τοπικής
ιστορίας του χωριού,
εντοπισμός των χωριών
καταγωγής των πρώτων
κατοίκων στην περιοχή της
Ανατολικής Θράκης,
μελέτη του εθίμου της
«Πάλης με Λάδι» (έθιμο που
έφεραν οι πρόσφυγες

3. Με τη βοήθεια της Δ/ντριας,
κας Καψάλη Δέσποινας,
ερευνήσαμε την τοπική ιστορία
του χωριού μας. Μάθαμε ότι
πρόκειται για ένα προσφυγικό
χωριό. Οι πρώτοι κάτοικοι
ήρθαν από τα χωριά της
Ανατολικής Θράκης: Καρυά,
Αμυγδαλιά, Αγίασμα κ.λπ.
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σμάλη Αθανάσιου και
Καψάλη Δέσποινας

4. (Επιμέλεια κειμένου: Κωνσταντία, Λυδία)
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σμάλη Αθανάσιου και Καψάλη Δέσποινας

5. (Επιμέλεια κειμένου: Κωνσταντία, Λυδία)
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σμάλη Αθανάσιου και Καψάλη Δέσποινας

6. (Επιμέλεια κειμένου: Κωνσταντία, Λυδία)
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σμάλη Αθανάσιου και Καψάλη Δέσποινας

7. (Επιμέλεια κειμένου: Κωνσταντία, Λυδία)
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σμάλη Αθανάσιου και Καψάλη Δέσποινας

8. (Επιμέλεια κειμένου: Κωνσταντία, Λυδία)
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σμάλη Αθανάσιου και Καψάλη Δέσποινας

9. (Επιμέλεια κειμένου: Κωνσταντία, Λυδία)
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σμάλη Αθανάσιου και Καψάλη Δέσποινας

10. (Επιμέλεια κειμένου: Κωνσταντία, Λυδία)
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σμάλη Αθανάσιου και Καψάλη Δέσποινας

11. Οι μαθητές της Ε΄ τάξης
αναζήτησαν τις ρίζες τους
ρωτώντας τους
παλιότερους, (παππούδες,
γιαγιάδες) και έφτιαξαν το
γενεαλογικό τους δέντρο .

12. Οι μαθητές της Στ΄ τάξης
αναζήτησαν και αυτοί τις
ρίζες τους ρωτώντας τους
παλιότερους και έφτιαξαν
το γενεαλογικό τους δέντρο
με online εργαλεία, στο
μάθημα των ΤΠΕ.

13. Στη συνέχεια οι μαθητές
της Ε΄ τάξης αναζήτησαν τις
ρίζες τους ψάχνοντας τους
τόπους καταγωγής των
παππούδων και των
γιαγιάδων τους στον χάρτη.

14. Το ίδιο έκαναν και οι
μαθητές της ΣΤ΄ τάξης.
Τα αποτελέσματα της έρευνας μας
έδειξαν ότι οι μαθητές των δύο τάξεων
έχουν καταγωγή:
Α) θρακιώτική
Β) σαρακατσάνικη
Γ) Ρομά (που μιλούν την τουρκική
γλώσσα)
Δ) αλβανική

15. Έρευνα
σχετικά με
την
καταγωγή
των
κατοίκων
του χωριού
Οι Θρακιώτες του χωριού-
Συνέντευξη από έναν
Θρακιώτη
Ονομάζομαι Πουλουκτσής Στέλιος. Γεννήθηκα
στις 3-2-1944 στη Νέα Καρυά, στο παλιό χωριό
μέσα στη βουλγαρική κατοχή. Με βάφτισαν
την ίδια μέρα, γιατί η μάνα μου με είχε ταμένο
στον Άγιο Στυλιανό, προστάτη των παιδιών.
Πριν από μένα της πέθαναν 2 κοριτσάκια, ένα 7
μηνών και ένα 3 μηνών.
Πατέρας μου ο Γιάννης Πουλουκτσής,
γεννήθηκε στον Άγιο Αθανάσιο (ή στο Δοξάτο)
Δράμας το 1915, όταν η οικογένεια του έφυγε
(δεύτερη προσφυγιά) στο Βόλο. Την πρώτη
φορά έφυγαν από την Καρυά της Ανατολικής
Θράκης το 1914 και κατέφυγαν στο Δοξάτο. Ο
πατέρας του Αριστείδης εγκατέλειψε μαζί με
άλλους Καρυώτες το χωριό, επειδή τα
πράγματα αγρίεψαν και οι Τούρκοι κάνανε
επιδρομές.
Στο Δοξάτο όταν ήρθαν κάθισαν κάποιο
διάστημα. Έγινε βουλγαρική εισβολή το 1916
και αναγκάστηκαν να φύγουν στον Βόλο, με
καράβι μέσω Θάσου. Εκεί τους κράτησαν σε
καραντίνα 7 ημέρες μέσα στο καράβι. Εκεί
δούλευαν ως εργάτες γης για να ζήσουν.
Γύρω στο 1919 έμαθαν ότι άνοιξε η Θράκη και επέστρεψαν
στην Καρυά. Διόρθωσαν τα σπίτια τους, που ήταν
κατεστραμμένα κι έμειναν μέχρι τον Οκτώβριο του '22.
Την ημέρα της οριστικής αναχώρησης από την Ανατολική
Θράκη, ο παππούς μου Αριστείδης, ο αδερφός του παππού μου,
Θανάσης και ο πατέρας μου πήγαν με δύο κάρα να
παραδώσουν σιτάρι στο Σουφλί (υπήρχε στρατιωτική γέφυρα).
Όταν την άλλη ημέρα επέστρεψαν στο χωριό, δεν βρήκαν
κανέναν στο χωριό. Βρήκανε μόνο τα ρούχα πακεταρισμένα,
τα φόρτωσαν στα δύο κάρα και ξεκίνησαν να περάσουν από τη
γέφυρα του Έβρου.
Τους υπόλοιπους του χωριού
τους πρόφτασαν στο Πόρτο-
Λάγος και όλοι μαζί σε φάλαγγα
100 κάρων μετά από μέρες
έφτασαν και κατασκήνωσαν στο
Ερατεινό. Οι γεροντότεροι του
χωριού έφτασαν μέχρι τη Ραξάν
(Άγιος Αθανάσιος - Δράμας), για
να βρουν καταυλισμό. Όλα τα
χωριά της Δράμας ήταν
κατειλημμένα από πρόσφυγες.
Ακόμη και στην
Καρβάλη. Τελικά αποφάσισαν,
αφού έκαναν έλεγχο στην
περιοχή, να εγκατασταθούν στο
τσιφλίκι του Καρά-Μπέη, στο
οποίο δεν υπήρχαν Τούρκοι, το
είχαν εγκαταλείψει.
(Επιμέλεια
κειμένου:
Στέλλα,
Βιργινία)

16. Έρευνα
σχετικά με
την
καταγωγή
των
κατοίκων
του χωριού
Οι Θρακιώτες ου χωριού-
Συνέντευξη από έναν
Θρακιώτη
Ο λόγος της επιλογής του χώρου αυτού ήταν
ότι υπήρχαν ξύλα και πλοκάδια για να
κατασκευάσουν καλύβες, καθώς έρχονταν ο
χειμώνας. Ο πατέρας μου ήταν 7 χρόνων όταν
κάθονταν στην ουρά του κάρου στον δρόμο προς
την ελεύθερη Ελλάδα ( Έκανε "καβαλίκα" στην
ουρά του κάρου).
Η μητέρα μου Γκόλφω γεννήθηκε το 1921 στο
Μεσολόγγι. Με τον πατέρα μου γνωρίστηκε
στη Νέα Καρυά πριν το '40, όταν ο παππούς
μου (ο πατέρας της) αποστρατεύτηκε ως
τραυματίας πολέμου (είχε 11 τραύματα από το
Μικρασιατικό πόλεμο) και επέλεξε ως τόπο
κατοικίας τη Νέα Καρυά. Τη γιαγιά μου την
γνώρισε στην Καβάλα όταν υπηρετούσε κι αυτή
δούλευε σε κάποια στρατιωτικά έργα στο Καρά
Ορμάν. Ο παππούς μου πέθανε σε ηλικία 37
ετών και η οικογένεια του έμεινε αναγκαστικά
στη Νέα Καρυά.
Ως πρώτη ασχολία ήταν η γεωργία και
κτηνοτροφία, μιας και πολλοί είχαν φέρει τα
κοπάδια τους από την πατρίδα.
Αργότερα αγόρασε ο παππούς μου έναν αλευρόμυλο τον οποίο
εγκατέστησε ο Σιούρης συνεταιρικά με τον αδερφό του Θανάση
και τον Πελτέκη Αποστολή (τρίτος συνέταιρος). Στη συνέχεια
τον Θανάση Πουλουκτσή τον έστειλαν στη Γαλλία και έφερε
μια ξυλοκορδέλα. Την φανταζόντουσαν τόσο βαριά που για να
την φέρουν από τους Τοξότες πήγαν με τα βουβάλια.
Πρόβλημα είχαν με τα καύσιμα (πετρέλαιο) και το έβρισκαν
στη μαύρη αγορά. Αυτή η ξυλοκορδέλα έκοψε την ξυλεία για
όλες τις στέγες του κάμπου. Η μηχανή ήταν μάρκας Γκρόσλεϊ
από το Μάντσιστερ της Αγγλίας, μονοκύλινδρη 22 άλογα.
Πιτσιρικάδες εμείς ψήναμε
κουκιά στη βάση της εξάτμισης.
Ο μύλος στο παλιό χωριό
βρίσκονταν στο τέρμα του
μεγάλου δρόμου που ξεκινούσε
από την πλατεία νοτιοδυτικά με
κατεύθυνση προς την
Καραγάτσα. Η βάση της
μηχανής υπάρχει ακόμη.
Το παλιό χωριό το πήρε ο
Νέστος 16 Απριλίου το 1946,
ήταν το τελικό χτύπημα. Κάθε
χρόνο είχε πλημμύρες και
κάποια σπίτια ήδη είχαν
καταστραφεί τις προηγούμενες
χρονιές. Η μάνα μου μού
εξήγησε ότι τα χιόνια στα βουνά
ήταν πολλά και με έναν νοτιά
έλιωσαν και τα νερά
περίσσεψαν.
(Επιμέλεια
κειμένου:
Στέλλα,
Βιργινία)

17. Έρευνα
σχετικά με
την
καταγωγή
των
κατοίκων
του χωριού
Οι Θρακιώτες ου χωριού-
Συνέντευξη από έναν
Θρακιώτη
Το σπίτι μας δεν το πήρε ο Νέστος, ήταν
μπροστά στην εκκλησία. Παρόλα αυτά το
κατεδάφισαν από τους πρώτους και ήρθαν και
έχτισαν στο νέο χωριό, στη νότια πλευρά. Ο
πατέρας μου έλεγε:" Χωριό που χαλιέται φύγε
πρώτος..και χωριό που χτίζεται πήγαινε από
τους πρώτους".
Η πάλη με λάδι ήταν ένα έθιμο που το έφεραν
οι χωριανοί μας από την Αν. Θράκη. Γινόταν
κάθε χρόνο στις 24 Αυγούστου το απόγευμα,
την επόμενη του πανηγυριού μας. Τα πρώτα
χρόνια ο κόσμος ερχόταν με τα κάρα από τα
γύρω χωριά, τα έβαζαν στις άκρες γύρω από τη
πλατεία, η οποία ήταν τεράστια, έκαναν έναν
μεγάλο κύκλο με πασσάλους και σχοινιά,
μαζευόμαστε σε σειρές, μπροστά οι κοντοί, πίσω
οι ψηλοί και παρακολουθούσαμε την
παλαίστρα. Υπήρχαν μερακλήδες του
αθλήματος, οι οποίοι αποτελούσαν την
επιτροπή.
Η πάλη άρχιζε με μικρούς παλαιστές κατέληγε τελευταία με
τους πρωτοπαλαιστές. Ένας από αυτούς ήταν ο μουσουλμάνος
από το Εύλαλο, ο Σαμπρή. Για να έρθει στην πάλη περνούσε
από το ποτάμι, τον Νέστο. Ήταν εξαιρετικός αθλητής με ήθος,
με αθλητικό παράστημα. Οι χωριανοί τον θεωρούσαμε δικό μας
άνθρωπο. Τον καταχειροκροτούσαμε γιατί πάντα κέρδιζε, αλλά
στο τέλος άρχισαν να τον παίζουν αντιαθλητικά και σιγά - σιγά
αποσύρθηκε.
Η αμοιβή τους για την πάλη
ήταν ότι μπορούσαν να
μαζέψουν, κρατώντας μια
πετσέτα σε σχήμα σακούλας και
γυρίζοντας στους θεατές. Ως
έπαθλο η κοινότητα έβαζε
κάποιο ζώο. Οι αθλητές
φορούσαν κοντό παντελόνι που
έφτανε ως το γόνατο (κιοσπέτ).
Στη μέση ήταν χοντροραμμένο,
από εκεί μπορούσαν να
πιαστούν. Ήταν αλειμμένοι με
λάδι. Νικητής ήταν αυτός που η
πλάτη του αντιπάλου "θα
έπιανε" χώμα. Η πάλη αυτή
ήθελε περισσότερη τέχνη
(τσαλίμια) παρά δύναμη.
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σμάλη
Αθανάσιου και Καψάλη Δέσποινας
(Επιμέλεια
κειμένου:
Στέλλα,
Βιργινία)

18. Ο Ζωναράδικος είναι παραδοσιακός χορός από
τη Θράκη. Οφείλει την ονομασία του στη λαβή που
χρησιμοποιούν οι χορευτές γιατί πιάνονται από τα
ζωνάρια τους. Η μουσική του χορού είναι εξάσιμη. Οι
άνδρες πιάνονται στην αρχή ακολουθώντας ο ένας
τον άλλον και έπονται οι γυναίκες.
Χορεύεται από άντρες και γυναίκες. Αρχικά κυκλικά
καθώς όμως συνεχίζει και μεγαλώνει η ένταση, ο
πρωτοχορευτής τυλίγει το χορό σε σχήμα
σαλιγκαριού, μέχρις ότου ο τελευταίος της σειράς να
τον κινήσει αντίθετα. Μόλις ο χορός φτάσει στο
αποκορύφωμά του, οι χορευτές πιάνονται
σταυρώνοντας τα χέρια τους.
Ανάλογα με τον τρόπο που χορεύεται υπάρχουν
παραλλαγές στο όνομά του. Όταν τα βήματα είναι
συρτά λέγεται Ντούζκος και ενώ όταν είναι γρήγορα
και πηδηχτά λέγεται Τσέστος. Υπάρχει παραλλαγή
του χορού με άντρες χορευτές και με γρήγορα
βήματα. Σύμφωνα με την παράδοση παλαιότερα ο
τελευταίος άντρας του χορού για να πιαστεί με την
πρώτη χορεύτρια του γυναικείου κύκλου, ώστε να
ενωθούν οι κύκλοι σε έναν, θα έπρεπε απαραίτητα να
είχαν συγγενική σχέση μεταξύ τους. Έθιμο που
επικρατούσε ιδιαίτερα στην γύρω περιφέρεια του
Διδυμότειχου για όλους τους κυκλικούς χορούς.
Πηγή:https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%96%CF%89%CE%BD%CE%B
1%CF%81%CE%AC%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%82
Με τον Γυμναστή μας,
κ. Γκίκα Δήμο, μάθαμε
να χορεύουμε τους
χορούς της Θράκης.
Ξεκινήσαμε με το
«Ζωναράδικο».

19. Παραδοσιακό τραγούδι και χορός από την
Ανατολική Ρωμυλία (Βόρεια Θράκη, δηλ.
σημερινή νότια Βουλγαρία), περιοχή όπου μέχρι
τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, οι ντόπιοι
ελληνικοί πληθυσμοί ήταν συμπαγέστατοι. Το
συγκεκριμένο τραγούδι προέρχεται από την
Μεσήμβρια Αν. Ρωμυλίας και αναφέρεται στις
κοπέλες της Μεσήμβριας, οι οποίες φημίζονταν για
την αρχοντιά και τα πλούτη τους. Οι νέοι που τις
ορέγονταν έπρεπε πρώτα να κατορθώσουν να
"καζαντίσουν το φλουρί" (να εξοικονομήσουν
χρήματα) αλλιώς δεν είχαν καμία ελπίδα.
Το τραγούδι έχει και μια πιο τραγική διάσταση,
καθώς αναφέρει με νοσταλγία πολλές από τις
πόλεις και χωριά, όπου ζούσαν Έλληνες στα
παράλια της Μαύρης Θάλασσας .
Πηγή:https://www.facebook.com/654912877873172/posts/184343405568
7709/
Συνεχίσαμε με το
«Φλουρί».

20. Τραγούδι, που λέγεται όταν ταχταρίζουν το μωρό
από τους Ασβεστάδες Διδυμοτείχου Έβρου Δυτικής
Θράκης.
Ο ρυθμός του κομματιού είναι 6/8 (3-3).
Ντάχτιλης πάει μωρ’ Ντάχτιλη
Ντάχτιλης πάει στου μαχαλά,
Ντάχτιλης πάει στου μαχαλά
πάει να βρει ‘κείν’ του κουρίτσ’.
------
Του βρήκε του μωρ’ Νταχτιλή
του βρήκε του χουρατιβι,
του βρήκε του χουράτιβι
Μαρία μ’ ‘γώ σε αγαπώ.
------
Κι θέλω να μωρ’ Νταχτιλή
κι θέλω να σε παντρευτώ,
κι θέλω να σε παντρευτώ
κι να σε νοικοκυρευτώ.
Πηγή:https://kanellatou.gr/el/paradosiako/thrace/evros/ev-ntachtilis.html
Και έπειτα μάθαμε
τον «Ντάχτιλη».

21. Πήραμε από τον
Πολιτιστικό Μορφωτικό
Σύλλογο Νέας Καρυάς
«Πινελιές Ζωής»
θρακιώτικες στολές και
τις φορέσαμε.

22. Μελετήσαμε το έθιμο των
Θρακιωτών ο «Πουρπούρης»
και το χαρακτηριστικό έθιμο
του χωριού μας, την «Πάλη
με Λάδι». Παρακολουθήσαμε την αναβίωση του εθίμου που είχαν
κάνει παλιότερα μαθητές του σχολείου μας στον υπερσύνδεσμο:
https://youtu.be/O9wnZEoeW4k
Πηγές: Προσωπικό αρχείο Σμάλη Αθανάσιου και Καψάλη Δέσποινας
«Τα Έθιμα του Δωδεκαημέρου στον Έβρο» , Δημήρτης Βραχιόλογλου
«Έθιμα από τα χωριά της Δράμας», Γεώργιος Κατερινίδης

23. Πηγή:
https://www.sheblogs.eu/kallierg
oyme-kai-katharizoyme-
diakosmitikes-nerokolokythes/
Πηγή: https://www.he.duth.gr/el/page/ta-periodika-thrakika-
arheion-thrakikoy-laografikoy-glossikoy-thisayroy
Από τα θρακιώτικα έθιμα
που μάθαμε επιλέξαμε να
αναβιώσουμε το έθιμο του
«Πουρπούρη», επειδή όμως ο
«Πουρπούρης» φορούσε στο
πρόσωπό του «γρατσούνα» και
δεν ξέραμε τι σημαίνει,ψάξαμε
στο θρακιώτικο λεξικό.

24. Κατά τη διάρκεια της
χριστουγεννιάτικης
γιορτής καλέσαμε τους
γονείς μας στο σχολείο,
τους δείξαμε το έθιμο του
«Πουρπόυρη» και τους
διαβάσαμε σχετικές
πληροφορίες γι’ αυτό.

25. Η Κουρτουπούλα φορούσε μία γυναικεία η φορεσιά και
στα χέρια κρατούσε μία ρόκα και ένα σφοντύλι. Ο άντρας
που θα μεταμφιεζόταν σε Κουρτουπούλα φρόντιζε να έχει
μουστάκι. Οι άντρες που συνόδευαν τον Πουρπούρη στα
χέρια τους κρατούσαν «τζουμπανίκια», βέργες ξύλινες
δηλαδή ώστε να απομακρύνουν τα σκυλιά που συναντούσαν
στο δρόμο άλλα και για να δίνουν ρυθμό στο τραγούδι
χτυπώντας τα στη γη. Κάποιοι από αυτούς είχαν πάνω τους
και «χιιμπέδες» για να φυλάσσουν τα δωρίσματα που τους
έδιναν στα σπίτια που επισκέπτονταν, όπως κρασί, ψωμί και
κρέας από το γουρούνι που είχαν σφάξει οι νοικοκυραίοι για
τα Χριστούγεννα. Μόλις τελείωνε η διαδικασία του
ντυσίματος του Πουρπούρη και ήταν όλοι έτοιμοι,
ξεκινούσαν για να γυρίσουν όλο το χωριό, με πρώτη στάση
στο σπίτι του παππά. Σε κάθε σπίτι που σταματούσαν
τραγουδούσαν τα κάλαντα « Σαράντα μέρες έχουμι, Χριστό
που καρτηράμι…» με ξεχωριστό τραγούδι για τον νοικοκύρη
του κάθε σπιτιού που ανάλογα την περίπτωση άλλες φορές
αναφερόταν στο νέο, άλλες φορές στην νέα και άλλες στο
νεογέννητο. Σε κάθε σπίτι που σταματούσαν αφού
τελείωναν με τα κάλαντα και τις ευχές, οι γυναίκες του
σπιτιού κερνούσαν τον Πουρπούρη και την συνοδεία του, και
από σπίτι σε σπίτι μαζευόταν όλη η γειτονιά και
παρακολουθούσε την πομπή. Με αυτόν τον τρόπο
γυρνούσαν όλο το χωριό για να καταλήξουν στο τέλος στο
μεσοχώρι όπου εκεί έστηναν το γλέντι με φαγοπότι από τα
δωρίσματα που είχαν συγκεντρώσει από τα σπίτια που είχαν
επισκεφτεί. Το γλέντι διαρκούσε μέχρι το βράδυ.
Πηγή: https://www.radioevros.gr
Αντιπροσωπευτικό δρώμενο του
δωδεκαημέρου των
Χριστουγέννων στο Ισαάκιο που
τελούνταν την δεύτερη ή τρίτη
ημέρα των Χριστουγέννων ήταν
«Ο Πουρπούρης» ή «Πουρπούρ’ς».
Ένα δρώμενο που ταξίδεψε από
τους οικισμούς της επαρχίας της
Μακράς Γέφυρας.
Κατά την τέλεση του δρώμενου συμμετείχαν μόνο οι
άντρες του χωριού και πρωταγωνιστής ήταν ο «Πουρπούρ’ς»
που τον συνόδευε η γυναίκα του η «Κουρτουπούλα». Το
όνομα της δήλωνε την προέλευση της καθώς καταγόταν από
το Κουρτάκιοϊ της Μακράς Γέφυρας. Η αμφίεση του
Πουρπούρη ξεκινούσε από το πρωί, αμέσως μετά το τέλος
της λειτουργίας της εκκλησίας, στο σπίτι του άντρα που θα
ενσάρκωνε τον ρόλο του Πουρπούρη. Εκεί
συγκεντρώνονταν όλοι οι άντρες που θα τον συνόδευαν για
να τον βοηθήσουν με το ντύσιμο. Ο Πουρπούρης πάνω από
την ανδρική φορεσιά της εποχής φορούσε μία γούνα από
δέρμα προβάτου η οποία μεταγενέστερα αντικαταστάθηκε
από το «γιαμπουρλούκ(ι)». Στην μέση φορούσε μία ζώνη από
την οποία κρέμονταν κουδούνια και μικρά «γκαρτσούνια»
δηλαδή νεροκολοκύθες που σκόπιμα τα κουνούσε όταν
περπατούσε για να παράγουν δυνατό ήχο. Στο πρόσωπο
φορούσε μία μάσκα καμωμένη από μεγάλη «γκαρτσούνα»
και γένια από μαλλιά προβάτου και στο κεφάλι ένα ζευγάρι
κέρατα από βόδι. Η τρομακτική αμφίεση του Πουρπούρη
ολοκληρωνόταν με ένα ξύλινο ξίφος που το κρατούσε πάντα
στο χέρι.

26. Αναβίωση του
χριστουγεννιάτικου εθίμου
σε χριστουγεννιάτικη σχολική
εκδήλωση- διάδοση των
αποτελεσμάτων του
διαγωνισμού στην τοπική
κοινωνία

27. Οι Σαρακατσαναίοι του
χωριού- Συνέντευξη από έναν
Σαρακατσάνο
Γενικώς οι Σαρακατσαναίοι το καλοκαίρι
ανέβαιναν στα βουνά με τα κοπάδια και το
χειμώνα γύριζαν εδώ, σκηνίτες. Οι άλλοι
Σαρακατσαναίοι, οι Φλωροκαπαίοι και ο
Γκαύρας ήρθαν αργότερα στο νέο χωριό. Οι
Σαρακατσαναίοι ασχολούνταν με την
κτηνοτροφία.
“Ονομάζομαι Κοτζιάς Αλέξανδρος
του Κωνσταντίνου και της Ελένης.
Γεννήθηκα το 1930 στις 20 του
Φλεβάρη. Γεννήθηκα στην Αισύμη
της Αλεξανδρούπολης. Οι δικοί μου
ήρθαν πρόσφυγες από τις Σαράντα
Εκκλησιές. Στο χωριό όλη η
οικογένεια ήρθε το 1949 από το
Ζυγός. Στο παλιό χωριό πριν
έρθουμε εμείς, υπήρχαν άλλοι
Σαρακατσαναίοι. Ο Μπακάλης, ο
Σπύρος Κοψίδας, ο Αθανάσιος
Κοψίδας, Σταματόπουλος, ο Μίγγος
και οι Πιστολαίοι. Μόνο οι
Κοψιδαίοι ήρθαν πριν τον πόλεμο.
Οι άλλοι ήρθαν μετά. Ο Σπύρος ο
Κοψίδας ζούσε μέσα στο Κοτζά-
Ορμάν σε μια καλύβα.
Αργότερα με τους
αναδασμούς πήραν
και χωράφια και
ασχολήθηκαν με τη
γεωργία. Εμείς
γίναμε δημότες της
Νέας Καρυάς το
1952.”
Πηγή: Προσωπικό αρχείο
Σμάλη Αθανάσιου και
Καψάλη Δέσποινας
(Επιμέλεια
κειμένου:
Ιωάννα)

28. Θέλοντας να ντυθούμε και εμείς οι ίδιοι,
δανειστήκαμε μία αγορίστικη. Σαρακατσάνικη
στολή από το Λύκειο Ελληνίδων Δράμας και
έφερα εγώ (η Βασιλική) μία γυναικεία και τις
φορέσαμε.
Ψάξαμε στο διαδίκτυο,
και συγκεκριμένα στην
ιστοσελίδα του κυρίου μας
(κου Γκίκα Δήμου), για να
μάθουμε για τις φορεσιές
των Σαρακατσάνων.

29. Σύμφωνα με την παράδοση τα παιδιά, το πρωί των
Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, μ’ ένα μικρό τρουβά
στον ώμο και τα κλαράκια στα χέρια, έμπαιναν στο καλύβι
και αφού καλημέριζαν και φιλούσαν με σεβασμό το χέρι των
μεγαλυτέρων, πήγαιναν και κάθονταν στα γόνατα δίπλα
στην φωτιά. Εκεί, κάθε ένα έβαζε το πουρναράκι στη φωτιά
κουνώντας το πέρα δώθε κι έλεγε: «Αρνιά, κατσίκια, πιδιά,
νφάδες, γαμπροί, ’γεια κι δύναμη κι απ’ ούλα τα καλά».
Όπως σημειώνουν οι μεγάλοι σε ηλικία Σαρακατσάνοι, που
έζησαν τα κάλαντα μ’ αυτό τον τρόπο: «Τα παιδιά κάθονταν
την ώρα που έλεγαν τις ευχές για να παίρνουν οι πρατίνες τ’
αρνιά τ’ς και να μην τ’ αφήνουν. Τα πουρναρόκλαδα έπρεπε
να τριζοβολούν, την ώρα που λέγαν τις ευχές για να
βελάζουν τ’ αρνιά». Αν τα κλαράκια δεν «πριτσιάναγαν»,
πίστευαν ότι «δεν θα ’ναι καλή χρόνια και δεν θα βελάζουν τα
αρνιά», δηλαδή δεν θα έχουν πολλά γεννητούρια.
Η νοικοκυρά ύστερα από τις ευχές έδινε στα παιδιά διάφορα
«καλούδια». Επειδή τα γρόσια και τα φλουριά ήταν σπάνια
τότε στα καλύβια των κτηνοτρόφων, καθώς ήταν άνθρωποι
του μόχθου και της βιοπάλης και με τα λίγα που έβγαζαν
στήριζαν τις οικογένειές τους, κέρναγαν στα παιδιά (τους
καλαντάρηδες) καραμέλες, χαρούπια, ξερά σύκα, καρύδια,
μήλα και ό,τι άλλο είχαν ευχαρίστηση. Στους μεγάλους, οι
οποίοι έκαναν τα ίδια, αφού πρώτα φρόντιζαν το κοπάδι τους,
με την ίδια διαδικασία και ακριβώς με τις ίδιες ευχές, εκτός
από καλούδια, πρόσφεραν και κρασί με μεζέδες.
Πηγή: Προσωπικό αρχείου κου Δήμου Γκίκα
Από τη μελέτη των εθίμων
των Σαρακατσάνων
επιλέξαμε να παρουσιάσουμε
στους γονείς μας στη
χριστουγεννιάτικη γιορτή τον
τρόπο που τα παιδιά των
Σαρακατσάνων μετέφεραν το
πρωί των Χριστουγέννων το
χαρμόσυνο μήνυμα της
γέννησης του Χριστού.

30. Πηγή: https://karditsas.blogspot.com/2017/02/blog-post_51.html
Μελετώντας τον τρόπο που
γιόρταζαν οι Σαρακατσάνοι
τα Χριστούγεννα, μας
δημιουργήθηκαν κάποιες
απορίες σχετικά με κάποιες
λέξεις. Ψάξαμε στο διαδίκτυο
και βρήκαμε την ετυμολογία
τους.
τρουβάς (ου τροβάς): υφαντό μάλλινο
σακούλι [13, 127]
πρατίνα: η προβατίνα [4, έτος 24ο ,
56]
πριτσίναγαν: τα κλαριά
τριζοβολούσαν.
Ππδί (του αγόρι): το αγόρι [26, 4]
(π.χ. ου μπαρμπα- Μπούτους έχει
πέντι κουπέλις κι τρία πιδιά)

31. Αναβίωση του
χριστουγεννιάτικου εθίμου
σε χριστουγεννιάτικη
σχολική εκδήλωση- διάδοση
των αποτελεσμάτων του
διαγωνισμού στην τοπική
κοινωνία

32. Το χορευτικό μοτίβο «στα τρία» είναι κοινό
στους παραδοσιακούς χορούς των
Βαλκανίων με παραλλαγές στο τελείωμα
του μοτίβου, π.χ. στον αλβανικό χορό
«Γκαϊντέ» χτυπάμε το πόδι, ενώ στο
ελληνικό "Χασάπικο" το σηκώνουμε. Το ίδιο
μοτίβο βρίσκουμε και στους κυπριακούς
χορούς, σε κάποιες μελωδίες που λέγονται
«Σούστα». Αυτό το όνομα το
χρησιμοποιούμε και στον ελληνικό χορό (σε
φιγούρες στη Θράκη και στην Ικαρία),
μερικές φορές με δύο βήματα παραπάνω.
Επίσης κάποιες φορές χορεύεται σε
ζευγάρια, οπότε ο ένας χορεύει κάτι και ο
άλλος προσπαθεί να απαντήσει.
Πηγή: Προσωπικό αρχείου Δήμου Γκίκα
Μάθαμε και χορέψαμε
έναν σαρακατσάνικο χορό.
Επίσης αναζητήσαμε
πληροφορίες για τον χορό
αυτό.

33. Ταξίδι στον χρόνο, στον τρόπο
καλλιέργειας της γης την παλιά
εποχή και στον τρόπο ζωής του
τότε (των Θρακιωτών και των
Σαρακατσάνων)
πραγματοποίησαν μαθητές και
εκπαιδευτικοί του σχολείου μας
την Παρασκευή 24 Φεβρουαρίου
2023 κατά τη διάρκεια της
εκπαιδευτικής μας επίσκεψης
στο Αγροτικό Μουσείο της
Πετροπηγής.

34. Οι Αλβανοί του χωριού-
Συνέντευξη από μία
Αλβανίδα
Είμαι η Ντίνα και
κατάγομαι από αλβανική
οικογένεια. Οι γονείς μου
ήρθαν εγώ πριν πολύ καιρό.
Οι μαμά μου πήγαινε σε
αυτό το σχολείο όπως και
εγώ τώρα. Θέλοντας να
μάθω ακόμη περισσότερες
λεπτομέρειες πήρα
συνέντευξη από τη γιαγιά
μου, τη μητέρα του πατέρα
μου.
“Ονομάζομαι Hafife Zyfi. Ήρθαμε
στο χωριό από το Ντεβόλ της
Κορυτσάς το 2013. Ήρθαμε με
ταξί, μόνο η οικογένειά μου, με
σκοπό να μείνουμε εδώ. Επιλέξαμε
αυτό το μέρος, γιατί ήταν πιο
ασφαλές και γιατί εδώ είχε έρθει
πιο πριν το παιδί μου (περίπου το
1995).
Φέραμε μαζί μας πολλά έθιμα,
όπως η «γιορτή της Άνοιξης» που
τη γιορτάζουμε στις 14 Μαρτίου.
Κάνουμε βραχιόλια και στεφάνια
από λουλούδια, βράζουμε αυγά
και κάνουμε μία πίτα που έχει
μέσα μία λίρα. Τα Χριστούγεννα
κάνουμε μελομακάρονα,
κουραμπιέδες και μπακλαβά.»
(Επιμέλεια
κειμένου:
Ντίνα)

35. Πηγή: Οικογενειακό αρχείο της μαθήτριας Ντίνα Ζύφι
Η «Γορτή της Άνοιξης»
γιορτάζεταιστις 14
Μαρτίου. Κάνουμε
βραχιόλια και στεφάνια
από λουλούδια, βράζουμε
αυγά και κάνουμε μία
πίτα που έχει μέσα μία
λίρα.

36. Πηγή: Οικογενειακό αρχείο της μαθήτριας Ντίνα Ζύφι
Στη «Γορτή της Άνοιξης»
ντυνόμαστε παραδοσιακά
και χορεύουμε
παραδοσιακούς,
αλβανικούς χορούς.

37. Πηγή: https://el.glosbe.com/el/sq/%CF%87
Μελετώντας τον τρόπο τη
«Γιορτή της Άνοιξης», μας
δημιουργήθηκαν στους
συμμαθητές μου και στις
συμμαθήτριες μου κάποιες
απορίες σχετικά με το πώς
λέγονται κάποιες λέξεις στα
Αλβανικά.
pranverë= άνοιξη
lule= λουλούδι
valle= χορός
vezë= αβγό
byrek= πίτα

38. Οι Αλβανοί του χωριού-
Συνέντευξη μία Αλβανίδα
Γενικώς οι Σαρακατσαναίοι το καλοκαίρι
ανέβαιναν στα βουνά με τα κοπάδια και το
χειμώνα γύριζαν εδώ, σκηνίτες. Οι άλλοι
Σαρακατσαναίοι, οι Φλωροκαπαίοι και ο
Γκαύρας ήρθαν αργότερα στο νέο χωριό. Οι
Σαρακατσαναίοι ασχολούνταν με την
κτηνοτροφία.
“Ονομάζομαι Κοτζιάς Αλέξανδρος
του Κωνσταντίνου και της Ελένης.
Γεννήθηκα το 1930 στις 20 του
Φλεβάρη. Γεννήθηκα στην Αισύμη
της Αλεξανδρούπολης. Οι δικοί μου
ήρθαν πρόσφυγες από τις Σαράντα
Εκκλησιές. Στο χωριό όλη η
οικογένεια ήρθε το 1949 από το
Ζυγός. Στο παλιό χωριό πριν
έρθουμε εμείς, υπήρχαν άλλοι
Σαρακατσαναίοι. Ο Μπακάλης, ο
Σπύρος Κοψίδας, ο Αθανάσιος
Κοψίδας, Σταματόπουλος, ο Μίγγος
και οι Πιστολαίοι. Μόνο οι
Κοψιδαίοι ήρθαν πριν τον πόλεμο.
Οι άλλοι ήρθαν μετά. Ο Σπύρος ο
Κοψίδας ζούσε μέσα στο Κοτζά-
Ορμάν σε μια καλύβα.
Αργότερα με τους
αναδασμούς πήραν
και χωράφια και
ασχολήθηκαν με τη
γεωργία. Εμείς
γίναμε δημότες της
Νέας Καρυάς το
1952.”
Έρευνα
σχετικά με
την
καταγωγή
των
κατοίκων
του χωριού
Διερευνήσαμε με τον
κύριο της Γυμναστικής
τους αλβανικούς χορούς
και τελικά επιλέξαμε
τον χορό «Valle e
Rrajces», τον μάθαμε,
και τον χορέψαμε με κοινό τους μικρούς
συμμαθητές μας από τη Β΄ τάξη.

39. Βασικοί στόχοι::1) την καλλιέργεια του
διαπολιτισμικού γραμματισμού στους μαθητές
μας, 2) την καλλιέργεια των
πολυγραμματισμών, 3) την αξιοποίηση του
πολιτισμικού/ προσωπικού κεφαλαίου των
μαθητών, 4) τον εντοπισμό κοινών σημείων
αναφοράς στις παραδόσεις των λαών (όσον
αφορά τόσο το ιδιαίτερο πολιτισμικό υπόβαθρο
των μαθητών του σχολείου όσο και των
γειτονικών λαών), 5) την προσέγγιση βασικών
διαθεματικών εννοιών, όπως ομοιότητα-
διαφορά, μεταβολή κ.λπ.
(αφού τα χωριά της προέλευσης των πρώτων
κατοίκων του χωριού ήταν αυτά της Ανατολικής
Θράκης, επίσης υπάρχουν μαθητές που ως
μητρική έχουν την τουρκική γλώσσα).
Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα
eTwnning με τίτλο:
“Dancing together” και με
συνεργάτη το σχολείο
Şehit Türkmen Tekin Kız
Anadolu İmam Hatip
Lisesi από την
Κωνσταντινούπολη

40. Εκείνοι το έμαθαν, το χόρεψαν και μας
έστειλαν ένα σχετικό βίντεο για να το δούμε.
Χορέψαμε τον
«Ζωναράδικο», το
βιντεοσκοπήσαμε και
το στείλαμε στους
συμμαθητές μας από
την Τουρκία για να
μάθουν να το
χορεύουν.

41. Ο τούρκικος χορός μας θύμισε το «Κόνιαλι»
που το έφεραν οι πρόσφυγες κάτοικοι του
γειτονικού μας χωριού της Νέας Καρβάλης
από τη μακρινή Καππαδοκία, το οποίο
χορέψαμε και τους το στείλαμε σε βίντεο.
Στη συνέχεια με τον ίδιο
τρόπο, εκείνοι μας έδειξαν
πώς να χορεύουμε τον
παραδοσιακό χορό “Spoon
Dance”. Εμείς τον μάθαμε,
τον χορέψαμε, το
βιντεοσκοπήσαμε και τους
στείλαμε το βίντεο να το
δουν.

42. Με την ευκαιρία κάναμε
ένα εικονικό ταξίδι ως την
παλαιά Καππαδοκική
Καρβάλη, το σημερινό
Γκιουζελιούρτ/ Güzelyurt,
της Επαρχίας Ακσαράι
στην Τουρκία.
Για «ξεναγό» μας είχαμε τον εκπαιδευτικό της
Φυσικής Αγωγής κ. Δήμο Γκίκα, κάτοικο της Νέας
Καρβάλης, έχει επισκεφτεί και την παλαιά
Καρβάλη στην Τουρκία.

43. Στο τέλος οργανώσαμε ένα
webinar με τους συμμαθητές μας
από την Τουρκία. Τους δείξαμε
πώς χορεύουν τον χορό
«Ντάχτιλη» και το «Φλούρί» και
τους ζητήσαμε να επιλέξουν ποιο
θέλουν να τους μάθουμε. Εκείνοι
επέλεξαν το «Φλουρί». Στους
παρακάτω υπερυσνδέμσους
υπάρχει το υλικό του webinar:
Στη συνέχεια εκείνοι μας έμαθαν να χορεύουμε το
“Halay” (θρησκευτικό, παραδοσιακό χορό της
Ανατολίας).

44. Τελικά,
αυτά που μας
ενώνουν
είναι πολύ περισσότερα
από αυτά
που μας
χωρίζουν και μας
διαφοροποιούν!
Κάναμε
ένα μαγικό ταξίδι
στη λαογραφία
των πολιτισμών
και
μάθαμε πολλά!

45. Γκαύρα Βασιλική
Ζακόλλι Κλάουντιο
Ζακόλλι Χυσνί
Ντεμτσόλλι Γιοάνα
Παλιάτσου Χριστίνα
Τζιχάνι Λεντιόν
Τσάφα Κωνσταντίνα
Αλούς Έντα
Ζάκο Έρικα
Ζακόλλι Κλαούντια
Ζύφι Εμάνουελ
Ζύφι Ντίνα
Καμίλη Μιχαηλία
Κάνκε Γκαμπριέλ
Καραγιοβάννη Χρυσή
Καφετζοπούλου Λυδία
Κιόσε Ανατάλια
Κότσα Αργιόν
Λάγιου Κωνσταντίνα
Μακκίδης Γεώργιος
Μπεσήμ Ογλού Ιντζή
Μπράχο Ερίσα
Ντέμο Ένις
Πουλουκτσή Μαρία- Βιργινία
Πουλουκτσή Στυλιανή
Φλωροκάπη Ιωάννα -Μαρία