3. ΟΡΙΣΜΟΣ
Καθαρός ψυχικός αυτοματισμός,με τον οποίον
επιδιώκεται να εκφραστεί,προφορικά,γραπτά ή με
οποιονδήποτε άλλον τρόπο,η αυθεντική λειτουργία
της σκέψης.Υπαγόρευση της σκέψης χωρίς κανένα
έλεγχο της λογικής,ανεξάρτητα από κάθε ηθική και
αισθητική μέριμνα.
5. ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ
«η πραγματικότητα μας
ικανοποιεί ελάχιστα, ενώ αν
στραφούμε εντός μας θα
μπορέσουμε μέσα σε μια
φανταστική περιοχή να
πραγματοποιήσουμε τους
πόθους μας»
ANDRE BRETON
«κατάδυση στο υποσυνείδητο,
που θα μας επιτρέψει να
εξερευνήσουμε την προνομιακή
περιοχή του ερωτισμού, εκεί
όπου παίζονται οι βαθύτερες
εμμονές της ζωής, αυτές που
διεγείρουν μια σωτήρια ταραχή»
8. Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΟΥ ΝΤΑΝΤΑΪΣΜΟΥ
1) Εχθρότητα προς την αστική τάξη
2) Επίθεση στις παραδοσιακές μορφές τέχνης
3) Αντίθεση στον Χριστιανισμό και τον
Καρτεσιανισμό(Νοησιαρχία)
Τα παραπάνω “δεινά”¨συνδέονταν κατά τους ντανταίστές και
τους σουρεαλιστές με την καταστροφή του Α' Παγκοσμίου
Πολέμου
9. ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΜΟΥ
Δυσπιστία απέναντι στον ορθολογισμό,τις τυπικές
συμβάσεις και κάθε “ιερή” καλλιτεχνική αξία
Εξερεύνηση του χώρου του ασυνείδητου και του ονείρου
Χρησιμοποίηση της μεθόδου της “αυτόματης γραφής”
Πηγή έμπνευσης η φαντασία και σε ορισμένο βαθμό η
τρέλα
Αποδοχή της χρήσης κάνναβης και οπιούχων ως μέσο
αποστέρησης της λογικής και επαφής με το σημείο στο
οποίο καταργούνται οι αντιφάσεις μεταξύ ονείρου και
πραγματικότητας.
13. Δοκίμια
Το Μανιφέστο του Σουρρεαλισμού (1924)
Σουρρεαλισμός και ζωγραφική (1928)
Δεύτερο Μανιφέστο (1929)
Ανθολογία του Μαύρου Χιούμορ (1940)
Προλεγόμενα για ένα τρίτο Μανιφέστο (1942)
Ωδή στον Σαρλ Φουριέ (1946)
Πεζά, ποίηση
Τα Μαγνητικά Πεδία (1919)
Nadja (1928-1963)
Άμωμος Σύλληψη (1930)
Αρκάνα 17 1944
Τα Συγκοινωνούντα δοχεία (1932)
Point du jour (1934)
L’Amour fou (1937)
Poèmes (1948)
14. Μανιφέστο του Σουρρεαλισμού (1924)
Αντίθετα, η ρεαλιστική στάση, εμπνευσμένη από τον θετικισμό, από τον Άγιο Θωμά ως
τον Ανατόλ Φρανς, μου φαίνεται εχθρική προς κάθε πτήση, διανοητική και ηθική.
Με απόχρωση δήθεν πολιτισμού, κάτω από το πρόσχημα προόδου, φθάσαμε να
απαγορεύουμε για το μυαλό κάθε τι που ορθά ή λαθεμένα μπορεί να θεωρηθεί
δεισιδαιμονία ή μύθος.
Πιστεύω στη μελλοντική λύση αυτών των δύο καταστάσεων, κατ' επίφαση τόσο
αντιφατικών, που είναι το όνειρο και η πραγματικότητα, σε ένα είδος απόλυτης
πραγματικότητας (surrealite), υπέρ-πραγματικότητας, αν μπορεί να πεί κανείς κάτι
τέτοιο.
Το γούστο είναι ένα μεγάλο καθήκον.
Ο σουρρεαλισμός, όπως τον αντιμετωπίζω, διακηρύσσει αρκετά τον απόλυτο μη-
κονφορμισμό, ώστε να μην υπάρξει θέμα μετάφρασής του, στη διαδικασία του
πραγματικού κόσμου.
Δεύτερο μανιφέστο του σουρρεαλισμού (1930)
Πρέπει να γίνουν τα πάντα, όλα τα μέσα πρέπει να θεωρούνται θεμιτά για να
καταρρεύσουν οι ιδέες της οικογένειας, της πατρίδας, της θρησκείας.
Θεωρήθηκα στο κομμουνιστικό κόμμα ένας από τους πιο ανεπιθύμητους
διανοούμενος.
Δεν πιστεύω στην δυνατότητα να υπάρξει προς το παρόν μια λογοτεχνία και μια τέχνη
που να εκφράζει τα οράματα της εργατικής τάξης.
15. ΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ANDRE BRETON
“Ο Άνθρωπος είναι η απάντηση όποια κι αν είναι η
ερώτηση”
“Ναι, αυτό είναι το εγχείρημά μας. Το Όνειρο και η Επανάσταση είναι
φτιαγμένα για να συμμαχήσουν, όχι για να αποκλείσουν το ένα το άλλο.
Να ονειρεύεσαι την Επανάσταση δεν σημαίνει ότι την αποποιείσαι, αλλά
ότι την κάνεις διπλά και δίχως νοητικές επιφυλάξεις”
“Το μαύρο χιούμορ είναι οριοθετημένο από πολλά πράγματα, όπως απ
την ηλιθιότητα, τη σκεπτικιστική ειρωνεία, την αστειότητα χωρίς οξύτητα
είναι ο κατ εξοχήν θανάσιμος εχθρός της αισθηματικότητας, που αιώνια
έχει το ύφος ότι πνέει τα λοίσθια, που βρίσκεται πάντα στο γαλάζιο φόντο”
“Σε όλη μου τη ζωή η καρδιά μου ζητούσε κάτι που δεν μπορώ να
ονομάσω”
16. Paul Eluard - Ποίηση
Το σύμπαν-μοναξιά
Τις οπώρες της μέρας κλώτσησε η γη
Μια γυναίκα , μια μόνη , δεν κοιμάται
Τα παράθυρα κλειστά .
Μια γυναίκα κάθε νύχτα
Ταξιδεύει σε μεγάλο μυστικό .
Χωριά κουρασμένα
Που τα κορίτσια γυρνούν με χέρια γυμνά
Σαν συντριβάνια
Η νιότη φουντώνει μέσα τους
Και γελάει πατώντας στα νύχια
Χωριά κουρασμένα ,
Όπου όλα τα πλάσματα είναι ολόιδια .
17. Louis Aragon - Ποίηση,πεζογραφία
Από τη συλλογή "Η αέναη κίνηση(1)"(1925)
“ΑΦΙΕΡΩΝΩ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΥΤΟ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ
ΚΑΙ ΣΚΑΤΑ ΣΤΑ ΜΟΥΤΡΑ ΟΣΩΝ ΤΟ
ΔΙΑΒΑΣΟΥΝ”
Ψιθυριστά
Δεν αγαπώ τους ανθρώπους που φτύνουν στη σούπα
Δεν αγαπώ τους ανθρώπους που άλλο δεν κάνουν
απ’ το να μιλάν
Ή να χαμογελάν
Δεν αγαπώ τους ανθρώπους που γλείφουν τις σελίδες
των βιβλίων
Με το πρόσχημα πως τις γυρνάν
Δεν αγαπώ τους ανθρώπους που συνέχεια με ρωτάν
Που έχω σκοπό να περάσω το βράδυ μου
18. ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ
Τριαντάφυλλα στο Παράθυρο
Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια.
Yπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και
απ' αυτήν την αγαλματώδη παρουσία του
περασμένου έπους. Σκοπός της ζωής μας είναι
η αγάπη. Σκοπός της ζωής μας είναι η
ατελεύτητη μάζα μας. Σκοπός της ζωής μας
είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας και
της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν
στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευσιν των
υπαρχόντων. Σκοπός της ζωής μας είναι το
σεσημασμένον δέρας της υπάρξεώς μας.
(από την Yψικάμινο, Άγρα 1980)
19. Antonin Artaud Θέατρο - Ποίηση
Θέατρο της Σκληρότητας (Théâtre de la
cruauté)
Βασικά χαρακτηριστικά του θεάτρου της
σκληρότητας είναι:
1.Η απαισιοδοξία αλλά ταυτόχρονα και η ελπίδα
ότι το θέατρο μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές.
2.Η απομάκρυνση του κοινού από την καθημερινή
πραγματικότητα και η χρήση συμβόλων με
σκοπό την συναισθηματική και ψυχική συμμετοχή
του.
3.Χρήση τεχνικών και σκληρών εκφραστικών
μέσων με απότερο στόχο την αφύπνιση του
κοινού,ένα είδος ψυχοθεραπείας.
4.Χρήση του γκροτέσκου, του άσχημου και του
πόνου για την απεύθυνση στο κοινό
20. Αλμπέρτο Τζιακομέτι Γλυπτική
Τι είναι ο σουρεαλισμός στην γλυπτική-
πλαστική;
Η μέσω της υποκειμενικής οπτικής
εμπειρίας δημιουργία της
πλαστικής απεικόνισης όχι ως σωματικής
απομίμησης, αλλά ως
φαντασιακής εικόνας σε έναν ταυτόχρονα
πραγματικό και
φαντασιακό, απτό αλλά και μη
προσβάσιμο χώρο
.
21.
22. Giorgio de Chirico Zωγραφική
- Μεταφυσική Ζωγραφική
- Αινιγματικές συνθέσεις και αμφισημία
αντικειμένων
- Σκοπός της τέχνης η δημιουργία
ονειρικών και φανταστικών εικόνων.
- Προσπάθεια αιχμαλώτισης της
αίσθησης του ανεξήγητου, που μπορεί να
μας συντρίψει.
- Συνάντηση με το απροσδόκητο και το
τελείως αινιγματικό.
24. René Magritte
Έλεγε πως το έργο του:
“αντιπροσώπευε μια απόλυτη
ρήξη με τις διανοητικές
συνήθειες των καλλιτεχνών που
είναι αιχμάλωτοι του ταλέντου
τους, της δεξιοσύνης τους και
όλων των μικρών αισθητικών
τους τεχνασμάτων : ήταν ένα
όραμα”.
28. Pablo Picasso
- Συνδέεται με την ομάδα των
σουρεαλιστών στο Παρίσι και
συμμετέχει στην πρώτη ομαδική
έκθεση των σουρεαλιστών
ζωγράφων (Παρίσι 1925)
- Breton: “ο Πικάσσο είναι ένας
σουρεαλιστής μέσα στο
κυβισμό”
- Αντίφαση ανάμεσα στην
ποιητική του ασυνείδητου και
του κυβιστικού καρτεσιανισμού
30. Max Ernst
Φροτάζ (frottage). Τεχνική που
χρησιμοποιήθηκε κυρίως από τον Μ.
Ερνστ και άλλους σουρεαλιστές σε μια
σειρά από σχέδιά τους. Το χαρτί στο
οποίο πρόκειται να γίνει το σχέδιο
τοποθετείται πάνω σε μια λίγο-πολύ
ανώμαλη ή ανάγλυφη επιφάνεια και
τρίβεται (yαλ. frotter = τρίβω) με μολύβι,
ξυλοκάρβουνο ή οτιδήποτε άλλο,
ώσπου να αποτυπωθούν τα στοιχεία
της επιφάνειας που βρίσκεται από
κάτω. Το αποτέλεσμα που προκύπτει
θεωρείται εκδήλωση του λεγόμενου
«αντικειμενικού τυχαίου» και πηγή
ενεργοποίησης της φαντασίας του
καλλιτέχνη
31. A Reunion of Friends. Front row from left to right: René Crevel, Max Ernst (sitting on
Dostoyevsky's knee), Theodor Fraenkel, Jean Paulhan, Benjamin Péret, Johannes Th. Baargeld,
Robert Desnos.
Back row: Philippe Soupault, Hans Arp, Max Morise, Raffaele Sanzio, Paul Eluard, Louis Aragon (with
Laurel wreath around his hips), André Breton, Giorgio de Chirico, Gala Eluard
34. -Προσπάθησε όσο κανείς άλλος να μιμιθεί την μαγική σύγχυση
της ζωής του ονείρου
- Ήταν πεπεισμένος πως πρέπει να υπάρχει κάποια αλήθεια
μέσα στην τρέλα της ζωγραφικής του
- Δίνει σημασία στην φόρμα και το χρώμα θεωρώντας τα,
εργαλεία μιας νέας συνειδητοποίησης για τα σχήματα , δηλαδή
η φόρμα και το χρώμα έχουν στην ζωγραφική το ρόλο που
έχουν στην λογοτεχνία η λειτουργία των λέξεων και το νόημα
τους
- Καλύπτει όλο το φάσμα του ερωτισμού στο έργο του, με
τρόπο απροκάλυπτο και απόλυτα συνειδητό
- Εν τέλει ,ιδιοφυές “ζευγάρωμα” της δικής Αγίας Τριάδας: του
ονείρου, του έρωτα και της εξέγερσης
35. Η επιμονή της μνήμης
«Ο πραγματικός ζωγράφος είναι εκείνος που μπορεί να ζωγραφίσει εξαιρετικές
σκηνές στη μέση μιας κενής ερήμου. Ο πραγματικός ζωγράφος είναι εκείνος που
μπορεί να ζωγραφίσει υπομονετικά ένα αχλάδι, τη στιγμή που τον ζώνουν οι
ταραχές της ιστορίας».
36. 'Ονειρο
«Είναι προφανές ότι υπάρχουν άλλοι κόσμοι, είναι σίγουρο. Αλλά, όπως ήδη
έχω πει πολλές φορές, αυτοί οι κόσμοι εδρεύουν μέσα στον δικό μας,
κατοικούν στη Γη και συγκεκριμένα στο κέντρο του θόλου του Μουσείου
Νταλί, εκεί όπου βρίσκεται ο νέος ανυποψίαστος και απατηλός κόσμος του
σουρεαλισμού»
37. Νεκρά φύση σε κίνηση
«Η μόνη διαφορά ανάμεσα σε εμένα και έναν τρελό, είναι πως εγώ δεν είμαι τρελός»
38. Ο Μυστικός Δείπνος
«Ο αγώνας μου, ενάντια στην ομοιομορφία για την ποικιλία, ενάντια στην
ισοπέδωση για την ιεραρχία, ενάντια στην πολιτική για τη μεταφυσική, ενάντια
στην επανάσταση για την παράδοση, ενάντια στο σκεπτικισμό για την Πίστη»
39. Πικάσο
«Μόνο δυο κακά πράγματα μπορούν να σου συμβούν
στη ζωή, να είσαι ο Πάμπλο Πικάσο ή να μην είσαι ο
Σαλβαδόρ Νταλί»
40. «Δεν μπορείτε να με αποβάλλετε από το σουρεαλιστικό κίνημα, γιατί
εγώ είμαι ο Σουρεαλισμός!»
41. Νίκος Εγγονόπουλος Ποίηση - Ζωγραφική
Ο Μυστικός Ποιητής
η σκιά της λίμνης
απλώνονταν μέσ' στο δωμάτιο
και κάτω από κάθε καρέκλα
κι' ακόμη κάτω απ' το τραπέζι
και πίσω απ' τα βιβλία
και μέσ' στα σκοτεινά
βλέμματα
των γύψινων προπλασμάτων
ακούγονταν σαν ψίθυρος
το τραγούδι της
μυστικής ορχήστρας
του νεκρού ποιητή
44. Man Ray Φωτογραφία
Στις σουρεαλιστικές
φωτογραφίες τα
αντικείμενα γίνονται
συναρπαστικά,
μεταφυσικά απόμακρα,
αινιγματικά, κυρίως με το
να αποσπώνται από τις
συνηθισμένες τους
λειτουργίες και θέσεις,
για να τοποθετηθούν εκεί
που κανείς δεν θα
περίμενε να τα
συναντήσει..
56. «Το να ξέρει κανείς πώς να κοιτάξει ένα αντικείμενο με τα μάτια
του νου ισοδυναμεi με το να τo βλέπει με τη μεγαλύτερη δυνατή
αντικειμενικότητα. Οι άνθρωποι όμως δε βλέπουν παρά
στερεότυπες εικόνες των πραγμάτων, απλές σκιές αδειασμένες
από οποιαδήποτε έκφραση, απλά φαντάσματα των πραγμάτων,
ενώ θεωρούν χυδαία και φυσιολογικά όλα εκείνα που
συνηθίζουν να βλέπουν καθημερινά, όσο θαυμαστά και
εκπληκτικά κι αν είναι αυτά. Βλέπω σημαίνει επινοώ»
Salvador Dali
Είναι τα βλέφαρα μου διάφανες αυλαίες
όταν τ' ανοίγω βλέπω εμπρός μου ό,τι κι αν τύχει
όταν τα κλείνω βλέπω εμπρός μου ό,τι ποθώ.
Απόσπασμα από “Στροφές στροφαλών”
Ανδρέας Εμπειρίκος
57. Σκοπός της ατομικής
υποκειμενικότητας μας είναι
η ανακάλυψη και η
αποκάλυψη της αβύσσου
που κρύβει ο κάθε ένας
από εμάς μέσα στο νου του
Παντελίδης Γεώργιος
Ευρωπαιολόγος
