6. Στην οδό Αιγύπτου -πρώτη πάροδος δεξιά!Στην οδό Αιγύπτου -πρώτη πάροδος δεξιά!
Τώρα υψώνεται το μέγαρο της Τράπεζας ΣυναλλαγώνΤώρα υψώνεται το μέγαρο της Τράπεζας Συναλλαγών
Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως.Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως.
Και τα παιδάκια δεν μπορούνε πια να παίξουνε απόΚαι τα παιδάκια δεν μπορούνε πια να παίξουνε από
τα τόσα τροχοφόρα που περνούνε.τα τόσα τροχοφόρα που περνούνε.
Άλλωστε τα παιδιά μεγάλωσαν, ο καιρός εκείνος πέρασε που ξέρατεΆλλωστε τα παιδιά μεγάλωσαν, ο καιρός εκείνος πέρασε που ξέρατε
Τώρα πια δε γελούν, δεν ψιθυρίζουν μυστικά, δεν εμπιστεύονται,Τώρα πια δε γελούν, δεν ψιθυρίζουν μυστικά, δεν εμπιστεύονται,
Όσα επιζήσαν, εννοείται, γιατί ήρθανε βαριές αρρώστιες από τότεΌσα επιζήσαν, εννοείται, γιατί ήρθανε βαριές αρρώστιες από τότε
Πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί, θωρακισμένοι στρατιώτες,Πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί, θωρακισμένοι στρατιώτες,
Θυμούνται τα λόγια του πατέρα: εσύ θα γνωρίσεις καλύτερες μέρεςΘυμούνται τα λόγια του πατέρα: εσύ θα γνωρίσεις καλύτερες μέρες
Δεν έχει σημασία τελικά αν δεν τις γνώρισαν, λένε το μάθημαΔεν έχει σημασία τελικά αν δεν τις γνώρισαν, λένε το μάθημα
οι ίδιοι στα παιδιά τουςοι ίδιοι στα παιδιά τους
Ελπίζοντας πάντοτε πως κάποτε θα σταματήσει η αλυσίδαΕλπίζοντας πάντοτε πως κάποτε θα σταματήσει η αλυσίδα
Ίσως στα παιδιά των παιδιών τους ή στα παιδιά των παιδιώνΊσως στα παιδιά των παιδιών τους ή στα παιδιά των παιδιών
των παιδιών τους.των παιδιών τους.
Προς το παρόν, στον παλιό δρόμο που λέγαμε, υψώνεταιΠρος το παρόν, στον παλιό δρόμο που λέγαμε, υψώνεται
η Τράπεζα Συναλλαγώνη Τράπεζα Συναλλαγών
- εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι αυτός συναλλάσσεται-- εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι αυτός συναλλάσσεται-
Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεωςΤουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως
-εμείς μεταναστεύουμε, εσείς μεταναστεύετε, αυτοί μεταναστεύουν--εμείς μεταναστεύουμε, εσείς μεταναστεύετε, αυτοί μεταναστεύουν-
Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει, έλεγε κι ο ΠοιητήςΌπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει, έλεγε κι ο Ποιητής
Η Ελλάδα με τα ωραία νησιά, τα ωραία γραφεία,Η Ελλάδα με τα ωραία νησιά, τα ωραία γραφεία,
τις ωραίες εκκλησιέςτις ωραίες εκκλησιές
Η Ελλάς των Ελλήνων.Η Ελλάς των Ελλήνων.
7. Η αποκάλυψη και η καταγγελία τηςΗ αποκάλυψη και η καταγγελία της
δικτατορίας, ως αιτίας για τιςδικτατορίας, ως αιτίας για τις
συμφορές που έπλητταν τονσυμφορές που έπλητταν τον
ελληνικό λαό εκείνο τον καιρό. Ηελληνικό λαό εκείνο τον καιρό. Η
σύγκριση με το παρελθόνσύγκριση με το παρελθόν
αποδεικνύει το τέλμα και τηναποδεικνύει το τέλμα και την
απουσία ανέλιξης της χώρας.απουσία ανέλιξης της χώρας.
ΘΕΜΑΘΕΜΑ
8. Η συλλογή
Το ποίημα περιλαμβάνεται στη συλλογή Ο Στόχος
(1970). Αυτή αποτελεί την
• τελευταία συλλογή του ποιητή και
• αποτελείται από πολιτικώς τολμηρά ποιήματα,
με στόχο την ανάληψη αντιστασιακής δράσης
και την ενεργοποίηση, αφύπνιση του λαού στη
διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας.
• Πρωτοδημοσιεύτηκε στα Δεκαοχτώ Κείμενα, που
αποτέλεσαν την πρώτη πράξη αντίστασης των
πνευματικών ανθρώπων κατά της δικτατορίας.
9. Κυριαρχεί ο ρυθμός της καθημερινής κουβέντας,Κυριαρχεί ο ρυθμός της καθημερινής κουβέντας,
ελάχιστες είναι οι ασυνήθιστες λέξεις,ελάχιστες είναι οι ασυνήθιστες λέξεις,
ενώ απουσιάζουν οι παρομοιώσεις ή άλλα στοιχεία πουενώ απουσιάζουν οι παρομοιώσεις ή άλλα στοιχεία που
στολίζουν το λόγο. Ο στίχος είναι λιτός.στολίζουν το λόγο. Ο στίχος είναι λιτός.
Δεν υπάρχει μέτρο και ομοιοκαταληξία, παρά μόνο έναςΔεν υπάρχει μέτρο και ομοιοκαταληξία, παρά μόνο ένας
ρυθμός εσωτερικός που δραματοποιεί ανάγλυφα τηνρυθμός εσωτερικός που δραματοποιεί ανάγλυφα την
κατάσταση στην Ελλάδα του 1969 μ.Χ.κατάσταση στην Ελλάδα του 1969 μ.Χ.
Ο ποιητής μιμείται το καβαφικό ύφος, ενυπάρχει μιαΟ ποιητής μιμείται το καβαφικό ύφος, ενυπάρχει μια
διάχυτη ειρωνεία, σαρκασμός, αγανάκτηση και οργή γιαδιάχυτη ειρωνεία, σαρκασμός, αγανάκτηση και οργή για
την κατάσταση που επικρατεί.την κατάσταση που επικρατεί.
Ο λόγος είναι σαφής, απλός, ειλικρινής και διατυπωμένοςΟ λόγος είναι σαφής, απλός, ειλικρινής και διατυπωμένος
με παρρησία.με παρρησία.
ΤΕΧΝΙΚΗΤΕΧΝΙΚΗ
10. Ο τίτλος
• Θεσσαλονίκη: υπονοείται όλη η Ελλάδα.Θεσσαλονίκη: υπονοείται όλη η Ελλάδα.
• 1969:Η δικτατορία των συνταγματαρχών -χούντα-1969:Η δικτατορία των συνταγματαρχών -χούντα-
κράτησε από το 1967 ως το 1974μ.Χ.κράτησε από το 1967 ως το 1974μ.Χ.
• ειρωνικά: τόσα χρόνια μ.Χ. κι εμείς, χώρα πουειρωνικά: τόσα χρόνια μ.Χ. κι εμείς, χώρα που
γέννησε τη Δημοκρατία προ Χριστού, έχουμεγέννησε τη Δημοκρατία προ Χριστού, έχουμε
δικτατορία!δικτατορία!
• άμεσα παραπέμπει στον Καβάφη, ο οποίος χρησι-άμεσα παραπέμπει στον Καβάφη, ο οποίος χρησι-
μοποιεί το Μέρες και κάποια χρονολογία σε πέντεμοποιεί το Μέρες και κάποια χρονολογία σε πέντε
ποιήματα του. Τα ποιήματα αυτά είναι: Μέρες τουποιήματα του. Τα ποιήματα αυτά είναι: Μέρες του
1903. Μέρες του 1896. Μέρες του 1901. Μέρες του1903. Μέρες του 1896. Μέρες του 1901. Μέρες του
1909, ΙΟκαι 11, Μέρες του 1901909, ΙΟκαι 11, Μέρες του 19088
11. Τα επίπεδα
• Το παρελθόν: έμμεσα αναφέρεται ο ποιητής, σχετίζεταιΤο παρελθόν: έμμεσα αναφέρεται ο ποιητής, σχετίζεται
με τη μετακατοχική περίοδο και τα παιδικά ή εφηβικάμε τη μετακατοχική περίοδο και τα παιδικά ή εφηβικά
του χρόνια. Φανταζόμαστε τα παιδιά να παίζουν στουςτου χρόνια. Φανταζόμαστε τα παιδιά να παίζουν στους
δρόμους, κάτι που δεν μπορεί να γίνει πια λόγω τωνδρόμους, κάτι που δεν μπορεί να γίνει πια λόγω των
πολλών τροχοφόρων που τους διασχίζουν.πολλών τροχοφόρων που τους διασχίζουν.
• Το παρόν : Οι μικρές μονοκατοικίες της γειτονιάς έχουνΤο παρόν : Οι μικρές μονοκατοικίες της γειτονιάς έχουν
δώσει τη θέση τους σε μέγαρα πολυώροφα. Υπάρχουνδώσει τη θέση τους σε μέγαρα πολυώροφα. Υπάρχουν
τράπεζες, τουριστικά γραφεία και πρακτορείατράπεζες, τουριστικά γραφεία και πρακτορεία
μετανάστευσης, που δεν υπήρχαν παλιότερα. Τα παιδιάμετανάστευσης, που δεν υπήρχαν παλιότερα. Τα παιδιά
μπορούσαν να γελάσουν, να ψιθυρίσουν μυστικά, ναμπορούσαν να γελάσουν, να ψιθυρίσουν μυστικά, να
εμπιστευθούν. Μεγάλωναν με τα αισιόδοξα λόγια τουεμπιστευθούν. Μεγάλωναν με τα αισιόδοξα λόγια του
πατέρα και την ελπίδα ότι θα γνωρίσουν καλύτερεςπατέρα και την ελπίδα ότι θα γνωρίσουν καλύτερες
μέρες.μέρες.
12. Α΄ ενότηταΑ΄ ενότητα («Στην οδό Αιγύπτου ... που(«Στην οδό Αιγύπτου ... που
περνούνε»περνούνε»
[στ. 1-4]): κυριαρχούν οι προσδιορισμοί του χώρου[στ. 1-4]): κυριαρχούν οι προσδιορισμοί του χώρου
και του χρόνου.και του χρόνου.
Β΄ ενότηταΒ΄ ενότητα («Άλλωστε τα παιδιά ... των παιδιών(«Άλλωστε τα παιδιά ... των παιδιών
των παιδιών τους»των παιδιών τους»
[στ. 5-12]): κυριαρχεί η αναφορά στα «παιδιά».[στ. 5-12]): κυριαρχεί η αναφορά στα «παιδιά».
Γ΄ ενότηταΓ΄ ενότητα («Προς το παρόν ... των Ελλήνων»(«Προς το παρόν ... των Ελλήνων»
[στ. 13-19]): λειτουργεί η επαναφο-ρά στο χώρο της[στ. 13-19]): λειτουργεί η επαναφο-ρά στο χώρο της
α' ενότητας, αποκαλύπτοντας ο ποιητής τα αίτια τηςα' ενότητας, αποκαλύπτοντας ο ποιητής τα αίτια της
νέας κατά-στασης και καταγγέλλοντας τα.νέας κατά-στασης και καταγγέλλοντας τα.
13. ΣυμβολισμοίΣυμβολισμοί
Η «Θεσσαλονίκη» είναι η Ελλάδα.Η «Θεσσαλονίκη» είναι η Ελλάδα.
«Τράπεζα Συναλλαγών» είναι η συναλλαγή, το«Τράπεζα Συναλλαγών» είναι η συναλλαγή, το
ξεπούλημα.ξεπούλημα.
Οι λέξεις «βαριές αρρώστιες, πλημμύρες, καταποντισμοί,Οι λέξεις «βαριές αρρώστιες, πλημμύρες, καταποντισμοί,
σεισμοί» αποτελούν τα σύμβολα της συμφοράς.σεισμοί» αποτελούν τα σύμβολα της συμφοράς.
Οι «θωρακισμένοι στρατιώτες» αναφέρονται στηΟι «θωρακισμένοι στρατιώτες» αναφέρονται στη
στρατιωτική δικτατορία, που είχε επιβληθεί στη χώραστρατιωτική δικτατορία, που είχε επιβληθεί στη χώρα
(19671974).(19671974).
«πρακτορεία μεταναστεύσεως» εννοείται το«πρακτορεία μεταναστεύσεως» εννοείται το
μεταναστευτικό ρεύμα ως αποτέλεσμα της ανεργίας.μεταναστευτικό ρεύμα ως αποτέλεσμα της ανεργίας.
14. Ο 1Ο 1οςος
στίχος υπάρχει στοστίχος υπάρχει στο
ποίημαποίημα ΠόλεμοςΠόλεμος πουπου
γράφτηκε το 1941: Άρα,γράφτηκε το 1941: Άρα,
χωρίς εδώ να γράφεταιχωρίς εδώ να γράφεται
ρητά, στην Ελλάδα, τονρητά, στην Ελλάδα, τον
καιρό της Κατοχής, πράξειςκαιρό της Κατοχής, πράξεις
ατιμίας γίνονταν σταατιμίας γίνονταν στα
κατώτατα στρώματα τηςκατώτατα στρώματα της
κοινωνίαςκοινωνίας
15. Τώρα μεταναστεύουνΤώρα μεταναστεύουν
οι δημοκρατικοί Έλληνες καιοι δημοκρατικοί Έλληνες και
εξυπηρετούνται οι ξένοι καιεξυπηρετούνται οι ξένοι και
τα συμφέροντά τους.τα συμφέροντά τους.
16. Στο πρώτο επίπεδο νομίζειΣτο πρώτο επίπεδο νομίζει
κανένας πως όλοι πλούτισανκανένας πως όλοι πλούτισαν
και πραγματοποίησαν τοκαι πραγματοποίησαν το
όνειρό τους να αγοράσουνόνειρό τους να αγοράσουν
αυτοκίνητο. Στο δεύτεροαυτοκίνητο. Στο δεύτερο
όμως επίπεδοόμως επίπεδο
τροχοφόρα: εννοούνται στητροχοφόρα: εννοούνται στη
δικτατορία τα τανκςδικτατορία τα τανκς
17. Η αναφορά στα παιδιά, που ανάμεσα τους πολύ πιθανόνΗ αναφορά στα παιδιά, που ανάμεσα τους πολύ πιθανόν
υπήρξε και ο συγγραφέας, αφού μας περιγράφει ένανυπήρξε και ο συγγραφέας, αφού μας περιγράφει έναν
οικείο χώρο, οδηγεί τη σκέψη σ' ένα χαρακτηριστικόοικείο χώρο, οδηγεί τη σκέψη σ' ένα χαρακτηριστικό
στοιχείο της ποίησης του Αναγνωστάκη που είναι οι φίλοιστοιχείο της ποίησης του Αναγνωστάκη που είναι οι φίλοι
που εμφανίζονται στο έργο του και που «άλλοτε σημαίνουνπου εμφανίζονται στο έργο του και που «άλλοτε σημαίνουν
τους ομοϊδεάτες και συναγωνιστές τον, αυτούς που κοινοίτους ομοϊδεάτες και συναγωνιστές τον, αυτούς που κοινοί
αγώνες και προβλήματα τους έδεσαν και τους ένωσαν,αγώνες και προβλήματα τους έδεσαν και τους ένωσαν,
όταν μια ανάσα χώριζε τη ζωή από το θάνατο κι άλλοτεόταν μια ανάσα χώριζε τη ζωή από το θάνατο κι άλλοτε
πάλι η ποίηση του γίνεται πλατύτερη και αγκαλιάζει όλουςπάλι η ποίηση του γίνεται πλατύτερη και αγκαλιάζει όλους
τους ανθρώπουςτους ανθρώπους
Τα παιδιάΤα παιδιά
18. Ανάμεσα στην παιδικήΑνάμεσα στην παιδική
τους ηλικία και στηντους ηλικία και στην
ωριμότητα έχουνωριμότητα έχουν
μεσολαβήσειμεσολαβήσει
συνταραχτικά γεγονότα.συνταραχτικά γεγονότα.
19. •Μέσα στο πικρό «τώρα», οι άνθρωποιΜέσα στο πικρό «τώρα», οι άνθρωποι
αλλοτριώθηκαναλλοτριώθηκαν
•η μελαγχολία των μεγάλων, των αλλοτινώνη μελαγχολία των μεγάλων, των αλλοτινών
παιδιών που ωρίμασαν, εντείνεται.παιδιών που ωρίμασαν, εντείνεται.
•το στοιχείο της διάψευσης υπεισέρχεται στοτο στοιχείο της διάψευσης υπεισέρχεται στο
ποίημα.ποίημα.
•Το «δεν έχει σημασία» προσδίνει και μια πικρήΤο «δεν έχει σημασία» προσδίνει και μια πικρή
ειρωνεία.ειρωνεία.
20. •Ο κόσμος της συναλλαγής είναι ταυτόχρονα ο κόσμος τηςΟ κόσμος της συναλλαγής είναι ταυτόχρονα ο κόσμος της
εμπορευματοποίησης των πάντων.εμπορευματοποίησης των πάντων.
•ανέντιμες συναλλαγές, συμβιβασμοί, αγοραπωλησίες,ανέντιμες συναλλαγές, συμβιβασμοί, αγοραπωλησίες,
συναλλαγές σε πολιτικό ή εθνικό επίπεδο.συναλλαγές σε πολιτικό ή εθνικό επίπεδο.
•Και ο τουρισμός και η μετανάστευση είναι εξίσουΚαι ο τουρισμός και η μετανάστευση είναι εξίσου
δηλωτικά μιας υποβάθμισης της ζωής, μιας έκπτωσηςδηλωτικά μιας υποβάθμισης της ζωής, μιας έκπτωσης
εθνικής, μιας ταπείνωσης.εθνικής, μιας ταπείνωσης.
•κοινωνία του καταναλωτισμού, που υπάρχει επίφασηκοινωνία του καταναλωτισμού, που υπάρχει επίφαση
ευημερίας, ενώ υποκρύπτεται η έκπτωση των αξιών, τοευημερίας, ενώ υποκρύπτεται η έκπτωση των αξιών, το
ξεπούλημα των πάντων για το κέρδος, η αλλοτρίωση.ξεπούλημα των πάντων για το κέρδος, η αλλοτρίωση.
Το παρόνΤο παρόν
21. Όλη την πίκρα, τηνΌλη την πίκρα, την
αγανάκτηση, τη διαμαρτυρίααγανάκτηση, τη διαμαρτυρία
του δίνει με τον σεφερικότου δίνει με τον σεφερικό
στίχο, προπάντων, ανστίχο, προπάντων, αν
συνδυαστεί με τη σαφώςσυνδυαστεί με τη σαφώς
ειρωνική διάθεση τηςειρωνική διάθεση της
επανάληψης του επιθέτουεπανάληψης του επιθέτου
«ωραίος»«ωραίος»
22. καταγγέλλει ως πνευματικόςκαταγγέλλει ως πνευματικός
άνθρωπος, με τα μέσα πουάνθρωπος, με τα μέσα που
έχει στη διάθεση του, τοέχει στη διάθεση του, το
κατάντημα της Ελλάδαςκατάντημα της Ελλάδας
κάτω από το δικτατορικόκάτω από το δικτατορικό
καθεστώςκαθεστώς
23. Το όραμα
• πολιτικό όραμα για το οποίο ο ποιητήςπολιτικό όραμα για το οποίο ο ποιητής
αγωνίστηκε,αγωνίστηκε,
• το όραμα ενός κόσμου ειρηνικού, τουτο όραμα ενός κόσμου ειρηνικού, του
κόσμου της κοινωνικής δικαιοσύνης και τηςκόσμου της κοινωνικής δικαιοσύνης και της
παγκόσμιας αλληλεγγύης καιπαγκόσμιας αλληλεγγύης και
συναδέλφωσης.συναδέλφωσης.
• Εκτός από την ίδια την πολιτική του ένταξηΕκτός από την ίδια την πολιτική του ένταξη
και δράση και στίχοι ποιημάτων τουκαι δράση και στίχοι ποιημάτων του
αναφέρονται σ' αυτό το όραμααναφέρονται σ' αυτό το όραμα.
