Els Draeck

1. De zin en/of onzin van scholing voor
ervaringsdeskundigen
Afstudeerproject: Els Draeck
2017-2018 – Praktijkdocenten: Dirk Nissen & Grace Verween
Els Draeck 1

2. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 2
Zin en/of onzin van scholing voor ED/EW?
Wél of geen scholing naar ervaringsdeskundigheid ?
Vrijwillige vs Betaalde werknemer
Ervaringsdeskundige vs Ervaringswerker
Scholing voor niches?
-HEE
-WRAP
-HerstelAcademie
-Workshop, lezing,…
Scholing
-Cursus
-Vorming
-Opleiding

3. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 3
KENNIS

4. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 4
VAN KENNIS NAAR DESKUNDIGHEID

5. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 5
VAN KENNIS NAAR DESKUNDIGHEID
• Cursus
• Vorming
• Opleiding
• Ervaring in werkveld
Competenties en vaardigheden af te
stemmen op de rollen, functies,
taken, verantwoordelijkheden, ...
welke zullen opgenomen worden !!
Vrijwillig ≠ Betaald

6. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 6
VAN KENNIS NAAR DESKUNDIGHEID
Niet iedereen met psychische problemen kan een goede
ervaringsdeskundige zijn. Zoals ook niet elke psycholoog
een goede clinicus is.
(Shepherd, 2010)
Deze visie betekent dat er een nieuw beroep ontstaat, nl.
de ervaringsdeskundige. Dat nieuwe beroep vereist precies
hetzelfde als elke andere beroepsgroep.
(OGGPA, 2013)
UilenSpiegel geeft aan om liever te spreken over een nieuwe
partner. Zij meent evenwel ook dat indien dit partnerschap
evolueert naar een nieuwe beroepsgroep, inderdaad
precies hetzelfde vereist wordt als voor elke andere
beroepsgroep.
(OGGPA, 2013)
Een ervaringsdeskundige is de persoon die
armoede heeft ervaren, deze ervaring heeft
verwerkt en verruimd en via een opleiding
houdingen, vaardigheden en methoden kreeg
aangereikt om de verruimde armoede-ervaring
deskundig aan te wenden in één of meerdere
sectoren van de armoedebestrijding.
(Decreet Armoedebestrijding, 2003)
Het beroep van ervaringsdeskundige in armoede
en sociale uitsluiting vereist een opleiding om
eigen ervaringen te verbreden en professioneel
inzetbaar te maken, en om hiervoor de
noodzakelijke competenties te verwerven. In de
opleiding ligt een belangrijke klemtoon op de
persoonlijke levenservaring van de cursisten.
De opleidingsmethodiek is gericht op
herstel en verbinding: herstel van de
eigenwaarde, herstel van belangrijke relaties,
verbinding met de maatschappij en de kansen
die ze biedt, verbinding met werkers in de
hulpverlening en het onderwijs,… Zelf deze
processen doormaken is essentieel om dit later
ook te bevorderen in organisaties waar men
werkt.
(vzw De Link)
‘… ervaringsdeskundigheid. Dat vermogen is er meestal niet
vanzelf. Ervaringsdeskundigen van het eerste uur
waren veelal autodidacten, die het vak leerden vanuit
activiteiten in de cliëntenbeweging en cliëntenorganisaties.
Inmiddels zijn er verschillende opleidingen voor
ervaringsdeskundigen, en allerlei cursussen en trainingen
om te leren ervaringskennis in (ook betaald) werk in
te zetten.
(Annette Plooy, 2009)

7. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 7

8. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 8
Cliëntervaringen
Een persoon die in zijn cliëntenpositie eigen ervaringen opbouwt rond zijn psychische kwetsbaarheid en
herstelmogelijkheden.
VAN KENNIS NAAR DESKUNDIGHEID
Uit: Nota Vlaamse werkgevers geestelijke gezondheids- en verslavingszorg
HET INZETTEN VAN ERVARINGSWERKERS IN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDS- EN VERSLAVINGSZORG,
Aanzet tot een referentiekader
Sociale School Heverlee - centrum voor volwassenonderwijs, VLABO
Ervaringskennis
Stoelend op de eigen ervaringen en deze van anderen, evenals stoelend op andere bronnen, via analyse en
reflectie komen tot een kennis op metaniveau (die de eigen cliëntrelatie overstijgen).
Ervaringsinzet
Ervaringskennis inzetten in de omgang met anderen, zonder bijkomende vorming of scholing, dus eerder spontaan
ontwikkelend vanuit eigen aanvoelen en/of feedback van anderen.
Ervaringsdeskundigheid
Via vorming en opleiding vaardigheden ontwikkelen met de doelstelling ervaringskennis in te zetten binnen de
zorg.
Ervaringswerk
Ervaringsdeskundigheid waarvan men een beroep heeft gemaakt; het gaat om ‘geschoolde arbeid’ binnen een
professionele context. De ervaringswerker heeft een werknemersstatuut binnen een bepaalde beroepspraktijk in de
geestelijke gezondheids- en/of verslavingszorg, is aangeworven met een arbeidscontract. Hij/zij is tegelijk een
geschoolde professional, die de nodige competenties heeft verworven om als gelijkwaardige collega op de
werkvloer te kunnen meewerken. Zijn/haar opdracht is beschreven in een beroeps- en functieprofiel.

9. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 9
De gevoeligheid van woorden

10. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 10
Ervaringsdeskundige vs Ervaringswerker
Vrijwillig ≠ Betaald
Betaalde werknemer
• maakt deel uit van het vaste personeelsbestand,
• heeft een ‘verplichting’ om zich aan werktijden te
houden,
• ontvangt een loon (evt. gecombineerd met uitkering),
bouwt pensioen op en heeft recht op betaald verlof,
vakantiegeld, eindejaarspremie, …
(evt. extralegale voordelen: MC, verzekering,… )
• meestal vast dienstrooster (dienstwijzigingen voor alle
afwijkingen = niet echt flexibel !),
• heeft een duidelijk omschreven takenpakket en
functieprofiel
(Job description)
• …
Vrijwilliger
• extra bovenop het vaste personeelsbestand,
• heeft een zekere vrijheid om wel/niet te komen,
• krijgt al dan niet een (forfaitaire) vergoeding
• bouwt geen pensioen, verlof, vakantiegeld,… op
• kan gemakkelijker flexibele werktijden hanteren,
• heeft meer vrijheid om andere taken, rollen,… op
te nemen,
• ….
NIET: Commitment, engagement, …
WEL: Statuten, regelgeving, verloning, bescherming, …

11. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 11
ERKENNING van ERVARINGSDESKUNDIGHEID

12. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 12

13. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 13
SCHOLING ‘ED/EW’ – Zin of onzin?
Scholing = onzin
‘Een nieuwe opleiding ‘ervaringsdeskundigheid’ en
nieuwe functies lijken mij niet alleen overbodig,
maar ook een gemiste kans om een gelijkwaardige,
cliëntgerichte werkwijze, mét gebruik van
ervaringskennis, breder ingang te doen vinden in
de ggz.’ Alie Weerman (2009)
Scholing heeft zin
‘Tenslotte is het van belang om ervaringsdeskundigheid zo
serieus te nemen dat niet willekeurig ex-cliënten van de ggz
voor willekeurige rollen worden aangetrokken. Niet iedere
psychiatrische patiënt is een ervaringsdeskundige, en niet
iedere ervaringsdeskundige is geschoold voor iedere rol.
Ervaringsdeskundigheid betekent beheersing van collectieve
ervaringskennis – dus niet alleen persoonlijke ervaring met
psychisch lijden. En ondersteuning van herstelprocessen
vereist specifieke training in herstelcoaching.’
(Annette Plooy, 2009)

14. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 14
SCHOLING ‘ED/EW’
Door scholing verliest de ED/EW de verbinding met het eigen verhaal
ONZIN
- Inzicht (Herstelmomenten, triggers, steunbronnen,…)
- Helicopterperspectief
- Geen overspoeling
- Afstand (emotioneel)
- BLIJFT het EIGEN verhaal, de EIGEN ervaring
Door scholing zal de ED/EW zich als hulpverlener gaan gedragen
- Eigenheid van de ervaringsdeskundige
- WIJ/ZIJ (polarisering opheffen)
- Verbinding
- Bondgenoot – Bruggenbouwer
- Ossenpikker

15. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 15
SCHOLING ‘ED/EW’
Door scholing gaat de ED/EW zich als therapeutisch hulpverlener zien
- Eigenheid en identiteit van de ervaringsdeskundige
- Rollen en taken
- Therapeutisch effect
- Psycho-educatie
ONZIN
(Wél aandachtspunt)
ED/EW’s moeten ‘in alles’ geschoold worden
- Herstelvisie !!
- Afstemming (kwaliteiten, dromen, noden,…)
- Functie, Rol, Taken,…
- Competenties, Vaardigheden
Ook zonder scholing kan je meteen als ED/EW aan de slag
- Reeds lang aan de slag
- Elders verworven competenties
- Doel van de scholing (Inzichten, toolbox, oriëntering,…)
- Neveneffecten (Therapeutisch effect, groepsproces,…)
- Diversiteit, keuzemogelijkheden, aanbod
- Sensibilisering (ED/EW’s, Werkveld,…)

16. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 16
Besluit
Aanbevelingen - Duidelijkheid
- Definities
- Functieomschrijving
- Rollen & Taken vs Competenties & Vaardigheden
- Statuut (Bescherming, betaling, verantwoordelijkheden,…)
- Mogelijkheden voor inzet ervaringsdeskundigheid
- Aanbod scholing
EVENWAARDIGHEID
&
DIVERSITEIT
Aanbevelingen – Inbedding & Borging
- Engagementen (Overheid, werkgevers, …)
- Betrokkenheid (Patiënt- & Familie, onderwijs, …)
- Inter- & Supervisie
- Continue evaluatie & bijsturing aanbod (Vorm, inhoud,…)
MIDDELEN
&
MENSEN
Aanbevelingen – Verder onderzoek
Reeds onderzocht: Herstel, Empowerment,…
Te onderzoeken:
- Effecten van scholing op de ED/EW’s?
- Effecten ervan op de implementatie in het werkveld?
- Voldoet het huidige aanbod?
- Wat is er nog (meer) nodig?
Hier wil ik graag nog
verder met aan de slag.

17. De zin en/of onzin van scholing voor ervaringsdeskundigen – Els Draeck 17
Aanbod in Vlaanderen
§ Cursus (Attest)
§ 10 lesdagen (± 4-wekelijks) – 1 academiejaar
§ Vaste groep
§ Gratis, Leuven (Duffel, Antwerpen, Brugge, Zoersel, …)
Ervaringskennis
Ervaringsdeskundigheid
§ Vorming (Certificaat)
§ 1 lesdag per week (excl. schoolvakanties) – 1 kalenderjaar
§ Vaste groep
§ Betaald, Gent – Kortrijk (HOGent + VIVES)
§ Werkveldverkenning + Portfolio + Presentatie
§ Vorming (Certificaat)
§ 1 lesdag per week (excl. schoolvakanties) – 1 kalenderjaar
§ Vaste groep
§ Betaald, Antwerpen
§ Werkveldverkenning + Portfolio + Presentatie
§ Modulaire opleiding (Certificaten ⇒ HBO5-diploma)
§ Modules van 6/8 lesdagen (1/week) + examen
§ Individueel moduletraject (3 à 4 jaar)
§ Betaald, Heverlee
§ 2 Stageperiodes + Examen per module