1. • Các Vấn Đề Về:
Sức Khỏe Phụ Nữ
quanh
TUỔI MÃN KINH

2. TUỔI MÃN KINH
– là giai đoạn sinh lý bình thường của phụ nữ
– là tuổi có nhiều bệnh lý như
– loãng xương
– ung thư…
– Rối loạn tri thức (bệnh Alzheimer)
• có thể
– dự phòng hay phát hiện sớm
– điều trị kịp thời - hiệu quả

6. NỘI TIẾT BUỒNG TRỨNG
• Từ tuổi DẬY THÌ đến hết tuổi SINH ĐẺ
– 14 ngày đầu chu kỳ
Trứng phát triển tiết ra Estrogens
– ngày 14 chu kỳ (chu kỳ 28 ngày)
Trứng rụng
– từ ngày 14 đến ngày 28 của chu kỳ
Thành lập hoàng thể tiết ra vừa Estrogens (I) vừa
Progesterone (II)

7. ESTROGENS
Somatomedine Calcitonine
Thieáu nöõ daäy
thì
Taêng tröôûng Coá ñònh Ca++
xöông vaøo khoái
xöông

8. ESTROGENS giảm
+ TRỨNG KHÔNG PHÁT TRIỂN
MÃN KINH + TRỨNG KHÔNG RỤNG
Không có Progesterone

9. THIEÁ ESTROGENS
U VUØ G BÒ AÛ H HÖÔÛ G
N N N
Vieâ aâ ñaï , ngöù aâ hoä
m m o a m , Vuø g khung chaä
n u
taê g sinh tuyeá noä maï töû
n n i c
cung, rong kinh.
Sa sinh duï , sa baø g quang,
c n
soù tieå
n u
LOAÕ G XÖÔNG, thoaù hoù khôù
N i a p Xöông khôù
p

10. THIẾU ESTROGENS VÙNG BỊ ẢNH HƯỞNG
Nhöùc maát giaûm nhôù,
ñaàu, nguû, trí Taâm
thaàn
kinh
hay lo deã
aâu, buoàn
tuûi
Cônboác
noùngmaët, meät
deã moûi, Caùc
tuyeán tieát
noäi
choùng
maët, moà
vaõ hoâi, hoäp,
hoài heävaän
maïch
ñau
nhieàuchoã
NGƯ NG KINH NGUYỆ T
Teo niêm mạc âm đạo, teo vú, da Suybuồ ng ứ ng
tr
nhăn, chảy xệ, mỡ bụng và mông
tăng

11. Trướ c mãn kinh Mãn kinh Sau Mãn kinh
Estrogens Estrogens Estrogens
– Rố i loạ n kinh nguyệ t – Thay đổ i tính tình – Âm đạ o khô teo – Loãng
– Cơ n bố c nóng mặ t – Hay lo lắ ng – Giao hợ p đ au xươ ng
– Vã mồ hôi ban đ êm – Dễ cáu gắ t – Dễ nhiễ m trùng – Bệ nh
– Mấ t ngủ – Kém tậ p trung suy tiế t niệ u tim
nghĩ – Có thể són tiể u mạ ch
– Ít quan tâm tự tă ng
chă m sóc ngoạ i dạ ng – Bệ nh
Alzheimer

12. Nguyên nhân nội tiết các RLMK:
 Lượng Estrogen giảm sau mãn kinh
 Khi sử dụng liệu pháp Estrogen thay thế
nội tiết buồàng trứng thì SHBG tăng vàø
do đó lượng Testosterone tự do giảm.

13.  Khi phụ nữ chịu phẫu thuật cắt buồng
trứng thì Testosterone giảm đột ngột
như Estrogen, có thể đến 70 – 80%.
 Các trường hợp như u tuyến yên, viêm
tuyến yên và các bệnh lý gây ra suy
chức năng tuyến yên dẫn đến tình trạng
thiếu hụt Estrogen và Androgen.

14.  Có thể có thiếu hụt Androgen trong
các trường hợp như liệu pháp
Cortisone, uống thuốc viên tránh thai,
cho con bú, suy chức năng buồng
trứng sớm, hội chứng biếng ăn tâm
lý, hoá trị, xạ trị và hội chứng

15. Triệu chứng thiếu hụt Androgen gồm có:
 giảm chức năng tình dục, âm đạo khô, không đáp
ứng kích thích ….
 trầm cảm, nhức đầu, cảm thấy khó chịu, mệt mỏi
kéo dài không rõ nguyên nhân, rụng lông, bốc
nóng mặt, mất ngủ, loãng xương, cơ teo nhão.
Một số triệu chứng nầy trùng lặp với hội chứng
thiếu hụt Estrogen, nên nếu ở những phụ nữ sau
mãn kinh có các triệu chứng trên mà chúng ta đã
điều trị đầy đủ Estrogen rồi mà vẫn không khỏi thì
phải cho thêm Androgen.

16. • - Có một điều hiện nay vẫn còn tranh cãi
là, có hội chứng thiếu hụt Androgen ở
phụ nữ chưa mãn kinh (và không có sử
dụng nội tiết nào) hay không?

17.  Hội chứng thiếu hụt Androgen cũng cần
được quan tâm và điều trị như các rối loạn
nội tiết khác.
 Cần sử dụng thêm Androgen nếu liệu pháp
Estrogen thay thế không làm giảm hết các
triệu chứng cơ năng ở phụ nữ mãn kinh.

18. LOÃNG XƯƠNG
và
TUỔI MÃN KINH

19. TÁC HẠI CỦA LOÃNG XƯƠNG
– Dễ gãy xương tại:
• cổ xương đùi
• xương cẳng tay
– Còng lưng do cột sống bị sụp
đau lưng

22. Yếu tố làm tăng nguy cơ LOÃNG XƯƠNG
Các yếu tố không thể thay đổi được:
– Phái nữ
– Tuổi cao
– Người nhỏ bé
– Tiền căn gia đình có loãng xương
– Mãn kinh sớm (tự nhiên hay do cắt buồng
trứng)

23. YẾU TỐ LÀM TĂNG LOÃNG
XƯƠNG
Các yếu tố có thể thay đổi được:
– Uống nhiều corticoides (điều trị hen suyễn, thấp
khớp… )
– Ăn uống ít calcium
– Uống nhiều rượu, hút thuốc
– Ít vận động
– Thiếu Estrogens

24. DỰ PHÒNG LOÃNG XƯƠNG SAU
MÃN KINH
– Chế độ ăn uống tăng calcium từ tuổi vị thành
niên
– Uống Estrogens thay thế nội tiết buồng trứng
– Tập thể dục
– Tránh các yếu tố nguy cơ

25. Bệnh TIM MẠCH
và
TUỔI MÃN KINH

26. YẾU TỐ LÀM TĂNG NGUY CƠ BỆNH
TIM MẠCH
• 1. Béo phì (*) • 6. Ít vận động (*)
• 7. Thường xuyên căng thẳng
• 2. Cholesterol trong thần kinh (*)
• máu cao (*) • 8. Tiền căn gia đình
• 9. Uống thuốc viên ngừa thai
• 3. Cao huyết áp (*) quá lâu (*)
• 4. Tiểu đường • 10. Giảm Estrogens/máu (*)
(mãn kinh)
• 5. Hút thuốc (*)
(*) Các yếu tố có thể can thiệp được để dự phòng bệnh tim mạch

27. – 70% phụ nữ béo phì dễ bị
Bệnh suy ĐM vành ( SĐMV )
• Cao Huyết áp
• Tiểu đường
– Cần có hoạt động thể lực

28. Chỉ số cơ thể = BMI
Cân nặng (kg) 45
BMI = = = 20
[Chiều cao (m)]2 (1.5)2
• BMI < 18.5 = Gầy
• BMI 18.5 - 25 = Trung bình
• BMI > 25 = Thừa cân

29. • Cholesterol
– ≥ 260 mg/dl ( 6,7mM ) : nguy cơ cao SĐMV
– 240 - 259 mg/dl : nguy cơ trung bình
– 160 - 239 mg/dl : nguy cơ thấp
– Cholesterol tăng 1% SĐMV tăng 2%

30. CHIẾN LƯỢC PHÒNG BỆNH TIM MẠCH
YT nguy cô Muïc tieâu Chieán löôïc Möùc giaûm nguy cô
BMI Giöõ BMI lyù töôûng Cheá ñoä aên ñieàu hoøa 35 - 55%
Lipid Total – C £ 170 mg/dl
AÊn ít môõ, thuoác haï 2 - 4.7%
HDL – C ³ 55 mg/dl lipid, giaûm caân, ñieàu ¯ 1% total – C hay
LDL – C £ 130 mg/dlchænh loái soáng ­ 1% HDL – C
Huyeát aùp T.thu <140 mmHg Giaûm caân, cöõ muoái, 2 – 3%
T.tröông < 90 mmHg thuoác haï aùp ¯ 1mmHg taâm tröông
Thuoác laù Boû thuoác laù Phoøng ngöøa, giaùo duïc 50 - 70%
Loái soáng Vaän ñoäng chaân tay,Ñieàu chænh loái soáng 45%
theå duïc moãi ngaøy
E 2 :
E 2 50 – 200 pg/ml HRT sau maõn kinh 50%

31. MỘT SỐ UNG THƯ Ở
PHỤ NỮ TUỔI MÃN
KINH

32. UNG THƯ CỔ TỬ CUNG

35. YẾU TỐ LÀM TĂNG NGUY CƠ
UNG THƯ CỔ TỬ CUNG
– Không liên quan đến nội tiết sinh dục
– Do sinh đẻ nhiều, có chồng sớm, một số có quan hệ
tình dục với nhiều người …
– Viêm nhiễm cổ tử cung kéo dài, nhất là nhiễm siêu vi
Herpès simplex II, 1 số chủng loại HPV và HIV

36. PHÁT HIỆN SỚM
UNG THƯ CỔ TỬ CUNG
– Khám phụ khoa định kỳ hay có rong huyết
sau giao hợp dù rất ít
– Tế bào âm đạo
– Soi cổ tử cung và sinh thiết cổ tử cung

40. UNG THƯ NỘI MẠC TỬ CUNG

42. YẾU TỐ LÀM TĂNG NGUY CƠ
UNG THƯ NỘI MẠC TỬ CUNG
– Béo phì
– Cao huyết áp
– Tiểu đường
– Có tiền căn vô sinh hay rối loạn kinh nguyệt

43. PHÁT HIỆN SỚM UNG THƯ
NỘI MẠC TỬ CUNG
– Khám phụ khoa định kỳ
– Nếu có rong huyết ở tuổi mãn kinh hay
sau mãn kinh phải NẠO SINH THIẾT
trước khi sử dụng nội tiết

44. UNG THƯ VÚ

45. YẾU TỐ LÀM TĂNG NGUY CƠ UNG THƯ
VÚ
– Trong gia đình có người bị ung thư vú: nguy cơ
tăng gấp 3 - 5 lần
– Béo phì: nguy cơ gấp 3 lần
– Không cho con bú mẹ hoặc không sinh con
– Chu kỳ không rụng trứng
– Có con đầu lòng quá muộn
– Bắt đầu dậy thì sớm và mãn kinh muộn

46. CÁCH PHÁT HIỆN SỚM UNG THƯ VÚ
– Tự khám vú mỗi tháng
– Khám vú ở cơ sở Y tế chuyên khoa mỗi năm
– Chụp X quang tuyến vú
– Giải quyết sớm khối u ở vú nếu có

49. Khối u nghi
ngờ ác tính

50. RỐI LOẠN TRI THỨC
(ALZHEIMER) Ở PHỤ NỮ
TUỔI MÃN KINH

51. BỆNH ALZHEIMER
– Là một quá trình thoái hóa tế bào thần kinh,
làm giảm chức năng não bộ
– Khoảng 40% người trên 80 tuổi mắc bệnh
này
– Sau tuổi 70, tỷ lệ mắc bệnh của phụ nữ gấp
03 lần của nam giới
– Người mắc bệnh Alzheimer phải sống lệ
thuộc vào người khác

52. MẠCH MÁU NÃO
1/3 thể tích não là các mạch máu nếu bị tổn
thương sẽ ảnh hưởng lên chức năng não

55. PHỤ NỮ TUỔI MÃN KINH CẦN GÌ ?
°Thông tin đầy đủ
°Nếu có triệu chứng RLTMK: điều trị an toàn,
hiệu quả
°Thăm dò mật độ xương, tim mạch, bệnh
Alzheimer: dự phòng và điều trị nếu có dấu hiệu
bệnh lý
°Hướng dẫn để phát hiện sớm các loại ung thư

57. ° Điều trị triệu chứng tâm sinh lý,
dự phòng loãngxương, giảm bớt
tỷ lệ tim mạch làm chậm đi sự
xuất hiện của hội chứng rối loạn
trí nhớ do tác dụng của Estrogens
° Không làm tăng nguy cơ ung thư
nội mạc tử cung do tác dụng của
chất Progestins
° Quan hệ tình dục và khí sắc được
cải thiện tốt hơn nhờ tác dụng
của Androgens

58. Aùi lực gắn kết đặc hiệu trên
các tiếp thụ thể nhân tế bào in MCF-7
Estrogen Progesterone Androgen
receptor receptor receptor
Tibolone + + +
3α -/ 3β -OH tibolone + – –
∆ 4-tibolone isomer – + +
Markiewicz et al., J Steroid Biochem 1990

59. Hiệu quả của Livial®trên nồng độ endorphins
Livial
16 16 Placebo
Mean β-endorphin (fmol/ml)
**
* *
12 12
8 8
4 4
0 0
Trước Sau Trước điều trị 1 2 6
mãn kinh tháng điều trị
*p < 0.05; **p < 0.001 between groups Genazzani et al., 1981 and 1987

60. Hiệu quả điều trị trên sự thay đổi tính khí:
so sánh Livial® với estrogen
Livial baseline
nặng 3
Điểm triệu chứng trung bình
Livial 6 months
CEE + MDG baseline
2 CEE + MDG 6 months
1
*
* *
không 0
Trầm cảm Rối loạn tính khí
CEE + MDG, conjugated equine estrogens (0.625 mg/day)
+ medrogestone (10 mg/day for 12 days/month); *p < 0.01 vs baseline
Egarter et al., Maturitas 1996

61. Hiệu quả lâm sàng của Livial®
* Giảm các triệu chứng mãn kinh
– phục hồi chứng khô teo âm đạo
– tác động thuận lợi trên sự ham muốn và tính
khí
* Ngăn ngừa mất xương
* Không kích thích nội mạc tử cung
– (> 90% vô kinh trong vòng 3 tháng dùng
thuốc)
* Tác động thuận lợi trên các thông số tim mạch
* Không kích thích mô vú
* Ít tác dụng phụ

62. Cải thiện tâm tính,
khả năng nhận thức Giảm các triệu chứng
mãn kinh
Cải thiện ham muốn tình dục
Chống lại nguy cơ
Không kích thích mô vú bệnh tim mạch
Tác dụng hữu ích
trên mô niệu dục
Không kích thích
nội mạc tử cung
Ngăn ngừa
loãng xương

63. CHỐNG CHỈ ĐỊNH SỬ DỤNG
NỘI TIẾT
– Có ung thư hay nghi ngờ ung thư
– Có thai hay nghi ngờ có thai
– Có khối u liên quan đến nội tiết
– Đã bị viêm tắc tĩnh mạch hay động mạch
– Đang bị xuất huyết âm đạo bất thường chưa
chẩn đoán được nguyên nhân

64. LỐI SỐNG VÀ DINH DƯỠNG
• Lối sống lành mạnh của người cao tuổi:
– Tinh thần: thanh thản, vui tươi, cảm thấy
có ích
– Hoạt động: thể lực và trí óc, lao động, tập
thể dục
– Dinh dưỡng: dinh dưỡng đúng khoa học

65. LỐI SỐNG VÀ DINH DƯỠNG
• Dinh dưỡng đúng khoa học:
– Không uống rượu
– Không hút thuốc
– Không ăn mỡ và da động vật kể cả lòng
heo, bò vì chứa nhiều cholesterol

66. LỐI SỐNG VÀ DINH DƯỠNG
• Dinh dưỡng đúng khoa học:
– Nên dùng rau và trái cây
– Ăn ít chất bột, ít gia vị
– Ăn nhiều thức ăn có calci (tôm, cua, nghêu, sò…)
– Uống sữa không chất béo, giàu calci
– Ăn nhẹ vào buổi tối
– Tránh hiện tượng béo phì

67. Đặc Điểm Tâm Sinh Lý
PHỤ NỮ LỨA TUỔI MÃN KINH
tại Tp. Hồ Chí Minh

68. PHAÂ BO ÑÒ DÖ
N Á A PHAÂ BOÁ
N NHOÙ MAÕ KINH
M N
11%
13%
41%
Tieà MK
n
59% 61%
15% Quanh MK
Noäthaøh
i n MK < 5 naê
m
Ngoaï thaøh
i n MK >= 5 naê
m
T UOÅ
I
30
25
20
15
10
5 Tuổ i TB 44,91
0
(44,65 - 45,17)
30 – 35 – 40 – 45 – 50 – 55 – 60 – >= 65
34 39 44 49 54 59 64
Tổ ng số 3485

69. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM
• Tuổi TB có kinh: 15,4
• Tuổi TB MK: 47,5
• Lối sống:
– Tập thể dục: 28,1%
– Dinh dưỡng hợp lý: 70,9%
– Có hút thuốc: 1,7%

70. TRIỆU CHỨNG VẬN MẠCH
BOÁ HOÛ
C A
50% 44.1% 2
34.8%
40% 1.58 27.6%
1.42 1.5
1.31 1.33
30% 23.8% Taà suaá
n t
1
20% Möù ñoä
c
0.5
10%
0% 0
P < 0,05
Tieà MK
n Quanh MK MK < 5 naê MK >= 5 naê
m m

71. TRIỆU CHỨNG TÂM LÝ
BUOÀ - CAÙ GAÉ
N U T
60% 54.2% 1
46.1% 0.99
50% 0.98
39.2% 0.97
40%
0.96 31.5% 0.96 Taà suaá
n t
30%
0.94 möù ñoä
c
20% 0.93
10% 0.92
0% 0.9 (p<0,0005)
Tieà MK
n Quanh MK MK < 5 naê MK >= 5 naê
m m

72. TRIỆU CHỨNG TIẾT NIỆU
50% 1.6
39.9%
1.39 1.4
40% 1.33 1.34
32.2% 1.2
1.11
30% 1
Taà suaá
n t
20.0% 0.8
20% Möù ñoä
c
14.6% 0.6
0.4
10%
0.2 (p>0,05)
0% 0
Tieà MK
n Quanh MK MK < 5 naê MK >= 5 naê
m m

73. RỐI LOẠN VỀ TÌNH DỤC
GIAO HÔÏ ÑAU
P
40.0%
28.4% 29.1%
30.0%
17.3%
20.0% 14.2%
10.0%
0.0%
Tieà MK
n Quanh MK MK < 5 naê
m MK >= 5 naê
m

74. TRIỆU CHỨNG XƯƠNG KHỚP
ÑAU LÖNG
80% 70.1% 2
67.3%
70% 46.3% 51.6% 1.65
60% 1.47 1.48 1.5
50% 1.32
Taà suaá
n t
40% 1
30% Möù ñoä
c
20% 0.5
10%
0% 0
Tieà MK
n Quanh MK MK < 5 naê MK >= 5 naê
m m

75. BỆNH LÝ
10.0%
8.0%
6.0% Maï h vaøh
c n
4.0% Gaõ xöông
y
2.0%
0.0%
Tieà MK
n Quanh MK MK < 5 naê
m MK >= 5 naê
m

76. CÁM ƠN
SỰ THEO DÕI CỦA QUÍ
VỊ