1. LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn cô, chú trong trạm Thú y huyện Hòa An,
tỉnh Cao Bằng đã tạo điều kiện giúp đỡ và cung cấp cho tôi những tài liệu cần
thiết để tôi hoàn thành bài báo cáo này.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới nhà trường và toàn thể các thầy cô giáo
trong khoa Thú y - Học viện Nông Nghiệp Việt Nam đã dạy dỗ và truyền đạt
những kiến thức quý báu trong suốt quá trình tôi học tập tại trường.
Với lòng biết ơn sâu sắc tôi xin chân thành cảm ơn cô giáo, Th.s Phạm
Hồng Trang, giảng viên bộ môn Giải phẫu - Tổ chức, khoa Thú y, Học viện
Nông Nghiệp Việt Nam, người cô đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ và tạo
điều kiện cho tôi hoàn thành tốt đợt thực tập tốt nghiệp .
Nhân dịp này tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình và bạn bè đã tạo điều kiện
thuận lợi về vật chất cũng như tinh thần cho tôi trong suốt quá trình học tập.
Với trình độ và thời gian có hạn cho nên bản báo cáo này chắc chắn
không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Rất mong nhận được sự thông
cảm, những ý kiến đóng góp của thầy, cô và các bạn.
Hà Nội, ngày 15 tháng 5 năm 2015
Sinh viên
Lý Thị Thương
i

2. MỤC LỤC
ii

3. DANH MỤC BẢNG
Bảng 1 Cơ cấu đàn trâu bò của cả nước trong một số năm vừa qua. .Error:
Reference source not found
B¶ng 2 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n lîng cña mét sè c©y trång t¹i
huyện Hòa An....................Error: Reference source not found
B¶ng 3 Tû lÖ ®ùc, c¸i của đàn trâu bò tại huyện Hòa An ( từ năm 2014
đến tháng 4 năm 2015).......Error: Reference source not found
B¶ng 4 KÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tr¹ng bÖnh s¶n khoa trªn ®µn trâu bß t¹i 4
............................................Error: Reference source not found
x·, huyÖn Hòa An, tØnh Cao Bằng ( từ năm 2014 đến tháng 4 năm
2015).................................Error: Reference source not found
B¶ng 5 KÕt qu¶ ®iÒu tra tỉ lệ trâu bò mắc bÖnh ngo¹i khoa t¹i huyện
Hòa
(An từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015)..........Error: Reference
source not found
B¶ng 6 KÕt qu¶ ®iÒu tra bÖnh truyÒn nhiÔm trªn ®µn trâu bß t¹i
c¸c x·
trong huyện Hòa An..........Error: Reference source not found
B¶ng 7: KÕt qu¶ ®iÒu tra bÖnh néi khoa trªn ®µn trâu bß t¹i huyện Hòa
An ( từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015) Error: Reference source
not found
B¶ng 8 KÕt qu¶ tæng hîp kh¶o s¸t thùc tr¹ng nh÷ng bÖnh thêng
gÆp trªn ®µn trâu bß cña huyện Hòa An (từ năm 2014 đến
tháng 4 năm 2015 ).............Error: Reference source not found
iii

4. PHẦN I
MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề
Ngµnh ch¨n nu«i ®· cã lÞch sö l©u ®êi, ®îc phæ biÕn kh¾p c¸c
níc trªn thÕ giíi. Ch¨n nu«i lµ nh÷ng vÊn ®Ò lu«n ®îc ®Ò cËp ®Õn
trong cuéc sèng hµng ngµy cña ngêi d©n ViÖt Nam. V× vËy, lu«n ®îc
coi träng trong thu nhËp cña c¸c gia ®×nh hé n«ng d©n vµ còng lµ mèi
quan t©m lín cña §¶ng vµ Nhµ níc.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ch¨n nu«i tr©u bß ®· trë thµnh ph-
¬ng thøc u viÖt nhÊt ®ang ph¸t triÓn réng r·i ë n«ng th«n hiÖn nay,
chñ yÕu lÊy søc kÐo, thÞt s÷a, ph©n bãn, da, l«ng, sõng, mãng,.. ®·
®em l¹i nguån thu ®¸ng kÓ cho c¸c hé gia ®×nh, gãp phÇn thùc hiÖn
chñ tr¬ng “Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo” cña §¶ng vµ Nhµ níc.
Theo b¸o c¸o cña Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, tÝnh
®Õn th¸ng 10 n¨m 2014 tæng ®µn trâu bß trong c¶ níc ®¹t trªn tæng
®µn trâu bß ®¹t kho¶ng 7,5 triÖu con. §Ó b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn ®µn
trâu bß Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ®· ban hµnh chÝnh
s¸ch khuyÕn khÝch ch¨n nu«i nh: BiÖn ph¸p c¶i t¹o con gièng, gi¶i
quyÕt thøc ¨n, n©ng cao møc sinh s¶n, vÖ sinh phßng bÖnh. Thùc tÕ
ch¨n nu«i ®ang ®øng tríc nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn lín. Víi chÊt lîng cuéc
sèng ®ang ngµy cµng ®îc n©ng cao, x· ®ang cã nhu cÇu lín vÒ s¶n
phÈm thÞt, s÷a cã chÊt lîng cao. HiÖn nay ngµnh n«ng nghiÖp ®ang
cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu vËt nu«i, c©y trång vµ ¸p dông c¬ giíi ho¸
vµo s¶n xuÊt ngµy cµng nhiÒu nªn nã ®· thay thÕ nhiÒu søc kÐo tõ
trâu bß. ChÝnh v× vËy, ®· cã nhiÒu hé gia ®×nh chuyÓn tõ ch¨n nu«i
trâu bß cµy kÐo sang ch¨n nu«i trâu bß thÞt. Cïng víi sù thay ®æi ®ã
1

5. ngµnh n«ng nghiÖp cßn cã nguån lao ®éng dåi dµo vµ phong phó
trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ngoài ra chóng ta cßn cã khèi lîng lín c¸c
phô phÈm n«ng nghiÖp nh: R¬m, ng« sau khi thu b¾p, c©y l¹c, ®Ëu t-
¬ng, d©y khoai lang, ngän l¸ mÝa,… ®Ó sö dông trong ch¨n nu«i.
Tuy cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhng ngµnh ch¨n nu«i trâu bß
gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n nh sù am hiÓu ngêi d©n vÒ dÞch bÖnh cßn
h¹n chÕ, sù lùa chän con gièng ®Ó phï hîp víi khÝ hËu ®Þa ph¬ng
cßn khã kh¨n vµ ®Æc biÖt lµ quy m« ch¨n nu«i, nguån vµ c¸ch sö
dông thøc ¨n, dÞch bÖnh (BÖnh sản khoa, bÖnh truyền nhiễm, bệnh
ngoại khoa, bệnh nội khoa), thÞ trêng vµ chÊt lîng s¶n phÈm nªn cßn
¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ cña ngµnh ch¨n nu«i. Do ®ã cÇn t×m ra nh÷ng
gi¶i ph¸p kh¾c phôc khã kh¨n, ®ång thêi ph¸t huy nh÷ng thuËn lîi
nh»m ph¸t triÓn ®µn trâu bß c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lượng. §Ó gi¶m bít
phÇn thiÖt h¹i do c¸c bÖnh sản khoa, truyền nhiễm,bệnh nội khoa,bệnh
ngoại khoa tr¸nh thiÖt h¹i kinh tÕ cho ngµnh ch¨n nu«i trâu bò chóng t«i
chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi:
“§iÒu tra t×nh h×nh ch¨n nu«i vµ dÞch bÖnh trªn ®µntrâu bò tại
huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.”
II. Mục đích
- §¸nh gi¸ ®îc t×nh h×nh ch¨n nu«i vµ dÞch bÖnh trªn ®µn trâu
bß vµ yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña ®µn trâu bß.
- Bíc ®Çu x©y dùng ®îc khuyÕn c¸o gãp phÇn n©ng cao kh¶
n¨ng ph¸t triÓn cña ®µn trâu bò ch¨n nu«i trong n«ng hé.
2

6. PHẦN II
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
I. Sơ lược về tình hình phát triển chăn nuôi trâu bò trong nước và trên
thế giới
I.1. Tình hình phát triển chăn nuôi trâu bò trên thế giới
HiÖn nay, trªn ThÕ giíi cã trªn 1.500 triÖu con. Nhng ®îc ph©n
bè kh«ng đồng ®Òu gi÷a c¸c Ch©u lôc, sù ph©n bè nµy phô thuéc vµo
®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ ®Þa lý tù nhiªn cña mçi níc vµ tËp trung chñ
yÕu ë Ch©u ¢u, B¾c Mü, vµ Ch©u óc. C¸c níc cã nÒn kinh tÕ kÐm
ph¸t triÓn ë Ch©u Phi vµ Ch©u ¸ chñ yÕu ch¨n nu«i bß híng thÞt vµ
trâu bß cµy kÐo.
I.2. S¬ lîc vÒ t×nh h×nh ch¨n nu«i trâu bò ë ViÖt Nam.
VÒ truyÒn thèng ch¨n nu«i trâu bß ë níc ta chñ yÕu lµ khai
th¸c søc kÐo vµ ph©n bãn phôc vụ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Ngµy nay,
c¬ khÝ nhá trong n«ng th«n dÇn thay thÕ cho søc kÐo. V× vËy sè l-
îng, c¬ cÊu ®µn vµ môc ®Ých sö dông ®µn trâu bß còng thay ®æi.
Theo kết quả điều tra sơ bộ tại thời điểm 1/4/2014 của Tổng cục
thống kê, cả nước có 2,58 triệu con trâu, tương đương cùng kỳ năm trước;
5,18 triệu con bò, tăng 0,7% so với cùng kỳ năm trước. Nhìn chung số
lượng trâu giảm chủ yếu do hiệu quả chăn nuôi thấp và diện tích chăn thả
bị thu hẹp; riêng đàn bò sữa tiếp tục tăng, đạt 200,4 nghìn con, tăng 26
nghìn con (+14%) so cùng kỳ. Sản lượng thịt trâu, bò 6 tháng đầu năm đạt
xấp xỉ cùng kỳ. Sản lượng sữa bò đạt 265,4 nghìn tấn, tăng 19,2% so cùng kỳ
năm trước.
3

7. Bảng 1: Cơ cấu đàn trâu bò của cả nước trong một số năm vừa qua
(Đơn vị 1000 con)
Loại 1985 1990 1995 2009 2014
Tổng đàn trâu bò 2.598,5 3.116,9 3.800,0 4.627,9 5.187,9
Trâu bò cày kéo 1.532 1.421 1.632 1.563 1.516
Nguån: Tæng côc thèng kª ViÖt Nam n¨m 2014.
Qua b¶ng ta thÊy m« h×nh ch¨n nu«i trâu bß ë níc ta ph¸t triÓn
theo h×nh thøc qu¶ng canh lµ chÝnh. Nªn ®µn trâu bß ®îc nu«i dìng
chñ yÕu dùa vµo ch¨n th¶ cho nªn sè lîng chóng ®îc ph©n bè hoµn
toµn phô thuéc vµo vïng l·nh thæ.
Nh vËy hµng n¨m sè lîng trâu bß tham gia vµo cµy kÐo có xu
hướng giảm từ 1532 nghìn năm 1985 xuống còn 1516 nghìn con năm 2014.
II. Một số yếu tố ảnh hưởng đến chăn nuôi trâu bò
2.1. Con giống.
HiÖu qu¶ ch¨n nu«i phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÊt lîng con gièng
vì đây lµ yÕu tè quan träng, quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt. Gièng kh«ng tèt ¶nh hëng rÊt lín ®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt như tèc ®é t¨ng trëng, träng lîng tèi ®a vµ chÊt lîng s¶n
phÈm ch¨n nu«i (nh thÞt, s÷a). V× vËy, cïng mét chÕ ®é ch¨m sãc
nu«i dìng nhng víi nh÷ng con gièng kh¸c nhau cho ta nh÷ng kÕt qu¶
kh¸c nhau.
2.2. Thøc ¨n.
Thøc ¨n lµ yÕu tè v« cïng quan träng, nã quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶
n¨ng s¶n xuÊt cña vËt nu«i còng nh chÊt lîng s¶n phÈm. Thøc ¨n cung
cÊp protein, kho¸ng, Vitamin cho vËt nu«i, nã cung cÊp n¨ng lîng cho
vËt nu«i sinh trëng vµ ph¸t triÓn, vËt nu«i sÏ sö dông nguån n¨ng lîng
tõ thøc ¨n cung cÊp phôc vô cho nhu cÇu sèng vµ ph¸t triÓn cña c¬
thÓ chóng.
4

8. Thøc ¨n cho vËt nu«i rất ®a d¹ng: Thøc ¨n th« xanh (nh: Rau, cá,
r¬m, r¹…), thøc ¨n tinh (nh: ng«, khoai, s¾n, lóa g¹o, ®Ëu t¬ng…) mçi
lo¹i thøc ¨n ®îc ®¸p øng kh¸c nhau phô thuéc vµo híng s¶n xuÊt, thãi
quen, môc ®Ých của người chăn nuôi.
Chi phÝ thøc ¨n lµ chi phÝ lín nhÊt chiÕm kho¶ng 60 - 70%
tæng chi phÝ ch¨n nu«i, nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn lîi nhuËn cña
người ch¨n nu«i.
2.3. C«ng t¸c qu¶n lý, khai th¸c, ch¨m sãc, nu«i dìng vµ thó y.
Cïng mét gièng vËt nu«i nhng chÕ ®é qu¶n lý, khai th¸c ch¨m
sãc kh¸c nhau sÏ cho kÕt qu¶ kh¸c nhau. Qu¶n lý ch¨m sãc nu«i dìng sÏ
n©ng cao ®îc søc ®Ò kh¸ng céng víi biÖn ph¸p tiêm phßng bÖnh b»ng
vacxin để n©ng cao søc ®Ò kh¸ng, ®Æc hiÖu cho con vËt cã søc ®Ò
kh¸ng tèt víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh, mÇm bÖnh xung quanh m«i trêng
sèng. §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh ch¨n nu«i tr¸nh thiÖt h¹i kinh tÕ
vµ an toµn cho søc khoÎ con ngêi. Ngîc l¹i, nÕu ch¨m sãc, nu«i dìng,
qu¶n lý kÐm dÞch bÖnh dÔ x¶y ra vµ con vËt kh«ng cã søc ®Ò kh¸ng
víi dÞch bÖnh nªn dÔ bÞ m¾c bÖnh lµm thiÖt h¹i kinh tÕ cho ngêi
ch¨n nu«i.
§¶m b¶o m«i trêng ch¨n nu«i hîp vÖ sinh, tiÓu khÝ hËu chuång
nu«i m¸t mÎ vÒ mïa hÌ, Êm ¸p mïa ®«ng. Thùc hiÖn ph¬ng ch©m
phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh, ®¶m b¶o an toµn dÞch bÖnh cho ®µn
gia sóc, cung cÊp c¸c s¶n phÈm ch¨n nu«i cã gi¸ trÞ cho con ngêi.
2.4. DÞch bÖnh.
Trong ch¨n nu«i dÞch bÖnh thêng lµ mèi nguy hiÓm lín nhÊt.
ĐÓ khèng chÕ, bao v©y, n¾m b¾t ®îc dÞch bÖnh lµ ®· ®¹t ®îc h¬n
n÷a thµnh c«ng trong ch¨n nu«i, ph¶i phßng chèng tèt dÞch bÖnh th×
ch¨n nu«i míi ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
2.4.1. BÖnh truyÒn nhiÔm.
5

9. - Kh¸i niÖm: BÖnh truyÒn nhiÔm lµ bÖnh l©y tõ con èm sang
con khoÎ, cã kh¶ n¨ng l©y lan, ph¸t t¸n réng ë nhiÒu vïng kh¸c nhau ë
nhiÒu quèc gia, nhiều khu vùc kh¸c nhau th«ng qua c¸c nh©n tè trung
gian truyÒn bÖnh mµ nguyªn nh©n g©y ra lµ do c¸c loµi vi khuÈn
hoÆc vi rót g©y nªn.
- Qu¸ tr×nh sinh dÞch: Trong qu¸ tr×nh mµ bÖnh l©y lan liªn tôc
tõ con èm sang con khoÎ trªn quy m« réng gäi lµ qu¸ tr×nh sinh dÞch.
Qu¸ tr×nh sinh dÞch gåm 3 kh©u:
- Nguån bÖnh.
- C¸c nh©n tè trung gian truyÒn nhiÔm.
- §éng vËt c¶m thô.
3 kh©u nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, chØ cÇn thiÕu 1
trong 3 kh©u th× dÞch bÖnh kh«ng x¶y ra.
+ Nguån bÖnh: Nguån bÖnh lµ kh©u ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh sinh
dÞch, nguån bÖnh ®ãng vai trß tµng tr÷ vµ bµi th¶i mÇm bÖnh ra m«i
trêng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (dµi hay ng¾n cßn phô thuéc vµo
®Æc tÝnh cña tõng lo¹i mÇm bÖnh) chê c¬ héi ®Ó x©m nhËp vµo c¬
thÓ ®éng vËt c¶m thô vµ g©y bÖnh.
+ C¸c nh©n tè trung gian tryÒn bÖnh: lµ kh©u thø hai cña qu¸
tr×nh sinh dÞch gåm hai nh©n tè chÝnh.
C¸c nh©n tè c¬ häc (®Êt, níc, kh«ng khÝ, c¸c lo¹i thøc ¨n…)
C¸c nh©n tè sinh häc (c¸c lo¹i ve, mßng, c«n trïng hót m¸u, chuét, con
ngêi…)
C¸c nh©n tè trung gian truyÒn bÖnh lµ sinh vËt ®îc coi lµ hÕt
søc nguy hiÓm trong viÖc trong viÖc truyÒn bÖnh v× ®ã lµ nh©n tè
sèng nªn cã thÓ chñ ®éng ph¸t t¸n mÇm bÖnh tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c.
Cã trêng hîp sinh vËt võa lµ nh©n tè trung gian truyÒn bÖnh vµ lµ nguån
6

10. bÖnh, ®ã lµ nh÷ng sinh vËt mang mÇm bÖnh cã thÓ truyÒn cho ®êi
sau (qua trøng hoÆc Êu trïng vµ nhau thai)
Trong tù nhiªn c¸c loµi chim, c¸c loµi gÆm nhÊm lµ nh©n tè truyÒn
bÖnh nguy hiÓm nhÊt v× chóng cã kh¶ n¨ng sinh s¶n m¹nh vµ sèng ë kh¾p
trong tù nhiªn.
+ §éng vËt c¶m thô: §éng vËt c¶m thô lµ ®éng vËt cã kh¶ n¨ng
mÉn c¶m víi mÇm bÖnh, ®ã lµ kh©u thø 3 cña qu¸ tr×nh sinh dÞch vµ
®ãng vai trß biÓu hiÖn bÖnh, tõ ®ã dÞch ph¸t sinh. §éng vËt c¶m thô
lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó dÞch ph¸t sinh, ph¸t triÓn vµ lan réng. §Ó
ng¨n chÆn dÞch bÖnh x¶y ra chóng ta t¸c ®éng vµo ®éng vËt c¶m
thô sÏ ®¹t hiÖu qu¶ nhanh nhÊt, cao nhÊt b»ng c¸ch qu¶n lý, ch¨m sãc,
nu«i dìng tèt, khai th¸c sö dông hîp lý nh»m n©ng cao søc ®Ò kh¸ng
kh«ng ®Æc hiÖu cho con vËt, dïng vacxin tiªm phßng ®Þnh kú cho
gia sóc t¹o søc ®Ò kh¸ng ®Æc hiÖu cho ®µn trâu bß.
2.4.2. BÖnh s¶n khoa.
BÖnh s¶n khoa lµ bÖnh x¶y ra ë ®êng sinh dôc ®ùc vµ c¸i nh
c¸c bÖnh viªm tö cung, sãt nhau, s¶y thai, ®Î khã,bÖnh thêng x¶y ra
trªn mét số c¸ thÓ Ýt bÞ l©y lan. BÖnh s¶y thai truyÒn nhiÔm lµ mét
bÖnh l©y lan tõ con nµy sang con kh¸c hoÆc sang c¶ ngêi nÕu can
thiÖp khi ®ì ®Î bÞ x©y síc.BÖnh thêng hay m¾c ë bß c¸i ®Æc biÖt lµ
bß c¸i sau khi ®Î.Ảnh hëng cña bÖnh s¶n khoa lµ lµm cho bß ®Î khã,
sãt nhau, chËm ®éng ®ùc sau ®Î, viªm vó…
2.4.3. BÖnh néi khoa.
BÖnh néi khoa ë vËt nu«i lµ nh÷ng bÖnh kh«ng cã tÝnh l©y lan
mµ chØ x¶y ra ë tõng c¸ thÓ. Trong thùc tiÔn cña ngµnh ch¨n nu«i,
bÖnh néi khoa x¶y ra phæ biÕn vµ g©y nhiÒu thiÖt h¹i. BÖnh thêng
x¶y ra thÓ m·n tÝnh lµm cho con vËt gÇy yÕu suy kiÖt dÇn råi chÕt,
kh¸c víi bÖnh truyÒn nhiÔm bÖnh néi khoa thêng do nhiÒu nguyªn
7

11. nh©n g©y ra ch¼ng h¹n nh: bÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë gia sóc thêng
do c¸c nguyªn nh©n thêi tiÕt, thøc ¨n, vi khuÈn, vi rót, kÝ sinh trïng,
g©y ra, viªm phæi, chíng h¬i d¹ cá, t¸o bãn.
2.4.4. BÖnh ngo¹i khoa.
BÖnh ngo¹i khoa kh«ng cã tÝnh chÊt l©y lan thêng do c¸c chÊn
th¬ng vÒ mÆt c¬ häc, c¸c tæn th¬ng hÖ x¬ng, c¸c c¬ quan trªn c¬
thÓ. BÖnh ngo¹i khoa thêng gÆp ë c¸c gia sóc ph¶i lµm viÖc nÆng
nhäc, gia sóc ch¨n th¶.
2.5. C¸c lo¹i thøc ¨n sö dông trong ch¨n nu«i trâu bß.
2.5.1. Thøc ¨n th« xanh.
Thøc ¨n th« xanh bao gåm c¸c lo¹i cá t¬i nh cá tù nhiªn c¸c lo¹i cá
trång nh©n t¹o nh: Cá voi, cá ruzi, cá Cuatemala, cá ghine, c¸c lo¹i c©y hä
®Ëu. C¸c chÕ phô phÈm c©y trång cßn t¬i xanh cung cÊp cho trâu bß ë
c¸c d¹ng kh¸c nh cïng ch¨n th¶ hoÆc thu c¾t, ph¬i t¸i, b¨m th¸i cho ¨n t¹i
chuång. Thøc ¨n th« xanh lµ lo¹i thøc ¨n lý tëng bao giê còng chiÕm tû lÖ
cao trong khÈu phÇn ¨n cña trâu bß trªn kh¾p thÕ giíi (trõ mét sè quèc
gia cã mét sè m« h×nh ch¨n nu«i ®Æc trng).
T¹i §an M¹ch, Hµ Lan, Thuþ §iÓn, theo NguyÔn Xu©n Tr¹ch
(1994) vµ mïa thu ho¹h cá nh÷ng bß c¸i cã n¨ng xuÊt s÷a díi 15 kg,
nÕu díi 15 kg chØ cÇn ch¨n th¶ kh«ng cÇn bæ xung thøc ¨n tinh.
Còng theo NguyÔn Xu©n Tr¹ch (1994) ë V¬ng Quèc Anh thùc hiÖn
quy tr×nh sau: Vµo ®Çu mïa ch¨n th¶ bß s÷a gÆm cá trªn b·i ch¨n th¶
tõ 2 - 4 giê mçi ngµy. Tèi cho ¨n thªm 2 - 2,5 kg cá kh«, nh÷ng bß c¸i
®¹t trªn 13,5 kg s÷a míi bæ xung thªm thøc ¨n tinh hçn hîp (tuy nhiªn tr-
êng hîp nµo còng ph¶i tÝnh theo nhu cÇu).
Mïa cá ë níc ta kÐo dµi tõ 18 - 190 ngµy. T¹i Nghệ an ®µntrâu bß
ch¨n th¶ theo h×nh thøc kh«ng cét, buéc (gÆm cá lu©n phiªn) ®· thu
nhËp b×nh qu©n 40 kg cá/con/ ngµy. Kho¶ng 8 % khèi lîng c¬ thÓ,
8

12. dïng cá voi Kinggrass bæ sung t¹i chuång,trâu bß cã thÓ thu nhËn t-
¬ng ®¬ng 10 -12% thÓ tr¹ng vµ cßn phô thuéc vµo nång ®é vËt chÊt
kh« cña cá ®· thu nhËn.
2.5.2. Cá kh«.
Lµ lo¹i thøc ¨n dù tr÷ tèt nhÊt trong n¨m (c¾t khi ®ñ thõa) gi¸ trÞ
dinh dìng cña cá kh« biÕn ®éng rÊt réng, phô thuéc vµo chÊt lîng ban
®Çu, vµo ®Êt ®ai, ®iÒu kiÖn sèng, khÝ hËu, giai ®o¹n thu ho¹ch vµ
kỹ thuËt ph¬i kh«.
Cá ph¬i kh« ë giai ®o¹n cßn non, tû lÖ tiªu ho¸ ®¹t 77%, ë giai
®o¹n ra hoa lµ 66% vµ sau khi ra hoa lµ 60%. Cá kh« lo¹i tèt cã thÓ
chứa 20 - 30 mg Carotin/1 kg cá kh«, ®Æc biÖt cá kh« cho mét lîng
Vitamin D cao, biÕn ®éng tõ 100 - 1000UI
Kh¶ n¨ng thu nhËn cá kh« phô thuéc vµo chÊt lîng vµ thµnh
phÇn cña khÈu phÇn thøc ¨n. Cá kh« cã phÈm chÊt tèt, trong khÈu
phÇn ¨n kh«ng cã thøc ¨n ñ xanh hoÆc cá ph¬i t¸i ®em ñ, trâu bß cã
thÓ ¨n ®îc kho¶ng 3 kg cá kh« trên 100 kg träng lîng. Khi trong khÈu
phÇn cã thøc ¨n cñ, quả. Trong ¨n. CÇn dù tr÷ cho mçi trâu bß kho¶ng
200 - 250 kg cá kh« trong 4 th¸ng mïa ®«ng - xu©n.
II.5.3. R¬m vµ c©y ng« giµ.
R¬m vµ th©n c©y ng« giµ sau khi thu b¾p lµ lo¹i thøc ¨n truyÒn
thèng cña tr©u, bß ë c¸c vïng n«ng nghiÖp. Lo¹i thøc ¨n nµy cã hµm l-
îng x¬ cao (36 - 42%) vµ hµm lîng mì thÊp (30 – 40). Để tăng tỉ trọng
tiêu hóa và lượng thu nhận khi dùng rơm và cây ngô già làm thức ăn cho trâu,
bò nên bổ sung thêm rỉ mật đường, ure nếu sử lý, cỏ xanh và phụ phẩm lên
men.
2.6. BiÖn ph¸p phßng chèng ®ãi - rÐt vµ bÖnhdịch cho tr©u bß.
Ở ViÖt Nam, hầu hết các vùng miền, c«ng viÖc lµm ®Êt trong
n«ng nghiÖp dùa vµo søc kÐo tr©u, bß. C«ng viÖc nÆng nhäc ®ã ®·
9

13. sử dụng kho¶ng 72% tr©u vµ 31% bß trong toµn quèc. Nªn biÖn ph¸p
phßng chèng rÐt vµ bÖnh tËt cho tr©u, bß lµ rÊt quan träng.
2.6.1. Cung cÊp ®Çy ®ñ thøc ¨n.
Lîng thøc ¨n cung cÊp ®Çy ®ñ cho tr©u bß cµy kÐo, sinh s¶n vµ
lÊy thÞt cÇn dùa vµo nhu cÇu duy tr×, c¸c nhu cÇu vÒ sinh trëng,
mang thai, tiÕt s÷a, nu«i con (tr©u, bß c¸i) vµ ®Æc biÖt quan t©m
®Õn nhu cÇu lao ®éng cña tõng con gia sóc. Tríc hÕt cÇn cã biÖn
ph¸p thu gom dù tr÷ ®ñ r¬m r¹. §©y lµ nguån thøc ¨n quan träng cho
tr©u bß trong vô ®«ng xu©n, nªn båi dìng cho tr©u, bß ¨n thªm thøc ¨n
tinh, c¸m g¹o hoÆc bét ng«,…
2.6.2. Chống rÐt.
Mïa ®«ng miÒn B¾c níc ta thêng rÊt kh¾c nghiÖt. Thêi tiÕt
®ang nãng Èm, bçng xuÊt hiÖn ®ît giã mïa ®«ng b¾c, nhiÖt ®é
xuèng thÊp, Èm ®é cao, rÐt thÊu x¬ng; ®Æc biÖt các vùng đồi núi cã
hiÖn tîng s¬ng muèi rÊt cã h¹i. Nh vËy thêi tiÕt bÊt thêng g©y nªn sù
suy yÕu thªm vÒ søc khoÎ vèn bÞ ®ãi n¨ng lîng vµ protit l©u ngµy.
2.6.3. Dịch bệnh.
BÖnh tËt thêng ph¸t triÓn ë trâu bß thiÕu dinh dìng vµ chÞu rÐt
l©u ngµy, cßn bß chÕt do nguyªn nh©n bÖnh tËt rÊt thÊp (10%). Tuy
vËy c¸c bÖnh ký sinh trïng nh: ve, rËn, ghÎ, s¸n l¸ gan, tiªn mao trïng vµ
lª d¹ng trïng t¨ng nhanh sù suy yÕu cña trâu bß.
Do ®ã gi¶i ph¸p ®Æt ra lµ: ViÖc phßng chãng ®ãi rÐt cho tr©u,
bß cÇn tiÕn hµnh song song víi c¸c biện pháp kh¸c.
- Cung cÊp ®Çy ®ñ thøc ¨n: Lîng thøc ¨n cung cÊp cho tr©u, bß
cµy kÐo ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu duy tr× vµ nhu cÇu lao t¸c cña con
vËt. Tríc hÕt lµ tËn thu, dù tr÷ ®ñ r¬m vµ bæ xung c¸c lo¹i thøc ¨n
kh¸c.
10

14. - Chuång tr¹i: CÇn ®îc che kÝn, Êm vÒ mïa ®«ng, m¸t vÒ nïa hÌ,
chuång tr¹i ®îc quÐt dän thêng xuyªn vµ dïng chÊt ®én chuång kh«
®Ó gi¶i nÒn. §Æc biÖt, thêi tiÕt kh¾c nghiÖt vÒ mïa ®«ng th× ta nªn
lµm ®èng hun ban ®ªm ®Ó gi÷ Êm cho tr©u, bß, ®ång thêi võa chèng
c¸c lo¹i c«n trïng chÝch hót.
2.6.4. Phßng chèng bÖnh kÞp thêi.
Bª cai s÷a ë trong vßng 4 - 6 th¸ng tuæi cÇn tÈy ký sinh trùng
vàđược tẩy lặp lại sau 1 tháng.
§èi víi bß sinh s¶n vµ cµy kÐo nhÊt lµ vô ®«ng xu©n hay m¾c
c¸c bÖnh nh: Ngo¹i ký sinh trïng, ghÎ lë, chÊy, rËn, cíc ch©n…
BÖnh ký sinh trïng ®êng m¸u cho nªn vµo kho¶ng th¸ng 10 hµng
n¨m nªn tæ chøc tiªm phßng (mçi n¨m ta nªn tiªm 2 lÇn), tÈy giun, s¸n
vµ phßng c¸c bÖnh ký sinh trïng ®êng m¸u ®Ó lo¹i trõ c¸c nguån bÖnh
tríc mïa ®«ng (bÊt lîi gia sóc).
CÇn ph¸t hiÖn vµ ®iÒu trÞ kÞp thêi nh÷ng bÖnh gia sóc vµ ph¶i
cã chÕ ®é nu«i dìng ®Æc biÖt ®Ó trî søc cho nh÷ng con yÕu. §èi víi
trâu bß lµm viÖc cÇn chó ý phßng chèng c¶m nãng vµ tr¸nh lµm viÖc
qu¸ søc, nªn cho nghØ lµm viÖc vµo nh÷ng ngµy qu¸ nãng bøc vµ rÐt
®Ëm, rÐt h¹i.
PHẦN III
ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
3.1. Đối tượng nghiên cứu
11

15. “Đàn trâu bò nuôi tại huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ”
3.2. Néi dung nghiªn cøu.
3.2.1. §iÒu tra điều kiện tự nhiên của huyện Hòa An.
3.2.1.1. §iÒu tra tû lÖ ®ùc, c¸i trªn ®µn trâu bß.
3.2.2. Điều tra tình hình sản xuất nông nghiệp.
3.2.3. §iÒu tra cơ cấu đàn trâu bò từ 2014 đến tháng 4 năm 2015.
3.2.4. Điều tra thực trạng những bệnh thường gặp trên đàn trâu bò
3.2.4.1. BÖnh s¶n khoa.
3.2.4.2. BÖnh ngo¹i khoa.
3.2.4.3. BÖnh truyÒn nhiÔm.
3.2.4.4. BÖnh néi khoa.
3.3. Ph¬ng ph¸p điều tra.
- Tû lÖ bÞ m¾c bÖnh s¶n khoa: Nh÷ng trâu bß c¸i sau khi sinh
con, chËm ®éng ®ùc, viªm tö cung, ®Î khã hoÆc s¶y thai ®Òu ®îc coi
lµ bÖnh s¶n khoa.
Tû lÖ trâu bß bÞ m¾c bÖnh s¶n
khoa (%) =
Sè trâu bß bÞ m¾c bÖnh
s¶n khoa X
100Tæng sè trâu bß c¸i ®iÒu
tra
- Tû lÖ trâu bß m¾c bÖnh ngo¹i khoa ®îc tÝnh sè trâu bß bÞ
chÊn th¬ng vÒ mÆt c¬ häc, c¸c tæn th¬ng hÖ x¬ng, c¸c c¬ quan trªn
c¬ thÓ.
Tû lÖ trâu bß bÞ m¾c bÖnh ngo¹i
khoa (%) =
Sè trâu bß bÞ tæn th¬ng
X 100Tæng sè trâu bß ®iÒu
tra
12

16. - Tû lÖtrâu bß bÞ m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm ®îc tÝnh trâu bß bÞ
m¾c bÖnh do c¸c vi khuÈn hoÆc vi rót g©y nªn.
Tû lÖtrâubß bÞ m¾c bÖnh truyÒn
nhiÔm (%)=
Sè trâu bß bÞ truyÒn
nhiÔm
X 100
Tæng sè trâu bß
®iÒu tra
- Tû lÖ trâu bß bÞ bÖnh néi khoa ®îc tÝnh nh trâu bß bÞ m¾c
bÖnh viªm ruét Øa ch¶y, bÖnh do thêi tiÕt, thøc ¨n, thøc ¨n, vi khuÈn,
vi rut, ký sinh trïng g©y ra.
Tû lÖtrâu bß bÞ bÖnh néi khoa
(%) =
Sè trâu bß bÞ bÖnh néi
khoa
X 100
Tæng sè trâu bß ®iÒu
tra
3.4. Ph¬ng ph¸p sö lý sè liÖu
Sè liÖu thu ®îc cña c¸c chØ tiªu theo dâi ®îc sö lý b»ng ph¬ng
ph¸p thống kê bằng phần mềm Excel.
13

17. PHẦN IV
KẾT LUẬN VÀ THẢO LUẬN
4.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.
4.1.1. Vị trí địa lý
Hòa An là huyện nằm ở trung tâm tỉnh Cao Bằng, bao quanh thị xã vị
trí của huyện nằm vào 36,80
đến 420
vĩ Bắc và 108,40
kinh Đông.
- Phía Bắc giáp huyện Hà Quảng.
- Phía Đông Bắc giáp huyện Trà Lĩnh.
- Phía Nam giáp huyện Thạch An.
- Phía Tây giáp huyện Nguyên Bình và huyện Thông Nông.
4.1.2. Điều kiện khí hậu thuỷ văn
Là một huyện miền núi tỉnh Cao Bằng nằm ở vùng khí hậu nhiệt đới
gió mùa, hình thành hai mùa rõ rệt: Mùa hè từ tháng 4 đến tháng 9 hàng năm
nóng ẩm, mưa nhiều; Mùa Đông khô lạnh, rét buốt có gió mùa đông bắc bắt
đầu từ tháng 10 và kéo dài cho đến hết tháng 3 năm sau.
Nhiệt độ trung bình hàng năm là 23,60
C, nhiệt độ cao nhất là 38,50
C
nhiệt độ thấp nhất là 4-50
C. Lượng mưa trung bình 1600mm, ẩm độ trung
bình 82%, vào các tháng 11,12 ẩm độ thấp nhất gây khó khăn cho việc phát
triển nông nghiệp vụ đông, nhưng bên cạnh đó lại tạo điều kiện thuận lợi bảo
quản các sản phẩm nông sản khi ẩm độ xuống thấp.
4.1.3. Địa hình đất đai
- Địa hình: Địa hình tự nhiên của vùng được chia thành hai vùng chính:
Vùng đồi thấp xem kẽ đồng ruộng và cây lương thực, cây nông nghiệp chính
như lúa, ngô ngoài ra còn các loại cây khác như thuốc lá…
14

18. - Đất đai: Hòa An là một huyện có địa hình tương đối phức tạp bị chia
cắt bởi các dãy núi và những dải đồi thấp diện tích chưa sử dụng còn khá
nhiều. Hiện trạng sử dụng đất của huyện Hòa An năm 2011 như sau:
Tổng diện tích đất tự nhiên là 66.767 ha
+ Đất nông nghiệp: 8.023 ha
+ Đất lâm nghiệp: 40.103 ha
+ Đất chuyên dùng: 4.008
+ Đất ở 1.028 ha
+ Đất chưa sử dụng: 13.606 ha
4.2. Tình hình sản xuất nông nghiệp của huyện Hòa An giai đoạn 2012
-2014
Trång trät chiÕm tû träng lín trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp c¸c s¶n
phÈm chñ yÕu lµ c©y l¬ng thùc, c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy vµ rau
mµu.
Trong giai ®o¹n 2012 – 2014 s¶n lîng l¬ng thùc cña x· cã phÇn
gi¶m nhÑ do cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång tõ c©y l¬ng thùc
sang trång c¸c c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy nh: mÝa, ®Ëu t¬ng,…
song nh×n chung n¨ng xuÊt c©y trång trong mÊy n¨m qua ngµy cµng
t¨ng
B¶ng 2: DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n lîng cña mét sè c©y trång
t¹i huyện Hòa An
Lo¹i c©y
trång
DiÖn tÝch (ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) S¶n lîng (t¹)
2012 2014 2012 2014 2012 2014
Lóa 92,5 90,5 42 45 3.855 4.072,5
Ng« 98 127 28 37 2.744 4.699
L¹c 2,6 2,7 10 10 26 27
Khoai lang 4 4 65 65 260 260
§Ëu t¬ng 11,5 15,56 10,5 11 120 171,16
S¾n 7 7,5 45 45,5 315 341,25
Mía 10,2 12 540 545 5.508 6.540
15

19. ( Nguồn: Tổng thống kê huyện Hòa An năm 2012 – 2014)
N¨ng suÊt lóa b×nh qu©n trong giai ®o¹n nµy ®¹t 43,5 t¹ trên ha.
S¶n lîng trung b×nh ®¹t 3.978,75 t¹. Diện tích trồng lúa cã gi¶m nhng
n¨ng suÊt vÉn kh«ng ngõng ®îc t¨ng lªn qua c¸c n¨m. Së dÜ nh vËy lµ
c©y lóa ®îc ®Çu t ch¨m sãc kü,hÖ thèng gièng lóa lu«n ®îc ®Þa ph-
¬ng quan t©m thay thÕ b»ng nh÷ng gièng míi nh gièng khang d©n,
b¾c u 64, nhÞ u, bµo thai,…
Cïng víi c©y lóa, c©y ng« ®îc trång chñ yÕu vµo vô ®«ng xu©n,
diÖn tÝch liªn tôc ®îc më réng qua c¸c n¨m. N¨m 2012 diÖn tÝch lµ 98/
ha, ®Õn n¨m 2014 diÖn tích 127 ha, t¨ng 29ha. N¨ng suÊt b×nh qu©n
c©y ng« giai ®o¹n nµy 82,5 trên t¹ trên ha. S¶n lîng b×nh qu©n giai
®o¹n nµy lµ 3.721,5 t¹. §ång thêi c©y ng« vµo vô ®«ng xu©n, ®ã sÏ lµ
nguån thøc ¨n dåi dµo cho bß trong nh÷ng kho¶ng thêi gian khan
hiÕm thøc ¨n, hiÖu qu¶ sö dông sÏ cao h¬n nÕu ñ chua khi d thõa.
N¨m 2014 toµn huyện cã 127 ha diÖn tÝch gieo trång ng«, ®©y lµ
nguån thøc ¨n tËn dông lín cho tr©u bß.
Khoai lang vµ s¾n: VÒ n¨ng suÊt, s¶n lîng gÇn nh kh«ng thay
®æi và diÖn tÝch t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. N¨ng suÊt vÉn kh«ng t¨ng lªn
do cha cã sù thay ®æi vÒ gièng vµ kü thuËt canh t¸c tèt. Tuy nhiªn,
c©y khoai lang vµ s¾n cßn ®îc coi lµ c©y l¬ng thùc, s¶n phÈm cña nã
cßn ®îc sö dông cho ch¨n nu«i. N¨m 2014, toµn huyện cã 7,5 ha diÖn
tÝch trång s¾n víi n¨ng suÊt ngän l¸ s¾n thu ho¹ch lµ 45 tÊn. §©y
còng lµ nguån thøc ¨n th« xanh giµu dinh dìng rÊt tèt cho tr©u bß.
MÝa lµ c©y c«ng nghiÖp hµng n¨m, diÖn tÝch trång ®îc më réng tõ
9,2ha n¨m 2012 lªn 12ha n¨m 2014 vµ lîng ngän mÝa thu ®îc t¬ng ®-
¬ng lµ 270 tÊn. MÆc dï cã sù diÔn biÕn phøc t¹p cña thêi tiÕt khÝ
hËu. Song s¶n lîng l¬ng thùc t¹i huyện Hòa An giai ®o¹n 2012-2014 t-
¬ng ®èi æn ®Þnh. Sù t¨ng gi¶m diÖn tÝch gieo trång gi÷a c©y nµy vµ
16

20. c©y kh¸c lµ kh«ng ®¸ng kÓ, gãp phÇn lµm t¨ng gi¸ trÞ kinh tÕ tõ c©y
trång hµng tr¨m triÖu ®ång vµ cung cÊp mét lîng phÕ phô phÈm ®¸ng
kÓ cho ch¨n nu«i.
17

21. 4.3. Vài nét khái quát về tình hình chăn nuôi trâu bò trên địa bàn huyện
Hòa An, tỉnh Cao Bằng.
Huyện Hòa An nằm ở vị trí khá thuận lợi, có hệ thống đường tỉnh lộ
thông suốt với thị xã và các huyện khác, mạng lưới cơ bản hạ tầng được
nâng cấp, hệ thống giao thông đường huyện lộ đã được cấp phối đến các
xã, đường liên thông, liên bản được mở rộng. Hệ thống giao thông thuận lợi
cho việc vận chuyển hàng hóa vật tư nông nghiệp, dịch vụ ở địa phương,
cộng với đội ngũ cán bộ, cán bộ nhiệt tình với công việc và luôn bám sát địa
bàn cơ sở.
Hình thức chăn nuôi chủ yếu lµ ch¨n nu«i víi quy m« nhá lÎ, nhng
cho ®Õn nay bµ con n«ng d©n ®· ®Çu t ch¨n nu«i víi quy m« lín h¬n,
ch¨n nu«i tõ 4 - 6 con, cã gia ®×nh nu«i 10 - 15 con. §Ó ®¸p øng nhu
cÇu ®ßi hái ngêi d©n ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt còng nh n¾m b¾t ®îc
khoa häc kü thuËt vÒ ch¨n nu«i bß, còng nh tr×nh ®é chuyªn m«n. Do
®éi ngò thó y vµ ngêi d©n cßn h¹n chÕ nªn ch¨n nu«i bß cßn gÆp
nhiÒu khã kh¨n, bß hay m¾c bÖnh sản khoa, truyền nhiễm, bệnh nội
khoa, bệnh ngoại khoavµ c¸c bÖnh kh¸c g©y thiÖt h¹i kinh tÕ còng nh
s¶n xuÊt.
4.4. Kết quả điều tra cơ cấu đàn trâu bò của huyện Hòa An
Ch¨n nu«i n«ng hé ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ khi ®Êt níc ta
bíc sang c¬ chÕ thÞ trêng. Ch¨n nu«i trong n«ng hé ®· trë thµnh mét
bé phËn quan träng ho¹t ®éng kinh tÕ trong n«ng th«n, gãp phÇn
n©ng cao thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng gia ®×nh.
Song song víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh rång trät, ngµnh ch¨n nu«i
cña c¸c n«ng hé trong x· nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nh÷ng tiÕn bé
®¸ng kÓ. C¬ cÊu ®µn ga sóc, gia cÇm cña x· ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng
sau.
18

22. B¶ng 3: Tû lÖ ®ùc, c¸i của đàn trâu bò tại huyện Hòa An ( từ năm 2014
đến tháng 4 năm 2015)
Tuæi trâu bß
(th¸ng
Sè lîng
®iÒu
tra
(con)
Tû lÖ
(%)
Trâu
bß c¸i
(con)
Tû lÖ
(%)
Trâu
bß
®ùc
(con)
Tû lÖ
(%)
S¬ sinh 42 7,4 29 5,1 13 2,3
3 th¸ng 47 3,8 34 5,9 15 2,4
6 th¸ng 53 9,3 34 5,9 19 3,4
12 th¸ng 46 8,1 23 4,0 22 4,1
24 th¸ng 50 8,8 29 5,1 21 3,7
36 th¸ng 45 7,9 18 3,2 27 4,7
48 th¸ng 78 13,7 54 9,5 25 4,2
60 th¸ng 96 16,9 63 11,1 32 5,8
>72 th¸ng 111 19,5 78 13,7 32 5,8
Tæng sè 568 100 362 63,5 206 36,4
Trong sè 568 trâu bß ®iÒu tra ë huyện Hòa An cã 206 trâu bß
®ùc trên tæng sè trâu bß ®iÒu tra chiÕm 36,4%, cã 363 con trâu bß c¸i
trên tæng sè trâu bß ®iÒu tra chiÕm 63,5% kÕt qu¶ nµy cho thÊy tû lÖ
trâu bß c¸i ë huyện Hòa An cao h¬n tû lÖ trâu bß ®ùc. Trong 362 trâu
bß c¸i th× cã tíi 285 trâu bß c¸i ®ang trong ®é tuæi sinh s¶n. Đ©y lµ
mét u ®iÓm lín cña ®µn trâu bß ®Þa ph¬ng, v× víi sè lîng trâu bß sinh
s¶n nhiÒu nh vËy tÊt yÕu tèc ®é t¨ng ®µn trâu bß trong thêi gian tíi sÏ
cao, cã ®iÒu kiÖn ®Ó t¸i t¹o ®µn trâu bß nhanh chãng.
§iÒu nµy cho thÊy ngêi d©n ë huyện Hòa An cã nhu cÇu nu«i
trâu bß c¸i nhiÒu h¬n bëi hä ®ang thùc hiÖn ph¬ng thøc ch¨n nu«i
“võa cµy kÐo, võa sinh s¶n”. Trâu bß c¸i tuy cã søc kÐo yÕu nhng ®ñ
®Ó ®¶m nhiÖm c«ng viÖc cµy kÐo trªn ®ång ruéng, bªn c¹nh ®ã
chóng cßn cã khả năng sinh ®Î ®Ó sinh lîi cho ngêi n«ng d©n nªn ngêi
n«ng d©n ®· lựa chọn ph¬ng thøc nµy.
19

23. 4.5. §iÒu tra thùc tr¹ng nh÷ng bÖnh thêng gÆp trên đàn trâu bò trong
4 xã của huyện Hòa An ( từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015)
4.5.1. BÖnh s¶n khoa.
BÖnh sản khoa thêng m¾c ë trâu bß sinh s¶n nh bÖnh chËm
®éng dôc sau khi ®Î, bÖnh chËm thµnh thôc vÒ tÝnh, bÖnh viªm vó,
bÖnh viªm néi m¹c tö cung…
- BÖnh chậm ®éng dôc sau khi ®Î. Sau khi ®Î gia sóc bÞ tæn th-
¬ng c¬ quan sinh dôc cÇn ph¶i cã mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó phôc
håi, trong qu¸ tr×nh nµy ®êng sinh dôc rÊt dÔ bÞ viªm nªn ®ã lµ mét
nguyªn nh©n gãp phÇn lµm cho tû lÖ bÖnh chËm ®éng dôc l¹i sau khi
®Î t¨ng lªn. Bªn c¹nh ®ã, sau khi ®Î gia sóc cã thÓ tr¹ng yÕu ¨n uèng
kÐm, khÈu phÇn l¹i kh«ng hîp lý lµm ¶nh hëng ®Õn sù ®iÒu tiÕt thÇn
kinh vµ thÓ dÞch lµm cho qu¸ tr×nh ®iÒu tiÕt hormone sinh s¶n bÞ rèi
lo¹n, buång trøng ho¹t ®éng kh«ng b×nh thêng dÉn ®Õn gia sóc chËm
®éng dôc sau khi ®Î. Qua ®iÒu tra trªn 4 xã kÕt qu¶ ®îc thÓ hiÖn qua
bảng 4, Tỷ lệ bệnh sản khoa trung b×nh ë 4 xã lµ 21,73% trong ®ã nhiÒu
nhÊt lµ xã Nguyễn Huệ chiếm 40,00%, xã Hồng Việt chiÕm 25,00%, xã
Chương Vương lµ 16,66%, không có bệnh sảy ra tại xã Nam Tuấn.
20

24. B¶ng 4. KÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tr¹ng bÖnh s¶n khoa trªn ®µn trâu bß t¹i 4
x·, huyÖn Hòa An, tØnh Cao Bằng ( từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015)
§Þa ®iÓm
BÖnh
S¶n khoa
Chương Vương Hồng Việt Nam Tuấn Nguyễn Huệ Tổng kết
Sètrâu
bß
®iÒu
tra
( con
)
Sè
bÞ
bÖn
h
(con
)
Tû
lÖ
(%)
Sètrâ
u bß
®iÒu
tra
(con
)
Sè
bÞ
bÖn
h
(con
)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒu
tra
(con )
Sè
bÞ
bÖnh
( con
)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒu
tra
( con )
Sè
bÞ
bÖn
h
(con)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu bß
®iÒu
tra
( con )
Sè
bÞ
bÖnh
(con
)
Tû
lÖ
(%)
Chậm ®éng dôc sau
®Î
6 1 16,66 8 2
25,0
0
4 0 00 5 2
40,0
0
23 5
21,7
3
Chậm thµnh thôc về
tÝnh
12 3 25,00 9 2
22,2
2
10 3 30,0 14 4
28,5
7
45 12
26,6
6
BÖnh viªm vó 9 1 11,11 10 3
30,0
0
7 0 0 9 2
22,2
2
35 6
17,1
4
BÖnh viªm néi m¹c tö
cung
8 1 12,50 10 2
20,0
0
11 1 9,09 13 3
23,0
7
42 7
16,6
6
Tæng c¸c bÖnh s¶n
khoa
35 6 17,14 37 9
24,3
2
32 4
12,5
0
41 11
26,8
2
145 30
20,6
8
21

25. - BÖnh chËm thµnh thôc vÒ tÝnh: Qua ®iÒu tra vµ nghiªn cøu
vÒ bÖnh chËm thµnh thôc vÒ tÝnh qua 4 xã cña huyện Hòa An trung
b×nh lµ 26,66%. Trong ®ã, cao nhÊt lµ xã Nam Tuấn lµ 30,0%, xã
Chương Vương lµ 25,0%, xã Nguyễn Huệ lµ 28,57%, xã Hồng Việt
22,22%.
- BÖnh viªm vó: kÕt qu¶ kh¶o s¸t qua 4 xã cho thÊy tû lÖ viªm vó
ë c¸c xã lµ kh¸c nhau. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do vÖ sinh cha ®îc chó
träng nhiÒu, nhiÒu ngêi d©n vÉn cha hiÓu ®îc tÇm quan träng cña
viÖc s¸t trïng nóm vó vµ c¸c t¸c h¹i cña bÖnh viªm vó dÉn ®Õn tû lÖ
m¾c bÖnh viªm vó trung b×nh ë 4 xã cßn kh¸ cao 17,14% tøc lµ 6 trên
35 con bÞ bÖnh
- BÖnh viªm néi m¹c tö cung: qua ®iÒu tra trªn ®µn trâu bß t¹i c¸c
xã chóng t«i thÊy bÖnh viªm ®êng sinh dôc chiÕm t¬ng ®èi cao trong
®ã bÖnh viªm néi m¹c tö cung trung bình 4 xã lµ 16,66%, xã Nguyễn
Huệ lµ 23,07%, xã Hồng Việt lµ 20,00%, Chương Vương lµ 12,50%,
Nam Tuấn lµ 9,09%.
4.5.2. BÖnh ngo¹i khoa
BÖnh ngo¹i khoa thêng hay m¾c ë nh÷ng trâu bß ®îc th¶ vµo
trong c¸c thung lòng, ®åi dèc cao… bÖnh ngo¹i khoa chñ yÕu là c¸c
bÖnh chÊn th¬ng do bÞ ng·, bÞ hóc, apxe, g·y ch©n, viªm mãng cÊp
tÝnh, viªm khíp… chóng t«i ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra vµ ®îc kÕt qu¶ ë
bèn bÖnh sau: chÊn th¬ng apxe, g·y x¬ng ch©n, viªm mãng cÊp tÝnh,
viªm khíp ®îc ®¸nh gi¸ b»ng sè liÖu qua b¶ng sau
§iÒu tra qua 4 x· trong huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng
22

26. 23

27. B¶ng 5: KÕt qu¶ ®iÒu tra tỉ lệ trâu bò mắc bÖnh ngo¹i khoa t¹i huyện Hòa An ( từ năm 2014 đến tháng 4
năm 2015)
§Þa ®iÓm
BÖnh
Ngoại khoa
Chương Vương Hồng Việt Nam Tuấn Nguyễn Huệ Tổng kết
Sè
trâu bß
®iÒu
tra
( con )
Sè
bÞ
bÖnh
( con
)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒu
tra
( con
)
Sè
bÞ
bÖnh
( con
)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒu
tra
( con
)
Sè
bÞ
bÖnh
( con )
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒu
tra
( con
)
Sè
bÞ
bÖnh
( con
)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒu
tra
( con )
Sè
bÞ
bÖnh
( con
)
Tû
lÖ
(%)
Bệnh apxe 5 2 40,00 9 4 44,44 9 3 33,3
3
7 6 85,7
1
30 15 50,0
0
Bệnh viêm khớp 7 1 14,28 10 3 30,00 8 1 12,5 11 5 45,4
5
36 10 27,7
8
BÖnh viªm móng 6 2 33,33 5 1 20,00 8 3 37,5 4 1 25,0
0
23 7 30,4
3
Gãy xương 8 2 25,00 4 1 25,00 9 3 33,3
3
6 1 16,6
7
27 7 25,9
2
Tæng 26 7 26,92 28 9 32,14 34 10 29,4
1
28 13 46,4
2
116 39 33,6
2
24

28. 25

29. Qua ®iÒu tra 4 xã vÒ bÖnh ngo¹i khoa víi tæng sè lµ 116 con
trâu bß ®îc ®iÒu tra.
- Có 15/30 con trâu bò điều tra bị mắc apxe làm cho bệnh này có tỉ lệ
cao nhất (50%) trong các bệnh ngoại khoa.
- Bệnh viêm móng là bệnh có tỷ lệ mắc cao thứ 2 sau bệnh apxe, có
7/23 con mắc tương đương với 30,43%.
- Viêm khớp là bệnh có tỷ lệ mẵ 10/36 con mắc tương đương với
27,78%.
- Thấp nhất là gãy xương với tỉ lệ mắc 7/27 con tương đương với
25,92%.
Nh×n chung sè trâu bß bÞ bÖnh ngo¹i khoa gi÷a c¸c xã ®Òu cã
xã Nguyễn Huệ cã 13 con trên 28 con bÞ bÖnh chiÕm 46,42% sè trâu
bß ®iÒu tra, xã Chương Vương 7 con trên 26 con chiếm 26,92% số trâu
bò điều tra, xã Nam Tuấn 9 con trên tổng số điều tra chiếm 32,14%, xã Hồng
Việt có 10 con trên 34 con bị bệnh chiếm 29,41% con tổng số con điều tra.
4.5.3. BÖnh truyÒn nhiÔm gia sóc.
BÖnh truyÒn nhiÔm ë tr©u bß diÔn ra quanh n¨m, ®Æc biÖt lµ
mïa ma cã ®é Èm kh«ng khÝ cao. Ở huyện Hòa An bÖnh tô huyÕt
trïng chiÕm tû lÖ cao so víi c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm kh¸c. BÖnh tô
huyÕt trïng tr©u bß lµ bÖnh cã tÝnh chÊt ®Þa ph¬ng, kh¶ n¨ng l©y
lan thÊp, m¾c bÖnh víi tû lÖ thÊp, kh«ng ch÷a trÞ vµ ph¸t hiÖn kÞp
thêi thì tû lÖ chÕt cao.
BÖnh uèn v¸n gia sóc hay m¾c ë tr©u bß cµy kÐo vµ c¸c khu
ch¨n th¶ cã ®inh, s¾t. BÖnh nµy nhiÔm trïng qua vÕt th¬ng, bÖnh x¶y
ra ë nh÷ng n¬i ch¨n nu«i nhiÒu ngùa. Tû lÖ m¾c bÖnh kh«ng cao nh-
ng tû lÖ chÕt cao nÕu kh«ng can thiÖp kÞp thêi. BÖnh x¶y ra quanh
n¨m nhng chñ yÕu lµ mïa hÌ.
BÖnh xo¾n khuÈn: BÖnh xo¾n khuÈn thêng hay m¾c ë trâu bß
do ë x· nu«i nhèt trâu bß díi chuång r¬m - chuét lµ vËt chñ trung gian
26

30. truyÒn bÖnh, níc ®¸i chuét khi tr©u bß ¨n ph¶i sÏ m¾c bÖnh nµy. ViÖc
vÖ sinh thøc ¨n, níc uèng cho trâu bß kh«ng tèt nªn bÖnh nµy vÉn hay
x¶y ra t¹i c¸c xã trong huyện.
27

31. B¶ng 6: KÕt qu¶ ®iÒu tra bÖnh truyÒn nhiÔm trªn ®µn trâu bß t¹i c¸c x· trong huyện Hòa An
(Từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015)
§Þa
®iÓm
BÖnh
Truyền
nhiễm
Chương Vương Hồng Việt Nam Tuấn Nguyễn Huệ Tổng kết
Sè trâu
bß
®iÒu
tra
( con )
Sè
bÞ
bÖn
h
(con)
Tû
lÖ
(%)
Sè trâu
bß
®iÒu
tra
( con )
Sè
bÞ
bÖn
h
(con)
Tû
lÖ
(%)
Sè trâu
bß ®iÒu
tra
(con)
Sè
bÞ
bÖn
h
(con)
Tû
lÖ
(%)
Sè trâu
bß
®iÒu
tra
( con )
Sè
bÞ
bÖn
h
(con)
Tû
lÖ
(%)
Sè trâu
bß ®iÒu
tra
(con)
Sè
bÞ
bÖn
h
(con)
Tû
lÖ
(%)
Tụ huyết
trùng
13 2
15,3
8
16 2 12,5 17 5
29,4
1
21 6
28,5
7
67 15
22,3
8
Uốn ván 8 1
12,5
0
9 2
22,2
2
13 2
15,3
8
14 3
21,4
2
44 8
18,1
8
Xoắn
khuẩn
9 1
11,1
1
8 1 12,5 10 3
30,0
0
13 4
30,7
6
40 9 22,5
Tæng 30 4
13,3
3
33 5
15,1
5
40 10
25,0
0
48 13
27,0
8
150 32
21,3
3
28

32. Qua b¶ng 6 cho thÊy bÖnh tô huyÕt trïng ë c¸c xã m¾c nhiÒu
nhÊt xã Chương Vương 15,38%, xã Nam Tuấn 29,41%, xã Hồng Việt
12,50% và xã Nguyễn Huệ 28,57%. So víi sè trâu bß ®îc ®iÒu tra
chiÕm 22,38% trong sè trâu bß ®iÒu tra lµ 15 con trên 67 con. BÖnh
uèn v¸n vÉn x¶y ra ®Æc biÖt lµ ë 2 xã cã khu ruéng chuồng vµ ao tï
nh Hồng Việt và Nguyễn Huệ bÖnh vÉn x¶y ra víi tû lÖ lµ 22,22% so víi
sè bß ®iÒu tra.
BÖnh xo¾n khuÈn trâu bß trong x· m¾c bÖnh kh¸ cao do tËp
qu¸n ch¨n nu«i ë ®©y lµ nu«i trâu bß díi chuång cïng víi gia cÇm, lîn vµ
®Æc biÖt lµ chuång bÈn, nhiÒu hang hè cã ®iÒu kiÖn ®Ó chuét chui
róc vµ lµm tæ. V× vËy bÖnh ë c¸c x· chiÕm 22,5% so víi tæng ®iÒu
tra.
Nh vËy xã Nguyễn Huệ sè bß bÞ bÖnh truyÒn nhiÔm chiÕm
27,08% so víi tæng ®µn ®iÒu tra. Xã Hồng Việt chiếm tỷ lệ 15,15% và
Nam Tuấn chiÕm tû lÖ 25,00%, Chương Vương chiếm tỉ lệ 13,33%.
Tæng sè trâu bß bÞ m¾c bÖnh trong 4 xã qua ®iÒu tra 150 con th× cã
32 con m¾c bÖnh chiÕm 21,33% sè ®îc ®iÒu tra.
BÖnh truyÒn nhiÔm ë huyện Hòa An cã sè trâu bß m¾c bÖnh
cao vµ tû lÖ chÕt còng cã 1 sè con nhng Ýt.
4.4. BÖnh néi khoa gia sóc.
BÖnh néi khoa hay m¾c ë tÊt c¶ c¸c mïa trong n¨m. Mïa xu©n
hay m¾c bÖnh ®êng tiªu ho¸ (chíng h¬i d¹ cá), mïa hÌ hay m¾c bÖnh
viªm phÕ qu¶n (bÖnh ®êng h« hÊp).
BÖnh chướng hơi d¹ cá theo ®iÒu tra cã 37 con ®iÒu tra th× cã 7
con bÞ chướng hơi d¹ cá. Xã Chương Vương cã 1 con chiÕm 30,0%, xã
Hồng Việt cã 1 con chiÕm 11,28%, xã Nam Tuấn chiếm 12,5%, Nguyễn
Huệ chiÕm 18,18%. BÖnh béi thùc d¹ cá cã 7 con tæng sè ®iÒu tra lµ
37 con bÞ bÖnh chiÕm tû lÖ lµ 18,91%.
29

33. 30

34. B¶ng 7: KÕt qu¶ ®iÒu tra bÖnh néi khoa trªn ®µn trâu bß t¹i huyện Hòa An ( từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015)
§Þa ®iÓm
BÖnh
Nội khoa
Chương Vương Hồng Việt Nam Tuấn Nguyễn Huệ Tổng kết
Sè trâu
bß
®iÒu
tra
( con )
Sè
bÞ
bÖn
h
(con
)
Tû
lÖ
(%)
Sè trâu
bß
®iÒu
tra
( con )
Sè
bÞ
bÖn
h
(con
)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒu
tra
(con
)
Sè
bÞ
bÖnh
(con
)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒu
tra
(con )
Sè
bÞ
bÖnh
(con
)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒu
tra
(con )
Sè
bÞ
bÖn
h
(con
)
Tû
lÖ
(%)
Chướng hơi dạ
cỏ
10 3 30,0
0
7 1 11,28 8 1 12,5
0
11 2 18,1
8
37 7 18,91
Bội thực dạ cỏ 11 2 18,1
8
8 1 12,50 9 1 11,1
1
14 3 21,4
2
42 7 16,67
Viêm phế quản 7 1 14,2
8
13 4 30,76 10 2 20,0
0
9 1 11,1
1
39 8 21,05
Viêm phổi 12 2 16,6
6
8 1 12,50 11 2 18,1
8
15 5 33,3
3
47 10 21,27
Tæng 40 8 20,0
0
36 7 19,44 38 6 15,7
8
49 11 22,4
4
157 32 20,38
Tổng các bệnh nội khoa trong 4 xã vẫn còn cao 32 con bị bệnh trên tổng 156 con điều tra chiếm tỷ lệ 20,38%.
31

35. BÖnh néi khoa ®iÒu tra 4 xã trong huyện, xã Chương Vương cã 8 con m¾c bÖnh chiÕm 20,00%, xã
Hồng Việt cã 7 con bÞ bÖnh chiÕm tû lÖ lµ 19,44%, xã Nam Tuấn cã 6 con chiÕm 15,78%, xã Nguyễn Huệ
cã 11 con m¾c bÖnh chiÕm tû lÖ lµ 22,44%. Tæng sè trâu bß bÞ bÖnh lµ 32 con trên 154 con chiÕm
20,38%.
32

36. B¶ng 8: KÕt qu¶ tæng hîp kh¶o s¸t thùc tr¹ng nh÷ng bÖnh thêng gÆp trªn ®µn trâu bß cña huyện
Hòa An ( từ năm 2014 đến tháng 4 năm 2015 )
§Þa ®iÓm
BÖnh
Chương Vương Hồng Việt Nam Tuấn Nguyễn Huệ Tổng kết
Sè
trâu bß
®iÒu
tra
( con )
Sè
bÞ
bÖn
h
(con)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu bß
®iÒu
tra
(con )
Sè
bÞ
bÖn
h
(con)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒu
tra
(con)
Sè
bÞ
bÖnh
(con)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒu
tra
(con)
Sè
bÞ
bÖn
h
(con)
Tû
lÖ
(%)
Sè
trâu
bß
®iÒ
u tra
(con)
Sè
bÞ
bÖn
h
(con
)
Tû
lÖ
(%)
Bệnh sản khoa 36 6
16,6
6
37 9 24,32 32 4
12,5
0
41 11
26,8
2
145 30
20,6
8
Bệnh ngoại
khoa
26 7
26,9
2
28 9 32,14 34 10
29,4
4
28 13
46,4
2
116 39
33,6
2
Bệnh truyền
nhiễm
30 4
13,3
3
33 5 11,15 40 10
25,0
0
48 13
27,0
8
150 32
21,3
3
Bệnh nội khoa 40 8
20,0
0
36 7 19,44 38 6
15,7
8
49 11
22,4
4
157 32
20,3
8
Tæng số 132 25
18,9
3
134 30 22,38 144 30
20,8
3
166 48
28,9
1
568 133
23,4
1
33

37. 1. BÖnh s¶n khoa
Qua ®iÒu tra vµ nghiªn cøu 4 xã cña trung b×nh lµ 20,68%. Nh
vËy chÕ ®é ch¨m sãc nu«i dìng cña c¶ 4 xã cha thËt tèt nªn tû lÖ bÖnh
cßn cao. Tõ kÕt qu¶ trªn chøng tá r»ng bÖnh s¶n khoa kh«ng nh÷ng do
yÕu tè gièng quyÕt ®Þnh mµ cßn do ¶nh hëng vÒ chÕ ®é ch¨m sãc,
qu¶n lý vµ nu«i dìng.
2. BÖnh ngo¹i khoa
Theo ®iÒu tra kh¶o s¸t 4 xã tû lÖ bÖnh trung b×nh 33,62%. Nh vËy
®µn bß t¹i huyện ®îc nu«i th¶ r«ng ë c¸c thung lòng nhiÒu do c¸c lo¹i ký
sinh vµ ng· l¨n dèc vµ c¸c khu ®ång cá cã nhiÒu vËy kim lo¹i - Qua b¶ng
trªn chøng tátrâu bß kh«ng ®îc ngêi ch¨m sãc vµ chñ yÕu th¶ cho trâu bß
tù kiÕm thøc ¨n.
3. BÖnh truyÒn nhiÔm.
Qua kh¶o s¸t ®µn trâu bß bÞ m¾c bÖnh víi tû lÖ cao trung b×nh lµ
21,33%. BÖnh x¶y ra quanh n¨m víi nh÷ng bÖnh kh¸c nhau vµ ®Æc biÖt
lµ bÖnh tô huyÕt trïng vµ xo¾n khuÈn- bÖnh tuy kh«ng l©y lan réng nh-
ng ¶nh hëng t¬ng ®èi lín ®Õn ®µn trâu bß nu«i t¹i c¸c n«ng hé trong
huyện Hòa An.
4. BÖnh néi khoa.
BÖnh diÔn ra thêng xuyªn trong ®µn trâu bß t¹i huyện. §iÒu nµy
cho thÊy ®µn trâu bß Ýt ®îc ch¨m sãc, nh mïa ®«ng kh«ng cã níc Êm cho
uèng vµ che ch¾n chuång kh«ng tèt nªn bÖnh viªm phÕ qu¶n vµ bÖnh
viªm phæi thêng x¶y ra vµ ®Æc biÖt lµ mïa ®«ng trâu bß cµng kÐo
nhiÒu lµm gi¶m sót søc khoÎ cña ®µn trâu bß nªn kh¶ n¨ng chèng chÞu
bÖnh tËt kÐm.
34

38. Nh vËy huyện Hòa An sè trâu bß bÞ bÖnh chiÕm tû lÖ cao, chøng tá
®éi ngò thó y cßn yÕu vµ ®Æc biÖt l¹i thiÕu sù quan t©m cña con ngêi
®Õn vËt nu«i trong gia ®×nh. YÕu tè ngo¹i c¶nh còng t¬ng ®èi phøc t¹p dÉn
®Õn tû lÖn trâu bß m¾c bÖnh cao.
PhÇn V
KÕt luËn tån t¹i vµ ®Ò nghÞ
I. KÕt luËn
Sau thêi gian ®iÒu tra theo dâi c¬ cÊu ®µn trâu bß, kh¶ n¨ng ph¸t
triÓn cña ®µn trâu bß vµ tû lÖ ®ùc c¸i trong tæng ®µn trâu bß ®iÒu tra,
nh÷ng bÖnh thêng gÆp n¨m 2014 – tháng 5 năm 2015 nh bÖnh s¶n khoa,
ngo¹i khoa, truyÒn nhiÔm, néi khoa. Cña ®µn trâu bß trong huyện Hòa
An, tỉnh Cao Bằng, chóng t«i cã mét nhËn xÐt vµ kết luËn nh sau:
1 - KÕt qu¶ ®iÒu tra tæng thÓ c¬ cÊu ®µn trâu bß trong toµn
huyện.
2- Tæng ®µn trâu bß trong huyện Hòa An lµ 568 con. Trong ®ã
tuæi tõ 1- 6 th¸ng tuæi lµ 142 con, tõ 12-36 th¸ng tuæi lµ 141 con, tõ 48-
>72 th¸ng tuæi lµ 207 con. Nhîc ®iÓm lµ kÕt qu¶ kh«ng cao tèn kÐm
ph¶i nu«i nhiÒutrâu bß ®ùc gièng kh«ng lai t¹o ®îc c¸c gièng trâu bß kh¸c
cã kh¶ n¨ng sinh s¶n cao vµ ph¸t triÓn tèt h¬n trâu bß nu«i trong huyện
hiÖn nay.
3- Tû lÖ ®ùc c¸i cña ®µn trâu bß t¹i huyện Hòa An
- Tû lÖ trâu bß c¸i ë tuæi s¬ sinh lµ 29 con/42 tæng ®iÒu tra vµ trâu
bß ®ùc gièng 13/42 con.
35

39. - Tû lÖ trâu bß c¸i lóc 24 th¸ng tuæi lµ 29/50 con vµ trâu bß ®ùc lµ
21/50 con tæng trâu bß ®iÒu tra.
- Tû lÖ trâu bß c¸i lóc trªn 72 th¸ng tuæi lµ 78/111 con ®iÒu tra,trâu
bß ®ùc lµ 32/111 con tæng sè ®iÒu tra.
- Tæng sè trâu bß c¸i cã 362 con/568 con tæng sè ®iÒu tra toµn
huyện lµ 206 con/568 con trâu bß ®ùc.
4- Nh÷ng bÖnh thêng gÆp n¨m 2014– tháng 5 năm 2015
* BÖnh s¶n khoa:
Cã bÖnh chËm ®éng dôc sau ®Î. C¶ 4 xã ®iÒu tra cã 5 con trên 29 con
đã điều tra.
Tû lÖ trâu bß chËm thµnh thôc vÒ tÝnh lµ 12 c0n trên 45 con ®·
®iÒu tra.
Tû lÖ trâu bß bÞ viªm néi m¹c tö cung lµ 6/35 con ®iÒu tra.
Tû lÖ bÖnh viªm vó trªn ®µn trâu bß7/42 con tæng ®µn ®iÒu tra.
Tæng sè trâu bß bÞ bÖnh sinh s¶n lµ 30/145 con ®iÒu tra, chiÕm
20,68%
* BÖnh ngo¹i khoa:
Tû lÖ trâu bß bÞ m¾c bÖnh lµ 39/116 con chiÕm tû lÖ 33,62%
* BÖnh néi khoa: Tû lÖ bÞ bÖnh lµ 32/156 con ®iÒu tra, chiÕm
20,51%
Tæng ®µn trâu bß bÞ bÖnh lµ 133/567 con ®iÒu tra, chiÕm
23,45%
II. Tån t¹i.
Do thêi gian theo dâi ng¾n, sè lîng kh«ng nhiÒu, ®Þa bµn rõng nói
vïng cao ®i l¹i rÊt khã kh¨n nªn ®· h¹n chÕ rÊt nhiÒu ®Õn c«ng viÖc
36

40. ®iÒu tra vµ theo dâi ®µn trâu bß. Do ®ã kÕt qu¶ míi chØ lµ nh÷ng th«ng
tin ban ®Çu.
III. §Ò nghÞ
- CÇn tiÕp tôc cho ®iÒu tra, kh¶o s¸t diÖn réng ®Ó ®¸nh gi¸ cã
tÝnh chÊt toµn diÖn gióp cho ®Þa ph¬ng trong c«ng t¸c chØ ®¹o ph¸t
triÓn ch¨n nu«i trâu bß vµ c«ng t¸c phßng trÞ bÖnh cho ®µn trâu bß.
Tµi liÖu tham kh¶o
1. P.POZY vµ Lª V¨n Ban: Kü thuËt ñ xanh c©y ng« cã b¾p ngËm
s÷a t¹i c¸c n«ng hé ch¨n nu«i (1998). NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi.
2. P.POZY vµ Lª V¨n Ban: Thµnh phÇn ho¸ häc vµ gi¸ trÞ dinh dìng
c¸c lo¹i thøc ¨n trong ch¨n nu«i tr©u, bß c¸c tØnh miÒn B¾c ViÖt Nam
(2002) NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi.
3. P.POZY vµ Lª V¨n Ban: Ủ xanh c©y thøc ¨n gia sóc t¹i n«ng hé.
NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi.
1. Nguyễn Bá Hiên, Huỳnh Thị Mỹ Lệ: Giáo trình bệnh truyền nhiễm Thú
y, NXB Nông nghiệp Ha Nội. (2012)
37

41. 5. Lª ViÕt Ly, Lª Tõ, §µo Lan Nhi: KÕt qu¶ ®iÒu tra t×nh h×nh ch¨n
nu«i tr©u trong n«ng hé mét sè x· miÒn nói tØnh Tuyªn Quang, kÕt qu¶
nghiªn cøu khoa häc kü thuËt ch¨n nu«i (1994 - 1995) ViÖn ch¨n nu«i.
Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp Hµ Néi.
6. §¨ng §×nh TÝn, NguyÔn Thuú NguyÖt: Gi¸o tr×nh sinh s¶n vµ
bÖnh s¶n. Khoa Thó y, trêng §HNN I - Hµ Néi n¨m 1985.
7. NguyÔn Träng TiÕn: Gi¸o tr×nh ch¨n nu«i tr©u, bß. Trêng §HNN
I - Hµ Néi, n¨m 1991.
8. Ph¹m Ngäc Th¹ch: Gi¸o tr×nh bÖnh néi khoa gia sóc NXB NN Hµ
Néi, n¨m 2006.
9. NguyÔn V¨n Thanh, TrÇn TiÕn Dòng: Tû lÖ m¾c bÖnh ®êng sinh
dôc c¸i vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc ch¨n nu«i Thó y, 1991, 1995, §HNN I
- Hµ Néi
10. NguyÔn Träng TiÕn, NguyÔn Xu©n Tr¹ch, Mai ThÞ Th¬m, Lª
V¨n Ban. Gi¸o tr×nh ch¨n nu«i tr©u, bß. NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi (2009).
38