Мөнгө санхүүгийн үндэс, санхүүгийн тогтолцооны үндэс, санхүүгийн байгууллага, банк, банк бус, төлбөр тооцоо

1. 
ИЗОУИС ИЗСЭЗС
Санхүү эдийн засгийн хөтөлбөрийн баг
МӨНГӨ САНХҮҮГИЙН ҮНДЭС
Санхүүгийн тогтолцоо,
санхүүгийн байгууллагууд
Лекц № 2
Хичээлийн сэдэв:

2. 
Агуулга
1. Санхүүгийн тогтолцоо,
2. Санхүүгийн байгууллагууд

3. 
Таваар мөнгөний харилцаа эдийн
засагийн хүрээнд үйлчилж, хөгжлийнхөө
явцад мөнгө, үнэ, санхүү, зээл, татвар, цалин,
ашиг зэрэг категорийг бий болгосоны дотор
санхүү тодорхой байр суурь эзлэнэ.
Санхүүгийн тогтолцоо

4. Санхүү нь (дуусгавар төгсгөл)
гэсэн утгатай латин үг юм.
нь эдийн засагийн тааламжтай
нөхцөлд бодит эдийн засгийн салбарт бий
болгосон мөнгөн хөрөнгийн санг санхүүгийн
арга хэрэгслээр дамжуулан төвлөрүүлж
байгаа эдийн засгийн харилцааг илэрхийлнэ.
Санхүүгийн тогтолцоо

5. 
Мөнгөний хөдөлгөөн нь 4 үе шаттай.
Таваарын эргэлт: T-T* (таваарын нөөц)
Таваар-мөнгөний эргэлт: T-M-T*(таваар-мөнгөний нөөц)
Мөнгө-таваарын эргэлт: M-T-M*(мөнгө-таваарын нөөц)
Мөнгөний эргэлт: M-M*(мөнгөний нөөц, мөнгөнөөс
мөнгө бий болгох)
Санхүүгийн тогтолцоо

6.  гэдэг нь
төвлөрсөн болон төвлөрсөн бус мөнгөн
хуримтлалын төрөл бүрийн сан байгуулж
ашиглахтай холбогдож үүссэн олон янзын
мөнгөн харилцааны нийлбэр цогц юм.
Санхүүгийн тогтолцоо

7. 
Санхүүгийн
харилцаа
Байгууллагын санхүү
(арилжааны болон арилжааны бус санхүү, орон
нутгийн байгууллагын санхүү)
Даатгалын санхүү
(амь, нас, эрүүл мэнд,ашиг сонирхолын
хөрөнгийн болон хариуцлагын даатгал)
Төрийн санхүү
(төсөв, тусгай зориулалт бүхий сан болон
улсын зээллэг)
2. Санхүүгийн харилцаа ба тогтолцоо

8. 
гэдэг нь санхүүгийн төрөл
бүрийн хэрэгслийг ашиглан аж ахуйн нэгж,
байгууллага, хүн ам, засгийн газарт хүргэх мөнгөн
хуримтлалын холбогдол бүхий үйл ажиллагаа юм.
гэдэг нь бүхий л аж ахуйн
нэгж,байгууллагын мөнгөн хөрөнгийн бий болголт,
ашиглалтын талаархи удирдлага болон шийдвэр
гаргалтын нийлбэр цогц болно.
2.Санхүүгийн харилцаа ба тогтолцоо

9. 
бол төрийн улс төр, эдийн
засгийн үүргүүдээ биелүүлэхэд нөлөөлж, хангах
санхүүнийн салаа мөчрийн цогц болно.
гэдэг бол нэг буюу түүнээс
олон төрлийн санхүүгийн үйлчилгээг үндсэн үйл
ажиллагаа болгон эрхлэн явуулж, эдийг засагтай
холбогдсон мөнгөх харилцааг зохицуулж байдаг
байгууллага юм.
2.Санхүүгийн харилцаа ба тогтолцоо

10. 

11. 
Хуваарилалтын үүрэг Хяналтын үүрэг
 Аль ч улс орны ДНБ,
үндэсний орлогыг
санхүүгийн нөөцийн
төвлөрсөн болон
төвлөрсөн бус төрөл
бүрийн сангаар
дамжуулан хуваарилах,
дахин хуваарилахтай
холбоотой гүйцэтгэнэ.
 Мөнгөн хөрөнгийн
нормативын баримт бичгүүдтэй
холбоотой.
 Норматив баримт бичгүүд нь
орлогын болон ашгийн
хуваарилалт, төсөв оруулсан
төлбөр, төсвөөс хийх
санхүүжилт, аж ахуйн нэгж
байгуулланыг янз бүрийн
сангийн бүрэлдэлт, ашиглалтыг ч

12. 
Санхүү нь хуваарилалтын үүргээ гүйцэтгэсэнээр:
1. Санхүү нь хуваарилалтйн үүргийнхээ дагуу ашиг, нийгмийн
даатгалын шимтгэл зэрэг анхдагч мөнгөн хуримтлал болох
санхүүнийн нөөцийг бий болгоно.
2. Анхдагч хуваарилалт явагдах үйлдвэрлэлийн хүрээнд үндсэн
хөрөнгийн элэгдэл хорогдлын шимтгэлийн буюу нөхөн
төлөлтийн сан байгуулна.
3. Үндэсний орлогын тодорхой хэсгийг хуваарилна.
3.Санхүүгийн үүрэг

13. 
Санхүүгийн хуваарилалтын үүрэг нь нэлээд
ээдрээтэй, өргөн цар хүрээтэй үйл ажиллагааны
явцад хэрэгжинэ. Тухайлбал:
1.Санхүүгийн хуваарилалт нь үйлдвэрлэлийн,
гүйлгээний, хэрэглээний зэрэг бүхий л хүрээг
хамарна.
3.Санхүүгийн үүрэг

14. 
• Улс орны хэмжээгээр болон бүс нутаг, орон нутгийн хил
хязгаар зэрэг эдийн засгийн өөр өөр төвшинд санхүүгийн
хуваарилалтын үйл ажиллагаа явагдана.
• Санхүүгийн хуваарилалт нь аж ахуйн дотоодод болон аж
ахуйн салбаруудын хооронд хэрэгжинэ.
• Санхүүгийн хуваарилалтын үр дүнд аж ахуйн нэгж
байгууллагын санхүү, улсын төсөв, орон нутгийн төсөв,
төсвийн бус төрөл бүрийн сан бүрэлдэж бий болно.
3.Санхүүгийн үүрэг

15. 
Санхүүгийн хуваарилалтын үүргийн ач холбогдол нь:
Нийгмийн нийт бүтээгдэхүүн ДНБ-ийг мөнгөн
хөрөнгийн зэхэц сангаар дамжуулан улс нийтийн
болон аж ахуйн нэгж байгууллагын, нийгмийн
гишүүдийн нөхөн үйлдвэрлэлийн хэрэгцээг хангах
зориулалтаар хуваарилана.
3.Санхүүгийн үүрэг

16. 
Санхүүгийн хуваарилалт нь улсын
хэмжээнд, бүс нутгийн болон аж ахуйн
салбарын хүрээнд санхүүгийн нөөцийн
тэнцвэрт харьцааг тогтооход чиглэгдэнэ.
3.Санхүүгийн үүрэг