2. Dritëro Agolli lindi në Menkulas të Devollit. Pasi mori mësimete para në
vendlindje, vazhdoi gjìmnazin e Gjirokastrës, një shkollë me mjaft traditë.
Studimet e larta për letërsi i mbaroi në Petërburg.Ka punuar shumë kohë
gazetar në gazetën e përditshme "Zëri i popullit", dhe për shumë vjet ka
qenë Kryetar i Lidhjes së shkrimtarëve dhe artistëve të Shqipërisë. Për
tridhjetë vjet me radhë Dritëro Agolli u zgjodh deputet. Krijimtaria e tij
letrare është mjaft e pasur në gjini e lloje të ndryshme: poezi, poema,
tregime, novela, romane, drama, skenarë filmash etj. Është fitues i disa
çmimeve dhe i nderimeve të tjera. Disa prej veprave më të rëndësishme të
tij janë përkthyer në Perëndim e në Lindje. Dritëro Agolli hyri që në fillim në
letërsinë shqiptare (vitet'60) si një protagonisti saj, duke i ndryshuar
përmasëne së ardhmes. Në veprën e Agollit e pa veten si protagonist
bujku dhe bariu, fshatari dhe studenti, malësoridhe fusharaku. Agolli i bë
poeti i tokës dhe i dashurisë për të, shkrimtari i filozofisë dhe i dhimbjes
njerëzore. Vepra letrare e Dritëro Agollit krijoi traditën e re të letërsisë
shqiptare. Ajo na bën të ndihemi me dinjitet përballë botës së madhe.
Shkrimtar i madh i një "gjuhe të vogël", ai është po aq i dashur prej
lexuesve bashkëkombas,sa dhe në metropolete kulturës botërore.Dritëro
Agolli dhe brezi i tij letrar (vitet '60) nuk u paraqitën me ndonjë poetikë të
re, sido që u diskutua mjaft edhe për rimën dhe ritmin, për vargun e lirë dhe
vargun e rregullt, për "rreptësinë" e poezisë.Më shumë përvoja e tij
krijuese, se traktatet teorike, bëri që të ndryshohej rrënjësisht tradita e
vjershërimit shqip. Dritëro Agolli u shfaq në letërsi si një autor me kërkesa
të larta për poezinë. Ai synoi një poezi më të përveçme,me më shumë
individualitet. Agolli krijoi poezinë e "un-it", përkundër poezisë së "ne-ve",
që shkruhej "për të bashkuar masat". Agolli krijoi një modeltë ri vjershërimi
në problematikë dhe në mjeshtërinë letrare, gërshetoinatyrshëm vlerat
tradicionale të poezisë me mënyra të reja të shprehjes poetike.Thjeshtësia
e komunikimit, mesazhet universale dhe shprehja e hapur e ndjeshmërisë
janë shtyllat e forta ku mbështetetpoezia e tij. Në prozën e tij Agolli solli risi
vetëm në strukturën narrative, por dhe në galerinë e personazheve të veta.
Ata lanë sa të çuditshëm aq dhe të zakonshëm, sa tragjikë aq edhe
komikë, sa të thjeshtë aq edhe madhështorë.Frazeologjia e pasur
popullore dhe filosofiajetësore e bëjnë përgjithësishttërë veprën letrare të
Agollit sot për sot ndër më të lexuarën.
3. Tituj të veprave
Në rrugë dolla, 1958
Hapat e mia në asfalt, 1961
Zhurma e erërave të dikurshme, 1964
Shtigje malesh dhe trotuare, 1965
Mesditë, 1968
Komisari Memo, roman, 1969
Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo, roman 1973
Nënë Shqipëri, 1974
Njeriu me top, 1975
Fjala gdhend gurin, 1977
Trëndafili në gotë, roman, 1980
Fytyra e dytë, dramë
Mosha e bardhë, dramë
Udhëtoj i menduar, 1985
Njeriu i mirë, tregime
Kalorësi lakuriq, roman
I përdjekuri i dashurisë, poezi
4. Pulbardha
Pulbardhenne reren e lagur e gjetem,
E kishte thyer kemben nen gjurin e brishte.
E kishin lene shoqet ne bregun e detit vetem.
E kishin lene e askush nuk e priste.
Pulbardhenne dhomen tone e shpume
E u mesua me ne si njeriu i shtepise.
Vec nga dritarja shikonte detin me shkume
Dhe valen qe ngrihej mes shiut dhe stuhise
Jetoi pulbardhashume ne dhome
Po humnbi papriturnje dite,
Nje dite kur deti hidhej mbi reren e njome
Nje dite kur vinin stuhite..
Dhe shkuam ne det ta kerkonim,
Kur vala me valen si deshet kokat kishin perpjekur
Dhe era dhe rete renkonin
Dhe e gjetem pulbardhente vdekur…
E pame!
Kishte hapur krahet e bardhe ne reren e njome
E pame!
Ndofta nuk donte te vdiste ne dhome…
5. Të bëhem pëllumb
A doni te behem pellumb mbi pellumba,
Me kini pellumb qe tani;
Hedh rrobat nga trupi e vishem me pupla
dhe kthehem pellumb nga njeri.
Filloj te gugas si pellumbat gugasin
Andej e ketej kuturu:
Gu-gu mbi ballkonin, gu-gu mbi pullazin,
gu-gu ne dritaret, nen strehet gu-gu.
A doni te behem pellumb mbi pellumba,
Me kini pellumb me gjithe mend,
T’ju cmende gu-guja nga gusha me pupla,
Pastaj ne merzi te me vrisni ne vend.
Punoi:Briken Paja
