3. YAPI İŞLERİNDE;
•Üretim şekli ve kullanılan malzemeler çok çeşitlidir.
•Yapılan çalışmalar sürekli değişim gösterir.
•Çalışma alanı genellikle geniş ve dağınıktır.
•Çalışmalar belirli sürelidir. Diğer taraftan günlük çalışma süreleri uzun ve çalışma
saatleri düzensizdir.
•Çalışanlar sık değişir, işçi sirkülasyonu fazladır, eğitimsiz ve vasıfsız işçilerin çok
sayıda çalıştığı bir sektördür.
•Aynı yapı alanında birden fazla ekip çalışır.
•Asıl işveren-Alt işveren ilişkisini genelde yanlış temellere oturtulur.
3
4. İŞ KAZASI İSTATİSTİKLERİ
Aşağıdaki tablolarda 2008 - 2011 yıllarına ait iş kazası verileri bulunmaktadır.
İş Kazası
Yıl
2008
2009
2010
2011
Ölüm
Standardize
Tüm İş Kolları İnşaat Sektörü Oran (%) Tüm İş Kolları İnşaat Sektörü Oran(%) İş Kazası
Oranı(%)
72.963
64.316
62.903
69.227
5.574
6.877
6.437
7.749
7,64
10,69
10,23
11,2
865
1.147
1.444
1.710
297
156
475
570
34,34
13,32
32,89
33,33
88,07
83,52
76,95
81,97
Tablo 1. İnşaat İşkolunda iş kazası verileri (SGK/2008,2009,2010,2011)
4
5. Çalışma şartları bakımından en riskli sektör olup iş
kazası sayısı ve kaza sonucu meydana gelen ölüm
sayısı bakımından tüm sektörler arasında ilk sırada yer
almaktadır.
İş kazalarının
gerçekleşiyor.
yaklaşık
%11’i
yapı
işkolunda
Yapı işkolunda meydana gelen kazaların yaklaşık %5’i
ölümle sonuçlanmaktadır.
İş kazası sonucu meydana gelen ölümlerin yaklaşık %
33’ü yapı işkolunda meydana gelmektedir.
5
6. • ILO verilerine göre gelişmekte olan ülkelerde; iş kazaları
ve meslek hastalıkları maliyetleri:GSYİH’ nin yüzde 4’ü
• İş kazalarının ülkeye maliyeti yaklaşık olarak Milli
Eğitim Bakanlığına ayrılan bütçeye denk gelmektedir.
• İş kazaları sonucu ortaya çıkan maddi kayıpların bu
kazaları önlemek için yapılacak harcamaların 5 katı
civarında olduğu da bilinmektedir.
7. Yüz bin
İşçide
Ölümlü İş
Kazası
Oranı
İnşaat İşyeri Sayısı
Sigortalı Sayısı
Ölümlü İş Kazası
Sayısı
2008
148.635
1.238.880
297
24,0
2009
149.331
1.227.698
156
12,7
2010
167.200
1.450.291
475
32,8
2011
177.878
1.630.851
570
35,0
Tablo 2. İnşaat İşkolunda iş kazası verileri (SGK/2008,2009,2010,2011)
8. İŞ GÖREMEZLİK ORANLARI
İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarından Kaynaklanan
Sürekli İş Göremezlik Verileri
2008
2009
2010
2011
İnşaat İşkolu
377
284
319
407
Tüm İşkolları
1694
1885
2085
2216
22
15
15
18
Oran (%)
Tablo 3. Sürekli İş Göremezlik Verileri (SGK/2008,2009,2010,2011)
8
9. Yapı İşkolunda Kaza Nedenleri
Şekil 1. İnşaat Sektöründe Meydana Gelen Kaza Tiplerinin Oranları
9
10. YAPI İŞLERİNDE YÜKSEKTE GÜVENLİ
ÇALIŞMA PROJESİ
İnşaat işkolunda ölümle sonuçlanan iş kazaları tüm
sektörlere göre birinci sırada yer alıyor.
Bu kazaların büyük bölümü yüksekten düşme sonucu
gerçekleşiyor.
Yapı İşyerlerinde Yüksekte Güvenli Çalışma Hedefine
Yönelik Risk Esaslı Teftiş Projesi 2009 yılında pilot
illerde uygulanmaya başlanmış, 2010, 2011 ve 2012
yıllarında yürütülmeye devam edilmiştir.
10
11. YAPI İŞYERLERİNDE YÜKSEKTE GÜVENLİ ÇALIŞMA
HEDEFİNE YÖNELİK RİSK ESASLI TEFTİŞ PROJESİ
UYGULAMALARI
• Sempozyum, seminer ve bilgilendirme toplantıları
• İşçi - işveren tarafları, meslek örgütleri, sivil toplum
kuruluşları, yerel idareler ve mülki idari amirleri ile
görüşme ve bilgilendirme
• İşyerlerinde bilgilendirme toplantıları,
• Basın-Yayın kuruluşlarının bilgilendirilmesi,
• Kitap ve Broşür dağıtılması,
12. • 2012 yılında projeye 11 iş başmüfettişi, 18 iş
müfettişi ve 68 iş müfettişi yardımcısı katılmıştır.
• İnşaat faaliyetlerinin yoğun olduğu İstanbul, Ankara,
Antalya, İzmir, Mersin, Bursa, Adana, Gaziantep,
Trabzon, Denizli, Kocaeli, Samsun, Balıkesir, Van,
Çankırı, Muğla, Sakarya, Afyon, Aydın, Kayseri,
Konya, Malatya ve Eskişehir illerinde;
• Proje kapsamında toplam 349 inşaat işyerinde teftiş
gerçekleştirilmiştir.
13. Proje kapsamında, 2012 yılı içerisinde toplam:
• 11.402.951 m2
edilmiştir.
inşaat alanına sahip işyerleri teftiş
• 30.893 işçiye ulaşılmıştır.
• Bu işyerlerinde tespit edilen mevzuata aykırılıklar için
toplam 11.188.433,00 TL İPC uygulanmıştır.
• İşçilerinin yaşamı için tehlikeli hususlar tespit
edilmesi halinde İŞYERLERİ KAPATILMIŞTIR
14. 2012 Yılı Teftişlerde İşyeri Kapatma
Gerekçesi Olan Hayati Tehlike Kriterleri
• Yüksekte çalışma (İskele, yatay ve düşey
süreksizlikler, platform kenarları, emniyet
kemeri ve yaşam hatları vs.)
• Enerji dağıtım tesisleri, elektrik işleri
• Malzeme düşmesi
• Kazı işleri
• Kalıp iskeleleri
• Barınma yerlerinde yangın riskleri
16. ULAŞILAN İŞÇİ / İNŞAAT ALANI
İşçi
Teftiş Edilen Toplam
İnşaat Alanı
( m2 )
Yıl
Ulaşılan
Sayısı
2009
7.500
3.800.000
2010
30.000
10.500.000
2011
21.100
7.500.000
2012
30.893
11.402.951
Tablo 6. 2009, 2010, 2011,2012 yılları Ulaşılan İşçi Sayıları ve Teftiş Edilen İnşaat Alanı
16
17. İşverenlere, kapatılan işyerlerindeki noksanlıkların
giderilmesi amacıyla, üretime yönelik çalışma
yapmamak kaydıyla süre verilmiştir.
Teftiş
Sayısı
349
Noksanı Olmayan
İşyeri Sayısı
Kapatılan
İşyeri
Sayısı
Açılan İşyeri
Sayısı
Kapalı Kalma Süresi
13
336
333
11 gün
Tablo 4. 2012 yılı Kapatılan İşyeri Sayısı
18. • Hakkında kapatma kararı alındığı halde
üretime yönelik faaliyet gösterdiği
tespit edilen işyerlerinde, Türk Ceza
Kanunu’ nun 176. ve 203. maddeleri
uyarınca işverenler hakkında ilgili
Cumhuriyet
Savcılığına
suç
duyurusunda bulunulmuştur.
19. TCK 176 VE 203.MADDELERİ
176.Madde: İnşaat faaliyeti sırasında, insan hayatı veya
beden bütünlüğü açısından gerekli olan tedbirleri
almayan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.
203.Madde: Kanun veya yetkili makamların emri uyarınca
bir şeyin saklanmasını veya varlığının aynen korunmasını
sağlamak için konulan mührü kaldıran veya konuluş
amacına aykırı hareket eden kişi, altı aydan üç yıla
kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
19
20. 2012 Yılı Proje Teftişlerinde Yapı İşyerlerine İlişkin
Tespit Edilen Noksan Hususlar
Tespit Edilen Noksan Hususlar
Noksan Husus
Sayısı
Çalışma Alanı Düşme Riskleri (Kat Platform Kenarlar, Asansör Boşluğu vb.)
317
İskelenin Uygunluğu (Ana, Ara Korkuluk Merdiven Platform vb.)
184
Uyarı ve İkaz Levhaları
170
Seyyar İletkenler ve Fiş Priz Sistemleri
161
Emniyet Kemeri
152
Baret
134
Merdiven Kenarı Korkuluk
130
Kaçak Akım Rölesi
124
21. Tespit Edilen Noksan Hususlar
Noksan Husus
Sayısı
Antitetanik Aşı
117
Yapı Alanındaki Giriş Çıkışlarda Malzeme Düşmelerine Karşı Önlem
110
Yangın Söndürme Cihazları
107
Geçit ve Platformlar
101
Koğuş ve Soyunma Yeri
100
El Merdiveni
92
İş Ekipmanı Koruyucu (Operasyon ve Hareketli Aksam Koruyucusu)
92
Yapı Alanı Etrafı
83
Gövde Güvenlik Topraklaması
83
Yaşam Hattı
75
KKD (İş Eldiveni, İş Ayakkabısı)
71
22. Tespit Edilen Noksan Hususlar
Noksan Husus
Sayısı
Gırgır Vinç
68
Çalışma Alanı Temizlik ve Malzeme İstifi
62
Kazı İşleri (İksa, Şev Açısı, Kazı Etrafı Korkuluk)
55
Aydınlatma
45
Duş ve Lavabolar
40
Seyyar Çalışma Platformu
44
Kaynak Tüplerinin Depolanması
28
Çadır
28
Yapı Alanında Kalıp Çalışması
27
Güvenlik Ağı
17
Çatılarda Çalışma
17
Vinç Emniyet Mandalı
15
Diğer
109
23. KAPATMAYA GEREKÇE OLAN TESPİT EDİLMİŞ NOKSAN
HUSUSLAR
Noksan Hususlar
Değerler
Yüzde
Yüksekte Güvenli Çalışma
609
33,5%
Elektrik
330
18,2%
İş İskelesi Uygunluğu
278
15,3%
Emniyet Kemeri ve Yaşam Hatları
227
12,5%
Yüksekten Malzeme Düşme Riski
110
6,1%
Kazı İşleri
55
3,0%
Kalıp İskelesi
46
2,5%
Barınma Yerinde Yangın Riski
28
1,5%
Toplam
1817
100,0%
23
24. 2013 Yılı Teftişlerde Öncelikli Olarak
Bakılan Hususlar
•
•
•
•
•
Risk Değerlendirmesi
İşyeri Hekimi-İş Güvenliği Uzmanı
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu
Çalışan Temsilcisi
Yangın-Parlama-Patlamaya Karşı Alınması
Gerekli Tedbirler
• Barınma Yerleri
• Yüksekten Düşmeye Karşı Alınması Gerekli
Tedbirler
25. 2012 YILINDA TESPİT EDİLEN NOKSAN HUSUSLARIN
SINIFLANDIRMASI
İSG organizasyonu
Sağlık gözetimi
Eğitim
Belgelendirmeler
Yapı alanı asgari sağlık güvenlik şartları
Dinlenme barınma yerleri
Elektrik-Enerji dağıtım tesisleri
İş ekipmanları
Kazı İşleri
İskeleler
KKD
Kalıp İşleri
Düşme riski içeren çalışmalar, tehlikeli boşluklar
26. İŞYERİ ORGANİZASYONU
Sağlık Güvenlik Planı ve Risk değerlendirmesi
Sağlık ve Güvenlik Koordinatörü
İş Güvenliği Uzmanı
İşyeri Hekimi
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu
İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi veya Ortak Sağlık ve
Güvenlik Birimi
İlk Yardım Kursu Görmüş Eleman
26
27. Sağlık ve Güvenlik Planı
• Yapı işyerindeki muhtemel risklerin değerlendirilip üretim
süreci boyunca sağlık ve güvenlik ile ilgili alınacak
tedbirlerin,
• organizasyon yapısının,
• çalışma yöntemlerinin
• ve bunlara ilişkin hangi işlerin ne zaman, nasıl kim
tarafından yapılması gerektiğinin belirlendiği,
• aynı yapı sahasında faaliyet gösterecek farklı çalışma
ekipleri (farklı işverenler, alt işverenler, kendi adına
çalışan kişiler, yapı sahasında herhangi bir zamanda
faaliyet gösteren kişi veya ekipler) arasında sağlık ve
güvenliğe
dair
hususların
koordinasyonunun
sağlanması amacıyla yapı sahasının tamamından
sorumlu işveren veya proje sorumlusu tarafından
hazırlanan veya hazırlanması sağlanan planı
28. SAĞLIK GÖZETİMİ:
•İşe Giriş/Periyodik Muayeneler ve Sağlık Raporu
•Antitetanik Aşı
•Portör Muayenesi
•Göğüs Radyografileri
•Kulak Odyogramları
•Kan, İdrar Tahlilleri
•Asbestle Çalışmalarla İlgili Kayıtlar vb.
28
29. EĞİTİM
İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi
İşyerlerinde sağlıklı ve güvenli bir ortamı temin etmek,
İş kazalarını ve meslek hastalıklarını azaltmak,
Çalışanları yasal hak ve sorumlulukları konusunda
bilgilendirmek,
Onların karşı karşıya bulundukları mesleki riskler ile bu
risklere karşı alınması gerekli tedbirleri öğretmek
İş sağlığı ve güvenliği bilinci oluşturarak uygun davranış
kazandırmaktır.
Mesleki Eğitim
Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok
tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki
29
eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz.
30. BELGELENDİRMELER
Kaldırma Araçlarının Periyodik Kontrol Belgeleri
Elektrik ve Aydınlatma Tesisatının Periyodik Kontrol Belgesi
Topraklama tesisatı ve gövde güvenlik topraklamaları kontrol
belgesi
Kompresörün Periyodik Kontrol Belgesi
Hidroforun Periyodik Kontrol Belgesi
Basınçlı Kapların Periyodik Kontrol Belgeleri
Hava Tankının Periyodik Kontrol Belgesi
Yangın Ekipmanının Periyodik Kontrol Belgeleri
Kazanların Periyodik Kontrol Belgeleri
Havalandırma Tesisatının Periyodik Kontrol Belgesi vs.
İskelenin uygunluğu
Kalıp iskelesi ve kalıp sisteminin uygunluğu
Operatör Belgesi
Özlük Dosyası
30
31. ASGARİ SAĞLIK GÜVENLİK KOŞULLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
Sağlamlık, dayanıklılık
Acil Çıkış Yollları ve Kapıları
Ulaşım Yolları
Havalandırma
Sıcaklık
Aydınlatma
Kapı-Geçitler
Duş-Tuvaletler
32. ASGARİ SAĞLIK GÜVENLİK KOŞULLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
Sağlamlık, dayanıklılık
Acil Çıkış Yollları ve Kapıları
Ulaşım Yolları
Havalandırma
Sıcaklık
Aydınlatma
Kapı-Geçitler
Duş-Tuvaletler
33. Dinlenme ve Barınma Yerleri
• Yanıcı ve kolay tutuşan malzeme
kullanılmaması
• Sağlık şartları ve dış etkilerden korunma
• Uygun ısıtma sistemi
• Yeterli sayıda karyola, ranza, yatak,
battaniye vb.
• Yangına karşı yeterli önlem
34. KAZI İŞLERİ
• Sağlam yapıda destek elemanları
• Uygun açıda şev
• Malzeme-ekipman-personel düşmesi
• Su baskını
• Giriş-çıkışlar
• Güvenlik mesafeleri
• Hafriyatın uygun şekilde uzaklaştırılması
35. YÜKSEKTE GÜVENLİ ÇALIŞMA
Yüksekte çalışma: Seviye farkı bulunan ve düşme
sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü
alanda yapılan çalışma
• Risk değerlendirmesi yapılıp mümkün olan işler için
yüksekte çalışmaktan kaçınma
• Toplu koruma önlemleri (düşmeyi önleyici platformlar,
çalışma iskeleleri, güvenlik ağları, hava yastıkları,
güvenli korkuluklar vb.)
• Kişisel Koruyucu Yöntemler
• Düşmeyi Önleme Planı
• Çalışma alanına güvenli ulaşım
• Yüksekte güvenli çalışma ile ilgili eğitim, talimatlar,
gözetim
• Acil durum, kurtarma planları, tatbikatlar vb.
36. İşin doğası gereği toplu koruma tedbirlerinin
• Düşme
riskini
tamamen
ortadan
kaldıramadığı,
• Uygulanmasının mümkün olmadığı,
• Daha büyük tehlike doğurabileceği,
• Geçici
olarak
kaldırılmasının
gerektiği
hallerde,
Kişisel Koruyucu Yöntemler kullanılacaktır
37. Emniyet Kemerleri
•
•
•
•
•
•
Uygun tipte emniyet kemeri,
Uygun bağlantı (ankraj) noktaları ve yaşam hatları
Bağlantı halatları, Lanyardlar
Karabinalar, D halkası ve benzeri bağlantı tertibatları,
Enerji sönümleyici aparatlar,
Yatay ve dikey yaşam hatlarına bağlantıyı sağlayan
uygun tipte halat tutucular vb.
• Yapılan işe göre gerekli diğer donanım
Kullanılan tüm ekipman ve aksesuarlar ilgili
standartlara uygun olacaktır
41. GÜVENLİK AĞLARI
• Uygun tipte (S-T-U-V) güvenlik ağı seçilecek,
uygun şekilde, kullanım ve kurulum klavuzunun
öngördüğü yöntemlerle uzman gözetiminde
kurulacak,
kurulu
sistemin
uygunluğu
belgelendirilecektir.
• Yapıldığı malzemeler, bağlantı ve kurulum
şartları, kurulumdan sonra yapılan statik ve
dinamik dayanım deneyleri TS EN 1263-1 ve
1263-2 standartları ve ilgili diğer standartlarla
uygun olacak,
42. KORKULUKLAR
YAYGIN KULLANIM ALANI
•
•
Betonarme platformların döşeme kenarları,
Asansör, merdiven, baca, şaft, aydınlatma boşlukları gibi
döşemelerde süreksizlik meydana getiren boşluklar,
• Pencere, balkon gibi duvar ve perde duvar gibi yapı elemanları
arasında süreksizlik meydana getiren boşluklar
GÜVENLİ KORKULUK ÖZELLİKLERİ:
•
•
1 metre yükseklikte ana korkuluk
Ara yan koruma elemanları (Ara yan koruma elemanları, ana
korkuluk ve topuk levhası arasındaki açıklıklar 47 santimetreden
fazla olmayacak)
• Yeterli dayanım (125 kg )
• Topuk levhası (15 cm yükseklikte)
43. ÇATI İŞLERİ
•
•
•
•
•
•
•
Kenar koruma sistemleri,
Çatı merdivenleri,
Güvenlik ağları,
Çalışma platformları,
Korkuluklu iskeleler,
Kayarak düşmeyi önleme sistemleri
Dikey ve yatay yaşam hatları gibi toplu koruyucu
tedbirler alınacaktır.
• Sağlam olmayan yüzeylere karşı önlem
44. Uygun Cephe İskelesi
• TS EN 12810-1,TS EN 12810-2,TS EN
12811-1,TS EN 12811-2, TS EN 12811-3
standartlara uygunluk
• Sağlamlık
ve
yapılacaktır.
dayanıklılık
• Uygunluğuna dair belge
hesabı
45. • Yeterli nitelik ve nicelikte taşıyıcı sistem
elemanı, uygun ankraj
• Çalışma platformları, (uygun-sabit)
• Ana korkuluk, ara elemanlar
• Merdiven - ulaşım sistemleri
• Eteklik
46. • Sabit platform
• Ana korkuluk (1 metrede) ara yan koruma elemanı,
eteklik
• Uygun kurulum, sabitleme, sağlamlık, dayanıklılık, zemin
şartları
• Uygun malzeme
• Yağmur kar, buz vs karşı önlem
• Enerji hatlarına yeterli mesafe
• Yeterli nitelik ve nicelikte taşıyıcı sistem elemanı
• 48,3 milimetre anma dış çapı
• Bina-iskele arası mesafe
• Yük dağıtan uygun ayak sistemleri
• Güvenli ulaşım
• Topraklama
47. Seyyar iskelelerde:
• Çalışma platformları eksiksiz olmalı;
• Yüksekten düşmeyi engelleyici ana/ara
korkuluk sistemi bulunmalı;
• İskele kendi kendine hareket etmemeli.
48. ASMA İSKELELER
• Platform
• Korkuluklar
• Güvenlik halatı (life line) bulunmalıdır.
• İkincil halat, düşüşü önleme teçhizatları,
mekanik durdurma tertibatları, otomatik eğim ve
hız algılayıcılar vb.
• TS-EN 1808
49. Kalıp İşleri
•
•
•
•
Uzman Gözetimi
Kurma, kullanma ve sökme planı
Sağlamlık ve dayanıklılık hesapları
Yeterlilik kontolleri (özellikler kayar kalıp, tünel
kalıp ve masa kalıplardaki bağlantı yerleri,
sabitleme elemanları, tijler, hidrolik hortumlar vs)
• Geçici dayanıksızlara karşı önlem ve iş planı
• Düşmeye karşı önlem
50. Düşme riski içeren diğer çalışmalarda ve
tehlikeli boşlukların etrafında toplu koruma
önlemleri alınmalı
•Çatı koruma duvarları,
•Korkuluklar, bariyerler
•Güvenlik ağları
•Güvenlik ağı,
•Yaşam hatları
50
