Zirve: Proses Emniyeti Baran Akinbingol

• İş Müfettişi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
(İş Sağlığı ve Güvenliği/BEKRA)
• Kimya Mühendisi
(Lisans ve Doktora: Gazi Üniversitesi)
• İşletme Mezunu
(Lisans: Gazi Üniversitesi)
• A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
• IIW EWF Kaynak Mühendisi (ODTÜ-SLV Münih)
• Boya İnspektörü Seviye II (ODTÜ-TWI BGAS)
Hüseyin Baran AKINBİNGÖL
• Labour Inspector Ministry of Labour and Social Security
(Health and Safety/Seveso)
• Chemical Engineer
(Bachelor’s and Doctorate Degree: Gazi University)
• Business Administration
(Bachelor’s Degree: Gazi University)
• A Class Occupational Safety Expert
• IIW EWF Welding Engineer ( METU – SLV Munchen)
• Painting Inspector Gr II (METU-TWI BGAS)
Proses Mühendisliği Çözümleri ile
Fabrikalarda Modernizasyon
Zirvesi ve Sergisi
4,5,6 Ekim 2017
Proses Emniyeti / Process Safety
Yasal Çerçeve / Legal Framework
Standartlar ve Uygulamalar / Standards and Practices

Proses Bileşenleri
Ref: TS EN ISO 9001:2015 Tek bir prosesin bileşenlerinin şematik gösterimi / TS EN ISO 9001:2015 Schematic representation of the
elements of a single process
Elements of Process
Girdilerin
Kaynakları
Girdiler İşlemler Çıktılar Çıktıların
Alıcıları
Başlangıç
noktası
-------
Starting
Point
Önceki
Prosesler
-----------
Predecessor
Processes
Arıdışık
Prosesler
--------
Subsequent
Process
Sources
of
Inputs
Inputs Activities Outputs
Receivers
of
Outputs
Madde
Enerji
Bilgi
-----------
Material
Energy
Information
Bitiş
noktası
-------
End
Point
Madde
Enerji
Bilgi
-----------
Material
Energy
Information

Proses Emniyeti
• AICHE
İyi tasarım prensipleri,
mühendislik ve işletme
tecrübeleri ile tehlikeli
kimyasalların bulunduğu bir
işletme sisteminin ve
proseslerinin bütünlüğünün
yönetim çerçevesidir.
Tehlikeli maddelerin ya da
enerjinin potansiyel olarak
yayılımına neden olabilecek
olayların önlenmesi ile ilgilidir.
Bu tür olaylar toksik etkilere,
yangına ya da patlayamaya
neden olabilir ve bunun
sonucunda insan hayatı
bakımından ciddi kayıplar,
varlıkların hasar görmesi,
üretim kayıpları ve çevresel
zararlar ortaya çıkabilir.
Process Safety
• AICHE
Process Safety is a disciplined
framework for managing the
integrity of operating systems
and processes handling
hazardous substances by
applying good design principles,
engineering, and operating
practices.
It deals with the prevention and
control of incidents that have
the potential to release
hazardous materials or energy.
Such incidents can cause toxic
effects, fire, or explosion and
could ultimately result in serious
injuries, property damage, lost
production, and environmental
impact.
Ref: https://www.aiche.org/ccps/about/process-safety-faqs#What%20is%20Process%20Safety Hüseyin Baran AKINBİNGÖL

Kimyasal Proses Emniyeti ve
Kimyasal Emniyet arasındaki fark
• AICHE ve WHO
Kimyasal Proses Emniyeti, Proses Emniyetinin bir
diğer adıdır.
Kimyasal Emniyet özellikle normal kullanımda ortaya
çıkan kimyasal maddelerin toksik etkilerine karşı
koruma ile ilgilidir.
Kimyasal Emniyet, insan sağlığının ve çevrenin
güvenliğini sağlayacak şekilde kimyasallarla ilgili tüm
faaliyetleri üstlenerek gerçekleştirilir.
Doğal ve üretilen tüm kimyasalları ve çevredeki
kimyasalların doğal varlığından ekstraksiyon veya
sentez, endüstriyel üretim, nakliye kullanımı ve imha
edilmesine kadar olan tüm maruz kalma durumlarını
kapsar.
Kimyasal Emniyetin birçok bilimsel ve teknik bileşeni
vardır. Bunların arasında toksikoloji, ekotoksikoloji ve
maruz kalma ve biyolojik etkilerin detaylı bir bilgisi
gerektiren kimyasal risk değerlendirmesi süreci
bulunmaktadır
Difference between
Chemical Process Safety and Chemical Safety
• AICHE and WHO
Chemical Process Safety is just another name for
Process Safety.
Chemical Safety pertains specifically to protection
against the toxic effects of chemicals that arise in
normal usage
Chemical Safety is achieved by undertaking all
activities involving chemicals in such a way as to
ensure the safety of human health and the
environment.
It covers all chemicals, natural and manufactured,
and the full range of exposure situations from the
natural presence of chemicals in the environment
to their extraction or synthesis, industrial
production, transport use and disposal.
Chemical safety has many scientific and technical
components. Among these are toxicology,
ecotoxicology and the process of chemical risk
assessment which requires a detailed knowledge
of exposure and of biological effects.
Ref:
https://www.aiche.org/ccps/about/process-safety-faqs#What%20is%20Process%20Safety
http://www.who.int/topics/chemical_safety/en/ Hüseyin Baran AKINBİNGÖL

Proses Emniyeti ve
İş (Sağlığı ve) Güvenliği Arasındaki Fark
• ICHEME
1. Proses emniyeti herkesi korumayı hedeflerken iş
(sağlığı ve) güvenliği sadece çalışanları (eski
kanunda işçileri) korumayı hedefler.
2. Proses emniyeti insan, çevre ve işe etki eden
kazaların sonuçlarını ele alırken iş (sağlığı ve)
güvenliği sadece insana (çalışanlara) etki eden
kazaları ele alır.
3. Proses emniyeti değişen sistemler üzerine
odaklanırken iş (sağlığı ve) güvenliği çalışanların
(eski kanunda işçilerin) davranış değişiklikleri
üzerine odaklanır.
4. Proses emniyeti tehlikeli yayılımların önlenmesi
(amaçlanmayan kimyasal, enerji ya da tehlikeli
madde yayılımlarının da önlenmesini de
kapsayacak şekilde) ile ilgili iken iş (sağlığı ve)
güvenliği takılma, kayma ve düşme gibi klasik iş
sağlığı ve güvenliği kazalarının önlenmesi ile
ilgilidir.
Difference between
Process Safety and Occupational Safety
• ICHEME
1. Process safety protects everyone (public and
workers), occupational safety protects workers.
2. Process safety considers the consequences of
accidents at the human, environental and business
level; occupational safety considers consequences at
a human level only.
3. Process safety focuses on changing systems,
occupational safety focusing on changing an
individual’s behaviour.
4. Process safety prevents hazardous releases
(includes the prevention of unintentional releases of
chemicals, energy or other hazardous materials);
occupational safety generally refers to classic health
and safety normally associated with the prevention
of trips, slips and falls.
Ref:
https://ichemeblog.org/2014/11/09/ten-differences-between-process-safety-and-occupational-
safety-day-166/ Hüseyin Baran AKINBİNGÖL

Proses Emniyeti ve
İş (Sağlığı ve) Güvenliği Arasındaki Fark
• ICHEME
5. Proses emniyeti olayları daha düşük frekanslarda
gerçekleşirken iş (sağlığı ve) güvenliği olayları
daha yüksek frekanslarda gerçekleşir.
6. Proses emniyetinin uygulanması iş (sağlığı ve)
güvenliğinin uygulanmasından daha pahalıdır (
basit hidrokarbon proseslerinin emniyet
giderlerinin 1974’den 2013’ e 34 milyar US dolar
arttığı hesaplanmıştır).
7. Proses emniyeti büyük tehlikelerle, büyük
sonuçları olan yangın, patlama ya da kirlilik gibi
olaylarla ilgili iken iş (sağlığı ve) güvenliği daha
çok kesilmeler, kırılan kemikler gibi sonuçları
kişinin bireysel durumuna etki eden olaylarla
ilgilidir.
Difference between
Process Safety and Occupational Safety
• ICHEME
5. Process safety incidents happen at a lower
frequency but occupational safety incidents
happen at a higher frequency.
6. Process safety is more expensive to implement;
occupational safety is normally cheaper. (It is
estimated that the cost of poor hydrocarbon
process safety from 1974 to 2013 was US Dolars 34
billion)
7. Process safety deals with major hazards, big
consequences such as fire, explosions, pollution
etc., occupational safey addresses incidents
involving personal safety at an individual level with
small consequences such as cuts and broken
bones.
Ref: https://ichemeblog.org/2014/11/09/ten-differences-between-process-safety-and-occupational-safety-day-166/

Terimler ve Tarifler
ISO Rehber 51:
• Emniyet: Kabul edilemeyen (tolare edilemeyen)
riskten bağımsızlık
‘’Emniyet’’ ve ‘’emniyetli’’ kelimelerinin kullanımı
Halk tarafından ‘’emniyetli’’ kelimesi genel
olarak hatalı bir kullanımla tüm tehlikelerden
korunma olarak algılanmaktadır.
Bunun yerine ‘’emniyetli’’ olma hali; bilinen ve
zarara neden olabilecek tehlikelerden korunma
anlamına gelmekte, belirli risk seviyelerinde bu
durum ürünlerin ya da sistemlerinin kendisinden
kaynaklanır.
• Kabul edilebilir risk: Toplumun geçerli değerleri
bazında kabul ettiği risk seviyesi
• kendinden emniyetli tasarım: bir ürün ya da
sistemin tehlikelerinin bertaraf edilmesinin ve
risklerinin azaltılmasının tasarımın ya da işletme
karakteristiklerinin değiştirilmesi yoluyla temin
edilmesi.
Terms and Definitions
ISO Guide 51:
• Safety: freedom from risk which is not tolerable
Use of the words "safety" and "safe"
"Safe” is often misunderstood by the general
public as the state of being protected from all
hazards.
Instead, "safe” is the state of being protected
from recognized hazards that are likely to cause
harm. Some level of risk is inherent in products
or systems.
• tolerable risk :level of risk which is accepted in a
given context based on the current values of
society
• inherently safe design : eliminating hazards or
reducing risks by changing the design or
operating characteristics of the product or
system.
Ref: ISO Rehber 51: Güvenlik hususları – Standartlara dahil edilmesi / ISO Guide 51: Safety aspects — Guidelines for their
inclusion in standards

ISO Rehber 51:
Kapsam
• Emniyet standartlarının, standartlara dahil
edilmesine ilişkin kurallar hazırlayan standart
hazırlayıcılarına rehberlik sağlama amacını taşır.
• İnsan, mal ya da çevreye ilişkin her türlü emniyet
hususuna ya da bunların kombinasyonuna
uygulanabilir.
ISO Guide 51:
Scope
• Provides drafters of standards with guidelines
for the inclusion of safety aspects in standards.
• It is applicable to any safety aspect related to
people, property or the environment, or a
combination of these.

ISO Rehber 51:
• zarar: insan sağlığına etki eden hasar ya da
kayıp, mala ya da çevreye etki eden hasar
• tehlike: potansiyel zarar kaynağı
• tehlikeli olay: zarara neden olan olay
• tehlikeli durum: insanın, malın ya da çevrenin
bir ya da daha çok tehlikeye maruz kalması
• risk: zararın olma olasılığı ile şiddetinin
kombinasyonu
• artık risk: risk indirgeme (önleyici tedbirler)
uygulandıktan sonra geriye kalan risk
ISO Guide 51:
• harm: injury or damage to the health of people,
or damage to property or the environment
• hazard : potential source of harm
• hazardous event: event that can cause harm
• hazardous situation: circumstance in which
people, property or the environment are exposed
to one or more hazards
• risk: combination of the probability of
occurrence of harm and the severity of that
harm
• residual risk:risk remaining after risk reduction
measures (protective measures) have been
implemented

ISO Rehber 51:
• risk analizi: tehlikelerin belirlenmesi için elde
edilebilir bilginin kullanılması ve riskin
hesaplanması (kestiriminin yapılması)
• risk değerlemesi: risk analizine dayalı bir
prosedür ile kabul edilebilir riskin aşılıp
aşılmadığına karar verilmesi
• risk değerlendirmesi: risk analizi ve risk
değerlendirmesini içeren tüm süreç
• Risk indirgeme tedbiri (önleyici tedbir):
tehlikelerin bertaraf edilmesi ya da riskin
düşürülmesi için eylem ya da araç
• Risk yönetimi:…?
ISO Guide 51:
• risk analysis: systematic use of available
information to identify hazards and to estimate
the risk
• risk evaluation: procedure based on the risk
analysis to determine whether tolerable risk has
been exceeded.
• risk assessment:overall process comprising a
risk analysis and a risk evaluation
• risk reduction measure (protective measure):
action or means to eliminate hazards or reduce
risks
• Risk management:…?
Ref: ISO Rehber 51: Emniyet hususları – Standartlara dahil edilmesi / ISO Guide 51: Safety aspects — Guidelines for their

Ref: ISO Rehber 51: Emniyet hususları – Standartlara dahil edilmesi / ISO Guide 51: Safety aspects — Guidelines for their inclusion in standards
Risk indirgeme: tasarım ve kullanım
aşamalarında çabaların kombinasyonu
Risk reduction: combination of efforts at
design and use phase

Proses Emniyeti Mevzuatları Process Safety Regulations
Ref:https://www.osha.gov/pls/oshaweb/owadisp.show_document?p_table=STANDARDS&p_id=9696
29 CFR (Federal Mevzuat Kodu) 1910: Genel
Endüstriyel İş Sağlığı ve Güvenliği
Mevzuatları
Altkısım –H: Tehlikeli Kimyasallar
….
106:Yanıcı Sıvılar
110: Sıvılaştırılmış petrol gazlarının
depolanması ve elleçlenmesi
119: Çok Tehlikeli Kimyasalların
Proses Emniyeti Yönetimi
14 bileşenli Proses Emniyeti Yönetim Sistemi
29 CFR (Code of Federal Regulations) 1910:
general health safety regulations
Subpart H—Hazardous Materials
….
• 1910.106 Flammable liquids.
• 1910.110 Storage and handling of
liquefied petroleum gases.
• 1910.119 Process safety management
of highly hazardous chemicals.
14 Elements: Process Safety Management System

*https://www.osha.gov/pls/oshaweb/owadisp.show_document?p_table=STANDARDS&p_id=9761
OSHA 29 CFR 1910-119: Çok Tehlikeli
Kimyasalların Proses Emniyeti Yönetimi
Kapsam: Genel olarak Belirli kimyasallar ve bu
kimyasalların belirli eşik değerlerin üzerinde
olduğu (depolama vs.) prosesleri kapsama
almaktadır*(Ek A)
Eski ve yeni tesisleri kapsarken; yeni tesisler
faaliyete geçmeden önce ilgili gereklilikleri
karşılamalı iken eski tesislerle ilgili belirli
terminler (objektif unsur ve süre)
bulunmaktadır.
Scope: A process which involves a chemical at
or above the specified threshold quantities
listed in Appendix A, and a process which
involves a Category 1 flammable gas (as defined
in 1910.1200(c)) or a flammable liquid with a
flashpoint below 100 °F (37.8 °C) on site in one
location, in a quantity of 10,000 pounds (4535.9
kg) or more…
The employer shall perform a pre-startup safety
review for new facilities and for modified
facilities when the modification is significant
enough to require a change in the process
safety information.
For new facilities, a process hazard analysis has
been performed and recommendations have
been resolved or implemented before startup;
and modified facilities meet the requirements
contained in management of change…

Ref:https://www.osha.gov/Publications/osha3133.html
https://www.osha.gov/Publications/osha3132.html
OSHA 29 CFR 1910-119: Çok Tehlikeli
Kimyasalların Proses Emniyeti Yönetimi
Proses Emniyet Bilgisi:
-Kimyasalların özellikleri (fiziksel, kimyasal vb.)..,
-Proses teknolojisi,
-Proses akış ile Borulama ve Enstrümantasyon
diyagramları….
-Elektrik sınıfı, ekipman malzeme bilgisi ve
tasarım standartları, tahliye ve havalandıra
sistemleri, interloklar gibi emniyet sistemleri..
-Çalışan bilgisi, eğitimleri vb.,
-Proses Tehlike Analizi,
-İşletme Prosedürleri,
-Alt yükleniciler,
-Mekanik Bütünlük (Ekipman),
-Kalite Güvence,…..
Process safety information:
-Properties of chemicals (physical, chemical
etc.)..,
-Process technology,
-Electrical classification, material information
and design standards, relief system design and
design basis, ventillation systems, safety
systems such as interlocks
-Employee involvement, training,
-Process Hazard Analysis,
-Contractors,
-Mechanical Integrity of Equipment
-Quality Assurance,….

OSHA 29 CFR 1910-119: Çok Tehlikeli Kimyasalların
Proses Tehlike Analizi: İşverene getirdiği
yükümlülükle, mevzuatına uygun ve kapsayan
şekilde, kompleks sistemi çözebilecek nitelikte,
proses tehlikelerini tanımlayan, değerlendiren ve
kontrol altına alan bir analiz yapılması
gerektirmektedir.
İşverene bu analizlerin bir an önce tamamlanması
şartını getirirken, analizin tamamlanma yüzdelerine
ilişkin son yükümlülük tarihleri verilmiştir.
Risk analizi yöntemleri isim verilerek belirtilmiştir;
Kontrol listesi, Tehlike ve İşletilebilirlik gibi…
OSHA 29 CFR (Code of Federal Regulations)
1910: general health safety regulations
Process Hazard Analysis: The employer shall
perform an initial process hazard analysis (hazard
evaluation) on processes covered by this
standard. The process hazard analysis shall be
appropriate to the complexity of the process and
shall identify, evaluate, and control the hazards
involved in the process.
Obligated to the employer that ‘The process
hazard analysis shall be conducted as soon as
possible’, and also give to the employer a time
termine to finish the determined values of the
analysis.
The risk analysis methodologies are states with
given names;
Check List, HAZOP etc.

OSHA 29 CFR 1910-119: Çok Tehlikeli Kimyasalların
Proses Tehlike Analizi aşağıdakilere cevap
vermelidir;
• Prosesin tehlikeleri,
• Daha önce meydana gelmiş ve kadastrofik
kazaya yol açma ihtimali olan olayların
tanımlanması,
• Mühendislik ve idari kontrol önlemleri ile
bunların başarısız olması halindeki sonuçları,
• Tesis planı,
• İnsan faktörü,
• ….
OSHA 29 CFR (Code of Federal Regulations)
1910: general health safety regulations
The process hazard analysis shall address:
• The hazards of the process;
• The identification of any previous incident which
had a likely potential for catastrophic consequences
in the workplace;
• Engineering and administrative controls
applicable to the hazards and their interrelationships
such as appropriate application of detection
methodologies to provide early warning of releases.
(Acceptable detection methods might include
process monitoring and control instrumentation with
alarms, and detection hardware such as hydrocarbon
sensors.);
• Consequences of failure of engineering and
administrative controls;
• Facility siting;
• Human factors; and
• ….

SEVESO
1. COUNCIL DIRECTIVE of 24 June 1982 on
the major-accident hazards of certain
industrial activities (82/501/EEC)
2. COUNCIL DIRECTIVE 96/82/EC of 9
December 1996 on the control of major-
accident hazards involving dangerous
substances
3. DIRECTIVE 2012/18/EU OF THE
EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE
COUNCIL of 4 July 2012 on the control
of major-accident hazards involving
dangerous substances, amending and
subsequently repealing Council Directive
96/82/EC
SEVESO
1. 82/501/EEC-Konsey Direktifi: Belirli
endüstriyel işlerde büyük kaza
tehlikeleri (24 Haziran 1982)
2. 96/82/EC-Konsey Direktifi: Tehlikeli
kimyasallardan kaynaklı büyük kaza
tehlikelerinin kontrolü ( 9 Aralık 1996)
3. 2012/18/EU-Avrupa Parlamentosu ve
Konsey Direktifi: Tehlikeli
kimyasallardan kaynaklı büyük kaza
tehlikelerinin kontrolü (4 Temmuz
2012)

SEVESO II ( 96/82/EC) – Definitions
• Establishment (+Seveso III: Upper and
Lower Tier)
• Installation
• Operator
• Hazard: Shall mean the intrinsic property of
a dangerous substance or physical situation,
with a potential for creating damage to
human health and/or the environment
• Dangeorus substance
• Risk: Shall mean the likelihood of a specific
effect occurring within a specified period or
in specified circumstances
• Major accident
• Storage
SEVESO II-Tanımlar
• Kuruluş ( Seveso III ile Üst ve Alt Seviye)
• Tesis
• İşletmeci
• Tehlike: tehlikeli bir maddenin insan
sağlığına ve / veya çevreye esas özelliği
veya fiziksel durumu itibariyle zarar verme
potansiyeli
• Tehlikeli madde
• Risk: Belli bir süre içinde ve belirli
koşullarda meydana gelen belirli bir etkinin
olma ihtimali
• Büyük kaza
• Depolama
Ref: COUNCIL DIRECTIVE 96/82/EC of 9 December 1996 on the control of major-accident hazards involving
dangerous substances

SEVESO II ( 96/82/EC)
• One type establihment ( No upper or
lower tier)
• Land use planning
• Safety Management System
• Risk analysis (QRA is not a legal
requirement)
• Major accident preventation policy
(MAPP)
• Safety Report
• Domino effect
• Internal/external emergency plan
• Tek tip kuruluş (üst ve alt seviye
ayrımı yok)
• Arazi kullanım planlaması
• Güvenlik yönetim sistemi
• Risk analizi (Kantitatif Risk analizi
zorunluluğu yok)
• Büyük kaza önleme politikası
• Güvenlik raporu
• Domino etkisi
• Dahili/harici acil durum planı

Article 17- Prohibition of use
1. Member States shall prohibit the use or
bringing into use of any establishment,
installation or storage facility, or any part
thereof where the measures taken by the
operator for the prevention and mitigation of
major accidents are seriously deficient.
2. Member States may prohibit the use or
bringing into use of any establishment,
installation or storage facility, or any part
thereof if the operator has not submitted the
notification, reports or other information
required by this Directive within the specified
period.
Madde 17 – Kullanım Yasağı
1. Üye Devletler, ilgili kuruluş, tesis veya depolama
tesisi veya herhangi bir bölümünde büyük kazaların
önlenmesi ve azaltılması için operatör tarafından
alınan tedbirlerin ciddi derecede eksik olduğu
durumda bu yerlerin kullanımını kullanılmasını
yasaklamak zorundadır (iş durdurmayı zorunlu kılıyor,
tedbiri önceliyor.)
2. Üye Devletler, operatör bu Yönerge'nin
gerektirdiği bildirimi yapmadığı, raporları veya diğer
bilgileri belirtilen süre içinde sunmadığı takdirde,
herhangi bir kuruluş, tesisat veya depolama tesisinin
veya herhangi bir parçasının kullanımını veya
kullanımını yasaklayabilir (iş durdurmayı zorunlu
kılmıyor).

COMAH (The Control of Major
Accident Hazards): 2015-Health
and Safety Executive UK
• Specific regulation (Not a part of Health
and Safety at Work etc. Act 1974 )
• Land use planning
• Safety Management System
• Risk analysis (QRA is not a legal
requirement)
• ALARP (as low as reasonably practicable)
• Major accident preventation policy
(MAPP)
• Safety Report
• Domino effect
• Internal/external emergency plan
COMAH (Büyük kaza
tehlikelerinin kontrolü):
2015-Birleşik Krallık İş Sağlığı
ve Güvenliği İdaresi
• Kendi mevzuatı (İş sağlığı ve
güvenliği yasasının bir parçası
değil)
• Arazi kullanım planlaması
• Güvenlik yönetim sistemi
• Risk analizi (Kantitatif Risk analizi
zorunluluğu yok)
• ALARP (mümkün olan en yüksek
önlem seviyesi)
• Büyük kaza önleme politikası
• Güvenlik raporu
• Domino etkisi
• Dahili/harici acil durum planı
Ref:
1.http://www.hse.gov.uk/comah/assessexplosives/step5.htm
2.http://www.hse.gov.uk/risk/theory/alarpglance.htm
3.M. Carol, ‘COMAH Guidence L111’ Health and Safety Executive, HSE GOV UK, 2005

BEKRA REGULATIONS (“By-Law on
Prevention and Mitigation of
Major Industrial Accidents)
1. Occupational Health and Safety Act
6331; articles 25/1, 29 and 30/1-ğ
2. By-Law on Prevention and Mitigation of
Major Industrial Accidents
3. Notice for the Preparation of Safety
Report
4. Notice for the Preparation of Major
accident preventation policy
5. Notice for the Preparation of Internal
Emergency Plan
BEKRA (Büyük Endüstriyel Kazaların
Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması)
MEVZUATLARI
1. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu;
madde 25/1, 29 ve 30/1-ğ
2. Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi Ve
Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik
3. Büyük Endüstriyel Kazalarla İlgili
Hazırlanacak Güvenlik Raporu Tebliği
4. Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi Tebliği
5. Büyük Endüstriyel Kaza Risklerinin
Azaltılmasına Yönelik Dâhili Acil Durum
Planı Tebliği

BEKRA REGULATIONS
1. Defined at Occupational Health and
Safety Act 6331 (legal basis)
2. A system of legislation completed
with Regulations and Notifications
3. Notification based
4. Upper and Lower Tier
Establishments
5. Safety Management System
6. Risk analysis (QRA is a legal
requirement)
7. ALARP (Differs for ALARP Concept)
8. Major accident preventation policy
(MAPP)
9. Safety Report
10. Domino effect
11. Internal/external emergency plan
BEKRA MEVZUATLARI
1. İş sağlığı ve güvenliği yasasında tanımlı
2. Yönetmelik ve Tebliğlerle tamamlanan
bir mevzuat sistemi
3. Bildirime dayalı
4. Üst ve alt seviyeli kuruluşlar
5. Güvenlik yönetim sistemi
6. Risk analizi (Kantitatif Risk analizi
zorunluluğu var)
7. MOEYÖS (mümkün olan en yüksek
önlem seviyesi, ALARP konseptinden
farklı)
8. Büyük kaza önleme politika belgesi
9. Güvenlik raporu
10. Domino etkisi
11. Dahili/harici acil durum planı

BEKRA REGULATIONS
• According to the BEKRA
legislations, the legal sanctions
(enforcements) for the
establishments are;
a.Stopping work:
1.In case of a lack of risk
assessment:
According to the Article 25 of
Occupational Health and Safety
Law 6331; it is stated that the
workplaces where serious industrial
accidents may take place, the
operations shall be stopped in case
of a lack of risk assessment (Serious
industrial accidents means the
major accidents).
BEKRA MEVZUATLARI
• BEKRA Mevzuatına göre kuruluşlar için
yaptırımlar;
a. İşin Durdurulması:
1. Risk Değerlendirmesinin yapılmamış
olması durumu:
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği
Kanunun 25’nci maddesine göre
büyük endüstriyel kazaların olabileceği
işyerlerinde, risk değerlendirmesi
yapılmamış olması durumunda işin
durdurulacağını hükmetmiştir.

BEKRA REGULATIONS
• According to the BEKRA
legislations, the legal sanctions
(enforcements) for the
establishments are;
a.Stopping work:
1.In case of a lack of risk
assessment:
According to the article 8 of by-law
BEKRA Directive it is stated that the
risk assessments which shall be
done at the Lower and Upper Tier
Establishments shall be type of
quantitative risk assessment
methodology and explains the
special matters that shall be taken
into account.
BEKRA MEVZUATLARI
yaptırımlar;
1. Risk Değerlendirmesinin yapılmamış
olması durumu:
BEKRA Yönetmeliğinin 8’nci
maddesinde alt ve üst seviyeli
kuruluşlar için yapılacak olan risk
değerlendirmesini kantitatif risk
değerlendirmesi türünde yapılmasını
belirterek risk değerlendirmesinde
dikkate alınması gereken özel
hükümler getirilmiştir.

BEKRA REGULATIONS
• According to the BEKRA legislations,
the legal sanctions (enforcements) for
the establishments are;
a. Stopping work:
2. In case of a lack of safety report, or
not sent by the operator to the Ministry or
in case of incompetent or negative decision
is given for the safety report assessment
(postponed untill to the 31/12/2018).
BEKRA MEVZUATLARI
yaptırımlar;
2.Güvenlik raporunun hazırlanmamış
olması, gönderilmemesi ya da
eksiklerinin giderilmemesi durumları
(son değişiklikle 31/12/2018 tarihine
kadar ertelenmiştir).

BEKRA REGULATIONS
• According to the BEKRA legislations, the legal
sanctions (enforcements) for the establishments
are;
b. Permission to start operations:
Although the Occupational Health and Safety
Law 6331 does not bring any direct obligation to
the employers of existing workplaces as taken in
account to enforcement date of law, according to
the article 29 of the law it is stated that ‘For
workplaces where a serious industrial accident
can take place, the employer shall prepare a
serious accident prevention policy document or
safety report based on the size of the workplace
before starting the operations.The employer shall
start operations in the workplace following the
examination of the safety report of the
workplace in terms of the content and
competency by the Ministry’.
c. Administrative fines.
BEKRA MEVZUATLARI
• BEKRA Mevzuatına göre kuruluşlar için yaptırımlar;
b. İşletmeye açabilme:
6331 sayılı kanun yürürlük tarihi itibariyle büyük
endüstriyel kazaların yaşanabileceği mevcut
işyerleri (kuruluşlar) için işverenlere yönelik
doğrudan bir yükümlülük getirmemiş olmasına
karşın 29’ncu maddesinde ‘İşletmeye başlanmadan
önce, büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri
için, işyerlerinin büyüklüğüne göre büyük kaza
önleme politika belgesi veya güvenlik raporu
işveren tarafından hazırlanır. Güvenlik raporu
hazırlama yükümlülüğü bulunan işveren,
hazırladıkları güvenlik raporlarının içerik ve
yeterlilikleri Bakanlıkça incelenmesini müteakip
işyerlerini işletmeye açabilir.’ hükümleri
bulunmaktadır. (yönetmelikteki maddelerde
erteleme yapılmıştır ancak kanunda herhangi bir
erteleme söz konusu değildir!)
c. İdari para cezaları

BEKRA REGULATIONS
• The elements of the Quantitave Risk
Assessment according to by-law
BEKRA;
• According to the article 8 of the by-
law BEKRA Directive, at the Upper-
Tier and the Lower-Tier
establishments quantitarive risk
assessments are done according to
specify the hazards of the major
accidents and risks which are arised
from those hazards.
BEKRA MEVZUATLARI
• BEKRA Yönetmeliğine göre Kantitatif
Risk Değerlendirmesinin unsurları;
• BEKRA Yönetmeliğinin 8’nci
maddesinde, Alt ve Üst Seviyeli
kuruluşlarda büyük endüstriyel kaza
tehlikelerinin belirlenmesi ve bu
tehlikelerden kaynaklanacak risklerin
değerlendirilmesi amacıyla kantitatif
metotlarla risk değerlendirmesi
yapılacağı belirtilmiştir.

BEKRA REGULATIONS
For quantitative risk assessment, the
hazards to give rise to major accident
and the following matters are taken into
consideration:
• Classification of dangerous substances,
amounts and mutual interactions of
these chemicals
• Evaluation of chemical exposure in
terms of man and/or environment
• Explosive mediums and permanency of
these medium, classification of explosive
• medium and compatibility of the
equipment to be used in these areas
BEKRA MEVZUATLARI
Kantitatif risk değerlendirmesinde,
büyük kazaya yol açabilecek tehlikeler
ile aşağıda belirtilen hususların dikkate
alınacağı ifade edilmiştir:
• Tehlikeli kimyasalların sınıflandırılması,
bu kimyasalların miktarları ve karşılıklı
etkileşimleri.
• Kimyasal maruziyetin insan ve/veya
çevre açısından değerlendirilmesi.
• Patlayıcı ortamlar ve bu ortamların
kalıcılığı, patlayıcı ortam sınıflandırması
ve bu alanlarda kullanılacak
ekipmanların uygunluğu.

BEKRA REGULATIONS
and the following matters are taken
into consideration:
• Determination and grouping
dangerous equipment within process
• Process hazards and mutual
interactions of process equipment
and/or instruments
• Reliability evaluation and certification
of process instruments and
emergency shutdown systems
BEKRA MEVZUATLARI
• Proses içerisindeki tehlikeli
ekipmanların belirlenmesi ve
gruplandırılması.
• Proses tehlikeleri ile proses
ekipmanlarının ve/veya
enstrümanlarının karşılıklı etkileşimleri.
• Proses enstrümanlarının ve acil durum
kapatma sistemlerinin güvenilirlik
değerlendirmesi ve sertifikasyonu.

BEKRA REGULATIONS
and the following matters are taken
into consideration:
• Reliability data at maintenance and
repair works
• Maintenance and risk based control
methods to be realized as security
based
• root cause and consequence analysis
of major accident scenarios.
• the accidents experienced in the past
and the quantitative repetition
possibilities of these accidents.
• human factor and reliability analysis
BEKRA MEVZUATLARI
• Bakım ve onarım işlerinde güvenilirlik
verisi.
• Güvenilirlik merkezli gerçekleştirilecek
bakım ve risk temelli kontrol
yöntemleri.
• Büyük kaza senaryolarının kök neden ve
sonuç analizi.
• Geçmişte yaşanan kazalar ve bu
kazaların nicel tekrarlanma olasılıkları.
• İnsan hataları ve güvenilirlik analizi

BEKRA REGULATIONS
• ‘Possible highest measure level’
according to by-law BEKRA;
• According to the article 10 of the by-
law BEKRA Directive, Possible highest
measure level is not defined directly
but it is stated that the operator shall
reduce the consequance frequency of
each major accident to the level of
1x10-4 per year or under that level,
consequances frequencies of the of
the scenarios which are related to the
hazardous installations determined by
in accordance with the quantitative
risk assessment.
BEKRA MEVZUATLARI
• BEKRA Yönetmeliğine göre ‘Mümkün
Olan En Yüksek Önlem Seviyesi’;
• BEKRA Yönetmeliğinin 10’ncu
maddesinde Mümkün Olan En Yüksek
Önlem Seviyesi için doğrudan bir
tanımlama yapılmamış ancak;
işletmecinin kantitatif risk
değerlendirmesine göre belirlediği
tehlikeli ekipmanlar için senaryo edilen
her bir büyük kazanın her türlü
sonucunun meydana gelme frekansını
1x10-4/yıl seviyesine veya bu seviyeden
daha küçük bir seviyeye indirmek
zorunda olduğu belirtilmiştir.

Güvenlik Yönetim Sistemi Unsurlarının Karşılaştırılması
(The comparision of the elements of Safety Systems)
No.:
OSHA 29 CFR 1910
Proses Emniyeti Yönetim Sistemi Unsurları
(The elements of Process Safety Management System)
Seveso/COMAH/BEKRA
Güvenlik Yönetim Sistemi Unsurları
(The Elements of Safety Management System)
1. Çalışanların Katılımı (Employee Participation) Organizasyon ve Personel (Organisation and
Personnel)
2. Proses Emniyeti Bilgisi (Process Safety Information) Büyük kazaların belirlenmesi ve değerlendirilmesi
(Identification and Evaluation of Major Hazards)
3. Proses Tehlike Analizi (Process Hazard Analysis) İşletim Kontrolü (Operational Control)
4. İşletme Prosedürleri (Operating Procedures) Değişimin Yönetimi (Management of Change)
5. Eğitim (Training) Acil Durumalar İçin Planlanması (Planning for
Emergencies)
6. Yükleniciler (Contractors) Performansın İzlenesi (Monitoring Performance)
7. Ön Çalışma Emniyet Gözden Geçirmesi (Pre-start up Safety
Review)
Denetleme ve İnceleme (Audit and Review)
8. Mekanik Bütünlük (Mechanical Integrity)
9. Çalışma İzni (Work Permit)
10. Değişimin Yönetimi (Management of Change)
11. Kaza/Olay araştırması (Incident Investigation)
12. Acil Durum Planlaması ve Müdahalesi (Emergency Planning and
Response)
13. Uygunluk Denetimi (Compliance Audits)
14. Ticari Sırlar (Trade Secrets)

BEKRA Mevzuatlarında Kantitatif Risk Analizi
(Quantitative Risk Assessments of BEKRA Regulations)
BEKRA Yön. madde 8/2: Kantitatif risk
değerlendirmesinde, dikkate alınacak
hususlar;
1. Tehlikeli kimyasalların sınıflandırılması, bu
kimyasalların miktarları ve karşılıklı
etkileşimleri.
2. Kimyasal maruziyetin insan ve/veya çevre
açısından değerlendirilmesi.
Bu hususların belirlenmesi ve
değerlendirilmesi için gerekli bilgi; güvenlik
raporu tebliği Ek 2, Birinci Bölüm Madde
1.5 ‘Kuruluşta Bulunan Tehlikeli Maddeler
Hakkında Bilgi’ ile ilişkilidir.
By-law BEKRA Article 8/2: Considerations
at Quantitative risk assessment;
1. Classification of dangerous substances,
amounts and mutual interactions of these
chemicals
2. Evaluation of chemical exposure in terms
of man and/or environment
• The necessary information to define and
asses these aspects is related with the
Notice for Safety Report, Appendix 2, First
Chapter, Article 1.5 ‘The Hazardous
Substances at the Establishment’.

hususlar;
3. Güvenilirlik merkezli gerçekleştirilecek
bakım ve risk temelli kontrol yöntemleri.
Bu hususların belirlenmesi ve
değerlendirilmesi için gerekli bilgi; ulusal
ve uluslararası standartlar ile çeşitli
kaynaklarda mevcut olup bu kısım ayrıca
güvenlik yönetim sisteminin bir unsuru
olan işletim kontrolü altında ele
alınmalıdır. Bu husus ayrıca güvenlik
raporu tebliği Ek 2, İkinci Bölüm Madde
2.2.3.3. ‘Bakım Politikası ve Uygulanması’
ile ilişkilidir.
3. Maintenance and risk based control
methods to be realized as security based
• The necessary information to define and
asses these aspects are established by
national, international standards (and
codes) and some other resources also this
part shall be considered under the
‘operational control’ which is a part of
safety management system. This aspect
also is related with the Notice for Safety
Report, Appendix 2, SecondChapter,
Article 2.2.3.3 ‘Maintenance Policy and
application’.

hususlar;
3. Güvenilirlik merkezli gerçekleştirilecek
bakım ve risk temelli kontrol yöntemleri.
Güvenlik raporu tebliği Ek 2, Üçüncü
Bölüm Madde 3.2. ‘Güvenlik Tedbirleri’
kısmında ‘Büyük kaza senaryolarının
meydana gelme frekanslarının
hesaplanmasında, periyodik test ve
kontroller, bakım, … gibi güvenlik tedbirleri
doğrudan kullanılamaz’ hükmü yer
almaktadır.
3. Maintenance and risk based control
methods to be realized as security based .
• It is stated that ‘To evaluate the
frequencies of the major accident
scenarios, the information such as the
periodic tests and controls,
maintenance…. Shall not be used’’ at
Notice for Safety Report, Appendix 2,
Third Chapter, Article 3.2 ‘Safety
measures’

Güvenlik Raporu Tebliği Ek 2, Üçüncü
Bölüm Madde 3.2. ‘Güvenlik Tedbirleri’
. Güvenlik tedbirleri; denetlenebilirlik,
yedeklilik, fiziksel ayrıklılık,
bağımsızlık, farklılık ve güvenilirlik
prensipleri dikkate alınarak belirtilir.
Notice for Safety Report, Appendix 2,
Third Chapter, Article 3.2 ‘Safety
measures’
Safety measures are defined with
considering redundancy, diversity,
separation and segregation
prenciples.

Riske Dayalı Denetim Kavramı
1990’ lardan itibaren Petrol rafinasyon işlemlerinin gerçekleştirildiği
rafineler başta olmak üzere toksik, yanıcı ve patlayıcı özellikler
gösteren tehlikeli kimyasalların işlendiği, depolandığı kimya
proseslerinin ağırlıklı yürütüldüğü tesislerde içinde tehlikeli kimyasal
barındıran basınçlı ekipmanların riske dayalı denetimi kavramı öne
çıkmıştır.
Amoco, Amoco, ARCO, Ashland, BP, Chevron, CITGO, Conoco, Dow
Chemical, DNO Heather, DSM Chemicals, Exxon, Fina, Koch,
Marathon, Mobil, Petro-Canada, Phillips, Saudi Aramco, Shell, Sun,
Texaco ve UNOCAL şirketlerinin sponsorluğu ile birlikte 1993 yılında
Amerikan Petrol Enstitüsü (API) riske dayalı denetim (RBI)
metodolojisini ortaya koyan Temel Kaynak Dökümanından sonra
2000 yılında riske dayalı denetim standardını (API 581) çıkarmıştır

Riske Dayalı Denetim Mevzuat Gerekçesi
BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN ÖNLENMESİ VE ETKİLERİNİN
AZALTILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
Kantitatif risk değerlendirmesi
MADDE 8 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki alt ve üst seviyeli kuruluşlarda
büyük endüstriyel kaza tehlikelerinin belirlenmesi ve bu tehlikelerden
kaynaklanacak risklerin değerlendirilmesi amacıyla kantitatif metotlarla risk
değerlendirmesi yapılır.
(2) Kantitatif risk değerlendirmesinde, büyük kazaya yol açabilecek
tehlikeler ve aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınır:
…
g) Güvenilirlik merkezli gerçekleştirilecek bakım ve risk temelli
kontrol yöntemleri.
…..

BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARLA İLGİLİ HAZIRLANACAK GÜVENLİK
RAPORU TEBLİĞİ
‘Büyük Kaza Önleme Politikası (BKÖP)’ başlıklı 2.1 maddesinin altında;
…..
c)Kuruluşun aşağıdaki hususları içeren bir yönetim sistemini kurmak ve
sürekliliğini sağlamak için taahhüdünü;
…
3) Bakım, onarım ve geçici durdurmaları da kapsayan düzenlemeler ve
prosedürler, ….
…..

RAPORU TEBLİĞİ
İşletme Prosedürleri’ başlıklı 2.2.3.1 maddesi altında;
…..f) Fabrikanın, ekipmanların ve tesislerin denetimi, test edilmesi ve
bakımı (Fabrikanın, ekipmanların ve tesislerin işletilmesine son verilmesi de
dahil),…

RAPORU TEBLİĞİ
‘Bakım Politikası ve Uygulanması’ başlıklı 2.2.3.3 maddesi altında;
‘İşletmede büyük kazaları önlemek ve sonuçlarını sınırlandırmak
amacıyla uygun bir bakım sisteminin hazırlandığı gösterilir. Hata raporlama
sistemleri, personel ve ekipmanın mevcudiyeti ve yerleştirilmesi ile
ekipmanlara yönelik düzenli bakım faaliyetlerinin önceliğe göre sıralanması
ve zamanlanması gibi hususlar dikkate alınarak bakım faaliyetlerinin
organizasyonu tanımlanır.
İşletmede uygulanan bakım faaliyetleri için oluşturulan prosedürlere
ilişkin bilgiler (Ör: Bakım stratejisi (önleyici/düzeltici bakım), hedefleri,
bakımdan sorumlu personel, bakım sıklığı, bakım kayıtlarının nasıl
tutulduğu, vb.) belirtilir.
Bakım faaliyetlerinde esas alınan ve mevzuata aykırı olmayan
metotlardan (Ör: Ulusal ve uluslararası standartlar, imalatçıdan sağlanan
bakım kriterleri ve işletme içi kabul edilen güvenlik kriterler, vb.)
gerekçeleri ile birlikte bahsedilir.’

Ref: http://www.hse.gov.uk/risk/theory/alarpglance.htm
Riske Dayalı Kontrol Nedir?
En kısa tarifle : Tahmin Analizleridir!
Neden kullanılmaktadır: Maliyet/fayda etkin iş güvenliği!
Dünya:,
ALARP (as low as reasonably practicable)
SFAIRP (so far as is reasonably practicable)
Türkiye:
Mümkün olan en yüksek önlem seviyesi

Riske Dayalı Kontrol Mevzuat Gerekçesi
İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI
YÖNETMELİĞİ
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanunu kapsamına giren tüm işyerlerini kapsar.
İş ekipmanının kontrolü
MADDE 7
…
3) Hangi tür iş ekipmanın kontrole tabi tutulacağı, bu kontrollerin hangi
sıklıkla ve hangi şartlar altında yapılacağı ile kontrol sonucu düzenlenecek
belgelerle ilgili usul ve esaslar EK-III’te belirtilmiştir.

YÖNETMELİĞİ
EK-III
BAKIM, ONARIM VE PERİYODİK KONTROLLER İLE İLGİLİ HUSUSLAR
1. Genel hususlar
1.1. İş ekipmanlarının bakım, onarım ve periyodik kontrolleri, ilgili ulusal
ve uluslararası standartlarda belirlenen aralıklarda ve kriterlerde,
imalatçı verileri ile fen ve tekniğin gereklilikleri dikkate alınarak yapılır.

YÖNETMELİĞİ
EK-III - BAKIM, ONARIM VE PERİYODİK KONTROLLER İLE İLGİLİ HUSUSLAR
2.1.4. Madde 2.1.1.’de belirtilen kriterler saklı kalmak kaydı ile bir kısım
basınçlı kap ve tesisatın periyodik kontrol süreleri ile kontrol kriterleri Tablo:
1’de belirtilmiştir.

YÖNETMELİĞİ
EK-III - BAKIM, ONARIM VE PERİYODİK KONTROLLER İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Tablo-1: Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrol süreleri ile kontrol kriterleri (Ek başlık:RG-
23/7/2016-29779) (2)

Tank Inspection, Repair, Alteration, and Reconstruction
API STANDARD 653 FIFTH EDITION, NOVEMBER 2014
6.4.2.1.2 As an alternative to establishing the initial interval in
accordance with Section 6.4.2.1 and Table 6.1, the
initial internal inspection date and reassessment can be established using
Risk Based Inspection (RBI) assessment per 6.4.2.2.2.

Riske Dayalı Denetim Bugün
Varlık Yönetim Sisteminin Bir Parçası
Varlık
Yönetim
Sistemi
TS ISO
55000
TS ISO
55002
TS ISO
55001
Varlık yönetimi - Genel bakış,
prensipler ve terminoloji
Varlık
yönetimi -
Yönetim
sistemleri -
Şartlar Varlık yönetimi - Yönetim sistemleri -
ISO 55001’in uygulanması için kılavuz

Varlık Yönetim Sistemi
Varlıklar TS ISO 55000 Madde 2.3: Varlık bir kuruluş açısından potansiyel veya fiili
yarara sahip bir unsur, eşya veya oluşumdur.
Değer kuruluşlara ve
paydaşlara göre
değişir; maddi veya
maddi olmayan
nitelik taşıyabilir,
mali nitelikte olabilir
ve olmayabilir.
Eduardo Calixto (Gas and Oil Reliability Engineering Modeling and Analysis, 2016 Elsevier
2nd Edition): Varlık olarak ekipman ve bileşen gibi fiziksel varlıkları ele almaktadır.

RBI: Riske Dayalı Denetim - Uygulanabilir Ekipmanlar
Isı değiştiriciler
Basınçlı kaplar Atmosferik tanklar
Borular
Kompresörler
Basınç tahliye vanaları

Kazalara Neden Olan Başlatıcı Kaynaklar
Deprem
YıldırımTaşkın
Korozyon

Yangınla Sonuçlanan Kazalara Örnekler
Yangın
Havuz Yangını : Sıvı halde yanıcı bir maddenin
oluşturduğu havuz birikintisinin yanmasıdır
Ateş topu: Hava yakıt karışımı halinde bir bulutun atmosferik yanması
ile oluşan enerjinin radyant olarak açığa çıktığı yangın çeşidi
Tehlikeli Kimyasallar:
• Methanol (PF)
• Styrene (PF)
• H2 (FB)
• ….

Riske Dayalı Denetim Standartları
• API 580/581
580: Risk Based Inspection
581: Risk Based Inspection Methodology
• ASME PCC-3 - 2007 Inspection Planning Using Risk-
Based Methods
• EN 16991 Risk based inspection framework (RBIF)

Temel Kavramlar
İlk kez Amerikan Petrol Enstitüsü (API) tarafından API 581 standardı ile
tanımlandığı şekilde;
API 581; Riske Dayalı Denetim Metodolojisi:
Proseslerde çeşitli korozyon mekanizmaları sonucu içinde akışkan barındıran
çeşitli basınçlı ekipmanlarda meydana gelen bütünlük kaybını temel alarak;
a. Delinme, kırılma gibi Bütünlük kaybına neden olan hata olasılıklarının
belirlenerek hesaplanması (Hata Olasılıkları Analizi),
b. Bütünlük kaybı sonucu ortaya çıkan yangın, patlama, toksik yayılım gibi
olayların sonuçlarının belirlenerek hesaplanması (Sonuç Analizi),
c. Hesaplanan Hata Olasılıkları ile Sonuç Alanlarının bileşimi olan Risklerin
Değerlendirilmesi ile denetim aralıklarının ve yöntemlerinin belirlenmesi
şeklinde özetlenebilir.

Riske Neden Olan Hata Kaynakları
API RP 580: RBI kapsamında risklere
neden olarak değerlendirilen hata
kaynakları aşağıda verilmiştir:
• İç Korozyon: Çukurcuk korozyonu,
yerel korozyon
• Dış Korozyon: İzolasyon tabakası
altında meydana gelen korozyon
dahil
• Çevresel Kırılma Etkisi:Sülfat Stres,
Hidrojen Çatlağı..
API RP 580: RBI kapsamında
değerlendirilmeyen hata kaynakları:
• Karbürizasyon
• Sürünme drenci…
Çukurcuk korozyonu
Dış korozyon

Hata Tipleri
Çatlaklar
Yarılma Hüseyin Baran AKINBİNGÖL

Riske Dayalı Denetim Planlama Süreci
Riske dayalı denetim planlama süreci (ASME PCC-3 2007)

Riske Dayalı Denetimin Gereği
Riske dayalı denetimde hata olasılığı/zaman grafiği
Riske dayalı denetim proaktiftir (önleyici), herhangi bir riskin oluşum süreci gözetilmeden yapılan
denetim ise anlık denetim sonucuna karşın karar vermeyi gerektirir; belirsizlik içerir.

Riskin Hesaplanmasında
Metodolojinin Özeti

Hata Olasılıkları Analizi
Hata Olasılıkları Analizi (Probability of Failure - POF) hesaplamalarında
iki ayrı metodoloji bulunmaktadır.
a. Jenerik Hata Olasılıkları Metodu (Generic Failure Frequency – gff):
Standardın kapsamındaki basınçlı bir ekipmanda meydana gelen hataların
belirlenmesinde kullanılır.
b. Weillbul Dağılım Metodu (Weillbul distribution): Sadece Isı Değiştiriciler ve
basınç tahliye vanaları için kullanılabilir.

Jenerik Hata Olasılıkları Metodu
Zamana Bağlı Hata Olasılığı:
Ekipmana özgü hatanın Jenerik değeri:
Yönetim Sistemi Faktörü:
Hasar Faktörü:

EKİPMANA ÖZGÜ HATANIN JENERİK DEĞERİ
Belirli bir ekipmanla ilgili olarak yeterince hata verisi olduğunda gözlemlenen gerçek
değerler üzerinden doğru olasılık hesaplamaları yapılabilir.
Hatta ekipmanda bir hata olmasa da ekipman servis ömründe yeterince süre
geçirmediğinden hesaplanan zaman diliminde hata vermemiş olabileceğinden gerçek hata
olasılığı değeri her zaman 0’ dan büyük olacaktır .
Sıfırdan farklı bir hata olasılığı verisi elde edebilmek için geniş bir veri kümesi içinde
benzer ekipmanlar üzerinde incelemeler yaparak veriler elde edilmelidir, bu veriler
üzerinde değerlendirme yapılacak ekipman için jenerik veriler haline gelir. Bu sayede
kabul edilebilir makul Hata Olasılığı Değerlerine ulaşılabilir.
*: Yeni metodoloji için bu değerler farklı kaynaklardan alınarak kullanılabilir;
API kendi tablolarını kullanmakta ancak OREDA gibi veri kaynaklarında bu
hata değerleri için yeni değerler önerilmektedir ! Hüseyin Baran AKINBİNGÖL

Rafinasyon ve petrokimya endüstrisinde kullanılan basınçlı ekipmanlar için
ekipmanlarda korozyona bağlı olarak meydana gelebilecek hasarlardan
kaynaklanan çeşitli bütünlük kayıpları tipleri tanımlanmıştır.
Bütünlük Kaybı Tipleri:
1.Küçük Boyutlu (çaplı) delik, D çap (mm)= 0 – 6,4
2.Orta Boyutlu (çaplı) delik, D çap (mm) > 6,4 – 51
3.Büyük Boyutlu (çaplı) delik, D çap (mm) > 51 – 152
4.Kırılma,D çap (mm) > 152 – 406 (****Tablo 4.4M)

Standart, belirli tasarım standartlarına uygun ekipman üreticileri ve
kullanıcılardan aldıkları verileri kullanarak;
• standardın kapsamında olan her bir ekipmana özgü,
• tanımlanan delik tipleri (hatalar/bütünlük kaybı) meydana gelme
frekanslarını tanımlamıştır.
• Bu frekansların birimi hata/yıl olarak verilmiştir.
Tanımlanan bu değerler, jenerik değerler olarak kabul edilerek
değiştirilmeden kullanılmaktadır. *

Gff için önerilen değerler tablolarda verilmiştir.
Gff değerleri logaritmik normal dağılım varsayımı üzerinden (hatası %3 ve % 10
arasında değişen ) hesaplanmıştır.

Ekipman Tipi Küçük Delik Orta Delik Büyük Delik Kırılma Toplam
Compressor C 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 0 3,00E-05
Compressor R 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Heat Exchanger 1 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Heat Exchanger 2 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Pipe 1 2,80E-05 0 0 2,60E-06 3,06E-05
Pipe 2 2,80E-05 0 0 2,60E-06 3,06E-05
Pipe 4 8,00E-06 2,00E-05 0 2,60E-06 3,06E-05
Pipe 6 8,00E-06 2,00E-05 0 2,60E-06 3,06E-05
Pipe 8 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Pipe 10 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Pipe 12 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Pipe 16 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Pipe egt 16 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Pump S 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Pump R 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Tank 650 TankBottom 7,20E-04 0 0 2,00E-06 7,20E-04
Tank650 Tank Course 1-10 7,00E-05 2,50E-05 5,00E-06 1,00E-07 1,00E-04
Vessel/FinFan Kodrum 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Vessel/FinFan Finfan 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Vessel/FinFan Filter 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Vessel/FinFan Drum 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Vessel/FinFan Reactor 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05
Vessel/FinFan Coltop, Colmid,
Colbtm 8,00E-06 2,00E-05 2,00E-06 6,00E-07 3,06E-05

Faktörler
Hasar Faktörü
Aktif hasar mekanizmalarına dayalı jenerik
hata hızlarının hesaplanmasında hasar
mekanizmasına neden olan ortam koşullarına
olan hassasiyet nedeniyle ‘hasar faktörü’
şeklinde bir düzeltme faktörü kullanılması
gerekmektedir. Hasar faktörü spesifik
ekipmanlar üzerine ya da hasar
mekanizmalarına özgü değişir.
Hasar faktörü içinde aynı zamanda daha
önceki denetimlerden elde edilen denetim
etkinliği seviyeleri de yer almaktadır.*
Yönetim Sistemi Faktörü
Yönetim Sistemi Faktörü, tesiste kurulan
yönetim sisteminin tesisin mekanik
bütünlüğü üzerindeki etkisini düzeltmek
için kullanılır. Yönetim sistemi faktörü
tüm ekipmanlar üzerine eşit olarak etki
edecek şekilde belirlenmiştir.
Not: Düzeltme faktörleri (Hasar ve Yönetim Sistemi) değeri her zaman pozitif olup
1’den büyük olduğunda Hata Olasılığı sonucunu arttırırken küçük olduğunda azaltır.
*: Yeni metodoloji için bu değerler değiştirilebilir, hesaplamalarda hasar faktörü
değerinin hesaplama sonucu önemli ölçüde değiştirdiği görülmüştür! Hüseyin Baran AKINBİNGÖL

HASAR FAKTÖRÜ
Hasar faktörü;
-Ekipmanda yapılacak denetimde denetim seviyesi ve optimizasyonun
belirlemek ve belirlenen değeri değerlendirmek için kullanılır.
-Tam olarak servis için değerlendirme kriteri vermez (Fitness-For-Service
assessment)
- Temel fonksiyonu servis süresi boyunda meydana gelebilecek hasar toplamını
ve denetim faaliyetinin etkinliğini istatiksel olarak verebilmektir.
-Hesaplanmasına ilişkin yöntemlerden daha önce bahsedilmiş olmakla birlikte (
uzman görüşü vb.) faktörle gerçek Hata olasılığı değerleri ile güvenirlik analizine
ulaşmak amaçlanmamıştır.

HASAR FAKTÖRÜ GRUPLARI
A) İncelme Hasar Faktörü Grubu:
İç kaplama varsa;
İç kaplama yoksa;

HASAR FAKTÖRÜ GRUPLARI
B) Stres Korozyonu Hasar Faktörü Grubu:
C) DIŞ Korozyonu Hasar Faktörü Grubu:
D) Gevrek Kırılma Hasar Faktörü Grubu:

* TOPLAM HASAR FAKTÖRÜ ( Dış ve İç Korozyon Lokal Olduğunda; aynı
yerde olamayacağından)
* TOPLAM HASAR FAKTÖRÜ ( Dış ve İç Korozyon Genel Olduğunda; aynı
yerde olabileceğinden)

Hasar Mekanizmaları / Hasar Faktörleri
Hasar Mekanizmaları Df Kısaltmaları
İncelme (Thinning): DF for general and localized thinning Df thin
Kaplama (Component Lining) (internal liner): DF of internal inorganic, organic and
strip linings for all component types
D f elin
Stres Korozyonu Kırılması: Kostik Kırılma Faktörü (SCC DAMAGE FACTOR –
CAUSTIC CRACKING)
Df caustic
Stres Korozyonu Kırılması: Amin Kırılma Faktörü (SCC DAMAGE FACTOR –
AMINE CRACKING)
Df amine
Stres Korozyonu Kırılması: Sülfat Stress Kırılma Faktörü (SCC DAMAGE FACTOR
– SULFIDE STRESS CRACKING)
Df SCC
Stres Korozyonu Kırılması: HIC/SOHIC-H2S (SCC DAMAGE FACTOR –
HIC/SOHIC-H2S)
Df HIC/SOHIC-H2S
SCC DAMAGE FACTOR – ALKALINE CARBONATE STRESS CORROSION
CRACKING
Df ACSCC

POLYTHIONIC ACID CRACKING IN AUSTENITIC STAINLESS STEEL AND NONFERROUS ALLOY
COMPONENTS
Df PTA
SCC DAMAGE FACTOR – POLYTHIONIC ACID STRESS CORROSION CRACKING Df PASCC
SCC DAMAGE FACTOR – CHLORIDE STRESS CORROSION CRACKING Df CLSCC
SCC DAMAGE FACTOR – HYDROGEN STRESS CRACKING-HF Df HSC-HF
SCC DAMAGE FACTOR – HIC/SOHIC-HF Df HIC/SOHIC-HF
EXTERNAL CORROSION DAMAGE FACTOR – FERRITIC COMPONENT Df extcor
CORROSION UNDER INSULATION DAMAGE FACTOR – FERRITIC COMPONENT Df CUIF
CORROSION UNDER INSULATION (CUI) FOR AUSTENITIC STAINLESS STEEL COMPONENTS
SUBJECT TO EXTERNAL CHLORIDE STRESS CORROSION CRACKING Df CUI CLSCC

EXTERNAL CHLORIDE STRESS CORROSION CRACKING DAMAGE FACTOR –
AUSTENITIC COMPONENT (un-insulated)
Df ext-CLSCC
HIGH TEMPERAURE HYDROGEN ATTACK DAMAGE FACTOR Df htha
BRITTLE FRACTURE DAMAGE FACTOR Df brit
LOW ALLOY STEEL EMBRITTLEMENT DAMAGE FACTOR (low alloy steel
embrittlement of Cr-Mo low alloy components)
Df tempe
885OF EMBRITTLEMENT DAMAGE FACTOR Df 855F
SIGMA PHASE EMBRITTLEMENT DAMAGE FACTOR Df sigma
PIPING MECHANICAL FATIGUE DAMAGE FACTOR Df mfat
CORROSION UNDER INSULATION (CUI) FOR AUSTENITIC STAINLESS STEEL
COMPONENTS SUBJECT TO EXTERNAL CHLORIDE STRESS CORROSION
CRACKING
Df CUI CLSCC

Denetim Etkinliği
- Hasar faktörü denetim etkinliğinin bir
fonksiyonudur.
- Hasar mekanizmalarına bağlı olarak
denetim tiplerinin farklılaşması etkinlik
değerlerini değiştirmekte ve bu halde hasar
faktörü değişmektedir.

- Denetim etkinliği kategorileri ve açıklamaları: İncelme (Genel İncelme) –
Tablo 2.C.8.1
Yeni metodoloji
için bu değerler
farklı
kaynaklardan
alınarak
kullanılabilir!

Yönetim Sistemi Faktörü
• İşletmenin proses güvenliği yönetim sisteminin etkinliği tesisin mekanik
bütünlüğü seviyesinin düzeyini ifade eden bir ölçüt olarak alınabilir.
• Yönetim sistemi faktöründe metodoloji, ekipmanların hata olasılıklarına
etkileyen kontrol sorularının sorulması ve puanlamasına dayalıdır.
• Kontrol sorularının sorulması ve puanlaması; yönetim, işletme, denetim,
bakım, mühendislik, eğitim ve iş güvenliği uzmanlarına sorular sorularak
yapılır.
• Bu yöntem ayrıca Amerikan (PSM: Proses Management System
Standartlarına) uygundur (kullanılmaktadır); uzun yıllardır proses
ekipmanlarının bütünlüğünün sürdürülebilmesi ve kimyasal maddelerden
kaynaklı tehlikeli yayılımların önlemesi konularında denenmekte ve
kullanılmaktadır (United States in 1992 with the issue of OSHA 29 CFR
1910.119 )

Yönetim Sistemi Faktörünün Hesaplanması
Yönetim sisteminin çeşitli kısımlarının sorularla değerlendirmelerinin
yönetim sistemi faktörüne çevrilmesinde ölçüt, ortalama bir tesisin tüm
puanının toplamının yönetim sisteminin puanının % 50si kadarı olduğudur.

Başlık Sorular Puanlar
Liderlik ve Yönetim 6 70
Proses güvenliği bilgisi 10 80
Proses tehlike analizi 9 100
Değişimin Yönetimi * 6 80
İşletme Prosedürleri * 7 80
Güvenli İş Tecrübeleri 7 85
Eğitim 8 100
Mekanik Bütünlük 20 120
Ön Başlatma Güvenlik Gözden Geçirmesi 5 60
Acil durumlar * 6 65
Kaza araştırması * 9 75
Alt işverenler ve hizmet verenler 5 45
Denetimler * 4 40
Toplam 101 1.000
*: Bu sorular aynı zamanda BEKRA için güvenlik yönetim sisteminin konularındandır
! Hüseyin Baran AKINBİNGÖL

Sorular Mümkün
Puan
Gerçek
Puan
1
Genel ya da yerel seviyede organizasyonun proses güvenliği yönetimi üzerine emniyet ve
bütünlük kaybı konularını da içeren bir yönetim prosedürü var mı? 10
2
Genel yönetim prosedürü:
a. El kitaplarını içeriyor mu? 2
b. İlgili yerlere gönderildi mi? 2
c. Yönergeleri içeriyor mu? 2
d. Önemli eğitim programlarına atıfta bulunuyor mu? 2
e. Başka şekilde kullanılıyor mu ? (açıklayın) 2
3
Her bir yöneticinin iş tanımında proses güvenliği ve sağlık konularındaki sorumlulukları açıkca
tanımlanmış mı?
10
4
Proses güvenliği ve sağlığı alanlarında tüm yönetim personeli için yıllık hedefler belirlenmiş ve
performans değerleri değerlendirilmiş mi?
15
5
Tüm yönetim kadrosunun her bir üyesi son üç yıl içinde proses güvenliği konusunda herhangi bir
resmi eğitime ya da kurum dışında bir konferansa, seminere katılmış mı? % x 10
6
Saha güvenliği ile ilgili bir kurul ya da benzeri bir yapılanma var mı? 5
a. Kurulun yapısı organizasyonun diyagonal kesitini temsil ediyor mu? 5
b. Kurul düzenli olarak toplanıyor ve uygulamalar hakkında uygun önerileri dokümante ediyor
mu?
5
Toplam Puan
70Hüseyin Baran AKINBİNGÖL

Hasar Mekanizmalarına örnekler:
1. Yüksek Sıcalıklık H2S/H2 Korozyonuna Bağlı İncelme
(Thinning) Hasar Mekanizması İşlesin
2. Stres Korozyonu Kırılması (SCC) HIC/SOHIC/H2S (hidrojen
çatlağı ve stress kaynaklı hidrojen çatlağı: hydrogen-induced
cracking and stress-oriented hydrogen induced cracking in
hydrogen sulfide services) Kırılma Hasar Mekanizması İşlesin

• Yüksek Sıcaklık H2S/H2 Korozyonu nedeniyle İncelme Hasar
Mekanizmasında H2S korozyon hızının hesaplanması için akış şeması

• Yüksek Sıcaklık H2S/H2 Korozyonu nedeniyle İncelme Hasar Mekanizmasında H2S korozyon hızının
hesaplanmasında İşletme Sıcaklığına karşın akışkandaki H2S Mol yüzdesine bağlı korozyon hızı
verileri (yıllık)

• Stres Korozyonu Kırılması (SCC) HIC/SOHIC/H2S (hidrojen çatlağı ve stress kaynaklı hidrojen çatlağı:
hydrogen-induced cracking and stress-oriented hydrogen induced cracking in hydrogen sulfide
services) Kırılma Hasar Mekanizması akış şeması

Sonuç Analizi
İki ayrı metodolojiyle hesaplanabilir;
a. Seviye 1 Analiz: Belirlenen kimyasal grupları için genel bir
analizdir, çeşitli varsayımlara ve belirlenmiş katsayılara dayalı
olarak hesaplama yapılmasına olanak sağlar.
b. Seviye 2 Analiz: Seviye 1 Analize göre daha detaylı ve
kimyasala özgü analizdir; kimyasal gruplamasına
dayanmamaktadır.

Sonuç Analizi
Sonuç Kategorileri:
a)Yanıcı ve Patlayıcı Sonuçlar: Hata ağaçlarını kullanarak havuz
yangını, flaş yangını, buhar bulutu patlamaları gibi sonuçların
olasılıkları belirlenirken bu sonuçların şiddet değerleri
bilgisayar modelleri ile belirlenir.
Sonuç alanları; termal ya radyasyon ya da patlamayla birlikte
ortaya çıkan personel yaralanma/kayıpları ya da ekipman
hasarları olarak elde edilir.
Mali kayıplar ise yayılımdan etkilenen alana dayalı olarak
hesaplanır.

Sonuç Analizi
b)Toksik Sonuçlar: Bir buhar bulutun altındaki alanda aşırı toksik
konsantrasyona maruz kalan insanlar için maruziyet alanının
bilgisayar modelleri kullanarak hesaplanır.
Akışkanın hem toksik hem de yanıcı özelliğe sahip olması
durumunda; yayılan akışkanın tutuşması halinde toksik
maddeler yangında tüketileceğinden toksik etki ihmal edilir.
Mali kayıplar yayılımdan etkilenen alanın büyüklüğüne bağlı
olarak hesaplanır.

Sonuç Analizi
c) Yanıcı olmayan/Toksik olmayan akışkankarın yayılımlarının
sonuçları:
Bu özelliklerine rağmen ciddi sonuçlara neden olabileceği
düşünülerek hesaplama yapılır.
Kimyasal saçılmalardan kaynaklanan sonuçlar ile yüksek sıcaklıkta
buhar personelde çeşitli ciddi yaralanmalara neden olabilir.
Fiziksel patlamalar ve Kaynayan Sıvı Genleşen Buhar Yangınları
(BLEVE) da ciddi personel yaralanmalarına ve ekipman hasarlarına
neden olabilir.

Sonuç Analizi
d) Mali sonuçlar:
- İş durması ve çevresel sonuçları da kapsar.
- İş durması sonuçları yanıcı olan ya da olmayan sonuç alanlarına
dayalı olarak hesaplanır.
- Çevresel sonuçlar doğrudan yayılım olan maddenin kütlesi ile
yayılım hızına dayalı olarak hesaplanır.

Sonuç Analizi
Seviye 1 Sonuç analizi
- Tanımlanmış temsili akışkanlar listesi kullanılarak
gerçekleştirilebilir.
- Metodoloji ile çizelgeler ve grafikler kullanarak özel bir
yazılım modellemesi ya da teknik kullanma ihtiyacı olmadan
salınım sonuçlarını hesaplayabilmek mümkün olmaktadır.
- Dağılım modelleme yazılımları ile bu referans akışkanlar için
sonuç analizleri gerçekleştirilmiş ve sonuçlar çizelgelere
eklenmiştir.

Sonuç Analizi
Seviye 1 sonuç analizi için aşağıdaki varsayımlar yapılmıştır:
1
Salınım olan akışkanın sıvı ya da gaz faz halinde salınması, depolama
yapılan faza ve atmosfere salınım ile gerçekleşebilecek faz değişimine
bağlıdır.
Genelde, kaynayan sıvının soğuma etkisi, yağmura yakalanma, sıvı jeti
tutulumu ya da iki fazlı salınım gibi durumlar değerlendirmeye
alınmamıştır.
2
Karışımların da dahil olduğu temsili akışkanların akışkan değerleri
ortalama değerlere (MW*, NBP*, yoğunluk, spesifik ısı, AIT* gibi)
dayanmaktadır.
3
Temsili akışkanların her biri için diğer salınım olayları (VCE*, havuz
yangını, jet yangını gibi) gibi tutuşturma olasılıkları da sıcaklık, akışkanın
AIT ve salınım tiplerinin bir fonksiyonu olarak önceden belirlenmiştir.
*Kısaltmalar: AIT: Kendiliğinden tutuşma sıcaklığı ( C ), MW: Molekül ağırlığı (kg/kmol),
NBP: Normal Şartlarda Kaynama Noktası ( C ), VCE: Buhar Bulutu PatlamasıHüseyin Baran AKINBİNGÖL

Sonuç Analizi
Seviye 1 sonuç analizi için aşağıdaki varsayımlar yapılmıştır:
4 BLEVE nin * etkileri değerlendirmeye alınmamıştır.
5
Bir tankın içinde basınç altında depolanan Yanıcı olmayan hava ya da
nitrojen gibi bir akışkanın, tankın kırılması ile ortaya çıkabilecek basınçlı
ancak yanıcı olmayan patlamalar sonucu oluşabilecek salınımlar
değerlendirmeye alınmamıştır.
6
Metorolojik durumlar varsayımlanarak ve dağılım hesaplamalarında
kullanılarak sonuç analizlerindeki çizelgelere işlenmiştir.
7
Sonuç alanları bir yanma reaksiyonunda ortaya çıkan toksik yayılımları
değerlendirme almamıştır (e.g. burning chlorinated hydrocarbons
producing phosgene; hydrochloric acid producing chlorine gas; amines
producing hydrogen cyanide; sulfur producing sulfur dioxide).
*Kısaltmalar: BLEVE: Kaynayan sıvı buhar patlaması

Sonuç Analizi
Seviye 2 sonuç analizi Seviye 1 analizi gerçekleştirmek için temel aldığı
varsayımların geçersiz olduğu durumlarda yapılır.
Daha derin hesaplamaları gerektiği ya da istendiği örnekler aşağıda verilmiştir:
1
Spesifik akışkanın geniş bir kaynama noktasının olması durumunda ya da
referans akışkanlardan herhangi birinin toksik sonuçlarına uygunluk
göstermemesi durumu da dahil olmak üzere spesifik akışkanın belirlenen
referans akışkanlar listesinde uygun bir şekilde temsil edilmediği
durumlarda,
2
Buhar fazı yayılımları için ideal gaz varsayımının geçerli olmadığı
depolanan akışkanın kendi kritik noktasına yakın olması durumunda,
3
Yağmura tutulma ve jet tutulması gibi iki fazlı yayılımların etkilerinin
değerlendirmeye dahil edilmesi ihtiyacının doğması durumunda,
4
BLEVE* etkilerinin değerlendirmeye alınması gerektiği durumlarda,

Sonuç Analizi
Seviye 2 sonuç analizi Seviye 1 analizi gerçekleştirmek için temel aldığı
varsayımların geçersiz olduğu durumlarda yapılır.
Daha derin hesaplamaları gerektiği ya da istendiği örnekler aşağıda verilmiştir:
5
Bir tankın içinde basınç altında depolanan Yanıcı olmayan hava ya da
nitrojen gibi bir akışkanın, tankın kırılması ile ortaya çıkabilecek basınçlı
ancak yanıcı olmayan patlamalar sonucu oluşabilecek yayılımların
değerlendirmeye alınması gerektiği durumlarda,
6
Dağılım hesaplamalarında kullanılan Metorolojik durumlar için yapılan
varsayımların saha verileri ile uyumlu olmaması durumunda,
7
Seviye 1 sonuç analizi gibi Seviye 2 sonuç analizi için de sonuç alanları bir
yanma reaksiyonunda ortaya çıkan toksik yayılımları değerlendirme
almamıştır (e.g. burning chlorinated hydrocarbons producing phosgene;
hydrochloric acid producing chlorine gas; amines producing hydrogen
cyanide; sulfur producing sulfur dioxide).

Sonuç Analizi
Sonuç Analizi Hesaplama Adımları
Adım Açıklama
1 Salınım fazı dahil, salınım olan akışkanın ve özellikleri belirlenir.
2
Risk hesaplamasında geçen muhtemel sonuç aralığını belirlemek için yayılımın gerçekleştiği
delik büyüklüğü seçilir.
3 Teorik salınım hızı hesaplanır.
4 Salınım olabilecek toplam akışkan miktarı belirlenir.
5
Dağılım ve sonuç modellemesinde kullanılacak metod seçimini yapabilmek için sürekli ya da
ani olmak üzere salınım tipi belirlenir.
6 Salınım büyüklüğünün değerinin belirlenmesi için algılama ve izolasyon sistemleri belirlenir.
7 Sonuç analizi için salınım hızının ve kütlesinin belirlenir.
8 Yanıcı/patlayıcı sonuçlar hesaplanır.
9 Toksik sonuçlar hesaplanır.
10 Yanıcı ya da toksik olmayan sonuçlar hesaplanır.
11
Sonuç alanlarındaki ağırlıklı ekipman hasarına ve kişisel yaralanmalara ilişkin son olasılıklar
hesaplanır.
12 Finansal sonuç hesaplanır. Hüseyin Baran AKINBİNGÖL

Sonuç Analizi
Ekipmanlara göre sonuç analizi hesaplamaları tipleri

Risk Analizi
API 581 Metodolojisinde risk analizi için;
-Riske dayalı denetim için hedef belirleme,
-Hesaplanan risk, sonuç alanı ve hasar faktörü için risk matrislerini kullanma,
gibi risk analizi yöntemleri vardır.
- Bu çalışmada Risk hedefi belirleme yöntemi kullanılmıştır ancak diğer
yöntemler de rahatlıkla hesaplanabilir. Buna göre;
- Riske Dayalı Denetim için bir tarih varsayımı yapılır.
- Katlanılabilir sonuç alanı için bir hedef değer belirlenir.
- Seçilen riske dayalı denetim tarihinde önceden belirlenen katlanabilir
sonuç değeri aşılıyorsa hangi tarihin katlanılabilir sonuç alanına ulaştırdığı
belirlenene kadar tarih seçimi yapılmaya devam edilir.
- Bu seçimde ise; hasar faktörü önemli bir çarpan olduğundan, hasar
faktörünü etkileyen en önemli parametre olan denetim tipi
değiştirilmesinin sonuçlar üzerindeki etkisi de değerlendirilebilir.

Risk Analizi Sonuçlarına Bağlı Denetim
Planlaması ve Örnek Hesaplama
Katlanılabilir Sonuç Alanı: 3,5 m2
En son denetim tarihi: 4/4/2013
a) Daha önce yapılan denetim dikkate alınmadığında yazılım tarafından ilk
kurulum tarihi esas alınır : 1/1/1982
İlk hesaplamada seçilen Riske dayalı denetim tarihi: 1/5/2018 ve bu tarihte elde
edilen sonuç alanı: 35,51 m2
b) Daha önce yapılan denetim dikkate alındığında son denetim tarihi esas alınır.
İlk hesaplamada seçilen Riske dayalı denetim tarihi: 1/5/2018 ve bu tarihte elde
edilen sonuç alanı: 4,073 m2
Hasar faktörü hesaplamalarına dönüş yapıp en son denetimde denetim etkinliği
değerlerini değiştiremiyorsak (ki bu mümkün değil ancak sonraki denetimlerde
mümkün olabilir; buradan sonraki denetimleri planlayabiliriz) riske dayalı denetim
tarihini değiştirme yoluna gidersek ve yeni tarih olarak 10/5/2017 alırsak sonuç
alanı 3,37 m2 olmaktadır

Mevcut Yazılımlar Hakkında Bilgiler
Yazılımı Yapan Firmanın Adı Yazılımın Adı
1. Reliability Engineering Software, Education and Consulting Services
http://www.reliasoft.com/profile.htm
Reliasoft RBI
2 TWI Software, Development and Training
http://www.twisoftware.com/about-us/
Riskwise
Pipewise
3 DNV GL: Det Norske Veritas Germanischer Lloyd
https://www.dnvgl.com/about/in-brief/our-history.html
Synergi Plant
4 Antea
http://www.anteash.com/en/
PALLAIO RBI
5 Bureau Veritas
http://www.bureauveritas.com/home/about-us
Rb.eye
6 Amethyste
http://amethyste.fr/WordPress/home-en/
orKsoft
7 Lloyd’s Register
http://www.lr.org/en/
RBMI
8 The Equity Engineering Group
https://www.equityeng.com/about-us/employee-bios/
API RBI
9 Continental Marine Energy
http://www.cm-energy.com.my/about-us
RiskPLANT

Dinlediğiniz için teşekkür ederim.
Hüseyin Baran AKINBİNGÖL Proses Mühendisliği Çözümleri ile
Fabrikalarda Modernizasyon
Zirvesi ve Sergisi
4,5,6 Ekim 2017
Proses Emniyeti / Process Safety
Yasal Çerçeve / Legal Framework
Standartlar ve Uygulamalar / Standards and Practices

Zirve: Proses Emniyeti Baran Akinbingol

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (19)

Similar to Zirve: Proses Emniyeti Baran Akinbingol

Similar to Zirve: Proses Emniyeti Baran Akinbingol (20)

Zirve: Proses Emniyeti Baran Akinbingol