Хүүхдийг сургах, хүмүүжүүлэх нь цогц ажил

1. Бат-Очир овогтой
Мөнх-Эрдэнэ
Боловсрол судлалын магистр,
БТА, Зөвлөх зэрэгтэй
Математикийн багш
“Хүүхдийг сургах,
хүмүүжүүлэх нь
цогц ажил”

2. Бүтээлч сэтгэлгээ
мэдээлэл хүлээн авахаас
эхлээд шийдвэр гаргах
хүртэлх сэтгэхүйн цогц үйл
явц агаад, нээлттэй нийгэмд
амьдарч буй хүн бүхний
зайлшгүй эзэмшвэл зохих
хамгийн чухал чадварын нэг
юм
Сурагчдадаа бүтээлч
сэтгэлгээ суулгаж, аливаа
асуудалд ямар ч нөхцөлд
гарах гарцаа олдог
болгоход нэлээд цогц
байдлаар хандах ёстой
Сурагчдад гагцхүү бүтээлч
сэтгэлгээ төлөвшүүлэх
замаар тэдэнд амьдралын
туршид нь, алхам тутамд нь
байнга шаардагдаж буй
чадваруудыг эзэмшүүлэх
боломжтой.

3.  ЭЭЛЖИТ ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР:№1 ТҮВШИНГ
ТОГТООХ
 Хичээлийн зорилго:Өмнө ангид судалсан агуулгаар
сурагчдын мэдлэг ,чадварын гүйцэтгэлийг бодиттой үнэлэх
,шалгалтын дараа сэргээн санах бодлогууд дээр ажиллах
 Хугацаа:20 мин
 Хувилбар даалгаврын тоо:2 хувилбараар , даалгавартай
 Даалгаврын агуулга:
 Координатын хавтгай дээр цэг тэмдэглэх,дүрс зурах
 Координатын хавтгай дээрх цэгийн координатыг олж бичих
 Үсэгт илэрхийлэл буюу томьёо зохиох чадвар

4. Даалгаврын
түвшин
Мэдлэг эзэмшилтийн түвшин
Даалгавр
ын тоо
Эзлэх
хувь
Сэргээн
санах
түвшин
Танил
нөхцөлд
хэрэглэх
Шинэ
нөхцөлд
хэрэглэх
Бүтээлч
түвшин
Мэдэх, ойлгох 1 - - 1 20%
Хэрэглэх - 2 4 2 40%
Анализ,синтез 3 5 2 40%
Үнэлгээ
Даалгаврын
тоо
1 1 2 1
5 100%
Эзлэх хувь 20% 20% 40% 20%
Даалгаврын бүтэц:
БЛУМ таксономын аргачлалаар:

5. А хувилбар Б хувилбар
1. A(-5;3) , B(-1;-5) бол AB шулууныг
байгуул.
1. Илэрхийллийг хялбарчил.
(8a-1)(-6)+(-2)(a-7)=
3.ABCD квадратын A(-2;-1,5) , B(-2;2)
хоёр орой өгчээ.
a).ABCD квадратыг зур.
б).C ба D оройн координатыг бич.
4.Дорж тус бүр нь x төгрөгний үнэтэй ном
10 ширхэгийг авчээ.Нийт үнийг y гэж
тэмдэглэвэл y олох томьёо бич.
5.Тэгш өнцөгт координатын систем дээр
өгөгдсөн цэгүүдийг тэмдэглэж ,
бичигдсэн дарааллын дагуу хэрчмээр
холбож дүрсийг зур.
(1;7),(0;10),(-1;11),(-2;10),(0;7),(-2;5),
(-7;3),(-8;0),(-9;1),(-9;0),(-7;-2),(-2;-2),
(-3,-1),(-4;-1),(-1;3),(0;-2),(1;-
2),(0,0),(0;3),
(1;4),(2;4),(3;5),(2;6),(1;9),(0;10),нүд (1;6)
1. C(2;1) , D(1;-3) бол CD шулууныг байгуул.
1. Илэрхийллийг хялбарчил.
(-2)(4a+9)-3(5a-1)=
1. ABCD квадратын A(-1;1) ,
B(1;3) хоёр орой өгчээ.
a).ABCD квадратыг зур.
б).C ба D оройн координатыг бич.
4.Автомашин 15 цагиййн турш а
V хурдтай явсан.Нийт замыг s гэж
тэмдэглэвэл s олох томьёо бич.
5.Тэгш өнцөгт координатын систем дээр
өгөгдсөн цэгүүдийг тэмдэглэж ,
бичигдсэн дарааллын дагуу хэрчмээр
холбож дүрсийг зур.
(3;3),(0;3),(-3;2),(-5;2),(-7;4),(-8;3),(-
7;1), (-8;-1),(-7;-2),(-5;0),(-1;-2),(0;-
4),(2;-4), (3;-2), (5;-
2),(7;0),(5;2),(3;3),(2;4),(-3;4), (-
4;2),нүд (5;0)
Шалгалтын материал:

6. Бодлогын дугаар Оноо Үнэлэх аргачлал Өгөх оноо
1-р 4 Координатын хавтгай дээр 2 цэгээ
тэмдэглэсэн бол
3
Шулуунаа холбож зурсан бол
1
2-р 4 Хаалтаа зөв задалсан бол
2
Төсөөтэй гишүүдийг эмхэтгэсэн бол
2
3-р 4 А ба В цэгээ координатын хавтгай дээр
зөв тэмдэглэж байгаа бол
2
Квадратаа зөв зураад С ба Д цэгийн
координат зөв олсон бол
2
4-р 2 Томьёогоо зохиосон бол
1
Зөв бичсэн бол
1
5-р 6 Цэг бүрийг зөв тэмдэглэсэн бол
0,5 (нийт
4 оноо)
Дүрсээ зөв бүтээсэн бол
2
Бүгд 20 Дүгнэх журам: 18≤ 𝑨 ≤ 𝟐𝟎 ; 𝟏𝟔 ≤ 𝑩 < 18 ; 14 ≤ 𝐶 <
16 ;
Үнэлгээний даалгаврын хэмжээс,үнэлэх аргачлал

7. дд Сурагчдын нэрс 1 2 3 4 5 Авах
ёстой
оноо
Авсан
оноо
хувь дүн
1 Амарсанаа 4 4 4 2 6 20 20 100 A
2 Азжаргал 0 4 1 0 0 20 5 25 F
3 Ариунсанаа 4 4 0 2 6 20 16 80 B
4 Батхишиг 4 3 4 2 6 20 19 95 A
5 Билгүүн 4 4 0 2 6 20 16 80 B
6 Билгүүнжин 4 4 3 2 5 20 18 90 A
7 Бодьгэрэл 4 4 0 1 6 20 15 75 C
8 Гал-Эрдэнэ 4 4 0 0 5 20 13 65 D
9 Даваадорж 4 4 4 2 6 20 20 100 A
10 Доржнамжим 4 4 4 2 5 20 19 95 A
11 Есүйдэй 4 4 0 2 6 20 16 80 B
12 Жаргалсайхан 4 4 4 2 6 20 20 100 A
13 Лхагвасүрэн 4 4 4 2 6 20 20 100 A
14 Маралгоо 4 4 0 2 6 20 16 80 B
15 Мөнх-Учрал 4 4 4 2 6 20 20 100 A
16 Намуун 4 4 0 2 6 20 16 80 B
17 Оюундалай 4 4 4 2 6 20 20 100 A
18 Оюун-Эрдэнэ 4 3 2 2 6 20 17 85 B
19 Оргил 4 4 2 2 6 20 18 90 A
20 Өлзийбат 4 4 4 2 5 20 19 95 A
21 Рэнцэнжүгдэр 4 4 0 2 6 20 16 80 B
22 Саруул 4 4 0 2 5 20 15 75 C
Шалгалт авсан сурагчдын анализ

8. 23 Сувд 4 4 0 2 6 20 16 80 B
24 Сумъяа 4 4 0 2 6 20 16 80 B
25 Сумъяажаргал 4 3 4 2 6 20 19 95 A
26 Төрмөнх 3 4 3 2 6 20 18 90 A
27 Төгөлдөр 4 4 1 2 6 20 17 85 B
28 Тэргэлсаран 4 4 4 2 6 20 20 100 A
29 Туул 4 4 4 2 5 20 19 95 A
30 Үйтүмэн 4 4 4 2 6 20 20 100 A
31 Хангал 4 4 4 2 5 20 19 95 A
32 Хас-Эрдэнэ 4 4 4 2 6 20 20 100 A
33 Хонгорзул 4 4 4 2 5 20 19 95 A
34 Хулан 4 3 4 2 6 20 19 95 A
35 Хүслэн 4 4 3 0 6 20 17 85 B
36 Цэрэнноров 4 4 4 2 5 20 19 95 A
37 Чинхүсэл 4 4 4 2 6 20 20 100 A
38 Эрхэс 4 4 4 2 6 20 20 100 A
39 Энхсайхан 4 4 4 2 6 20 20 100 A
40 Энхсаруул 4 4 4 2 6 20 20 100 A
Зөв бодсон 38 36 22 36 30
А 25
В 11
С 2
D 1
F 1
Амжилт 97.5%
Чанар 90%

9.  Шалгалтын анализын диаграмм :
0
5
10
15
20
25
30
35
40
шулуун
байгуулах
илэрхийлэл
хялбарчилах
квадрат
байгуулж цэг
олох
томьёо зохиох дүрс байгуулах
38 36
22
36
30

10.  Дүгнэлт:
 1-р даалгаврыг харахад алдаа гаргасан 2 хүүхдийн нэг
Төрмөнх санамсаргүй нэг цэгийнхээ ,нэг координатын
тэмдгийг буруу харсан байв.
 2-р даалгавар: алдаа гаргасан хүүхдүүд төсөөтэй гишүүд
эмхэтгэхдээ алдаа гаргасан.
 3-р даалгавар: Энд 18 хүүхэд алдаа хийсэн бөгөөд ихэнх
сурагчид квадрат байгуулахдаа урт , өргөний хэмжээ
авахдаа алдаа хийсэн.
 4-р даалгавар: энд 4 хүүхэд алдаа гаргасан бөгөөд замын
томьёо мэдэхгүй байсан.
 5-р даалгавар:энд 10 хүүхэд алдаа гаргасан бөгөөд бүгд
2 цэгийн координат буруу харж тэмдэглэснээс болсон
байв.
 Ангийн 40 сурагчаас А-25, В-11, С-2, Д-1, F-1
шалгагдсан бөгөөд амжилт-97,5 % ; чанар -90% байв.
Гэхдээ сурагч Азжаргал нь энэ намар манай ангид
шилжиж ирсэн бөгөөд стандартын шаардлага анхнаасаа
хангаагүй сурагч байсан. Эцэг,эхэд нь хэлж гадуур нэмэлт
давтлага авах талаар зөвөлгөө өгсөн.
 Эндээс дүгнэхэд функцийн тухай хичээл ороход өмнөх
ангийн стандарт мэдлэг бүрэн боломжтой.

11.  Сургалтын оновчтой аргууд
хэрэглэх
 Амжилт нь шаргуу ажиллагааны
үр дүн мөн
 Эцэг эх, багш, сурагчдын хамтын
ажиллагаа чухал
 Сурагчдын авьяасыг тэтгэн
хөгжүүлэх
 Багш шавийн барилдлагаа үеэс
үед дамждаг.

12.  “Нэгтийн систем”
хичээл бүрийн эхэнд
өмнө үзсэн сэдвүүдтэй
холбоотой, эгзэгтэй,
арай дэвшилттэй,
амттай нэг бодлогыг
сурагчдад дэвшүүлдэг.
сурагчдын гярхай чанар,
өмнөх мэдлэг, төсөөлөл,
сэтгэх чадвар зэргийг
сорьсноор бага
хэмжээний нээлт болж
өгдөг.
сурагчид өмнөх мэдлэгээ
өөрөө шалган
баталгаажуулж, шинэ
мэдлэг хүлээн авах оч
гэрэл асан өдөөгдөх
болно.
Тэрхүү суурь дээр нь
тулгуурлан шинэ мэдлэг
олговол тэр нь итгэл
үнэмшил болж өгдөг.

13. ЦАХИЛГААН
ХЭРЭГСЭЛ
1 ЦАГТ ХЭРЭГЛЭХ
ЦАХИЛГААН
(кВт)
ЦАХИЛГААН
ХЭРЭГСЭЛ
1 ЦАГТ
ХЭРЭГЛЭХ
ЦАХИЛГААН
(кВт)
Угаалгын
машин
Ус буцалгагч
Цахилгаан
зуух
хөргөгч
Үсний сэнс Тоос сорогч
Индүү чийдэн
Телевизор компьютер
2
1
5
1
3
4
3
10
2
1
3
1
5
4
4
1
10
2
1
10
1
100
7

14.  1-р баг
 2-р баг
 3-р баг

15.  4-р баг
 5-р баг

16. багууд 7 хоног (кВт) 1 сар (кВт)
28 хоног
Нийт үнэ
(1кВт=74 төг)
1-р
баг
У.м
Ү.с
2-р
баг
Хөр
Чий
3-р
баг
Тоос
Ком
2
3
2
1
3 
2
1
4
3
3
2

64
2
3
 444746 
24
2
1
 148742 
35
4
1
140  140435  1036074140 
5
21
10
1
42  8,16
5
84
4
5
21
 2,1243748,16 
4,0
5
2
10
12
3
1
 6,144,0  4,118746,1 
20
49
100
7
35  8,9
5
49
4
20
49
 2,725748,9 

17. 4-р баг
Тел
Ус
5-р баг
Пл
Ин
нийт
14
3
1
42  56414  41447456 
8,0
5
4
5
4
1  2,3
5
16
4
5
4
 8,236742,3 
4,22
5
112
5
16
7  6,8944,22  4,6630746,89 
8,4
5
24
10
12
4 
2,1948,4  8,1420742,19 
8,25470

19.  Плитка:
 Электро:
 1 сард =
 жилд =
4,22
5
112
5
16
7  6,8944,22  4,6630746,89 
1427  56414  41447456 
4,2486
8,29836124,2486 

20. ҮР ДҮН
олон хувилбараар бодлогыг
шийдэх нь ухааныг нь тэлж,
цаашид өөр өөр арга байгаа
болов уу? гэсэн сэдлийг
төрүүлдэг.
сурах сонирхол бий болох
нь баттай мэдлэг олохын
үндэс болдог. Амжилтанд
хүрэх итгэл ,боломжыг
олгосноор хүүхдийн
мөрөөдөл биелэх болно.
хичээлд идэвхтэй
оролцсоноороо төрөлх хэл
дээрээ чөлөөтэй сэтгэж,
түүнийгээ чөлөөтэй
илэрхийлж, дүгнэж цэгнэн
өөрийн сэтгэх чадвараа
бусдад нээн харуулах
хэрэгцээ нь хангагдана.
Сурагчдад өнөөдрийн тавих
бодлого ямар байх бол, хэн
хэн нээлт хийх бол гэж
сонирхож, би ч гэсэн тэдний
тоонд орох юмсан гэсэн
эрмэлзэлтэй ирдэг.

21.  Амжилт нь шаргуу ажиллагааны үр дүн
мөн
5, 6-р анги төгсөөд ирсэн
бяцхан шавь нараа би шинэ
хөрсөнд тарьж буй үртэй
зүйрлэн хүлээж авдаг бөгөөд,
яаж тордож, услаж бордоно
түүнийхээ үр шимээр л гоё
цэцэг ургуулна шүү дээ.
олон олон ажлууд ялалт,
ялагдал, баяр гунигтай олон
үйл явдлууд нөлөөлнө
Дээд ангийхных нь гаргасан
сайхан амжилтууд сурагчдад их
нөлөөлдөг бөгөөд түүнийг нь
давах юмсан гэсэн нууц хүсэл
хэн бүхэнд байдаг, түүнийг нь
дэмжиж хөгжөөж өгөх нь бас нэг
арга болой.
Анхнаас нь өөрийн гараар
сургаж 6, 7 жил зааж яваандаа
сурагчид багшийн хэлэх
гэснийг харцаар нь л ойлгодог
, багш ч шавь нараа хараад л
заасан зүйлийг чинь ойлгосон
эсэх, юу тохиолдсоныг мэддэг
ба бүгд нэг зорилготой, бас
хамт олноо, нэг нэгнээ гэсэн
сэтгэлтэй болдог билээ.

23. Эцэг эх, багш, сурагчдын хамтын
ажиллагаа чухал
эцэг эхчүүд хүүхэд нь сайн сураад
ирэхээр багштай улам бүр ойр
дотноор, ямар дэмжлэг хэрэгтэй
байна, бид яаж хувь нэмрээ оруулах
вэ? гээд л өөрсдөө хүрээд ирнэ.
. Математикийн баяр тэмдэглэснээр
эцэг эхчүүд миний хүү, охин юу
сурсныг, хэр зэрэг сурсныг нүдээрээ
үзэж, хүүхдээрээ бахархах сэтгэл
төрөх бас сурагчид өөртөө итгэл
үнэмшилтэй, биеэ барьж
сандралгүйгээр чөлөөтэй сэтгэн
бодож, үзэл бодлоо олны өмнө
илэрхийлэх чадвартай болсноор эцэг
эх, сурагчид дараагийн баяраа тэсэж
ядан хүлээдэг.
“Топ”-оо шалгаруулах
зорилготой бөгөөд зарим үед
бараг ангиараа ч топ болдог
(90%-аас дээш үнэлгээ авч)
тул сурах хүсэл эрмэлзлийг
өдөөж, өмнөө зорилготой,
түүндээ хүрэхийн тулд
бүгдээрээ хөдөлмөрлөдөг
бөгөөд тэр нь 7 хоногтоо л үр
дүнгээ өгдөг тул сурагчдын
хүсэн хүлээдэг ажил болсон
юм.
Жилд 2 удаа математикийн
хичээлээр юу сурснаа
“Математикийн баяр” хэлбэрээр
сурагчид эцэг эхчүүддээ
тайлагнадаг бөгөөд энэ нь янз
бүрийн хувилбартай байна.

24. Сурагчдын авьяасыг тэтгэн хөгжүүлэх
Хичээл дээр олимпиадад
оролцогч гоц хүүхдүүд
бусдаас түрүүлэн заасан
зүйлийг сурдаг тул нэмэлт
материал онолыг зай
завсраар нь заах бөгөөд
хооронд нь уралдуулж,
сорилдож, уран гоё, хурц
оновчтой бодолтын амтыг
мэдрүүлж, бодлого бодох
асуудал шийдэх дур
сонирхлыг нь өдөөж дэвжээж
өгдөг.
Бодуулах бодлогоо сонгох,
өөрөө бодох, хэрхэн сурагчдаа
бодох санааг нь төрүүлэх вэ?
яаж ойлгуулах вэ? гэдэг
тактикаа төлөвлөх гэж чөлөөт
цагаараа, сэтгэл зүрхээрээ
хичээлийн бус цагаар ч,
амралтын өдрүүдээр ч
ажилладаг бөгөөд дүүрэг, хот,
улсын олимпиадын үеэр
морины уяач шиг л амжилтыг
нь сонсох гэж догдолж,
сонсоод хөл газар хүрэхгүй
баярлаж суудаг юм.
Багш хүнд онолын өндөр мэдлэг, хүүхдээ гэсэн чин сэтгэл
зүрх, зүтгэл байсан цагт амжилтын найдвар өөрөө төрөх
болно.

26. Багш шавийн барилдлагаа үеэс үед
дамждаг.
Шавийн эрдэм
багшаас гэдэг.
“Уулын чинээ сэтгэж,
будааны чинээ бичих” гэсэн
математикийн “тарни” бий
болгосон хүн
математик нь орчлон
ертөнцийн аварга том
зүй тогтлуудыг ганц
томьёонд багтаан
илэрхийлж чаддаг шүү
дээ.
Монгол Улсын Гавьяат Багш
Ж.Нямжавын гарын шавь
бөгөөд багштайгаа
холбоотой ажиллаж үзэл
бодол, үйл ажиллагааг нь
үргэлжлүүлж яваа

27. o 1994-2003, 2007,2010, 2011,2013 онд
төгсгөсөн сурагчид нь их дээд сургуулийн
Элсэлтийн ерөнхий шалгалтад улсын
хэмжээнд I байр эзэлсэн ба 2007 онд
төгсөгч Ц.Энхмандах 800 оноо(90%), 2011
оны төгсөгч У.Ариунбуян 800 оноо (100%) -
ийн гүйцэтгэлтэйгээр улсын хэмжээнд 1-р
байрт шалгарсан амжилтыг үзүүлсэн билээ.
o ЭЕШ хэмжээст онооны дундаж 2007 онд
709,2010 онд 710 ,2011 онд 715,2013 онд
712 байсан.

28. 0
100
200
300
400
500
600
700
800
2007 он 2010 он 2011он 2013 он
Series 1
Series 2
Series 3

31. УЛС:
Т.Билэгбаатар хүрэл(1996 он)
М.Ариунбат хүрэл (1997он)
Т.Пүрэвдорж мөнгө (1998он)
М.Ганболд хүрэл (1998он)
Ж.Азжаргал мөнгө (2000он)
Б.Батмөнх хүрэл(2009 он)
Б.Цээлмаа мөнгө (2010он)
Б.Батболд хүрэл(2012 он)
Г.Амарсанаа мөнгө (2013он)
М.Мөнх-Учрал хүрэл(2013он)
Г.Амарсанаа мөнгө (2014он)
А.Оюун-Эрдэнэ мөнгө (2014он)
Г.Оргил хүрэл (2014он)
Г. Амарсанаа АЛТ (2014он ) –П.Энхболдын нэрэмжит
улсын XIII уралдаан.

32. Чингис хаан онгоцны
буудал дээрIMC олон улсын олимпиад

33.  Дүүрэг,аймаг,хотын олимпиадаас шавь нар
маань 300 гаруй медаль хүртсэн .
 Ур чадварын уралдаанд 1995-2002 он
хүртэл аймгийн мэргэжлийн аварга,2011
онд нийслэлийн дэд аварга,2013 онд
нийслэлийн аварга болсон.
 2014 онд БМДИ ,ЭКО TV зохиогдсон
“Ирээдүйг бүтээгч-4” нэвтрүүлэгт оролцов.
 2011 онд анхны багш солилцооны
хөтөлбөрөөр Солонгос улсын Чунчон хотын
Буны ахлах сургууль дээр ажиллаж
туршлага солилцов.

35. НИСЭХ ҮЕДЭЭ

36. ИНЧОНЫ ОНГОЦНЫ БУУДАЛ ДЭЭР

37. ОЛИМПИАДЫН НЭЭЛТИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА

38. ХОТООР АЯЛСАН НЬ

39. ДЭЛХИЙН АЛДАРТНУУДЫН
ГАРЫН ХЭЭ

40. ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ХОТ

41. МОНГОЛЫН БАГ ШАГНАЛ АВЧ БАЙГАА НЬ