1. 6.Sınıf Üniteler
85
Öğrenme Alanı : Canlılar ve Hayat
1 .Ünite : Canlılarda Üreme , Büyüme ve Gelişme
Önerilen Süre : 24 ders saati
A. Genel Bakış
Öğrenciler, 4 ve 5. sınıflarda kendi vücutları, bitkiler ve hayvanlarla ilgili genel bilgiler
edinmişti. Bu ünitede, daha önce işlenen bu konular ayrıntılı bir bakış açısı ile ele alınarak tüm
canlıların temel yapı birimi hücreden hareketle insanda, hayvanlarda ve bitkilerde üreme,
büyüme ve gelişme konuları günlük yaşamdan örneklerle verilecektir. Ayrıca büyüme ve
gelişme dönemlerinden ergenlik döneminde fiziksel ve ruhsal değişimlerin bireysel sağlıkla
ilişkisinin kurulması sağlanacaktır. Çiçeksiz bitkilerde üreme, büyüme ve gelişme gözlemleme
zorluğu ve döl almaşının bu sınıftaki öğrenciler için seviye üstü olması sebebiyle
verilmemiştir. Tüm bu konuların anlamlı öğrenilmesi amacı ile poster hazırlama, kontrollü
deney yapma ve tartışma gibi farklı öğretim teknikleri kullanılarak öğrenci merkezli etkinlikler
ön plana çıkarılmıştır.
Öğretim ve değerlendirme etkinlikleri bölümünde yapılandırılmış grid, tanılayıcı
dallanmış ağaç gibi bellekteki kavramlar arasındaki ilişkileri yoklayan ve tohumun çimlenmesi
gibi öğrencilerin süreç becerilerini ortaya koyan performans değerlendirme etkinliği alternatif
ölçme değerlendirme tekniklerinin kullanımı açısından önemlidir.
Ünitede verilen öğrenme, öğretim ve değerlendirme etkinlikleri öneri niteliğindedir.
Öğretmenler fizikî şartları da dikkate alarak tüm öğrencilerin etkin katılımını sağlayacak uygun
bir öğrenme ortamı hazırlamalıdır. Tüm canlıların ortak özelliği olan hücrenin yapısının
incelenmesi aşamasında mikroskop kullanımının şartlar uygunsa, her öğrenci tarafından
yapılması önemlidir. “Tohum Çimlenmesi” ve “Bitkim Neden Büyüdü” etkinlikleri uzun süreli
bir gözlem gerektirdiği için, bu etkinliklere ünitenin girişinde başlanması ve öğretmenin
rehberliği gerekmektedir.
B. Ünitenin Amacı
Öğrencilerin bu ünitede, hücrenin yapısı ve görevlerini, hücre-doku-organ ve sistem
organizasyonundan hareketle; insanda, hayvanlarda ve bitkilerde üreme, büyüme ve gelişmeyi
kavraması beklenmektedir.
C. Ünitenin Odağı
Bu ünitede hücre, üreme, büyüme ve gelişme kavramları etrafında veri toplama,
kaydetme, yorumlama, grafik çizme ve bağımlı-bağımsız değişkenleri belirleyerek kontrollü
deney yapma becerilerinin geliştirilmesine odaklanılmıştır. Tarımda kimyasal gübre ve hormon
kullanımının canlılar üzerindeki etkilerinin anlaşılması, organik tarımın insan sağlığına
katkılarının araştırılması “Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre” ilişkisi açısından önemlidir.
2. 6.Sınıf Üniteler
86
Ç. Önerilen Konu Başlıkları
• Hücre
• Đnsanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme
• Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme
• Çiçekli Bir Bitkide Üreme, Büyüme ve Gelişme
3. 6.Sınıf Üniteler
87
D. Ünitenin Kavram Haritası
**BU KAVRAM HARĐTASI SADECE ÖĞRETME Đ BĐLGĐLE DĐRMEK VE Ü ĐTE ĐÇĐ DEKĐ KAVRAMLARI BĐR BÜTÜ HALĐ DE GÖSTERMEK
AMACIYLA VERĐLMĐŞTĐR. BU KAVRAMLAR KULLA ILARAK FARKLI KAVRAM HARĐTALARI DA OLUŞTURULABĐLĐR.
4. 6.Sınıf Üniteler
88
E. Ünite Kazanımları ve Etkinlikler
ÖĞRE ME ALA I : CANLILAR VE HAYAT 1. Ü ĐTE : CANLILARDA ÜREME , BÜYÜME VE GELĐŞME
Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALAR
CALILARDAÜREME,BÜYÜMEVEGELĐŞME
1. Hücre ile ilgili olarak öğrenciler;
1.1. Bir hayvan hücresi ve bitki
hücresini mikroskopta
gözlemleyerek çizer (BSB-
1,2,3).
1.2. Hücrenin temel kısımlarını
levha, model üzerinde
göstererek görevlerini açıklar.
1.3. Gözlemleri sonucunda bitki
ve hayvan hücresi arasındaki
benzerlik ve farklılıkları
listeler (BSB-1,2,5,6).
1.4. Hücrenin bir organizmanın
sahip olduğu canlılık
özelliklerini gösterdiğini
vurgular.
1.5. Farklı tipte hücrelere örnekler
verir.
1.6. Benzer yapı ve özellikteki
hücrelerin aynı görevi
yapmak üzere bir araya
gelmesiyle dokuların
oluştuğunu belirtir.
1.7. Hücre-doku-organ-sistem-
organizma ilişkisini açıklar.
↸ Bütünden Hücreye
Sınıfa bir kuru soğan getirilir. Öğrenciler kuru soğanı bütün olarak gözlemler ve çizer.
Soğanı dört parçaya bölerek tekrar defterlerine çizerler. Etli yapraklarını ayırarak bir zar
çıkarıp büyüteçle inceleyerek gördüklerini çizerler. Daha sonra öğretmen “Sizce daha
küçük parçalar var mı? Ne görmeyi umuyorsunuz?” gibi sorular sorar. Öğrenciler
düşündükleri görüntüyü çizerler. Sonra çıkardıkları soğan zarını üç parçaya ayırıp, her
birini ayrı lam üzerine koyarlar. Damlalık yardımıyla 1. lama bir damla su, 2. lama 1
damla siyah mürekkep, 3. lama 1 damla yeşil gıda boyası veya metilen mavisi
damlatarak üzerlerini lamel ile kapatır ve hazırladıkları preparatı mikroskopta incelerler.
Öğrenciler gözlem sonuçlarını bir tablo üzerine kaydeder ve gördüğü şekilleri çizerler.
Eklenen Madde Gözlenen Hücre Bölümleri
Su
Siyah Mürekkep
Yeşil Gıda Boyası
Bu etkinliğin sonununda öğretmen “Sizce tüm canlıların yapısı gördüğünüz şekilde
midir?” sorusunu sorarak bir tartışma başlatır (1.1; 1.7) (BSB-1, 2, 3).
↸ Hücreleri Đnceleyelim
Öğretmen, bir öğrencinin yanağının iç kısmından kürdan yardımıyla sıyırarak aldığı
örneği lam üzerine koyup bir damla su damlatarak üzerine lamel kapatır. Öğrenciler
hazırlanan preparatı mikroskopta gözlemler. Öğretmen daha net gözlemlenebilmesi için
lamelin kenarından 1 damla metilen mavisi damlatır ve öğrenciler preparatı tekrar
gözlemler, gördüğü şekilleri çizerler.
Akvaryum bitkisi (Elodea), telgraf çiçeği, sardunya, cam güzeli, begonya, kabak, domates
gibi bitkilerin yaprak ya da gövdelerinden alınan enine kesitten preparat hazırlanır.
Öğrenciler hazırlanan preparatı mikroskopta gözlemler ve gördüğü şekilleri çizerler. Bu
şekil ile daha önce yaptıkları etkinlikteki yanak hücreleri şekli arasındaki benzerlik ve
farklılıkları not ederler (1.3) (BSB-1, 2 ,5, 6) .
↸ Hücre Modeli Yapalım
Öğretmen öğrencileri gruplara ayırır. Her grup kendi getirdiği ve öğretmenin vereceği
malzemelerle mikroskop gözlemlerinden yola çıkarak bir hücre modeli oluşturur.
Grupların oluşturduğu hücre modelleri karşılaştırılarak benzerlik ve farklılıkları
tartışmaya açılır (1.3), (BSB-1, 2, 5, 28, 30, 32).
[!] Mikroskobun keşfi ve tarihsel
gelişimi ile ilgili bir okuma metni
verilebilir.
1.2 Hücrenin temel kısımları için
hücre zarı, sitoplazma ve çekirdek
verilir. Hücre organellerinin yapıları
verilmeden sadece görevleri belirtilir.
Prokaryot ve ökaryot ifadeleri
kullanılmadan çekirdek içerisinde
kalıtsal özellikleri taşıyan yapıların
bulunduğu belirtilir. Bazı ilkel
hücrelerde ise çekirdek olmadığı, kalıtsal
özellikleri taşıyan yapıların sitoplazmada
dağınık olarak bulunduğu verilir.
1.2 Madde alış verişinde hücre
zarının seçici-geçirgen özelliği verilir.
Fakat hangi maddelerin kolay
hangilerinin zor geçtiğine dair
ayrıntılara, aktif / pasif taşımaya
girilmez.
1.5 Farklı hücre tipleri için bitki ve
hayvanların çeşitli doku hücreleri örnek
verilebildiği gibi bir hücreli canlılar da
verilebilir.
1.5 Farklı hücre tiplerinde (kas,sinir
vb.) hücrelerin yapı ve görevlerine
girilmez.
1.6 Doku çeşitleri yapısal ayrıntıya
girilmeden şekillerle gösterilir.
[!] Atatürkçülük ile ilgili konular (1.7-1)
[!] Hücre-doku-organ-sistem-organizma
ilişkisini açıklarken, Atatürk’ün millî
birlik ve beraberliğe verdiği önem ile
insanlar arasındaki dayanışma örneklerle
vurgulanır.
↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı
: Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme ( Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)
5. 6.Sınıf Üniteler
89
ÖĞRE ME ALA I : CANLILAR VE HAYAT 1. Ü ĐTE : CANLILARDA ÜREME , BÜYÜME VE GELĐŞME
Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALAR
CALILARDAÜREME,BÜYÜMEVEGELĐŞME
2. Đnsanda üreme, büyüme ve
gelişme ile ilgili olarak
öğrenciler;
2.1. Üremeyi sağlayan sperm ve
yumurtanın görevlerine göre
farklı yapılar kazanmış
hücreler olduğunu fark eder.
2.2. Đnsanda üremeyi sağlayan
yapı ve organları model,
levha, şema üzerinde gösterir.
2.3. Üreme organlarının neslin
devamı için üreme hücrelerini
oluşturduğunu ifade eder.
2.4. Sperm/ yumurta/ zigot/
embriyo ve bebek arasındaki
ilişkiyi yorumlar.
2.5. Embriyonun sağlıklı
gelişebilmesi için anne
adayının nelere dikkat etmesi
gerektiğini araştırır ve sunar
(BSB-32).
2.6. Büyümeye bağlı olarak
değişen yaş-boy-kütle
ilişkisini yorumlar (BSB-
28,29,30).
2.7. Gözlemleri sonucunda
insanın gelişim dönemlerini
isimlendirerek belirgin
özelliklerini listeler (BSB-
1,27).
↸ Hücreleri Karşılaştıralım
Öğrencilere sperm ve yumurta hücrelerinin resimleri gösterilir ya da filmler izletilir.
“Hücreleri Đnceleyelim” etkinliğinde gördükleri hücre şekilleriyle karşılaştırarak,
farklılıkları belirtirler (2.1), (BSB-1, 2 ,5, 6).
↸ Her Gün Değişiyorum
Öğrenciler döllenmeden sonraki gelişim safhalarında meydana gelen değişimleri çeşitli
kaynaklardan araştırırlar. Kendi topladıkları veya öğretmen tarafından getirilen embriyo
resimleri ve daha sonraki çeşitli sürelerdeki (1 hafta, üç hafta, iki ay vb. ) gelişim
basamaklarını gösteren resimler, karışık olarak verilir. Öğrencilerin inceledikten sonra
resimleri sıraya dizmeleri istenir. Daha sonra öğretmen sıralamanın doğruluğunu
kontrol eder. Kendilerini embriyonun yerine koyarak gördükleri değişimleri
dillendirmeleri istenir (2.4).
↸ e Kadar Büyürüm?
Öğretmen yardımı ile öğrenciler, iki alt sınıf, iki üst sınıf ve kendi sınıfındaki öğrencilere
ait boy-yaş-kütle ölçülerini alarak, bu ölçülerin ortalamalarını bulurlar. Buldukları bu
ortalamalarla yaş-boy, yaş-kütle grafiği çizerler. Grafikler karşılaştırılarak aralarındaki
farklılıklar tartışmaya açılır. Tartışma sonuçlarına dayanarak öğrencilerden dört yıl sonra
boy ve kütlelerinin ne kadar olabileceğini tahmin etmeleri istenir (2.6), (BSB-9, 22, 23,
27, 28, 29, 30).
↸ Genç Gazeteci
Öğrenciler aile büyüklerinden birinin fotoğraflarını kullanarak insan gelişim
dönemlerini ve bu dönemlere ait anıları içeren bir poster hazırlar. Ayrıca çeşitli
kaynaklardan topladıkları Atatürk’ün farklı gelişim dönemlerine ait resimlerini
kullanarak bir poster oluşturabilirler (2.7), (BSB-32).
2.1 Üreme hücrelerinin ayrıntılı
yapısı verilmez. Sperm için baş, orta
kısım ve kuyruk belirtilir. Yumurta için
zar, sitoplazma ve çekirdek gösterilir.
Her iki hücre büyüklük ve hareket
bakımından basitçe karşılaştırılır.
Sağlık Kültürü Eğitimi (2.2;2.3-6)
2.3 Üreme hücrelerinin
oluşumunda mayoza girilmez.
2.4 Embriyonun gelişiminde
Morula, Blastula, Gastrula vb. safhalar
anlatılmaz.
2.3, 2.4 Mitoz ve mayoz 8. sınıfta
işlenecektir.
[!] 2.4, 2.5 Aile planlaması, sık
doğumun sakıncaları ile ilgili bir okuma
metni verilebilir.
[!] 2.5. Anne adayının dikkat etmesi
gereken hususlarla ilgili olarak zararlı
alışkanlıklar (sigara ve alkol),
radyasyon, ilâç kullanımı ve dengeli
beslenme verilir.
2.5 kazanımı, Türkçe dersi “Okuma”
, “Konuşma” ve “Yazma” temel dil
becerisi ile ilişkilendirilir.
2.7 Đnsanda gelişim dönemleri;
bebeklik, çocukluk, ergenlik, yetişkinlik
ve yaşlılık olarak verilir.
2.6 kazanımı; Matematik dersi
“Araştırmalar Đçin Soru Oluşturma ve
Veri Toplama” alt öğrenme alanı
kazanım 1 ve “Tablo ve Grafikler” alt
öğrenme alanı kazanım 1 ile
ilişkilendirilir.
Sağlık Kültürü Eğitimi (2.6-2; 2.7-1)
Grafiği Yorumlayalım
↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı
: Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)
6. 6.Sınıf Üniteler
90
ÖĞRE ME ALA I : CANLILAR VE HAYAT 1. Ü ĐTE: CANLILARDA ÜREME , BÜYÜME VE GELĐŞME
Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALAR
CALILARDAÜREME,BÜYÜMEVEGELĐŞME
3. Ergenlik ile ilgili olarak
öğrenciler;
3.1. Çocukluktan ergenliğe
geçişte meydana gelen
bedensel ve ruhsal
değişimleri sıralar.
3.2. Ruhsal ve bedensel
değişimlerini
ailesi/akranları/ kişisel
gelişim uzmanları ile
paylaşır ( TD-3).
3.3. Ergenlik döneminin insan
yaşamının doğal bir dönemi
olduğunun farkına varır.
3.4. Ergenliği sağlıklı
geçirebilmek için yapılması
gerekenleri fark eder.
3.5. Büyüme, gelişme ve
ergenliğin araştırıldığı,
tartışıldığı ve paylaşıldığı
toplumsal organizasyonların
önemini fark ederek bu
organizasyonlara katılmaya
gönüllü olur ( TD-5).
↸ Misafirimiz Var
Öğrenciler büyüme, gelişme ve ergenlikle ilgili sorunlarını isimlerini belirtmeden
kâğıtlara yazarlar. Bu sorular sınıfa davet edilen doktor, psikolojik danışma ve rehberlik
uzmanı veya psikolog tarafından cevaplandırılır. Soru ve cevaplarla birlikte, ilgili diğer
görsel ve yazılı materyaller herkesin görebileceği bir panoda sergilenir (2.6; 3.1; 3.2; 3.3;
3.4).
↸ Tiyatromuza Davetlisiniz
Đstekli öğrencilerden “Ergenlik Döneminde Yaşanan Değişimler” temalı drama
etkinliğine ilişkin senaryo yazacak bir grup seçilir. Oyunda canlandırılacak karakterler;
insandaki büyüme, gelişme dönemlerinin her birini temsil edecek şekilde seçilmeli, ana
karakter ise ergenlik dönemini yaşayan bir birey olmalıdır. Bu senaryoya uygun olarak
öğretmen rehberliğinde görev dağılımları yapılır. Hazırlanan senaryo uygun şekilde
düzenlenen sınıf ortamında canlandırılır. Đzleyenlerden oyundaki karakterler hakkında
yorum yapmaları istenir (2.7; 3.1; 3.2; 3.3).
↸ Büyüyorum
Öğrenciler gruplara ayrılır. Ergenlik dönemindeki gelişimi daha iyi anlayabilmelerini
sağlamak amacıyla grupların fiziksel, bilişsel ve duygusal-sosyal gelişim
başlıklarından birini seçerek araştırma yapmaları istenir. Araştırma sonuçlarını poster
şeklinde düzenleyerek tahtaya asarlar. Gruplar her bir poster üzerinde açıklamalar
yaparak diğer grupların sorularını cevaplar. Öğretmen yapılan tartışmalardan yola
çıkarak ergenlik döneminde meydana gelen değişimlerin doğal olduğunu vurgular, bu
dönemle ilgili güçlük yaşayanların psikolojik danışma ve rehberlik servisine
başvurabileceklerini belirtir (3.2; 3.3; 3.4), (BSB-25, 27, 32) .
↸ Haydi Konuşalım
Öğretmen öğrencilere iletişim kavramının neler çağrıştırdığını sorar. Verilen
cevaplar tahtaya yazılır. Bu cevapların içinden iletişimin temel ögesi olan beceriler
(dinleme, anlama ve anladığını iletme) işaretlenerek bu kavramlar üzerinde tartışma
açılır. Daha sonra “Arkadaşlarınızla ilişkilerinizde bu becerileri ne kadar
kullanıyorsunuz?, Anne, baba ve kardeşinizle ilişkilerinizde bu becerileri ne kadar
kullanıyorsunuz?, Đnsanlar etkili iletişim becerilerini ilişkilerinde kullanmadıklarında
ne olur?” soruları sorularak alınan cevaplar doğrultusunda ergenlik döneminin sağlıklı
olarak geçirilebilmesi için yaşanan değişimleri akranlarıyla ve gerekli kişilerle
paylaşmanın önemi vurgulanır (3.2; 3.3 ;3.4).
[!] 3.1 Her öğrencinin ergenliğe
geçişte bireysel farklılıklar
gösterebileceği vurgulanmalıdır.
[!] 3.1 Ergenliğe geçişte öğrencilere
vücutlarından utanmamaları gerektiği
belirtilmelidir.
3.1 Bedensel değişimlerde âdet
döngüsü ayrıntıya girilmeden verilir
(Folikül evresi, korpus luteum evresi
vb. evreler anlatılmaz).
Rehberlik ve Psikolojik Danışma
(3.1-3; 3.2 -1, 2; 3.3- 8; 3.4 - 4 )
[!] 3.2, 3.3, 3.4 Psikolojik danışma
ve rehberlik servisi ile aileler
işbirliği yaparak öğrencilerin bu
dönemdeki sorunlarına yardımcı
olabilirler.
Sağlık Kültürü Eğitimi (3.1 –
7,8,9 ; 3.2 – 10,12,13 )
[!] 3.2, 3.3, 3.4 Ailelere ve
öğrencilere ergenlik döneminin
özellikleri ile ilgili bilgilendirici
yazılar dağıtılabilir veya velilerle
toplantılar düzenlenebilir.
Kendimi Seviyorum
↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı
: Sınırlamalar Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)
7. 6.Sınıf Üniteler
91
ÖĞRE ME ALA I : CANLILAR VE HAYAT 1. Ü ĐTE: CANLILARDA ÜREME , BÜYÜME VE GELĐŞME
Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALAR
CALILARDAÜREME,BÜYÜMEVEGELĐŞME
4. Hayvanlardaki üreme, büyüme
ve gelişme ile ilgili olarak
öğrenciler;
4.1. Hayvanların bir hayat
döngüsünün olduğunu
örneklerle açıklar (BSB-1,32).
4.2. Hayvanların farklı çoğalma
şekillerine sahip olduğunu
fark eder.
4.3. Yavru bakımı açısından
hayvan gruplarındaki
farklılıkların nedenlerini
açıklar.
4.4. Gelişim dönemlerinde
başkalaşım geçiren hayvanlara
örnek verir (BSB-32).
↸ Hayat Döngüsü
Öğrenciler gruplara ayrılır, her grup kendi istediği bir hayvanı seçer. Seçtikleri
hayvanın hayat döngüsünü çeşitli kaynaklardan araştırarak poster şeklinde hazırlar.
Hazırlanan posterler sınıf panosunda sergilenir veya gruplar hazırladıkları posterleri
birbirleriyle değiştirirler (4.1), (BSB-32) .
Gezelim, Gözlemleyelim
Öğrenciler, çevrelerindeki bir hayvan çiftliği veya hayvanat bahçesini ziyaret ederek
hayvanların büyüme, gelişme ve bakımı ile ilgili bilgi alır (4.1, 4.2, 4.3 ), (BSB-1) .
↸ Tırtıldan Kelebeğe
Karton kutu ve streç film kullanılarak tırtılların yaşayacağı bir ortam oluşturulur.
Kutunun üst kısmına tırtılların hava alabileceği şekilde delikler açılır. Kutunun yan
yüzeyi kesilerek açılır, streç film ile kaplanır. Kutunun içine tırtıl ve beslenebilmesi
için dut yaprakları konulur. Öğrenciler tırtılın gelişim basamaklarını gözlemler ve çizer.
Öğrencilerden oyun hamuru, kâğıt, toplu iğne ve suluboya kullanarak gözlemledikleri
gelişim basamaklarındaki temel değişimleri modellemeleri istenir (4.3, 4.4 ), (BSB-1, 3,
27, 28, 32).
↸ asıl Değişti?
Öğrenciler başkalaşımı yazılı ve görsel kaynaklardan araştırırlar. Eğer mevsim uygun
ise küçük su birikintisi, göl vb. ortamlardan kurbağa yumurtaları toplanarak sınıfa
getirilir. Bir akvaryum veya büyük bir kavanoza konularak gelişim basamakları
gözlemlenir, her basamakta meydana gelen değişimler çizilir (4.3, 4.4 ), (BSB-1, 3, 27,
28, 32).
4.1 Döllenme ve gelişim
evreleri ayrıntılara girilmeden
verilir. Örnek olarak yakın
çevresinden tavuk, balık, yılan, kedi
ve tavşan vb. verilir. Başkalaşım
geçiren bir hayvan örneği 4.4
kazanımında verileceğinden bu
aşamada örnek verilmemelidir.
4.2 Farklı çoğalma şekillerine
yumurtayla çoğalanlar ve yavrularını
doğuranlar örnek verilecektir.
4.4 Başkalaşım yakın çevrede
bulunan bir hayvan (kelebek,
kurbağa vb.) örneği ile açıklanır.
Kariyer Bilinci: Zoolog ve
veteriner örnek olarak verilebilir.
Çoktan Seçmeli Soru
↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı
: Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)
8. 6.Sınıf Üniteler
92
ÖĞRE ME ALA I : CANLILAR VE HAYAT 1. Ü ĐTE: CANLILARDA ÜREME , BÜYÜME VE GELĐŞME
Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALAR
CALILARDAÜREME,BÜYÜMEVEGELĐŞME
5. Çiçekli bir bitkide üreme ile
ilgili olarak öğrenciler;
5.1. Çiçeğin kısımlarını
gösterir/çizer (BSB-1,2).
5.2. Çiçeğin kısımlarını model,
levha, şema üzerinde
göstererek görevlerini açıklar.
5.3. Çiçekli bir bitkide tozlaşmayı
sağlayan etkenleri belirtir.
5.4. Çiçekli bir bitkide döllenmeyi
açıklar.
5.5. Bir çiçek modeli üzerinde
tohum ve meyvenin nerede
oluştuğunu belirtir.
5.6. Bitkilerin çok sayıda tohum
oluşturmasının sebebini
tartışır.
5.7. Tohumların yayılma yollarına
örnekler verir (BSB-25).
5.8. Birçok meyve ve tohumun
hayvanlar ve insanlar için
besin kaynağı olduğunu
örnekleriyle sunar (BSB-25 ,
32).
5.9. Bitkilerden elde edilen
ürünlerin teknolojik
gelişmelere paralel olarak
çeşitlendiğini fark eder
(FTTÇ- 5,17, 31).
↸ Đnceleyelim, Çizelim
Öğrenciler bir çiçek modeli veya sınıfa getirilen canlı bir çiçeği inceler, öğretmen
yardımı ile çiçeğin kısımlarını gösterir ve çizerler (5.1), (BSB-1, 2).
↸ Bütün Çiçekler Aynı mıdır?
Öğrenciler, öğretmenleri ile birlikte yakın çevrelerindeki park vb. alanları ziyaret
ederek çiçekleri gözlemler. Farklı çiçekleri karşılaştırır, benzerlik ve farklılıkların
sebebini tartışırlar (5.1) , (BSB-1, 2, 5).
↸ Herkesin Seyahati Farklı
Öğrenciler, çevrelerinden çeşitli tohum örnekleri toplayarak sınıfa getirirler. Getirilen
tohumlar masanın üzerine konularak incelenir. Tohumların şekil ve büyüklüğünün neden
farklı olduğu, nasıl yayılabileceği tartışılır. Her öğrenci, getirilen tohumlardan herhangi
birini seçerek nasıl yayıldığı ile ilgili küçük bir hikâye yazar (5.7).
↸ asıl Besine Dönüştü?
Öğrenciler, tohum ve meyvesi besin olarak kullanılan bitkilerden herhangi birisini
seçerler. Seçtikleri bitkinin hangi kısımlarının besin olarak kullanıldığını araştırırlar.
Daha sonra bu bitkinin besin olabilmesi için ne gibi işlemlerden geçirildiğini ve hangi
besinleri oluşturduğunu anlatan bir poster hazırlarlar (5.8), (BSB-25, 27, 32) .
↸ Poster Hazırlama
Öğrenciler iki gruba ayrılır. Birinci grup; teknolojinin, tohum ve meyvelerin işlenmesi
ve günlük hayattaki kullanım alanlarına etkisini anlatan posterler hazırlar. Đkinci grup ise
tohum ve meyvelerin işlenmesini sağlayan teknolojinin tarihsel gelişimini anlatan
posterler hazırlayarak birinci grupla birlikte sunarlar (5.8;5.9), (BSB-25, 27, 32).
↸ Gezelim, Öğrenelim
Öğrencilerin çevrelerindeki zeytinyağı, iplik-dokuma, un vb. gibi bitkisel kaynaklı
üretim yapan işletmeleri ziyaret etmeleri sağlanır. Bu işletmelerde üretim basamakları
incelenir ve ne gibi işlemler yapıldığı hakkında bilgi alınır. Mümkünse her aşamanın
fotoğrafı çekilir. Öğrencilerden gezi sonunda elde ettikleri bilgileri kullanarak bir gazete
hazırlamaları istenir (5.9), (BSB-1, 25, 27, 28, 32).
[!] 5.1 Đncelemek için bütün
kısımları görülebilen gelincik,
düğün çiçeği, sardunya, gül gibi
bir çiçek seçilmelidir.
5.4 Döllenmede polen
çekirdekleri, sinerjit, antipot ve
kutup hücreleri verilmez.
5.5 Tohum ve meyvenin
nasıl oluştuğu anlatılmaz. Tohum
ve meyve tiplerine girilmez .
5.8 kazanımı, Türkçe dersi
“Okuma” , “Konuşma” ve
“Yazma” temel dil becerisi ile
ilişkilendirilir.
[!] 5.8 Öğrencilere domates,
salatalık, biber vb.’lerinin,
bitkinin meyvesi olduğu
hatırlatılmalıdır.
Tanılayıcı Dallanmış Ağaç
↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı
: Sınırlamalar : Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2. rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)
9. 6.Sınıf Üniteler
93
ÖĞRE ME ALA I : CANLILAR VE HAYAT 1. Ü ĐTE: CANLILARDA ÜREME , BÜYÜME VE GELĐŞME
Ü ĐTE KAZA IMLAR ETKĐ LĐK ÖR EKLERĐ AÇIKLAMALAR
CALILARDAÜREME,BÜYÜMEVEGELĐŞME
6. Bitkilerde çimlenme, büyüme ve
gelişme ile ilgili olarak
öğrenciler;
6.1. Bitkilerin hayat döngüsünün
olduğunu örneklerle gösterir
(BSB-1, 32).
6.2. Çimlenmeye etki eden
faktörleri kontrollü deneylerle
gözlemleyerek elde ettiği
verileri kaydeder ve yorumlar
(BSB-1, 11-19, 23, 25, 27,
28, 30, 31).
6.3. Büyüme için gerekli
etkenlerin neler olduğunu
kontrollü deney yaparak
gözlemler (BSB-1, 11, 12, 13,
14, 17, 18, 27, 28, 29, 30).
6.4. Organik tarımı açıklar.
6.5. Organik tarımın insanlık için
önemini fark eder (BSB-25,
32; FTTÇ-5, 37; TD-5).
↸ Bitkinin Hayat Döngüsü
Öğrencilere herhangi bir bitkinin hayat döngüsünü gösteren çeşitli kaynaklardan elde
edilmiş resimler karışık olarak dağıtılır. Öğrencilerden resimleri incelemeleri ve sıraya
dizmeleri istenir. Öğretmen, öğrencilerin doğru sıralamayı yapmalarını sağladıktan
sonra çevrelerinde bulunan bitkilerden birinin hayat döngüsünü çizmelerini ister
(6.1), (BSB-1, 28).
↸ Tohum Çimlenmesi
Öğretmen, öğrencilere “Bir tohumun çimlenmesini etkileyen faktörler nelerdir?” diye
sorar. Alınacak muhtemel cevaplar sıcaklık, ışık, nem ve hava (oksijen) olacaktır. Daha
sonra öğrenciler gruplara ayrılır. Her gruptan tohumun çimlenmesini etkileyebileceğini
düşündükleri etkenlerden birini seçmelerini ister. Öğrenciler seçtikleri değişken ile
tohum çimlenmesi arasında kontrollü bir deney yaparak sonuçlarını sınıfla paylaşırlar
(6.2), (BSB- 1, 11, 14, 17, 23, 25, 27, 28, 30, 31).
↸ Bitkim eden Farklı Büyüdü?
Öğretmen öğrencileri gruplara ayırır. Her grup; bitkinin büyümesine etki eden ışık,
sıcaklık, su gibi etkenleri araştırmak için soğan, fasulye, kabak gibi bitkilerden birini
seçer. Aynı büyüklük ve özellikteki üç fide, aynı özellikleri taşıyan üç ayrı saksıya
dikilir. Saksılar ışık ve sıcaklığı eşit olan ortamlara konulur. Kontrol grubu olarak
kullanılan birinci saksıya her gün ihtiyacı kadar, ikinci saksıya 1 litre su verilir, üçüncü
saksıya ise su hiç verilmez. Sonuçlar bir hafta boyunca gözlemlenerek kaydedilir. Aynı
şekilde sıcaklık ve ışığın etkisi de gözlemlenerek sınıfta tartışılır (6.3), (BSB-1, 11, 12,
13, 14, 17, 18, 27, 28, 29, 30).
↸ Hayal Edelim
Öğrencilerden bir çiftçi olduklarını hayal ederek bulundukları yerdeki en sağlıklı, en
lezzetli, en beğenilen ürünleri yetiştirmek için nasıl bir yöntem izleyeceklerini
tartışmaları istenir. Tartışma sonuçları sınıfa davet edilen ziraat mühendisi, çiftçi vb.
kişilerle paylaşılır. Đstenilen ürünü elde etmek için gerekli bilgilere ulaşılır (6.4; 6.5),
(BSB-25, 32).
5.sınıftaki bitkinin temel
kısımlarının (kök,gövde ve
yaprakların) görevleri
hatırlatılmalıdır.
[!] 6.2 Çimlenme için kısa sürede
çimlenen tohumlar (fasulye, turp,
tere, nohut, buğday, mercimek vb.)
kullanılmalıdır. Deneylerden sonra
bunlar dikilebilir.
6.2 kazanımı, Türkçe dersi
“Okuma” ve “Yazma” temel dil
becerisi ile ilişkilendirilir.
[!]6.3 Büyüme için su, ışık ve
yeterli sıcaklığın gerekli olduğu
vurgulanmalıdır.
??? Birçok öğrenci büyüme için
gerekli olan ışığın çimlenme için de
gerekli olduğunu düşünebilir. Aynı
tür tohumun hem ışıklı ortamda hem
de karanlıkta çimlendirilmesi bu
kavram yanılgısının giderilmesinde
kullanılabilir.
[!] 6.4 Organik tarımın Tarım
Bakanlığı tarafından kabul edilen
amblemleri gösterilir.
Kariyer Bilinci: Ziraat
mühendisliği örnek olarak
verilebilir.
Tohum Çimlenmesi
Performans Değerlendirme
Öğrendiğinin Farkına Varma
↸: Sınıf-Okul Đçi Etkinlik : Okul Dışı Etkinlik : Ders Đçi Đlişkilendirme : Diğer Derslerle Đlişkilendirme : Ölçme ve Değerlendirme ???: Kavram Yanılgısı [!]: Uyarı
:Sınırlamalar :Ara Disiplinlerle Đlişkilendirme (Ayraç içindeki 1. rakam Fen ve Teknoloji dersi kazanımını, 2.rakam ara disiplin kazanımını gösterir.)
10. 6.Sınıf Üniteler
94
F. Önerilen Öğretim ve Değerlendirme Etkinlikleri
Etkinlik umarası : 1
Etkinlik Adı : Hangi Dönemin Özelliği Hangisidir?
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 2.7
Aşağıda büyüme ve gelişme dönemlerinde görülen belirgin özelliklerin her biri bir numara ile
temsil edilmiştir. Her bir numara bu özellikleri gösteren yaş gruplarındaki bireylerin sepetlerine
aittir. Hangi kişiye hangi numaraların verilmesi gerektiğini bularak bu özelliklere ait olan
numaraları uygun sepetlere yerleştiriniz.
1. Arkadaşları ile oyun oynamayı sever.
2. Çizgi film izler.
3. Kendi cinsinden arkadaşlarıyla oyun oynamayı tercih eder.
4. Yüzünde sivilceler çıkar.
5. Gereksinimlerini karşılamak için anne, babasına bağımlıdır.
6. Evlidir ve çocuk sahibidir.
7. Ses tellerinin gelişmesi ile sesi kalınlaşmaya başlar.
8. Belli bir mesleği seçmiştir.
9. Emekler ve bazı sözcükleri söylemeye çalışır .
10. Hızlı hareket edemez ve çabuk yorulur.
Emre Buğra Sena Denizhan Nermin Huriye
7 aylık 5 yaşında 9 yaşında 16 yaşında 30 yaşında 70 yaşında
11. 6.Sınıf Üniteler
95
Etkinlik umarası : 2
Etkinlik Adı : Grafiği Yorumlayalım
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 2.6
Yukarıdaki sütun grafiğinde 6. sınıftaki kız ve erkek öğrencilerin kütleleri verilmiştir. Buna
göre aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
a) Kütlesi 41 kilogramdan daha az olan öğrenciler kaç kişidir?
b) Kütlesi 35 kilogramdan fazla, 46 kilogramdan az olan erkek öğrenci sayısı kaçtır?
c) Kütlesi 36 kilogramdan az veya 45 kilogramdan fazla olan kız öğrenci sayısı kaçtır?
ç) Sınıfta kaç kız, kaç erkek öğrenci vardır?
d) Grafiklere bakarak genel bir yorum yapınız.
12. 6.Sınıf Üniteler
96
Etkinlik umarası : 3
Etkinlik Adı : Çoktan Seçmeli Soru
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 2.6
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
0 2 - 4 5 - 7 8 - 10 11 - 15 16 - 20
Yaş grubu
Ortalamaboyuzunluğu
Kız
Erkek
Yukarıdaki grafikte 0 – 20 yaş arasındaki kız ve erkeklerin yaşlarına göre ortalama boy
uzunlukları verilmiştir. Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
a) 5 – 7 yaş grubunda kızlar erkeklerden daha kısadır.
b) 11 – 15 yaş grubunda kızlar erkeklerden daha uzundur.
c) 16 – 20 yaş grubunda erkekler kızlardan uzundur.
d) 8 – 10 yaş grubundaki kız ve erkek sayısı eşittir.
13. 6.Sınıf Üniteler
97
Etkinlik umarası : 4
Etkinlik Adı : Kendimi Seviyorum
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 3.3 , 3.4
Amaç: Öğrencilerin kendilerini kim olursa olsunlar sevgiye lâyık birer varlık olarak görmelerine
yardımcı olmak.
Materyal:
• Her öğrenci için birer adet beyaz resim kağıdı
• Her öğrencinin birer adet vesikalık fotoğrafı
• Zamk
• Boya kalemleri
Süreç:
1. Öğrencilere resim kâğıtlarını dağıtın ve fotoğraflarını kâğıtların üst kısmına yapıştırmalarını
isteyin (Fotoğraf temin edilmemişse, öğrenciler renkli kalem kullanarak kağıdın üstüne ad
ve soyadlarını yazabilirler.).
2. Öğrencilere aşağıdaki talimatları verin:
• Şimdi resminizin altına sevdiğiniz, memnun olduğunuz ya da gurur duyduğunuz bir
özelliğinizi, sevdiğiniz renkte bir kalem kullanarak yazın. Bu özelliğiniz; görünüş, kişilik,
yetenek ya da becerilerinizle ilgili olabilir.
• Şimdi kâğıtlarınızı ters çevirin ve arka yüzüne bu kez kendinizle ilgili hoşlanmadığınız bir
özelliği hoşlanmadığınız renkte bir kalem kullanarak yazın.
• Tekrar kâğıdın ön yüzüne geçin ve hoşlandığınız başka bir özelliğinizi yine sevdiğiniz
renkte bir kalem kullanarak yazın.
• Bundan sonra sırayla kâğıtlarınızın arka yüzüne kendinizle ilgili hoşlanmadığınız, ön
yüzüne ise hoşlandığınız özelliklerinizi yazmaya devam edin.
3. Bu işlemi tamamladıktan sonra öğrencilere, aşağıdaki talimatı verin:
• Şimdi kâğıtlarınızın arka yüzlerini çevirin ve kendinizle ilgili her eleştirinizi tek tek
okuduktan sonra, o eleştirinin hemen altına “…………………….sam bile kendimi
seviyorum.” ya da “………………… zaman bile kendimi seviyorum” biçiminde ifadeler
yazın. Örneğin “ iyi resim yapmasam bile kendimi seviyorum.” yada “ Gözlük taktığım
zaman bile kendimi seviyorum.” gibi cümleler yazın.
4. Cevaplandırma işlemi bittikten sonra gönüllü öğrencilerin yazdıkları ifadeleri sınıfla
paylaşmalarını isteyin.
5. Öğrencilerin hazırladıkları kâğıtları, fotoğraflarının ya da isimlerinin bulunduğu yüz öne
gelecek şekilde sınıfa ya da evde odalarının duvarlarına asmalarını isteyebilirsiniz.
6. Öğrencilerin etkinlikle ilgili yaşantılarını paylaşarak etkinliği sona erdirin.
OT: Bu etkinlik özellikle ergenlerdeki fiziksel algılama düzeylerini geliştirmeleri, bedensel
ve ruhsal değişimlerini kabul etmeleri ve kendileriyle ilgili olumlu benlik algıları
geliştirmelerine yardımcı olacaktır.
14. 6.Sınıf Üniteler
98
Etkinlik umarası : 5
Etkinlik Adı : Çoktan Seçmeli Soru
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 4.4
Yukarıda kelebeğin yumurtadan itibaren gelişimi ile ilgili veriler yer almaktadır.
Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
a) Kelebeğin başkalaşım evreleri sırasıyla yumurta, pupa ve larva dönemleridir.
b) Yumurtadan pupa oluşumu yaklaşık 40 gün sürer.
c) Bir pupanın yumurta oluşturabilmesi için 1 aylık zamana gereksinim vardır.
d) Yumurtadan ergin kelebek oluşma süresi yaklaşık 60 gündür.
15. 6.Sınıf Üniteler
99
Etkinlik umarası : 6
Etkinlik Adı : Tanılayıcı Dallanmış Ağaç
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 5.2-5.9
Aşağıda birbiri ile bağlantılı Doğru / Yanlış tipinde ifadeler içeren tanılayıcı dallanmış ağaç
tekniğinde bir soru verilmiştir. a. ifadesinden başlayarak her Doğru yada Yanlış cevabınıza göre
çıkışlardan sadece birisini işaretleyiniz.
Örneğin: a ifadesine Doğru /Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise b ifadesine, yanlış ise
c ifadesine ulaşılır. b ifadesinin Doğru /Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise d ifadesine, yanlış ise
e ifadesine ulaşılır. d ifadesinin Doğru /Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise 1.çıkışa, yanlış ise 2.
çıkışa ulaşılır.
16. 6.Sınıf Üniteler
100
DEĞERLE DĐRME:
• Öğrenci 3. çıkışa ulaştı ise; a ifadesine (D) diyerek, doğru yanıt vermiş ve b ifadesine ulaşmıştır.
b ifadesine (Y) diyerek doğru yanıt vermiş ve e ifadesine ulaşmıştır. e ifadesine (D) diyerek
doğru yanıt vermiştir. Bu durumda öğrencinin 3 doğru yanıtı vardır ve 3 puan almıştır.
• Öğrenci 1. çıkışa ulaştı ise; a ifadesine (D) diyerek, doğru yanıt vermiş ve b ifadesine ulaşmıştır.
b ifadesine (D) diyerek, yanlış yanıt vermiş ve d ifadesine ulaşmıştır. d ifadesine (D) diyerek,
doğru yanıt vermiştir. Bu durumda öğrencinin 2 doğru yanıtı vardır ve 2 puan almıştır.
• Öğrenci 6. çıkışa ulaştı ise; a ifadesine (Y) diyerek, yanlış yanıt vermiş ve c ifadesine ulaşmıştır.
c ifadesine (D) diyerek, doğru yanıt vermiş ve f ifadesine ulaşmıştır. f ifadesine (Y) diyerek,
yanlış yanıt vermiştir. Bu durumda öğrencinin 1 doğru yanıtı vardır ve 1 puan almıştır.
• Öğrenci 8. çıkışa ulaştı ise, a ifadesine (Y) diyerek, yanlış yanıt vermiştir ve c ifadesine
ulaşmıştır. c ifadesine (Y) diyerek yanlış yanıt vermiş ve g ifadesine ulaşmıştır. g ifadesine (Y)
diyerek yanlış yanıt vermiştir. Bu durumda öğrencinin doğru yanıtı yoktur ve 0 puan almıştır.
17. 6.Sınıf Üniteler
101
Etkinlik umarası : 7
Etkinlik Adı : Yapılandırılmış Grid
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 5.7 , 5.8
Aşağıdaki numaralandırmış kutucuklarda bazı sebze ve meyveler verilmiştir. Kutucukların
numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
1 2
3
4
5 6
7 8
9 10 11 12
13 14
15
16
1.Yukarıdaki kutucuklardan hangilerinde rüzgârla taşınan meyveler vardır ?
2.Yukarıdaki kutucuklardan hangilerinde insan ve hayvanlara yapışarak taşınan meyveler vardır?
3.Yukarıdaki kutucuklardan hangilerinde insanlar tarafından besin olarak kullanılan meyveler
vardır?
18. 6.Sınıf Üniteler
102
4.Yukarıdaki kutucuklardan hangileri insanlar tarafından yetiştirilen meyveleri içerir?
5.Yukarıdaki kutucuklarda yer alanlardan hangileri günlük dilde sebze olarak isimlendirilir?
6. Yukarıdaki kutucuklarda yer alanlardan hangileri günlük dilde meyve olarak isimlendirilir?
DEĞERLE DĐRME
Öğrencilerin her soruya verdikleri cevapları değerlendirmek için kullanılan formül şöyledir:
C1 C3 C1= Doğru seçilen kutucuk sayısı C2= Toplam doğru kutucuk sayısı
C2 C4 C3= Yanlış seçilen kutucuk sayısı C4= Toplam yanlış kutucuk sayısı
Bu formüle göre öğrencilerin puanları –1, 0 ve +1 arasında değişir. Bu puanı on üzerinden
değerlendirmek için negatif sonucu ortadan kaldırmak amacıyla, 1 ile toplanır ve elde edilen sayı 5
ile çarpılır.
*Bütün cevapların yanlış olması durumunda değerlendirme için verilen formül
uygulanmadan soru “0” (sıfır) puan ile değerlendirilir.
19. 6.Sınıf Üniteler
103
Etkinlik umarası : 8
Etkinlik Adı : Performans Değerlendirme
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 6.2
Tohum Çimlenmesi
Öğrenciler, öğretmen rehberliğinde bir bitkiye ait tohumun çimlenmesini etkileyebilecek
faktörleri tartışırlar.Tartışmada ortaya çıkan düşünceler not alınır. Daha sonra sınıf gruplara ayrılır
ve aşağıdaki formata uygun olarak (hipotez ve bağımsız değişkenin değiştirilebileceği biçimlerde)
öğrenciler kontrollü deneylerle elde ettikleri verileri not ederler. Bulgular ışığında hipotezler
denenir ve sonuçlar sınıfta tartışılır (6.1) , (BSB-1, 11, 14, 17, 23, 25, 27, 28, 30, 31).
Araştırma Sorusu : Tohum çimlenmesiyle su miktarı arasında bir ilişki var mıdır?
Hipotez :
Değişkenler : Bağımsız değişken : Su miktarı
Bağımlı değişken : Çimlenmeye başlama süresi
Sabit tutulanlar : Çimlenme süresi ve su miktarı dışındaki diğer
etkenler
Materyal : 5 özdeş kap, pamuk veya kâğıt havlu , bitki tohumları ,dereceli silindir
Deneyin yapılışı : Öğrenciler kurdukları hipotezi test edecek bir deney tasarlayarak verileri
toplarlar. Topladıkları verileri organize ederek analiz ederler. Daha sonra verilerin analizi sonunda
elde ettikleri bulgular ışığında hipotezlerini test eder ve bulgularını sınıfla paylaşırlar.
20. 6.Sınıf Üniteler
104
Etkinlik umarası : 9
Etkinlik Adı : Performans Değerlendirme
Đlgili Olduğu Kazanımlar : 6.2
Bu etkinlikte; aynı bitkiye ait tohumlar farklı ortamlarda çimlendirilip sonuçları
karşılaştırılacaktır. Bunun için gereken materyaller; fasulye, turp, tere, nohut, buğday, mercimek,
mısır gibi tohum çeşitlerinden herhangi biri, düz tabak ve bir miktar pamuktur. Sınıftaki öğrenciler
gruplara ayrılarak farklı ortamlarda (aydınlık, ılık ortam ve su; karanlık, ılık ortam ve su; aydınlık,
buzdolabı ortamı ve su; aydınlık, ılık ve susuz ortam; aydınlık, kabın ağzı streç film ile kaplı ve su)
kontrollü bir deney yapmaları sağlanır.
Kısa bir zaman aralığında yapılabilecek bu etkinlik; öğrencilerin gözlem, karşılaştırma,
kontrollü deney, veri toplama, yorumlama vb. becerilerini değerlendirmeye yöneliktir.
Bu etkinlikte aynı bitkiye ait tohumları farklı ortamlarda çimlendirerek meydana gelen
değişiklikleri bulmanız gerekmektedir.
e yapacaksınız?
Yukarıda verilen farklı ortamlarda aynı bitkiye ait tohumları aynı büyüklükte bir miktar
pamuk arasına yerleştirin.
a) Deney sırasında hangi ortamdaki tohumların çimlenmesini bekliyorsunuz? Tahminlerinizi
not ediniz.
b) Sizce farklı ortamlardaki tohumlar aynı sürede mi çimlenecek? Not ediniz.
c) Sizce yukarıdaki farklı ortamların herhangi birinde çimlenememe gözlenebilir mi?
Tahminlerinizi gerekçeleri ile not ediniz.
ç) Đlk olarak hangi ortamda çimlenme gözlendi? Kaydediniz.
d) Çimlenmenin gözlenmediği ortam oldu mu? Kaydediniz.
e) Farklı ortamlarda çimlenen filizler aynı özelliklere sahip mi? Farklılıklar var ise
kaydedin ve tartışınız.
21. 6.Sınıf Üniteler
105
Etkinlik umarası : 10
Etkinlik Adı : Öğrendiğinin Farkına Varma
Đlgili Olduğu Kazanımlar : Đlgili tüm kazanımlar
Bu etkinliğin amacı; öğrencilerin ön bilgilerini tespit etmek ve bu tespite dayalı
olarak öğrenme ihtiyacı ve bunların sonucunda da geldikleri düzeyi öğrenci gözüyle
belirlemektir. Bu etkinlik için aşağıdakine benzer 3 sütundan oluşan bir tablo kullanılır. Önce
öğrencilere ünite ile ilgili olarak neler bildikleri sorulur ve alınan cevaplar tartışılmaksızın
“Ne Biliyorum ?” başlıklı sütuna yazılır. Bu yazma işlemi tamamlandıktan sonra öğrencilere
“Canlıların Üreme, Büyüme ve Gelişmesi” ünitesiyle ilgili ne öğrenmek istedikleri sorulur.
Alınan cevaplar öğretmen rehberliğinde (seviye, konunun sınırları, yaş grubu ve çevrenin
özellikleri vb.) tartışılarak soru cümlesi niteliğinde “Ne Öğrenmek Đstiyorum?” başlıklı
sütuna yazılır. Đlgili ünite işlendikten sonra öğrencilere neler öğrendikleri sorulur. Alınan
cevaplar “Ne Öğrendim?” başlıklı sütuna yazılır. Oluşturulan tablo, öğretmen rehberliğinde
incelenir. Öğrencilerin konu ile ilgili gelişim süreçlerini (Nereden geldik?, Neredeyiz?,
Nereye gidiyoruz? ) somut olarak görmeleri sağlanır. “Ne Öğrendim?” başlığı altında
hedeflenen; ancak bilgi, beceri ve tutuma dönüşmeyen kazanımlar varsa, ilgili konular tekrar
edilerek bu kazanımların öğrencilere kazandırılması sağlanır.
22. 6.Sınıf Üniteler
106
e Biliyorum? e Öğrenmek Đstiyorum? e Öğrendim ?
Çevremizde çok sayıda canlı ve
cansız varlık olduğunu
Canlıların nelerden oluştuğunu Bütün canlıların hücrelerden
oluştuğunu
Canlıların bitkiler, hayvanlar,
mantarlar ve mikroskobik
canlılar olarak
gruplandırıldığını
Đnsanların nasıl büyüyüp
geliştiğini
Büyümeye bağlı olarak yaş, boy
ve ağırlığın değiştiğini
Bitkilerin çiçekli ve çiçeksiz
bitkiler olarak ayrıldığını
Ergenlik döneminde hangi
değişikliklerin yaşanacağını
Ergenlik döneminde ruhsal ve
bedensel değişimlerin
yaşandığını ve bu dönemin
insan gelişiminde doğal bir
dönem olduğunu
Çiçekli bir bitkinin kısımlarını Çiçekli bitkilerin neden çiçek
açtığını
Çiçeğin bitkinin çoğalması
amacıyla tohum oluşturduğunu
Hayvanların memeliler, kuşlar,
sürüngenler, balıklar ve
kurbağalar olarak
gruplandırıldığını
Hayvanların nasıl çoğaldığını Bazı hayvanların yumurta ile
bazılarının doğurarak
çoğaldığını