Η αξία του πειράματος στις Φυσικές Επιστήμες. Διαχρονική εξέλιξη.

1. Tα πειράματα ςτη
διδαςκαλία των Υ.Ε.
Αντώνησ Γ. Περδικϊρησ
΢χολικόσ ΢ύμβουλοσ ΠΕ(04) Ιονύων Νόςων

2. Σα Ιόνια Νηςιά
Bοό του πελϊου πλημμυρύζει
τισ φλϋβεσ μου·
απϊνω μου τρύζει
ςα μυλολύθαρο ο όλιοσ· (Άγγελοσ ΢ικελιανόσ 1884-1951)

3. ΥΤ΢ΙΚΕ΢ ΕΠΙ΢ΣΗΜΕ΢
▪ Λϋγονται οι επιςτόμεσ που αςχολούνται με την μελϋτη
των μεταβολών (: φαινομϋνων) ςτο φυςικό μασ
περιβϊλλον.
▪ Η Φυςικό, η Χημεύα, η Βιολογύα , η Γεωλογύα, η
Κλιματολογύα, η Ωκεανογραφύα, η Αςτρονομύα κ.α.,
κυρύωσ κλϊδοι των επιςτημών αυτών, ανόκουν ςτισ
Φυςικϋσ Επιςτόμεσ.
▪ Η μελϋτη των φυςικών φαινομϋνων γύνεται με βϊςη την
παρατόρηςη, το πεύραμα και τη λογικό

4. Αρχαιότητα
▪ Δύο απόψεισ εύχαν επικρατόςει ανϊμεςα ςτουσ αρχαύουσ Έλληνεσ
κλαςςικούσ:
▪ α) Η «Πλατωνικό ϊποψη» (γνωςτό και ςαν «ϊποψη του ΢ωκρϊτη»)
που θεωρούςε κυρύαρχο όργανο για την μελϋτη τησ επιςτόμησ την
λογικό (λόγοσ),
«ἔφη δὲ τὴν μὲν μετὰ λόγου ἀληθῆ δόξαν ἐπιςτήμην εἶναι, τὴν δὲ
ἄλογον ἐκτὸσ ἐπιςτήμησ» ( Πλϊτωνοσ «Θεαύτητοσ», 201d)
▪ β) Η «ϊποψη του Αριςτοτϋλη» που θεωρούςε αληθϋσ μόνο ότι
παρατηρεύται ( μετρεύται ςτη Φύςη)

5. Αριςτοτέλησ (384 - 322 π.Φ)
▪ 1. Χρηςιμοποιούμε μόνο μετρόςιμα μεγϋθη/ϋννοιεσ
▪ 2. Η «ΑΛΗΘΕΙΑ» και το «΢Ω΢ΣΟ» εύναι ΜΟΝΟ αυτό που
ςυμβαύνει/παρατηρεύται/μετριϋται ςτη φύςη.
Ο Πλϊτων και ο Αριςτοτϋλησ (Ραφαόλ 16οσ αιώνασ) . Ο πρώτοσ δεύχνει τον
ουρανό και δεύτεροσ τη Γη

6. Περιπτώςεισ ςύγκρουςησ
▪ Πολλϋσ φορϋσ ςτισ Φυςικϋσ Επιςτόμεσ, το “λογικϊ αναμενόμενο”,
διαπιςτώνεται ότι δεν εύναι πραγματικό, π.χ.
▪ α) ΢τα τϋλη του 16ου αιώνα, ο Galileo Galilei παρατόρηςε ότι δύο
ςώματα διαφορετικού βϊρουσ, αν αφεθούν από κϊποιο ύψοσ,
φθϊνουν ταυτόχρονα ςτο ϋδαφοσ, παρ’ όλο που η γενικό
αντύληψη υποςτόριζε ότι φθϊνει πρώτα το βαρύτερο.
▪ β) Το 1671, ο Sir Isaac Newton , απϋδειξε ότι το λευκό φώσ,
μπορεύ να αναλυθεύ ςε ϋνα φϊςμα χρωμϊτων, ςε αντύθεςη με
την γενικό αντύληψη, ότι αυτό αποτελούςε, την καθαρότερη
μορφό φωτόσ.

7. ΑΡΙ΢ΣΟΣΕΛΗ΢ -2
▪ Εξαιτύασ των θϋςεων του, ο Αριςτοτϋλησ
θεωρεύται ςόμερα. ο πατϋρασ των Φυςικών
Επιςτημών.
«εἰ οὖν ἡ φύςισ μηθὲν μότε ἀτελὲσ ποιεῖ μότε μϊτην»
( Αριςτοτελουσ «Πολιτικα, βιβλιο Α΄΄ 1256b)

8. Σο πείραμα
▪ Παρϊ τισ απόψεισ αυτϋσ του Αριςτοτϋλη, επικρϊτηςε αρχικϊ ςτουσ μελετητϋσ η
ϊποψη ότι το πεύραμα απουςύαζε από την αριςτοτελικό προςϋγγιςη τησ φύςησ.
΢όμερα θεωρεύται, ότι δεν εύναι ακριβώσ ϋτςι και το πραγματικό ερώτημα δεν
εύναι αν οι αρχαύοι Έλληνεσ ϋκαναν πειρϊματα, αλλϊ τι εύδουσ πειρϊματα
μπορούςαν τελικϊ να κϊνουν και δεν τα ϋκαναν
▪ Ο Francis Bacon (1561 – 1626), ςύγχρονοσ του Γαλιλαύου ςτο «Novum Organum» –
τύτλοσ επιλεγμϋνοσ ςυνειδητϊ ςε ςχϋςη με το «Όργανον» του Αριςτοτϋληθεωρεύ ότι o επιςτόμονασ θα εφαρμόςει την επαγωγό με ςτοιχεύα που θα
αντλόςει από τισ παρατηρόςεισ του ςτη φύςη αλλϊ, για να ιςχύςει η αρχό του
αποκλειςμού των ϊςχετων δεδομϋνων, θα πρϋπει να βαςιςτεύ «ςτην τεχνητό
αναπαραγωγό τησ φύςησ που εύναι το πεύραμα».
▪ Θεωρεύ ςυνεπώσ ο Bacon ότι όχι μόνο η λογικό, αλλϊ ακόμα και η απλό
παρατόρηςη τησ φύςησ μπορεύ να μασ παραπλανόςει και γι’ αυτό εύναι
αναγκαύο το πεύραμα.

9. Έλεγχοσ
▪ Το αν το «λογικό» εύναι και πραγματικό, ελϋγχεται ςτισ Φ.Ε μϋςω του
πειρϊματοσ.
▪ Ωσ Πεύραμα χαρακτηρύζεται η οποιαδήποτε έμπρακτη δοκιμή ή εφαρμογή θεωρίασ
προσ άςκηςη ή μελέτη και γενικά ο κάθε έλεγχοσ τησ θεωρητικήσ γνώςησ.
Ειδικότερα όμωσ πεύραμα λϋγεται η υπό του ανθρώπου μεθοδική αναπαραγωγή
ενόσ φαινομένου με ςτόχο την εξακρίβωςη τησ φύςησ του, των αιτιών που το
προκαλούν και των νόμων από τουσ οποίουσ διέπεται αυτό το φαινόμενο.
▪ Οι Φ.Ε., υπερτερούν των ϊλλων επιςτημών, καθώσ εφαρμόζουν την
λεγόμενη «επιςτημονικό μϋθοδο» βαςικό ςτοιχεύο τησ οπούασ εύναι το
πεύραμα. Επομϋνωσ αυτό που οι διδϊςκοντεσ τισ Φ.Ε., ϋχουν καθόκον, να
μεταδώςουν ςτουσ μαθητϋσ τουσ, εύναι κυρύωσ ,ότι δεν μεταφϋρουν ς’
αυτούσ απλϊ κϊποια επιτεύγματα του ανθρωπύνου πνεύματοσ, αλλϊ
μεταφϋρουν αλόθειεσ που ϋχουν ελεγθεύ για την ορθότητϊ τουσ και
μπορούν να ελεγθούν ξανϊ, ανϊ πϊςα χρονικό ςτιγμό. Και ότι :
▪ Επιςτημονική είναι η θεωρία που επιτρέπει τον εμπειρικό τησ έλεγχο.

10. Φρήςη πειραμάτων ςτη διδαςκαλία Υ.Ε,
▪ Η διδαςκαλύα των φυςικών επιςτημών εντϊχθηκε ουςιαςτικϊ ςτα
ςυςτόματα υποχρεωτικόσ εκπαύδευςησ των διαφόρων
Ευρωπαώκών χωρών από τον 19ο αιώνα.
▪ Ωςτόςο υπϊρχουν αναφορϋσ για εργαςτόρια Φ.Ε. , ακόμα και ςε
Σουρκοκρατούμενεσ περιοχϋσ (π.χ . ΢χολό Βουκουρεςτύου) από το ν
18ο αιώνα.
▪ Η επιλογό των πειραματικών μεθόδων διδαςκαλύασ και του
εργαςτηριακού υλικού, επηρεϊζεται ωςτόςο από τα «ρεύματα»
που επικρατούςαν κϊθε φορϊ, ςτη διδακτικό των Φ.Ε.
▪ Αναλυτικϊ, κατϊ ςειρϊ εμφανύςεωσ ϋχουμε:

11. 1)Σο παραδοςιακό ρεύμα
▪ Κατϊ το παραδοςιακό ρεύμα η γνώςη των φυςικών επιςτημών
θεωρεύται "πακϋτο" το οπούο ζητεύται να μεταφερθεύ από το
διδϊςκοντα ςτουσ μαθητϋσ.
▪ Η διδαςκαλύα βαςύζεται κυρύωσ ςτο βιβλύο του μαθητό και τισ
διαλϋξεισ που πραγματοποιεύ ο διδϊςκων, και δευτερευόντωσ ςε
εργαςτηριακϋσ πρακτικϋσ. Η μϋθοδοσ διδαςκαλύασ η οπούα
ακολουθούνταν όταν η δαςκαλοκεντρικό.
▪ Κριτόριο επιτυχύασ τησ διδαςκαλύασ αποτελεύ η ποςότητα
πληροφοριών που ϋχουν ςυγκρατόςει οι μαθητϋσ μετϊ το πϋρασ
τησ διδαςκαλύασ, ο νουσ των οπούων θεωρεύται «Tabula Rasa»*
▪ * (= ϊγραφοσ πύνακασ), η ϋκφραςη αυτό πρωτοεμφανύςτηκε ςτην Λατινικό μετϊφραςη του ϋργου του
Αριςτοτϋλη «Περύ Ψυχόσ»

12. Σο
πείραμα κατά το παραδοςιακό ρεύμα
▪ Οι μαθητϋσ δεν ςυμμετεύχαν ςτη διαδικαςύα τησ μϊθηςησ με τρόπο
ενεργό και ςυμμετοχικό, αλλϊ ωσ ακροατϋσ, ϊκουγαν το μϊθημα
και κϊποιεσ φορϋσ παρακολουθούςαν κϊποια επύδειξη πειρϊματοσ
από το δϊςκαλο, χωρύσ να λαμβϊνονται υπόψη οι ιδϋεσ τουσ για τα
φυςικϊ φαινόμενα.
▪ Σα όργανα του ςχολικού εργαςτηρύου, όπου αυτό υπόρχε, όταν
εξειδικευμϋνα προκαλώντασ μϊλλον το φόβο ςε δαςκϊλουσ και
μαθητϋσ, ςυνόθωσ δε, κοςμούςαν περιςςότερο τισ προθόκεσ,
παρϊ χρηςιμοποιούνταν ςτην πειραματικό διαδικαςύα.
▪ To πεύραμα όταν πϊντοτε πεύραμα επύδειξησ, γινόταν από τον
διδϊςκοντα και ςκοπό εύχε να αποδεύξει κϊποια θεωρύα που εύχε
αναπτύξει ςτη διϊλεξό του.

13. 2)Σο ανακαλυπτικό ρεύμα
▪ Κατϊ το ανακαλυπτικό (ό διερευνητικό) ρεύμα οι μαθητϋσ εύναι δυνατόν
να οδηγηθούν μόνοι τουσ ςτη γνώςη των φυςικών επιςτημών, να την
"ανακαλύψουν", αν τουσ δοθούν τα κατϊλληλα μϋςα και τουσ
υποβληθούν οι κατϊλληλεσ καθοδηγητικϋσ ερωτόςεισ
▪ Κατϊ την ωσ ϊνω ϊποψη, οι μαθητϋσ για να μϊθουν, χρειϊζεται να
αλληλεπιδρϊςουν με ςυγκεκριμϋνα αντικεύμενα. Αποτϋλεςμα αυτόσ τησ
δρϊςησ, εύναι η ανακϊλυψη του αφηρημϋνου και η κατϊκτηςη τησ
γνώςησ. Η μϊθηςη ςυντελεύται μϋςω ςυνεργατικών δραςτηριοτότων,
επύλυςη προβλημϊτων και ανωτϋρων λειτουργιών τησ ςκϋψησ.
Χαρακτηριςτικϊ ςτοιχεύα τησ μεθόδου αυτόσ εύναι επύςησ η
αλληλεπύδραςη μεταξύ των εκπαιδευομϋνων και η παραγωγικό ομιλύα.
▪ Και η προςϋγγιςη αυτό, αγνοεύ τισ ιδϋεσ των μαθητών και αντιμετωπύζει
το μυαλό τουσ , ςαν ϊγραφο χαρτύ.

14. )
Marie Skłodowska – Curie (Βαρςοβία) 1867(Παρίςι) 1934
Για μια διετύα (1907-8) η Μ.Curie ςε ςυνεργαςύα με ϊλλα μεγϊλα πνεύματα τησ εποχόσ, ϋδινε
τη δυνατότητα ςε παιδιϊ να εκτελούν πειρϊματα Φυςικόσ και Χημεύασ και με κατϊλληλεσ
ερωτόςεισ τα ωθούςε ςτην ανακϊλυψη των βαςικών αρχών των Φυςικών Επιςτημών
▪ Οι εφημερύδεσ των αρχών του 20ου αιώνα διακωμωδούςαν την ειςβολό των παιδιών ςτα
επιςτημονικϊ εργαςτόρια:
▪ «Η ΢ορβόννη δεν ϋχει ακόμη ανατιναχθεύ, αλλϊ η ελπύδα παραμϋνει ζωντανό» ϋγραφε
μεγϊλησ κυκλοφορύασ εφημερύδα του Παριςιού

15. Πειραματική διδαςκαλία ςτο ανακαλυπτικό
ρεύμα
Η ουςιαςτικό διαφορϊ με το παραδοςιακό ρεύμα ϋγκειται ςτη
ςυμμετοχό των μαθητών ςτην αναζότηςη.
΢τόχοσ του πειρϊματοσ εύναι να ανακαλύψει μόνοσ του ο μαθητόσ κϊποιο
φυςικό νόμο που δεν γνωρύζει
▪ Σο ιδανικό εύναι η ςυμμετοχό να εύναι πραγματικό μϋςα από την
εκτϋλεςη των πειραμϊτων από τουσ ύδιουσ τουσ μαθητϋσ .
▪ Οι εκπαιδευόμενοι, με την βοόθεια ενόσ «φύλλου εργαςύασ»,
παρατηρούν, κϊνουν μετρόςεισ, καταγρϊφουν και ςυγκρύνουν δεδομϋνα.
Με τον τρόπο αυτό, μετϋχουν ενεργϊ ςτην οικοδόμηςη τησ δικόσ τουσ
γνώςησ, ανακαλύπτοντασ πρϊγματα για τον εαυτό τουσ.
▪ Η εργαςύα ςε ομϊδεσ, τουσ δύνει την δυνατότητα αλληλεπύδραςησ μεταξύ
ιςοτύμων προςώπων, που ωσ διαδικαςύα μϊθηςησ εύναι ιςχυρότερη από
την επύδραςη και του πιο χαριςματικού δαςκϊλου.

16. 3) Το εποικοδομητικό ρεύμα
▪ Κατϊ το εποικοδομητικό ρεύμα (ό κονςτρουκτιβιςτικό) ρεύμα, πρϋπει να
λαμβϊνονται υπ’ όψιν ςτη διδαςκαλύα των Φ.Ε. οι προώπαρχουςεσ ιδϋεσ των
μαθητών ςχετικϊ με τα φυςικϊ φαινόμενα τα οπούα θα διδαχθούν.
▪ Επομϋνωσ ο ςχεδιαςμόσ τησ διδακτικόσ πρακτικόσ πρϋπει να γύνεται με βϊςη τον
τρόπο που οι ύδιοι οι μαθητϋσ κατανοούν τισ φυςικϋσ ϋννοιεσ και με βϊςη τον
τρόπο που ερμηνεύουν τα φαινόμενα τησ φύςησ, όταν δεν ϋχουν μυηθεύ ακόμη
ςτον επιςτημονικό τρόπο ερμηνεύασ τουσ.
▪ Επειδό πρότερεσ εμπειρύεσ των μαθητών δεν ταυτύζονται, η πορεύα για τη
μϊθηςη ςε κϊθε μαθητό εύναι ξεχωριςτό καθώσ ο νουσ του δεν νοεύται πλϋον ωσ
απλόσ δϋκτησ πληροφοριών, -λευκό κόλλα . Η μϊθηςη νοεύται ωσ προώόν
εννοιολογικών αλλαγών, που επϋρχονται ύςτερα από την λεγόμενη «γνωςτικό
ςύγκρουςη» ςτην οπούα υποβϊλλεται ο μαθητόσ με ευθύνη του εκπαιδευτό.
▪ Οι ιδϋεσ των μαθητών όχι μόνο δεν αγνοούνται και δεν απορρύπτονται, αλλϊ
λαμβϊνονται ςοβαρϊ υπόψη ςτη διδαςκαλύα

17. Μερικέσ ιδέεσ μαθητών
▪  Κλείςε τθν πόρτα να μθν μπει το κρφο.
▪  Άςε το νερό να βράςει περιςςότερο…
▪  Μθ κάκεςαι ςτο μάρμαρο, κα κρυϊςεισ…
▪  Σβιςε/άναψε το φωσ.
▪  Η μπαταρία είναι άδεια!
▪  Αυτό το ξεςκονόπανο μαγνθτίηει τθ ςκόνθ.
▪  Ρίξε μια ματιά εδϊ.
▪  Δεσ πωσ λάμπουν τα μάτια του!
▪  Τα φωτοβολταϊκά ζχουν ραδιενζργεια.
▪  Η Coca Cola κα τρυπιςει το ςτομάχι ςου.
▪  Το βάροσ μου είναι 78 κιλά…

18. Αποτέλεςμα διδαςκαλίασ (παράδειγμα)
Πώσ παρϊγεται ο όχοσ του βιολιού;
O Carl Wieman (Nobel Φοζηθήξ 2001) αθμύ ελήγεζε ζημοξ θμηηεηέξ ημο, μη μπμίμη δε
ζπμύδαδακ θοζηθή, όηη μη πμνδέξ δε μεηαθηκμύκ ανθεηό αένα, ώζηε κα δεμημονγήζμοκ
ημκ ήπμ πμο αθμύμε από ημ βημιί, θαη αθμύ ημοξ έδεηλε ημ βημιί, ημοξ ελήγεζε όηη
είκαη ημ πίζω μένμξ ημο βημιημύ (νάπε) πμο πναγμαηηθά πανάγεη ημκ ήπμ πμο αθμύμε.
Μεηά από 15 ιεπηά ημοξ έζεζε ηεκ ενώηεζε:
Ο ήπμξ πμο αθμύξ από ημ βημιί πανάγεηαη θονίωξ από:
▪
Α.
Τηξ πμνδέξ
▪
Β. Από
▪
Γ.
▪
Δ. Από
ημ λύιμ ζημ πίζω μένμξ ημο βημιημύ.
Ελίζμο θαη από ηα δύμ.
θακέκα από ηα δύμ.

19. Αποτέλεςμα διδαςκαλίασ /2
Ο Carl Wiemanηζπονίδεηαη όηη ημ πμζμζηό παναμέκεη ημ ίδημ αθόμε θη όηακ ημ αθνμαηήνηό ημο απμηειείηαη από ημοξ
δηδάζθμκηεξ ζηε ζπμιή ή από μεηαπηοπηαθμύξ θμηηεηέξ

20. Πειραματική διδαςκαλία ςτο
εποικοδομητικό μοντέλο
▪ Όπωσ και ςτο ανακαλυπτικό μοντϋλο απαιτεύται εκτϋλεςη των
πειραμϊτων από τουσ ύδιουσ τουσ μαθητϋσ .
▪ Η διαφορϊ ϋγκειται ςτην επιλογό και ςτον ςχεδιαςμό των
πειραμϊτων, ώςτε αυτϊ να μην εξαντλούνται, ςτον εντυπωςιαςμό
ό ςτην παροχό νϋων γνώςεων ςτουσ μαθητϋσ, αλλϊ να προκαλούν
ς’ αυτούσ «γνωςτικό ςύγκρουςη», οι οπούα θα αποδομόςει τισ
πρότερεσ λανθαςμϋνεσ ιδϋεσ των, ώςτε να εγκαταςταθεύ ςτο μυαλό
τουσ την νϋα «ςχολικό» επιςτόμη.
▪ Σα πειρϊματα επομϋνωσ μπορεύ να διαφϋρουν ό να χρειαςθεύ
επαναςχεδιαςθούν, ανϊλογα με τουσ ςυμμετϋχοντεσ, καθώσ δεν
αρκεύ να εύναι επιςτημονικϊ ορθϊ, αλλϊ χρειϊζεται να λαμβϊνουν
υπ’ όψη τισ ιδϋεσ των μαθητών .

21. Γνωςτική ςύγκρουςη (παράδειγμα)

22. 4)Σο ρεύμα του επιςτημονικού
αλφαβητιςμού
▪ Θεωρεύ ότι ςτισ ςυνθόκεσ τησ «παγκοςμιοπούηςησ» ο επιςτημονικόσ
λόγοσ μπορεύ να λειτουργόςει ςαν γλώςςα επικοινωνύασ μεταξύ
τελεύωσ διαφορετικών κουλτούρων και πολιτιςμών αφού εύναι μύα
παγκόςμια γλώςςα.
▪ Επομϋνωσ οι ςύγχρονη διδακτικό των φ. ε. πρϋπει να αποςκοπεύ
κυρύωσ ςτο να αναδεύξει την ςχϋςη των επιςτημών αυτών, τόςο με
την εκϊςτοτε τοπικό κοινωνύα (π.χ εφευρύςκοντασ μεθόδουσ
διδαςκαλύασ για τουσ μαθητϋσ των μειονοτότων), όςο και με τισ
υπόλοιπεσ μορφϋσ γνώςησ (π.χ. τη τϋχνη ό τη θρηςκεύα).
▪ Η ϊποψη αυτό μασ οδηγεύ ςε ϋνα διαφορετικό τρόπο διδαςκαλύασ, καθώσ
προτεύνει διαθεματικό προςϋγγιςη τησ γνώςησ.
▪ Ωσ «διαθεματικότητα» ορύζεται η θεώρηςη τησ γνώςησ ςαν μια ενιαύα
ολότητα, που κατακτιϋται μϋςα από τη διερεύνηςη των ςυγκεκριμϋνων
θεμϊτων, ζητημϊτων ό προβλημϊτων που απαςχολούν τουσ μαθητϋσ

23. Eπιςτημονικόσ Αλφαβητιςμόσ
Θεωρείται η ικανότητα του ατόμου
– να χρηςιμοποιεί την επιςτημονική γνώςη που κατέχει, ώςτε να
αναγνωρίζει ερωτήματα, να αποκτά νέα γνώςη, να εξηγεί επιςτημονικά
φαινόμενα και να βγάζει ςυμπεράςματα που βαςίζονται ςε επιςτημονικά
δεδομένα.
– να κατανοεί τα χαρακτηριςτικά τησ επιςτήμησ ωσ μίασ μορφήσ τησ
ανθρώπινησ γνώςησ και αναζήτηςησ πληροφοριών
– να αντιλαμβάνεται πωσ η επιςτήμη και η τεχνολογία διαμορφώνουν τα
υλικά, πνευματικά και πολιτιςμικά περιβάλλοντα
– να εμπλέκεται πρόθυμα με ζητήματα που ςχετίζονται με την επιςτήμη
και με τισ ιδέεσ τησ επιςτήμησ, ωσ ςτοχαςτικόσ πολίτησ

24. Η πειραματική διδαςκαλία κατά το ρεύμα
του επιςτημονικού αλφαβητιςμού
▪ ΢τα πλαύςια τησ διαθεματικότητασ, παρατηρεύται ενοπούηςη των
μαθημϊτων των Φ.Ε. που εκφρϊζεται και ςε επύπεδο
εργαςτηριακό.
▪ Εμφανύζεται ϋντονοσ ςυςχετιςμόσ του μαθόματοσ αλλϊ και των
εργαςτηρύων των Φ.Ε. με ϊλλα μαθόματα, π.χ. Σεχνολογύα,
Μαθηματικϊ , Ιςτορύα, κοινωνικϋσ επιςτόμεσ.
▪ Αυξϊνεται επύςησ η εναςχόληςη με θϋματα περιβαλλοντικϊ, η
μελϋτη των οπούων εύναι κυρύωσ αντικεύμενο των Φ.Ε., αλλϊ
απαιτούν ευρύτερη διαθεματικό προςϋγγιςη.
▪ ΢ε ςυνδυαςμό με την Πληροφορικό, προκύπτουν τα «εικονικϊ
εργαςτόρια»

25. O ΔΙΑΓΩΝΙ΢ΜΟ΢ PISA
▪ Οι επιδόςεισ του επιςτημονικού αλφαβητιςμού αξιολογούνται ςτο
πρόγραμμα PISA που απευθύνεται ςε 15χρονουσ μαθητϋσ
▪ ΢υμμετϋχουν τα κρϊτη –μϋλη του ΟΟ΢Α (περύπου 70 χώρεσ) και
γύνεται κϊθε 3 χρόνια.
▪ Σα θϋματϊ του απαιτούν ςυνόθωσ εργαςτηριακό εμπειρύα και
χαρακτηρύζονται από:
• Ύπαπξη ενόρ ειζαγυγικού κειμένος –επεθίζμαηορ από
επιζηημονικό εκλαφκεςηικό κείμενο, από ηην ιζηοπία ηηρ
επιζηήμηρ…..
• Σςμπεπίλητη απεικονιζηικών ζηοισείυν (γπαθήμαηορ, εικόναρ,
θυηογπαθίαρ, διαγπαμμάηυν….)

26. Η ΠΡΟΣΑ΢Η ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢ ΓΙΑ ΘΕΜΑ ΣΟΤ
ΔΙΑΓΩΝΙ΢ΜΟΤ
▪ Σηε παξαθάηω θωηνγξαθία, βιέπεηε ηα αγάικαηα πνπ
νλνκάδνληαη Καξπάηηδεο θαη βξίζθνληαη ζηελ Αθξόπνιε
ηεο Αζήλαο γηα πεξηζζόηεξν από 2500 ρξόληα. Τα
αγάικαηα είλαη θηηαγκέλα από έλα είδνο πεηξώκαηνο
πνπ ιέγεηαη κάξκαξν. Τν κάξκαξν ζπληίζεηαη από
αλζξαθηθό αζβέζηην.
▪ Τν 1980, ηα πξωηόηππα αγάικαηα κεηαθέξζεθαλ κέζα
ζην Μνπζείν ηεο Αθξόπνιεο θαη αληηθαηαζηάζεθαλ κε
αληίγξαθα. Τα πξωηόηππα αγάικαηα είραλ ππνζηεί
θζνξέο από ηελ όμηλε βξνρή.

27. Ερωτήςεισ
1. Η θαλνληθή βξνρή είλαη ειαθξά όμηλε, γηαηί έρεη απνξξνθήζεη από ηνλ αέξα θάπνηα
πνζόηεηα δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα. Η όμηλε βξνρή είλαη πην όμηλε από ηελ θαλνληθή βξνρή,
γηαηί έρεη απνξξνθήζεη αέξηα, όπωο νμείδηα ηνπ ζείνπ θαη νμείδηα ηνπ αδώηνπ.
Από πνύ πξνέξρνληαη απηά ηα νμείδηα ηνπ ζείνπ θαη ηα νμείδηα ηνπ αδώηνπ πνπ βξίζθνληαη
ζηνλ αέξα;
2. Μπορούμε να αναπαραςτόςουμε την επύδραςη τησ όξινησ βροχόσ πϊνω ςτο μϊρμαρο, αν
τοποθετόςουμε θραύςματα μαρμϊρου μϋςα ςε ξύδι για όλη τη διϊρκεια τησ νύχτασ. Σο ξύδι και
η όξινη βροχό ϋχουν περύπου τον ύδιο βαθμό οξύτητασ. Όταν ϋνα θραύςμα μαρμϊρου
τοποθετεύται μϋςα ςε ξύδι, ςχηματύζονται φυςαλύδεσ αερύων. Η μϊζα του ςτεγνού θραύςματοσ
του μαρμϊρου μπορεύ να μετρηθεύ πριν και μετϊ το πεύραμα
--------------------------------------------------------------------------------------------Ένα θραύςμα μαρμϊρου, πριν εμβαπτιςτεύ ςε ξύδι για όλη τη διϊρκεια τησ νύχτασ, ϋχει μϊζα 2.0
γραμμϊρια. Σην επόμενη μϋρα το θραύςμα απομακρύνεται από το ξύδι και ςτεγνώνεται. Ποια
θα εύναι η μϊζα του ςτεγνού θραύςματοσ μαρμϊρου;
Α. Λιγότερο από 2.0 γραμμϊρια
Β. Ακριβώσ 2.0 γραμμϊρια
Γ. Μεταξύ 2.0 και 2.4 γραμμαρύων
Δ. Περιςςότερο από 2.4 γραμμϊρια

28. Ερωτήςεισ (ΙΙ)
3. Οη καζεηέο πνπ έθαλαλ απηό ην πείξακα έβαιαλ επίζεο
ζξαύζκαηα καξκάξνπ κέζα ζε θαζαξό (απνζηαγκέλν) λεξό γηα
όιε ηε δηάξθεηα ηεο λύρηαο.
Να εμεγήζεηο γηαηί νη καζεηέο ζπκπεξηέιαβαλ απηό ην βήκα ζην
πείξακά ηνπο.
Πνζνζηό επηηπρίαο (ΟΟΣΑ) : 57,7 %
Πνζνζηό επηηπρίαο (ΕΛΛΑΔΑ) : 58,2 %

29. Ευχαριςτώ για την προςοχή ςασ!