1. Լուսան
Լուսանը ձագի հետ
Լուսանը կատվազգիների ընտանիքի գիշատիչ կաթնասուն կենդանի է: Տարածված
է Եվրոպայում, Հյուսիսային, Միջին և մասամբ Առաջավոր Ասիայում,
Հյուսիսային Ամերիկայում: ՀՀ-ում հանդիպում է Արարատի, Տավուշի, Լոռու,
Կոտայքի, Սյունիքի, Գեղարքունիքի մարզերում:
2. Բնակվում է անտառներում, անտառամերձ ժայռերում: Երբեմն լուսանին
անվանում են վայրի կատու, թեև լուսանի և կատվի միջև շատ մեծ
տարբերություններ կան. լուսանն անհամեմատ խոշոր է. մարմնի
երկարությունը 82–109 (երբեմն՝ 150) սմ է, կենդանի զանգվածը՝ 8–17
(երբեմն՝ մինչև 32) կգ: Մարմինը կարճ է, ոտքերը երկար են և ուղիղ,
թաթերը՝ լայն, կատվի մարմինը ձգված է, երկարուկ, ոտքերը կարճ են:
Լուսանն ականջների ծայրերին ունի վեր ցցված վրձնաձև մազափունջ, իսկ
այտերին՝ թավ այտամորուս: Լուսանի պոչը կարճ է (20–31 սմ) և ասես
հատած լինի, գրեթե բոլոր կատուների պոչերը երկար են: Մատները միացած
են մի ընդհանուր թաղանթով: Լուսանի մորթին հարդածխագույնից մինչև
կարմրադեղնավուն է՝ միատարր կամ բծավոր: Լուսանի շարժումները
հաստատուն են, նա ոտքերը դնում է ուղիղ՝ շան նման, թաղանթավոր
թաթերի շնորհիվ կարող է վազել նույնիսկ փուխր ձյան վրայով:
3. Այնուհանդերձ` լուսանը կատվազգի է. նա ևս հրաշալի ծառ է մագլցում, տեսնում է
մթության մեջ: Ինչպես ընտանի կատուն, նա էլ հիանալի լսողություն և թույլ
հոտառություն ունի: Լուսանը կարող է գաղտագողի մոտենալ որսին կամ
ժամերով համբերությամբ դարանակալել: Նրա ավարն են դառնում
մայրեհավերը, աքարներն ու եղնիկները: Որսում է նաև նապաստակներ, մկներ
և այլ կրծողներ: Ընտանի կենդանիների վրա գրեթե չի հարձակվում: Ակտիվ է
մթնշաղին և գիշերը:
4. Լուսանն ունենում է 2–3 ձագ, որոնք նման են փիսիկների, բայց 2-3 շաբաթականում, երբ
նրանք դեռևս կաթնակեր են, արդեն սկսում են ճպուռներ ու թռչնակներ որսալ: 2
ամսականում նրանք մոր հետ լքում են որջը, որը լուսանները սովորաբար սարքում են
անփութորեն` ծառերի արմատների, թփերի տակ կամ փչակներում, և թափառական կյանք են
սկսում: Լուսանն ապրում է 25 տարի:
Արդյունագործական նշանակությունը մեծ չէ. օգտագործվում է միայն մորթին:
