1. ԱՂՎԵՍ
Աղվեսը խելացի, խորամանկ ու ճարպիկ կենդանի է:
Եթե պետք է փրկել սեփական կյանքը կամ սնունդ
հայթայթել, աղվեսն իր հնարամտությամբ
գերազանցում է շատ կենդանիների, բայց երբեմն,
հետաքրքրասիրությունից դրդված, նա
«արհամարհում» է զգուշությունը:
2. Փորձանքից աղվեսին հեռու են պահում նրա
քողարկվելու հմտությունը, սուր լսողությունը,
տեսողությունը և հատկապես հոտառությունը.
թշնամու հոտը նա զգում է դեռ հեռվից և հասցնում
է ժամանակին փախչել կամ թաքնվել:
3. Իսկ լսողությունն օգնում է կեր հայթայթելիս: Ձմռանն
աղվեսն ականջ է դնում ձյան տակ վազվզող մկներին
և, նույնիսկ ամենաթույլ ծվծվոց լսելով, կարողանում
է գտնել նրանց:
Աղվեսը պատկանում է շնազգիների ընտանիքի
գիշատիչ կաթնասունների ցեղին: Տարածված է բոլոր
մայրցամաքներում, բացի Անտարկտիդայից, իսկ
Ավստրալիա տարել են Եվրոպայից: Հայտնի է 9
տեսակ, ՀՀ-ում հանդիպում է մեկը՝ սովորական
աղվեսը՝ 2 ենթատեսակով՝ անդրկովկասյան և
հայկական:
4. Աղվեսի մարմինը ձգված է (երկարությունը՝ մինչև
90 սմ), պոչը թավ է (երկարությունը՝ 40–60 սմ),
կենդանի զանգվածը՝ 5–8 կգ: Մազածածկը խիտ է,
փափուկ՝ գորշադարչնավուն, հարդակարմրավուն
և այլ երանգներով:
Գազանաբուծական տնտեսություններում բուծում
են արհեստական ճանապարհով ստացված սև
արծաթափայլ բարձրարժեք մորթի ունեցող
աղվեսներ:
5. Աղվեսի հիմնական կերը մկներն ու մանր
կրծողներն են (դաշտամկներ, ավազամկներ,
ճագարամուկ, առնետ և այլն): Տարվա ընթացքում
աղվեսը ոչնչացնում է մի քանի հազար մկնանման
վնասատու կրծողներ, իսկ ձագերի հետ՝ երկու-
երեք անգամ ավելի: Դրանով նա մեծ օգուտ է
բերում, որովհետև այդ կրծողները մեծ վնաս են
հասցնում գյուղատնտեսությանը: Ամռանն
աղվեսը սնվում է բույսերի որոշ տեսակներով:
Աղվեսն ապրում է գետնափոր բներում
(կառուցում է բլրալանջերին), զբաղեցնում
գորշուկի և այլ կենդանիների բները կամ
թաքնվում է ժայռաճեղքերում և այլ բնական
թաքստոցներում: Հաճախ ապրում է
բնակավայրերից ոչ հեռու:
6. Գարնանը կամ ամռան սկզբին աղվեսը ծնում է 3–4
(երբեմն՝ 12) ձագ: Դրանք 17–19 օր անց արդեն
կարող են դուրս գալ բնից, խաղալ բնի
շրջակայքում, իսկ վտանգի պահին` անմիջապես
թաքնվել: Մայր աղվեսը ձագերին կաթով
կերակրում է 1,5 ամիս: 4 ամսականում նրանք
դառնում են ինքնուրույն և հեռանում ծնողներից:
Այդ պահից թե՜ երիտասարդ և թե՜ հասուն
աղվեսները ապրում են միայնակ:
