1. Հիմնական դպրոց
IV դասարան
Սարգիս Մարգարյան
Դասվար Անահիտ Աղասյան
2012թ.
Mskh.am

2.  Աղվեսը խելացի, խորամանկ ու ճարպիկ կենդանի է: Եթե պետք է
փրկել սեփական կյանքը կամ սնունդ հայթայթել, աղվեսն իր
հնարամտությամբ գերազանցում է շատ կենդանիների, բայց երբեմն,
հետաքրքրասիրությունից դրդված, նա «արհամարհում» է
զգուշությունը: Փորձանքից աղվեսին հեռու են պահում նրա
քողարկվելու հմտությունը, սուր լսողությունը, տեսողությունը և
հատկապես հոտառությունը. թշնամու հոտը նա զգում է դեռ հեռվից
և հասցնում է ժամանակին փախչել կամ թաքնվել: Իսկ լսողությունն
օգնում է կեր հայթայթելիս: Ձմռանն աղվեսն ականջ է դնում ձյան
տակ վազվզող մկներին և, նույնիսկ ամենաթույլ ծվծվոց լսելով,
կարողանում է գտնել նրանց:
 Աղվեսը պատկանում է շնազգիների ընտանիքի գիշատիչ
կաթնասունների ցեղին: Տարածված է բոլոր մայրցամաքներում,
բացի Անտարկտիդայից, իսկ Ավստրալիա տարել են Եվրոպայից:
Հայտնի է 9 տեսակ, ՀՀ-ում հանդիպում է մեկը՝ սովորական աղվեսը՝
2 ենթատեսակով՝ անդրկովկասյան և հայկական:
Աղվեսի մարմինը ձգված է (երկարությունը՝ մինչև 90
սմ), պոչը թավ է (երկարությունը՝ 40–60 սմ),
կենդանի զանգվածը՝ 5–8 կգ: Մազածածկը խիտ է,
փափուկ՝ գորշադարչնավուն, հարդակարմրավուն և
այլ երանգներով:

3.  Աղվեսը սնվում է նապաստակներով, գորտերով ու մողեսներով,
խոշոր միջատներով (առավելապես՝ մորեխներով), երբեմն կարող է
ավերել գետնին ապրող թռչնի բույնը: Սակայն նրա հիմնական
կերը մկներն ու մանր կրծողներն են (դաշտամկներ, ավազամկներ,
ճագարամուկ, առնետ և այլն): Տարվա ընթացքում աղվեսը
ոչնչացնում է մի քանի հազար մկնանման վնասատու կրծողներ,
իսկ ձագերի հետ՝ երկու-երեք անգամ ավելի: Դրանով նա մեծ
օգուտ է բերում, որովհետև այդ կրծողները մեծ վնաս են հասցնում
գյուղատնտեսությանը: Ամռանն աղվեսը սնվում է բույսերի որոշ
տեսակներով: Աղվեսն ապրում է գետնափոր բներում (կառուցում է
բլրալանջերին), զբաղեցնում գորշուկի և այլ կենդանիների բները
կամ թաքնվում է ժայռաճեղքերում և այլ բնական թաքստոցներում:
Հաճախ ապրում է բնակավայրերից ոչ հեռու:
 Գարնանը կամ ամռան սկզբին աղվեսը ծնում է 3–4 (երբեմն՝ 12)
ձագ: Դրանք 17–19 օր անց արդեն կարող են դուրս գալ բնից,
խաղալ բնի շրջակայքում, իսկ վտանգի պահին` անմիջապես
թաքնվել: Մայր աղվեսը ձագերին կաթով կերակրում է 1,5 ամիս: 4
ամսականում նրանք դառնում են ինքնուրույն և հեռանում
ծնողներից: Այդ պահից թե՜ երիտասարդ և թե՜ հասուն աղվեսները
ապրում են միայնակ: