1. ΒΙΑ
I. Ορισμός- προσέγγιση έννοιας
Βία ονομάζεται η χρήση σωματικής, ψυχικής, πνευματικής, πολιτικής,
κοινωνικής ή οικονομικής δύναμης με σκοπό τον εξαναγκασμό ατόμων ή
ομάδων σε ενέργειες που δεν εγκρίνουν.
II. Μορφές βίας:
α) σωματική: είναι η πρόκληση πόνου στο σώμα του άλλου με σκοπό τον
επηρεασμό της θέλησής του.
β) ψυχολογική: είναι ο εξαναγκασμός του άλλου, με όπλο την απειλή, να
ενστερνιστεί και να υλοποιήσει ξένες απόψεις.
γ) πνευματική: είναι η χρήση γνώσεων και πληροφοριών από την πλευρά
μορφωμένων ατόμων, με σκοπό τον έλεγχο της σκέψης των άλλων. Μια
εκδήλωση πνευματικής βίας είναι η προπαγάνδα.
III. Η βία εκδηλώνεται:
α) στα πλαίσια της οικογένειας
ασκείται ψυχολογική βία από τον ένα σύζυγο, κυρίως τον άντρα, στον άλλο
και, σπανιότερα, σωματική. Συχνά, εξάλλου, θύματα βίας πέφτουν και τα
παιδιά, όταν αρνούνται να συμμορφωθούν με τις επιθυμίες των γονιών τους.
β) στο σχολείο
χρησιμοποιείται η ψυχολογική βία με όπλο τους βαθμούς και τις πειθαρχικές
ποινές, προκειμένου να ελεγχθεί η συμπεριφορά των μαθητών.
γ) στην κοινωνία
η πιο σημαντική μορφή κοινωνικής βίας είναι η εγκληματική δραστηριότητα,
που εκδηλώνεται με ξυλοδαρμούς, κλοπές, φόνους κ.λπ.
δ) στην πολιτική
όταν στην πολιτική σκηνή κυριαρχεί ο φανατισμός , οι οπαδοί των κομμάτων
και των οργανώσεων συχνά καταφεύγουν σε βίαιες ενέργειες εναντίον
αντιπάλων, ακόμα και σε φόνους.
IV. Αιτίες άσκησης βίας στην εποχή μας
• Η όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων προκαλεί διαφοροποίηση ως
προς τις δυνατότητες απόλαυσης των υλικών ( συνθήκες διαβίωσης)
και των πνευματικών (παιδεία, ψυχαγωγία) αγαθών με αποτέλεσμα τα
κατώτερα στρώματα να νοιώθουν αδικημένα και να εξοργίζονται.
• Η κρίση ηθικών αξιών, όπως ο σεβασμός προς το συνάνθρωπο, η
αξιοπρέπεια, η εργατικότητα και η κυριαρχία τάσεων όπως η
εκμετάλλευση των άλλων και ο ατομικισμός, ωθούν τους ανθρώπους
στην επιστράτευση αθέμιτων μέσων για να πραγματώσουν τις
επιθυμίες τους. Ένα από αυτά είναι και η χρήση βίας.
• Υπεύθυνος για την έξαρση της βίας είναι και ο καταναλωτισμός, που
στρέφει τα άτομα στην επιδίωξη του εύκολου και γρήγορου κέρδους με
όλα τα μέσα.

2. • Η αυθαιρεσία και η αλαζονεία της εξουσίας προκαλεί οργή και τη
βίαιη αντίδραση ορισμένων πολιτών.
• Ο φανατισμός (πολιτικός, αθλητικός, θρησκοληψία, εθνικισμός)
ενισχύει την παρορμητικότητα, αμβλύνει τη λογική και συσκοτίζει την
κρίση με αποτέλεσμα να κυριαρχούν τα ένστικτα και οι βίαιες
αντιδράσεις.
• Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η προβολή σκηνών βίας στην
τηλεόραση και τον κινηματογράφο, καθώς οι θεατές μαθαίνουν να τη
θεωρούν αποδεκτό μέσο επίλυσης διαφορών.