ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΣΑΚΑΛΙΔΗΣ

1. Ὁ Πόντον ἔν’ ἡ Πατρίδα μ’
Ἡ Πατρίδα μ’ ἔν’ ὁ Πόντον καί ἔ≤’ θεόρατα βουνά,
τά τσιτ®âκόπα1
τ’ ἀνθοῦνε2
μοναχόν3
Καλομηνά4
.
Σ’ ἐκκλησίας, σά χωρία5
ἐπέμ’ναν6
τά χαλάματα,
τ’ ὀμματόπα7
μου ’κ’ ἐλέπ’νε8
καί κυλίουν’9
δäκροπα10
.
Φούσκωσον, Καραντενίζ11
, ἡ καρδία μ’ νά ταγιανίζ’12
καί ἡ _ή’ 13
μ’ ἀς πάει ψηλά ἀπάν’ 14
σό Ὄρος τοῡ
Μελᾶ15
.
Τό Ἐρζερούμ16
Κάθε δενδρίν σό Ἐρζερούμ μέ αἷμαν ποτιμένον.
Ἄχ, Ἐρζερούμ, ἄχ, Ἐρζερούμ, ≤ιλôκαταραμένον.
Πόσα παλληκάρâ17
ἔχ’νε18
σε μέ αἷμαν ποτιμένον.
Ἄχ, Ἐρζερούμ, ἄχ, Ἐρζερούμ, μυρôκαταραμένον.
Τό αἷμαν πόσων κουτσικίων19
ἀπάν’ ἰσ’ ἔν’20
ßυμένον21
.
1
Λουλούδια
2
Ανθίζουν
3
Μόνο
4
Μάιος
5
Χωριά
6
Απόμειναν
7
Μάτια
8
Βλέπουν
9
κυλούν
10
Δάκρυα
11
Μαύρη Θάλασσα
12
Βαστάξει
13
Ψυχή
14
Πάνω
15
Όρος Μελά. Το Βουνό όπου βρίσκεται η Παναγιά η Σουμελά
16
Τόπος εξορισμού των ποντίων (εκεί πήγαιναν στα Τάγματα εργασίας)
17
Παλληκάρια
18
Σ΄ έχουν

2. Ἄχ, ὁ Κεμάλ τοί Πόντιους ἐχάσεν ἕναν-ἕναν.
Πόσα παιδία σό Ἐρζερούμ ἐκεῖ εἶναι χαμένα.
Ὅλâ ὁ Κεμάλ ἐσκότωσεν, πουλί μ’, ἀπ’ ἕναν-ἕναν.
Κατ®ιάκ’22
ἐποῖκα23
κι ἔφυγα σά δένδρα ἐγώ
κρυμμένον.
Ἄχ, Ἐρζερούμ, ἄχ, Ἐρζερούμ, ἐσύ καταραμένον.
Ἕνας γραία24
ἀροθυμᾶται25
Εἶνας γραία ἀροθυμᾶται, κλαίει καί ἀναστορᾶται26
,
τήν Πατρίδαν ἀτ’ς θυμᾶται καί τά μέρâ μουν ἐκεῖ.
Ἔλεεν γιά τά ρα≤ία27
, τά νερόπα28
τουν τά κρύα,
πόσοι Πόντιοι ἐσπάγαν29
, πόσα μοναστήρια ἐκάγαν30
.
Καλομάνα31
, ἐφτάω τάμαν σό Χα_ίκιοϊ32
, σό Στάμαν
νά εὑρίουμες33
ἐντάμαν, σό Καραντενίζ.
Ψηλά σό34
Κάστρον τό τρανόν
19
Μικρών Παιδιών
20
Είναι
21
Χύθηκε
22
Λιποτάκτης, απόδραση
23
Έκανα
24
Γριά
25
Νοσταλγεί
26
Εξιστορεί
27
Βουνά
28
νερά
29
Σφάχτηκαν
30
Κάηκαν
31
Γιαγιά
32
Χωριό της Ματσούκας
33
Βρεθούμε

3. Ψηλά σό Κάστρον τό τρανόν, ντό35
στέκ’ μικρόν
πουλόπον, εἶπα: Πουλίν, ’κί κελαηδεῖς. ’Κ’ ἀκούω ἐγώ
λαλόπον36
. Χρόνâ πολλά ἐπέρασαν σ’ ἀοῦτο37
ἀδά38
τόν
τόπον, εἶπεν σ’ ἐμέναν τό πουλίν μ’ ἀνθρώπινον
λαλόπον. Δεῖξο39
με σύ, μικρόν πουλίν, τῆ Πατρίδας τόν
τόπον καί ὅσα χρόνâ κι ἄν δâβαῖν’νε40
, ἐσέν’ θά δείκνω41
τόπον. Καί τό πουλίν ἐπέταξεν ψηλά σήν Τραπεζούνταν,
ἐπῆεν42
καί σά Ἄδανα, ἐπῆεν σήν Σαμσούνταν. Καί σήν
Ἁγιά Σοφιάν ἀπάν’ ἐκάτσεν43
τό πουλόπον. Καί εἶπεν πῶς
ἐπέρασαν καιροί σ’ ἀοῦτο44
ἀδά τόν τόπον κι ἐρχίνεσεν45
νά κελαηδεῖ μ’ ἀνθρώπινον λαλόπον: Λύεσαι46
, καρδία
μ’, π’ ἀντικρύεις47
ἀοῦτο ἀδά τόν τόπον. Ποῦ εἶναι, πουλί
μ’, καλοί καιροί, πού εἶχα ἀοῦτα τόπο’ μ’; Θά ἔρχουνταν
καλοί καιροί, ντου ’κ’ εἶναι μακρινοί. εἶπεν καί ἐπ’48
ἐκεῖ
ἐχάθεν τό πουλίν.
Ξηρανθήτω ημίν ο λάρυγξ, εάν επιλαθώμεθά σου, ω
Πάτριος Ποντία γη. Λεωνίδας Ιασονίδης (Να ξεραίνεται
η γούλα μ’, αν ανασπάλλω την πατρίδα μ’, τον Πόντον.
Κώστας Π. Μαυρόπουλος)
Η γούλα49
μ’ να ξεραίνεται50
- Πατρίδαν ’κ’
ανασπάλλω51
. Την Ζύγαναν52
, την Σουμελάν άλλο ασ’53
σό54
νού55
μ’ ’κ’ εβγάλω56
34
Στο
35
Που
36
Φωνή- Λαλιά
37
Σ΄ αυτόν
38
εδώ
39
Δείξε
40
Περάσουν
41
Δείξω
42
Πήγε
43
Κάθισε
44
Αυτόν
45
Άρχισε
46
Λιώνεις
47
Αντικρίζεις
48
Μετά
49
Λαιμός
50
Ξηραθεί
51
Ξεχάσω
52
Ψηλό βουνό της Ματσούκας
53
Από

4. Τό Κατ®ιάκ 57
Κάθε δενδρίν σό Ἐρζερούμ μέ αἷμαν ποτιμένον,
κατ®ιάκ ἐποῖκα κι ἔφυγα σά δένδρα ἐγώ κρυμμένον.
Ἄχ, Ἐρζερούμ, ἄχ, Ερζερούμ, ἐσύ καταραμένον.
Τό αἷμαν πόσων κουτσικίων58
ἀπάν’ ἰσ’ ἔν’
ßυμένον59
.
Πόσα παιδία σ’, Ἐρζερούμ, ἐκεῖ εἶναι θαμμένα,
ὅλâ ὁ Κεμάλ ἐσκότωσεν, πουλί μ’, ἀπ’ ἕναν-ἕναν. Ἄχ,
Ἐρζερούμ, ἄχ, Ἐρζερούμ, τά ΠΕΤΡΑΣ ΙΣ’60
ΜΑΤΩΜΕΝΑ.
Ὀρμάνâ61
περιδιάβαστα62
Πολλά χρόνâ63
ἐπέρασαν ἀσ’ σό εἴκοσι δύο,
ντ’ ἐχάσαμε ἄς παίρουμε σ’ ἐμέτερον64
τόν βίον65
.
Βουνά ψηλά κι ἐλάτâ66
φυλλωμένα67
, ὀρμάνâ
περιδιάβαστα,
πού εἶστεν σκλαβωμένα. Θεέ μ’, ζυγόν68
νά λύνουμε69
ἀοῦτο ἀδά τήν ὥραν καί λευτεριάν νά ’λέπωμε70
σ’
ἀοῦτο ἀδά τήν χώραν.
54
Το
55
Μυαλό
56
Δεν βγάζω
57
Λιποτάκτης,Απόδραση
58
Παιδιά
59
Χυμένο
60
Σου
61
Δάση
62
Πολύ περπατημένα, πολυσύχναστα
63
Χρόνια
64
Δικό μας
65
Ζωή, Βιοτή
66
Έλατα
67
Κατάφυτα
68
Ζυγός, σκλαβιά

5. Σόν Άγιον Γεώργιον τον Πατλαμάν
Σόν Άγιον Γεώργιον σήν Χόψαν έν’ τ’ αρνόπο μ’,
πετσόκοψαν εμάς οι Τουρκάντ’ τογράεψαν71
το _öπο72
μ’.
Η αέρα πώς λυσσομανεί, κι εγώ πόσον παγώνω. Ν’ άλλοί
σ’ εμάς τοι Πόντιους Λύουμαι73
και βουρκώνω. ≤ôνί’αν74
τα ψηλά ρα≤â, μέστιν75
σ’ αντζία76
και έσ’ς τ’ αρνί μ’
καρίπ’77
περιδâβαίν’, ≤ôνίζ’ κι από πάν’ κες78
. Αχ,
τζανταρμά79
, λυπούμαι εσέ’, το _öπο μ’ όντες παίρτς για
να μη καταρούμαι εσέ, εσύ, Θεέ μ’, εξέρτς. Αχ, Άγιε
Γεώργιε, τού Πατλαμά εξωκλήσ’, με τρείς χιλιάδες
μάρτυρες κερίν και αγιοκέρ’. Βρούλαν, Μανίτσα μ’, νά
πιάν’ τό τούρκικον ασκέρ’.
69
Λύσουμε
70
Δούμε
71
Κομμάτιασαν
72
Ψυχή
73
Λιώνω
74
Χιονίστηκαν
75
Παπούτσια
76
Πόδια
77
Αυτός που δεν έχει στον Ήλιο Μοίρα
78
Πάνω
79
Ένοπλος άτακτος τούρκος Στρατιώτης